[سؤال 8221] 4379
بسمه تعالی 21 / 10 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته
مسجد جامع جدید گناباد، در زمان رژیم منحوس پهلوی قسمتی از شرق آن، در تعریض خیابان (شریعت زاده) شهید غفّاری فعلی، جزو خیابان شده و بخش باقیمانده از غرفه های تابستانی (مشهور به شبستان شکم دریده) را فرد نامبرده (شریعت زادۀ متوفی) برای خودش دو مغازه و یک آب انبار در زیر آن ها ساخت. پس از مدتی شخصی این مغازه ها را خراب و با ضمیمۀ یک چشمه از ایوانچه های دیگر مسجد، به آن وسعت بیشتری داد و به سبک جدید دو طبقه ساخت که درب ها به خیابان باز و راهی به مسجد ندارند. هم اکنون طبقۀ پایین، صندوق قرض الحسنه و طبقۀ فوقانی، دفتر حزب جمهوری اسلامی می باشد. وظیفۀ شرعی حقیر نسبت به این تصرفات چیست؟ حکم الله را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، از خصوصیات مورد سؤال، اطّلاع نداریم. اگر از مسجد است، باید به مسجد برگردانده شود.
[سؤال 8222] 4380
بسمه تعالی 4 / 2 / 1361
محضر مبارک حجت الاسلام والمسلمین، سید العلماء والمجتهدین، آیت الله العظمی و بنیان گذار جمهوری اسلامی و ناجی ملّت مستضعف و ستم کشیده ایران، نایب الامام، امام خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقائه، بحق محمد صلی الله علیه و آله، با تقدیم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 143
عرض سلام، توقع جواب مسأله زیر را دارم:
در قریۀ کاونرد سوادکوه، قبرستان عمومی، مسجد خرابی دارد که سنگ و گل آن به کلّی ریخته و مشهور است به مسجد مرحوم آقا ملا محمد رحمه الله. به غیر از مکان مسجد، تمام اطرافش قبرستان و قبور مردم می باشد. مع الوصف مکان مسجد را عده ای گرفته اند و می خواهند کتابخانه بسازند و مشغولند، عدّه ای می گویند در مکان مسجد و قبرستان، ساختن کتابخانه صلاح نیست. بنابراین تقاضامندم آنچه حکم الله است، برای رضای خدا مرقوم و مختوم فرمایید که محل لزوم است.
بسمه تعالی، ساختن کتابخانه در زمین مسجد جایز نیست.
[سؤال 8223] 4381
بسمه تعالی 22 / 10 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
احتراماً؛ به عرض مبارک می رساند که دو باب خانه، در ده ها سال قبل ساخته شده به نام خیرات، که محل نزول و استفادۀ مسافرین و ابناء السبیلی بوده که وارد روستا می شده اند. سپس در همان زمان ها، مسجدی بر روی آن خانه ها بنا نموده اند و حال که به خاطر تغییر نوع مسافرت ها، مورد استفاده قرار نمی گیرد و از حیّز انتفاع افتاده و عملاً به زباله دانی تبدیل و محل استفادۀ سگ و گربه قرار گرفته و از طرف دیگر، به علت زیادشدن جمعیت روستا، نیاز به تجدید بنای مسجد و توسعۀ آن داریم و لازمۀ این کار این است که آن خانه های زیرین را خراب و یا از خاک پر نمایند، مستدعی است بیان فرمایید که شرعاً این کار را می توان کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، تجدید بنای مسجد مانع ندارد، ولی از بین بردن خانه ها جایز نیست و می توانند خانه ها را به نحوی که قابل استفاده باشد بسازند و روی آن را کما فی السابق مسجد نمایند. و اگر از استفادۀ وقف مطلقاً خارج شده اند، مجازند آن ها را مسجد کنند؛ ولی اگر واقف یا ورثۀ او معلوم هست، باید از آن ها اجازه بگیرند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 144
[سؤال 8224] 4382
بسمه تعالی
حضور مبارک آیت الله العظمی حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
بعد از تقدیم تحیّات وافره؛ مستدعی است در مورد یک امر اسلامی، نظر مبارک را اعلام فرمایید و آن این که اگر مسجدی که قرن ها محل عبادت و سجده گاه مسلمین بوده است، خراب یا به وسیلۀ عمّال حکومت گذشته تخریب شده باشد، می توان در محل آن، ساختمان دیگری برای سکنا و یا با عناوین مذهبی دیگر، مثل حسینیه و تکیه و غیره ساخت یا باید آن را به حالت اول و به صورت مسجد در آورد و برای سکنۀ محل که مسجدی هم ندارند، به صورت سنگر دینی و عبادتگاه الهی قرار داد؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، تبدیل مسجد به غیر آن جایز نیست.
[سؤال 8225] 4383
بسمه تعالی 26 / 4 / 1361
محضر رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی
مسجدی قدیمی در دهی بوده که کوچک بود و از گل ساخته شده بود. پشت آن مقدار زمینی بود و مقداری هم تهیه کردیم و مسجدی جدید ساختیم (البته نیمه کاره است و تا کرسی بالا آمده) و بودجه هم نداریم که مسجد قدیمی را هم بسازیم و اگر مسجد قدیمی را خراب نکنیم، راهی برای مسجد جدید که پشت آن واقع شده نداریم. آیا اجازه می فرمایید که مسجد قدیمی را خراب کنیم و جلو مسجد جدید باز شود و راه هم برای آن فراهم شود یا خیر؟ و اگر اجازه نیست، چنانچه به حال خود بگذاریم تا خراب شود و بعد، از زمین آن استفاده کنیم چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، تغییر و تبدیل مکان مسجد جایز نیست؛ ولی توسعۀ مسجد اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 145
[سؤال 8226] 4384
بسمه تعالی 28 / 9 / 1361
محضر مبارک مرجع عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، پس از عرض سلام و تحیّت؛ سؤالات ذیل را با بذل عنایت جواب بفرمایند:
1. در شهرستان سبزوار، مسجد جامعی است که در قدیم بنا شده و الآن حیاط مسجد جهت اقامۀ نماز جمعه در زمستان و تابستان احتیاج به سقف دارد؛ ضمناً از نظر واقف هم هیچ اطلاعی در دست نیست و این عمل هم لازم است؛ سقف زدن چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
2. جوان رزمنده ای در خط مقدم جبهه مجروح و در بیمارستان شهید می شود؛ مسئولین چون از موضوع اطلاع نداشتند، بدون غسل و کفن، آن شهید را دفن کردند؛ پس از مدتی هم سنگران شهید در مراجعت به شهر، جریان را اطلاع دادند؛ حکم شرعی را بیان بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر ممکن است و هتک میت نیست، باید میت را بیرون آورند و تغسیل و تکفین نمایند.
3. آیا اگر سیدی مقداری سهم سادات را قبول کند و به شخص برگرداند، می شود این سهم سادات را به غیر سادات پرداخت یا خیر؟
بسمه تعالی، سید نمی تواند سهم سادات را قبول کند و به شخص برگرداند.
[سؤال 8227] 4385
بسمه تعالی 20 / 2 / 1362
محضر مبارک امام امت و مرجع تقلید عالم تشیع، امام خمینی، دام ظله
با عرض سلام و دعای برخاسته از تمام وجودمان که: خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار؛ از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا؛ به عرض امام بزرگوار می رسانیم که:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 146
دهستانی است به نام بیرم، مرکز چهل روستا از استان فارس، واقع در منطقۀ گرمسیر که به یمن برقراری جمهوری اسلامی بنا است در این مرکز، نماز جمعه برگزار گردد و دارای مسجد جامع است؛ ولی با در نظر گرفتن زیادی جمعیت و در عین حال چون شبستان مسجد دارای ستون های نسبتاً بزرگ می باشد، از نظر جا در مضیقه قرار گرفته ایم و فردی خیّر هم زمینی را جهت توسعۀ مسجد وقف نموده است.
الحال اجازه می فرمایید که بنای قدیمی آن را خراب نموده و به نحو احسن و وسیع تری بازسازی شود؟ متمنّی است جواب را مرقوم فرمایید تا افرادی که می خواهند در این امر خیر همکاری نمایند، از شک و تردید بیرون آیند. در پایان، سلامتی و طول عمر آن حضرت را از خداوند مسئلت می داریم. والسلام
بسمه تعالی، برای توسعۀ مسجد مانع ندارد.
[سؤال 8228] 4386
بسمه تعالی
محضر مقدس مرجع و رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، سلام علیکم
روستایی به نام رحیم آباد که حدود 80 خانوار می باشند، دارای دو مسجد است که یکی در بالاترین نقطه و دیگری در پایین ترین نقطه روستا واقع شده اند و هر دو مسجد چون با گِل و خشت و تیر چوبی ساخته شده اند، تقریباً به صورت مخروبه درآمده اند (البته در حال حاضر، به علت ناچاری از مسجدهای فوق استفاده می شود) اهالی روستا در نظر دارند مسجد جدیدی در وسط روستا بنا نمایند. آیا اجازه می فرمایید مسجدهای فوق را تخریب و از پول مصالح آن مسجدها (از قبیل تیرچوبی و درب و پنجره)، برای مسجد جدید استفاده شود؟ و یا هر حکمی از نظر شرعی دارد. نظر مبارک را مرقوم فرمایید. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، تخریب مسجد جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 147
[سؤال 8229] 4387
بسمه تعالی 26 / 4 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی، سلام علیکم
احتراماً؛ فتوکپی نامۀ شمارۀ 222 ـ 23 / 4 / 1361 دفتر فنی شهرداری های شهرستان خوی منضم به دو برگ فتوکپی نقشۀ مساجد مورد مسیر در طرح خیابان کشی شهرستان خوی جهت استحضار و صدور اوامر عالی حضرت امام، مبنی بر تخریب یا عدم تخریب مساجد فوق در پیوست تقدیم می گردد. مستدعی است مقرر فرمایید نظریۀ امام را در این مورد جهت اقدامات لازم، به این شهرداری امر به ابلاغ فرمایند.
بسمه تعالی، تخریب مسجد و خیابان قراردادن آن جایز نیست.
[سؤال 8230] 4388
بسمه تعالی 18 / 2 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی، آقای خمینی، روحی له الفداء، به عرض عالی می رساند:
مسجدی در قریۀ ابوزیدآباد کاشان، واقع در جنب چشمۀ آب است که سقفش خراب و خوف خطر دارد و کف آن نیز خراب است. چون اهالی مزبور علاقه ای به این مسجد دارند، استدعا دارد اجازه بفرمایید تا به هزینۀ اهالی ده آن را تعمیر و اصلاح کنند تا از صورت مخروبه خارج گردد تا آماده برای عبادت گردد.
بسمه تعالی، تعمیر و اصلاح مساجد،از قربات و موجب اجر و ثواب است.
[سؤال 8231] 4389
بسمه تعالی صفر المظفر 1403 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی حاج آقا روح الله خمینی، زید عزه، پس از عرض سلام و تحیّات
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 148
مسجدی در یکی از محلات تبریز وجود دارد و مراجعین مسجد از نظر رفع حاجت و تجدید وضو در مضیقه هستند و امکان ایجاد این محل احتیاج، در اطراف مسجد نیست. آیا می توان زیر مسجد را حفّاری نمود و مستراح و محل وضو را در زیر مسجد احداث کرد یا نه؟
بسمه تعالی، زیر مسجد حکم خود مسجد را دارد و نمی توانند در آن مستراح بسازند.
[سؤال 8232] 4390
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی قائد عظیم الشأن نایب الامام، امام خمینی متّع الله المسلمین بطول بقاء وجوده الشریف، محترماً؛ به استحضار مرجع عالی قدر جهان تشیع می رساند:
اهالی ده خیرِ داراب، راجع به این که باغ درختی در محل، وقف به نام حضرت سیدالشهدا علیه السلام می باشد که یک درخت آن باغ، روی جدول آبروی عمومی و شارع عام را گرفته است. اکنون مردم محل می خواهند راه بسازند تا بتوانند وسایل ساختمانی و غیره را به سهولت برای منازلشان ببرند. ضمناً این طریق به نفع مسجد و حسینیه و حمام عمومی هم می باشد که جز همین مسیر، مسیر دیگری ندارد. چون به واسطۀ شاخه های درخت وقفی، عبور عابرین مشکل می باشد. با توجه به این که مقدار کمی از زمین تابع درخت هم جزو شارع می شود. از مقام معظم امام تمنا داریم: اجازه بفرمایید شاخه های درخت قطع و قریب یک متر الی یک متر و نیم مربع، زمین تابع درخت مذکور، داخل شارع شود.
بسمه تعالی، زمین وقف را نمی شود جزو شارع قرار داد و اگر شاخه های درخت مزاحم حق عموم و جاده موجود باشد، می توانند به متولی شرعی مراجعه و از او مطالبه رفع مزاحمت کنند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 149
[سؤال 8233] 4391
بسمه تعالی
حضور مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
به عرض می رساند: در سمنان امامزاده ای است معروف به حضرت یحیی بن موسی بن جعفر علیهم السلام که حدود صد متر از مسیر آن از بازار عبور می کند. چون فعلاً اجساد مطهرۀ شهدا در آن دفن می شود؛ در نظر است راهی جداگانه از خیابان احداث گردد. آیا اجازه می فرمایید برای این منظور بخشی از باغچه و پیش فضای مسجد جامع که وقف است و مشجر می باشد، تبدیل به خیابان شود؟
بسمه تعالی، تغییر وقف و تبدیل آن به راه و خیابان جایز نیست.
[سؤال 8234] 4392
بسمه تعالی 30 / 11 / 1358
محضر مبارک رهبر بزرگ و مجاهد کبیر، آیت الله العظمی امام خمینی، دام عزّه
محترماً؛ ضمن سلام و التماس دعا، به عرض می رساند:
اشخاصی که عمری به نام رئیس و نایب رئیس انجمن و دهبان و غیره از طرف طاغوتیان به اهالی تحمیل بوده اند، در حال حاضر هم با سوء استفاده از قدرت نفوذ طاغوتیان و موقعیت انقلاب، قبرستان مؤمنان قاسم آباد و رضی آباد را ـ که بیش از هزار نفر مرده در دل خاک آن مدفون است ـ در جلوی چشم اهالی به تصرف در می آورند و مشغول ایجاد ساختمان هستند و هنوز مردم این دهات قادر به اعتراض و جلوگیری نمی باشند. لذا استدعای بذل عنایت و صدور فتوای مبارک را در ذیل این عریضه می نمایند تا به طور کلی، بدانند تکلیف اهالی محل و غاصبین قبرستان در این مورد چیست و باید چه کار بکنند.
بسمه تعالی، قبرستان، اگر موقوفه یا از مرافق محل است، خانه سازی در آن جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 150
[سؤال 8235] 4393
بسمه تعالی
مرجع عالی قدر و رهبر امت، امام خمینی، ادام الله بقائه
1. با توجه به فرمان معظم له، در امر به جهاد سازندگی و توسعۀ جاده در روستاهای کشور و غیره؛ این جانب به اتفاق اهالی محل و گروه جهاد سازندگی در اکثر روستاهای شهرستان شاهرود (امام شهر) به فعالیت چشم گیری جهت احداث جاده، توسعۀ جاده، مدارس، حمام، لوله کشی و غیره مشغول هستیم. مسأله مورد استفتا این است: در مسیر راه، حسینیه ای است که رفت و آمد را به سختی دشوار نموده است؛ چرا که از هر طرف حسینیه، جاده به طوری تنظیم شده که هرگونه آمد و رفت صورت می گیرد، این حسینیه مزاحم است. ما تقاضا داریم امر مقرر فرمایید که مقدار یک متر عرضاً و چهار متر طولاً از حسینیه به جاده بدهیم تا جاده مانند جاهای دیگر خوب شود. ناگفته نماند که در حدود سی متر از آن قسمت به زمین حسینیه داده شده که در حقیقت حدود پنج متر از این حسینیه گرفته می شود.
بسمه تعالی، جایز نیست.
2. مقداری از اراضی که در گذشته قنات در آن بوده و چند سالی است خشک شده و زمین ها بدون استفاده است. اجازه بفرمایید این اراضی را فروخته و پولش را صرف و خرج عمران روستا نماییم.
بسمه تعالی، مربوط به صاحبان آن ها است و در صورت وقف فروش آن جایز نیست و امر آن با متولی شرعی است.
[سؤال 8236] 4394
بسمه تعالی 22 ذی قعده 1399 ق
محضر مبارک فقیه عصر آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله علی رؤوس المسلمین
احتراماً به عرض آن جناب می رساند که قطعه زمین خالی از هرگونه بنا و ساختمان با مقداری کمی فاصله در جوار مسجد جامع شهر به نام کاروان سرا وقف عام المنفعه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 151
شده که تا کنون حدوداً بیش از چهل سال است که هیچ گونه منفعتی از زمین برده نشده و زمین مذکور معطل مانده است از محضر مبارک استدعا می شود که آیا شرعاً جایز است از این جهت ساختمان وضوخانه برای مسجد جامع شهر استفاده کرد یا خیر؟ مستدعی است حکم الله را بیان فرمایید که عندالحاجت حجت باشد ضمناً اداره اوقاف استان کرمان زمین مذکور را واگذار به مسجد جامع زند نموده تا اقدام به ساختمان وضوخانه بشود و این تقاضا با اظهارات خود اداره اوقاف می باشد گفته اند مراجع تقلید اجازه دهند تا زمین واگذار شود. جهت رفع ابهام و اطلاع بیشتر فتوکپی استشهادی که حدود سه سال قبل به وسیلۀ عده ای از مؤمنین و مطلعین زمان تنظیم شده که به ضمیمۀ همین ورقه به حضورتان ارسال می شود در ضمن زمین با مشخصات مندرجه در ورقه به کلی عوض شده مثلاً در حال حاضر زمین در وسط شهر قرار دارد و ابداً قبرستان در اطرافش وجود ندارد.
بسمه تعالی، تغییر وقف جایز نیست.
[سؤال 8237] 4395
بسمه تعالی
مسجدی است که احتیاج مبرم به توسعه دارد. دو باب مغازه دارد که مجموعاً ده متر مربع است و درآمد مغازه ها کم است اجازه می دهید آن ها را جزو مسجد قرار دهیم.
بسمه تعالی، تغییر وقف جایز نیست.
[سؤال 8238] 4396
بسمه تعالی 16 / 7 / 1358
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی حاج آقا روح الله الموسوی الخمینی، دام ظله العالی
پس از سلام گرم و ادای احترام، امید است خداوند متعال حضرت عالی را برای عظمت اسلام و مسلمین، حفظ و سایۀ شریفتان را از سر مسلمین کم نفرماید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 152
باری عارضیم که در شهر علویجۀ اصفهان، توسط قدما مکان های کوچکی با ساختمان غیر مناسب گلی اختصاص به مسجد داده شده که در حال حاضر به صورت متروکه درآمده و بعضی از آن ها نیز مخروبه شده است. و نگهداری آن ها به عنوان مسجد و یک محل محترم مشکل است. ضمناً در بعضی نقاط، این مساجد به فاصله حدود ده تا بیست متری هم قرار داشته که با وجود مساجد بزرگ و تکایا، به طور کلی مورد استفاده قرار نمی گیرند. شهرداری علویجه کسب مجوز نموده که آیا در بعضی محل های شهر؛ برای سهولت در امر رفت و آمد، می توان با برداشتن دیوارهای مخروبه و تسطیح آن ها معبر را گسترش داد یا خیر؟ و آیا می توان بعضی مساجد نامتناسب را به یک محل عمومی دیگر اختصاص داد یا خیر؟ و تغییر به چه نوع محلی ممکن است؟ در پایان از مراحم و راهنمایی شما بسیار سپاس گزاریم.
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8239] 4397
بسمه تعالی
پیشگاه مقدس رهبر عالی قدر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، پس از عرض سلام، عرضه می دارد:
مسجد اعظم امام خمینی که دارای چندین اتاق نماز جماعت است. و در حدود یک صد و پنجاه سال است که این مسجد ساخته شده است. دارای چندین امام جماعت بوده که فعلاً منحصر به دو امام گردیده است. دو اتاق آن را به جای ادای نماز تبدیل به کتابخانه و محل نگهداری کودکان کرده اند و حصیرهایی که سال ها روی آن نماز خوانده می شده به آتش کشیده شد و به جای حصیر، میز و صندلی در آن قرار داده شده و در مسجد کتاب خرید و فروش می شود. آیا جایز است که محل نماز، مرکز خرید و فروش کتاب گردیده و از حال مسجدی خارج شود. و رفته رفته سایر اتاق های دیگر مسجد هم تبدیل به چیزهای دیگر گردد. در حالی که بروجرد دارای
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 153
اتاق های خالی و متعدد است که برای این موضوع کاملاً موقعیت دارد.استدعا می شود در این مورد رسیدگی فرمایید.
بسمه تعالی، تغییر مسجد جایز نیست.
[سؤال 8240] 4398
بسمه تعالی
1. در یک بلندی از قدیم حسینیه ای ساخته شده و اقامۀ عزا در موسم سرما مستلزم عسر و حرج است و در تابستان به خاطر بلندی، افراد سال خورده از فیض مجلس محروم می مانند. آیا می توان آن حسینیه را خراب کرده و در عوض حسینیه ای در وسط قریه که این محاذیر را نداشته باشد ساخت؟
بسمه تعالی، خراب کردن حسینیه جایز نیست.
2. زمینی را از متولی وقف عام، به مدت صد سال اجاره نموده، در آن مکان ساختمانی به نام مسجد بنا کرده اند؛ آیا حکم مسجد را دارد یا نه.
بسمه تعالی، حکم مسجد را ندارد.
[سؤال 8241] 4399
بسمه تعالی
محضر مقدس مرجع عالی قدر شیعه آیت الله العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی
به عرض مبارک عالی می رسانیم: این فدویان ساکنین قریۀ شیعان مبنی بر این که محلی داریم که فعلاً برقرار و به نام حسینیه است. ولی جایگاه نخل می باشد و هیچگونه استفادۀ دیگری از این محل نمی شود. چنانچه اجازه فرمایید آن را تغییر داده و برای نهارخوری مسجد قریه در مواقع ختم و سایر کارها ساخته شود و از آن استفاده فرمایند؛ چون محل فوق بلا منافع می باشد و برای استفاده عمومی مورد لزوم است. امر، امر مبارک است.
بسمه تعالی، تغییر حسینیه جایز نیست، ولی تعمیر آن و نهار خوردن در آن، اگر مزاحم با مراسمی که باید در حسینیه انجام شود نیست، مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 154
[سؤال 8242] 4400
بسمه تعالی 7 / 9 / 1358
رهبر عالی قدر اسلام، حضرت آیت الله العظمی نایب الامام خمینی، دامت برکاته
محترماً؛ معروض می دارد: دو برادر زمینی داشتند که به صورت خانه درآمده. یکی از آن ها سهم خود را وقف کرده و دیگری سهم خود را فروخته است. شخص خریدار در نصف خانه خود زندگی می کند و نصف خانه موقوفه هم در اختیار زوار تهی دست گذاشته شده که برای دیگری ایجاد زحمت می شود. آیا زمین مذکور را می شود با مکان دیگری تعویض کرد که برای آن شخص با آمدن افراد تهی دست ایجاد ناراحتی نشود؟ آیا اجازه می فرمایید که زمین مزبور تعویض گردد؟
خداوند بر عمر و سلامت و عزت آن رهبر عظیم و مرجع تقلید شیعیان جهان بیفزاید، ان شاء الله.
بسمه تعالی، تبدیل وقف جایز نیست.
[سؤال 8243] 4401
بسمه تعالی 27 شوال 1399 ق
محضر مقدس مرجع عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خمینی، محترماً؛ به عرض عالی می رساند:
شخصی زمینی جهت مسجد داده و نقشۀ مسجد پیاده شده و دیوارهای شبستان مقداری بالا آمده و قبل از رسیدن به سقف، نقشه عوض شده و چون شبستان تا لب خیابان بود، در نقشه دوم مقداری عقب نشینی کرده؛ در نتیجه مقداری از شبستان چند مغازه شده و بالای آن ها کتابخانه شده است. آیا بودن مغازه ها و کتابخانه چه صورت دارد؟ ضمناً خیابان فعلاً ده متری می باشد و به نظر شهرداری بنا هست بیست متری شود، ولی فعلاً شهرداری اقدام به آن نمی کند.
بسمه تعالی، اگر زمین تحویل مسجد داده شده، تغییر جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 155
[سؤال 8244] 4402
بسمه تعالی
سرور محترم حضرت امام خمینی
محترماً؛ پس از عرض سلام و دست بوسی، به اطلاع می رساند:
جهت کتابخانه و قرائت قرآن و بحث و گفت وگوی دینی مقداری از محل زمین مسجد امام محمد تقی (جواد الائمه) علیه السلام واقع در خرمشهر، خیابان ناصرخسرو بدون اجازه ساخته شده است. حتی یک حوض هم داشته که البته مورد لزوم نبود و همیشه آب کثیف در آن بود که خراب شد و به نحو احسن دست شویی ساخته شد. اما بعضی ها ایراد گرفتند که ساختن کتابخانه از زمین مسجد درست نیست و خلاصه بلاتکلیف مانده. خواهشمند است دستور فرمایید نماینده شما در خرمشهر از محل بازدید و اجازه آن را هر طور صلاح می داند بدهد.
بسمه تعالی، اگر مغایر با جهت وقف بوده جایز نبوده است.
[سؤال 8245] 4403
بسمه تعالی
حضور محترم زعیم عالی قدر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، بعد التحیة والثناء
شخصی مسجدی را تجدید بنا کرد و در بنای جدید مقداری از قسمت داخلی بنای قبل را از ساختمان جدید بیرون انداخت و جزو حیاط مسجد شد. بنده چند بار به ایشان تذکر دادم، ولی ایشان با بی اعتنایی و حرف های توهین آمیز، کار خودش را ادامه داد. لطفاً مرقوم فرمایید: تکلیف ما نسبت به آن تکّه زمین که از مسجد خارج شده، چیست؟ آیا لازم است آن را داخل در ساختمان کنیم؟
بسمه تعالی، اگر در حین وقف حیاط مسجد را هم به عنوان مسجدیت وقف نموده اند، لازم نیست قسمتی که جزء حیاط شده است را برگردانند و الاّ آن مقدار را باید به حال اول برگردانند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 156
[سؤال 8246] 4404
بسمه تعالی
ارواحنا لک الفداء، با کمال اختصار: در قم خیابانی است به نام خیابان فرهنگ و در این خیابان مسجدی است به نام مسجد فرهنگ که در حدود هشت سال است که بانی و واقف، این مسجد را به موقوف علیهم واگذار نموده و این مسجد وسایل تطهیر و وضوخانه ندارد. در صورتی که اهالی این محل نیاز شدید به وسایل تطهیر و وضوخانه دارند و گاهی اشخاصی نیکوکار قدم پیش نهاده اند که وسایل تطهیر و وضوخانه و جایگاهی برای خادم بسازند، ولی بانی و واقف مانع این کارهای خیر شده. آیا اهالی می توانند بدون اجازه و موافقت بانی در گوشۀ صحن مسجد که جزو مسجد نیست وضوخانه بسازند یا خیر؟ والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، تغییر وقف جایز نیست.
[سؤال 8247] 4405
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
به عرض عالی می رسد:
مقداری زمین کشاورزی در جوار امامزاده وقف شده است. واقف دستور داده، منافع زمین در امامزاده مصرف روضه خوانی شود. حدود پانزده سال است به علت خشک شدن قنات؛ زمین مذکور از منافع افتاده و بایر شده و در حال حاضر، ضرورت دارد حیاط و صحن امامزاده شود. قبل از سؤال از حکمش، دو نفر شهید در زمین مذکور دفن نمودند؛ آیا جایز است صحن امامزاده شود یا حکم دیگر دارد یا می توانند اشخاصی اجاره کنند و حیاط امامزاده قرار دهند یا زمینی به عوض زمین مذکور در جای دیگر خریداری کرده و وقف نمایند؟ حکمش را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، تبدیل و تغییر وقف جایز نیست، ولی اجاره دادن زمین
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 157
موقوفه با مراعات جهت و مصلحت وقف، به منظور صرف مال الاجارۀ وقف، مانع ندارد.
[سؤال 8248] 4406
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی قم، مدّ ظله العالی، با درود به روان پاک شهدای انقلاب اسلامی و سلام به رزمندگان دلیر اسلام و دعای طول عمر برای امید مستضعفان جهان، امام خمینی
ما عده ای از مؤمنین و خادمان به اهل بیت عصمت و طهارت صلی الله علیه و آله که از اعضای هیأت عزاداران حسینی شوشتر می باشیم. به علت کمبود مکان، به یک قطعه زمین جهت ساختن سالنی برای مراسم عزاداری احتیاج داریم. در این خصوص زمینی در نظر گرفته شده که قبلاً جزء قبرستان بوده. به علت تراکم جمعیت در شوشتر، مردم اطراف آن را خانه ساخته اند، ولی در زمین مذکور، میتی دفن نشده است. ضمناً مدارک و رضایت نامه های مالکین آن قطعه زمین جهت تبدیل به حسینیه موجود است. خواهشمند است نظر آن جناب را در این مورد اعلام فرموده تا از نظر شرعی قضیه روشن شود.
بسمه تعالی، چنانچه وقف بودن آن قطعه زمین از قبرستان محرز نباشد، مانع ندارد.
[سؤال 8249] 4407
بسمه تعالی 1 / 3 / 1359
محضر مبارک امام امت، حضرت آیت الله العظمی خمینی
توقیراً؛ به استحضار عالی می رساند: چندی قبل که شرفیاب حضور شدم، به عرض رساندم که اراضی موقوفات محدودۀ شهرها را وزارت مسکن و شهرسازی به استناد تصمیم مورخ 20 / 10 / 1358 کمیسیون شمارۀ سه شورای انقلاب جمهوری
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 158
اسلامی ایران، اراضی موات تلقی و از دخالت متولّیان و نظّار و سازمان اوقاف جلوگیری و نسبت به تصرف و واگذاری یا فروش آن به اشخاص، اقدام می نماید که فرمودید: «موقوفات را شامل نمی شود» و اوامری در این خصوص نیز به مسئولین دفتر صادر فرمودید. این جانب نیز مراتب را به استحضار جناب آقای بنی صدر رساندم و تقاضا کردم نسبت به مستثنا نمودن اراضی موقوفات که لایحۀ آن تقدیم شورای انقلاب جمهوری اسلامی شده است، به منظور جلوگیری از تضییع حقوق موقوفات، اقدام عاجلی معمول فرمایند؛ چون تا کنون نسبت به لایحۀ پیشنهادی سازمان اوقاف تصمیمی اتخاذ نشده، لذا با عرض مراتب فوق و تقدیم فتوکپی مدارک ذیل:
1. فتوکپی قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن؛
2. فتوکپی آیین نامۀ لغو اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن؛
3. فتوکپی استعلامیۀ وزارت مسکن و شهرسازی از شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران؛
4. فتوکپی نامۀ شمارۀ 1485 مورخ 20 / 10 / 1358 دبیر شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران؛
5. فتوکپی لایحۀ پیشنهادی شمارۀ 9093 / 100 مورخ 12 / 10 / 1358 سازمان اوقاف به شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران؛
6. فتوکپی استفتا از محضر امام و فتوای معظّم له در پاسخ آن؛
تقاضا دارد در صورت اقتضا، نظر مبارک را در جهت مستثنا نمودن اراضی موقوفه از لایحۀ قانون اراضی موات، امر به ابلاغ فرمایند.
سرپرست سازمان اوقاف: حبیب الله عسکراولادی
بسمه تعالی، زمین های موقوفه باید به حال وقفیت باقی و عمل به وقف شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 159
[سؤال 8250] 4408
بسمه تعالی 1 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، روحی له الفداء، پس از تقدیم سلام و تحیات وافره؛ امیدوارم سایۀ مبارک آن حضرت بر سر مستضعفان جهان مستدام باشد.
غرض از تصدیع این که اهالی یکی از مناطق چالوس تصمیم گرفته اند بنای فعلی مسجدشان را به عللی تغییر بدهند و چون به جهاتی ساختن شبستان در محل کنونی مشکل است؛ آیا مجازند زمین مجاور را شبستان و از مکان قبلی به عنوان حیاط استفاده کنند؟ والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی احکام مسجد بر آن مترتّب است.
[سؤال 8251] 4409
بسمه تعالی 21 / 12 / 1361
سخن به نام یاد دهنده سخن آغاز می شود. سلام به پیشگاه با عظمت اعلی حضرت، ولی عصر امام زمان علیه السلام و درود به نایب بر حقش خمینی روح خدا و سلام بر همۀ شهیدان و صدیقین و صالحین و همۀ خدمتگزاران واقعی به جمهوری اسلامی ایران.
بدین وسیله متذکر می شویم که شورای همیاری محلۀ کهران از شهر اصفهان دچار مشکلی شده است که حل این مشکل به عهدۀ شما پاسخ گویان در کنار رهبر عزیزمان می باشد. در حال حاضر شورای همیاری کهران جهت تشکیل مجالس خود برای پاسخ گویی و خدمت به مردم آن محدوده، مکان خاصی در نظر ندارد و قبلاً هم در مسجد محل جلسات شورا تشکیل می شده است؛ ولی هم اکنون که اعضای شورای جدید به رأی دلخواه مردم تعهد مسئولیت نموده اند، جایی برای تشکیل جلسات شورای خود ندارند و افرادی این مسأله را پیش می آورند که مسجد برای چنین
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 160
کارهایی جایز نیست و ما با سؤالات و پرسش هایی که از آقایان اهل علم و امام جماعت آن مسجد نموده ایم، این مورد را جایز نمی دانند و ما نیز اجباراً به خاطر این که هیچ گونه مکان خاصی نداریم در نظر داریم قسمتی از شبستان مسجد را که در حال حاضر هیچ گونه استفاده ای از آن نمی شود به شورا اختصاص دهیم. حال خواهشمندیم در این بابت راه حلی از لحاظ شرعی ارائه دهید و بنا بر فتوای امام در این باره این شورا را راهنمایی فرمایید تا تکلیف خود را بدانند که آیا می توانند چنین کاری را انجام دهند یا نه؟ با کمال تشکر؛ موفقیت شما را آرزو داریم.
بسمه تعالی، اختصاص دادن قسمتی از مسجد به امور شورا جایز نیست.
[سؤال 8252] ----> 4247
2. صحن مسجدی است مشکوک، که آیا واقف آن صحن را هم جزء مسجد قرار داده یا حسینیه؟ آیا می توان در آن صحن مستراح ساخت؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8253] 4410
بسمه تعالی 9 / 5 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
چه می فرمایید در این مسأله شرعیه که زیر مسجد سابق را خراب کرده و می خواهد در جای آن، مسجد نو بسازد. آیا جایز می باشد مقداری از زیربنای موقوفه را که خود مسجد بوده کتابخانه و چایخانه کرد و مقداری دیگر را داخل معبر عمومی نموده، بدون این که معبر، کوچک ترین احتیاجی به بسط و توسعه داشته باشد؟
متمنّی است عنایت فرموده و جوابی قاطع جهت این مسأله شرعیه مرقوم بفرمایید.
اجرکم عندالله و عندالرسول
بسمه تعالی، زمین مسجد را نمی شود از مسجد خارج نمود و یا آن که نحوۀ وقف آن را تغییر داد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 161
[سؤال 8254] 4411
بسمه تعالی 1 / 7 / 1361
دفتر امام خمینی
در تاریخ 1 / 2 / 1361 تلگرافی راجع به منضم نمودن کاروان سرایی که در ملکیت شهرداری است، استفتا به عمل آمده است که حضرت امام بزرگوار در ذیل آن فرموده اند: «کاروان سرا را جزو قبرستان نکنید» که فتوکپی تلگراف مزبور و فتوای امام امت که در ذیل آن توشیح شده است، به پیوست ارسال می شود.
توضیحاً به عرض می رساند: کاروان سرای مزبور از کاروان سراهای موقوفه نبوده و محلی است که پنجاه سال قبل برای جزامی ها از طرف شهرداری بوشهر تملک شده و به ثبت شهرداری رسیده است، ولی اکنون برای توسعۀ قبرستان شدیداً مورد نیاز می باشد. علی هذا خواهشمند است با توجه به این که کاروان سرای مزبور موقوفه نبوده و در حال حاضر، مخروبۀ متروکه ای است که به کلی قابل استفاده نبوده و مسلوب المنفعه رو به خرابی و انهدام است، فتوای شرعی را با جهات معروضه اعلام فرمایند، فتوکپی سند مالکیت پلاک مورد بحث جهت مطالعه تقدیم می شود. والسلام
بسمه تعالی، سند ثبتی یا غیر ثبتی میزان نیست، اگر کاروان سرا وقف است، تغییر وقف و تبدیل آن به گورستان جایز نیست، و چنانچه وقف بودن آن محرز نباشد و بر حسب ظاهر شرع، ملک شمرده می شود؛ اختیار آن با مالک است و اگر ملک دولت باشد، با مراعات مصلحت می تواند آن را تغییر دهد.
[سؤال 8255] 4412
بسمه تعالی 8 / 12 / 1361
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ادام الله برکات وجوده، با عرض سلام، خواهشمند است پاسخ مسأله شرعیه ذیل را
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 162
مرقوم فرمایید که محل حاجت است.
قطعه زمینی است وقف شرعی شده که درآمد آن بعد از وضع یک خمس برای متولی و یک عشر برای ناظر تنصیف شود. نصف آن، الی الابد صرف سوگواری و عزاداری ابا عبدالله الحسین ـ ارواحنا فداه ـ و ائمه هدی گردد و نصف دیگر آن بر وجوه برّیه که مصادیق آن هم تعیین شده. حالا آیا جایز است زمین را حسینیه قرار دهند و ساختمان احداث نمایند و الی الابد زمین و ساختمان بدون اجاره بها حسینیه باشد یا خیر؟ ادام الله ظلّکم علی رؤوس المسلمین
بسمه تعالی، جایز نیست و باید برطبق وقف عمل شود.
[سؤال 8256] 4413
بسمه تعالی 10 / 10 / 1358
با کمال احترام جهاد سازندگی گوگان از آذربایجان شرقی در ادامۀ راهسازی و تعریض جاده قشلاق ـ گوگان مجبور به استفاده از زمین موات که موقوفه می باشد، شده است. یادآور می شویم که حدود زمینی که در حریم جاده قرار می گیرد، به عرض یک متر و به طول سیصد متر می باشد. خواهشمند است تکلیف شرعی آن را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر زمین موات بالاصل باشد، وقف آن باطل است و استفاده از آن در راهسازی مانع ندارد، ولی چنانچه از موات بالاصل نباشد و به نحو صحیح وقف شده، جایز نیست آن را جاده نمایند.
[سؤال 8257] 4414
بسمه تعالی 28 / 10 / 1361
مسئول محترم دفتر استفتائات امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام، دو سؤال را برای این دفتر روشن نمایید.
1. مقداری زمین مخروبه که به گفتۀ اهالی روستا، جزو حسینیه می باشد و با
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 163
درنظرگرفتن رشد شهرسازی و راه سازی، گوشه ای از این زمین مذکور محل عبورومرور وسیلۀ نقلیه را گرفته است. آیا می شود یک مقدار خیلی کمی از آن زمین را خراب کرده، جهت رفت و آمد، به جاده ـ که واقعاً مورد لزوم این روستا می باشد ـ اضافه کرد یا نه؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
2. غسال خانه ای در همان روستا وجود دارد که هم کوچک و هم در محل بسیار بدی قرار گرفته است. آیا می شود آن جا را فروخت و یک غسال خانۀ بهتر و بزرگ تر، در جای مناسب تر ساخت یا نه؟
بسمه تعالی، غسال خانه قابل فروش نیست.
[سؤال 8258] 4415
بسمه تعالی
محضر مبارک مرجع عالی قدر شیعه و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
به شرف عرض می رساند: در رژیم گذشته وزارت اصلاحات ارضی (تعاون و امور روستاها) املاک موقوفه را بدون موافقت متولی انتقال قطعی به خود داده است و مدعی مالکیت آن است. مستدعی است حکم الله را بیان فرمایند که: آیا این گونه نقل و انتقالات سلب مالکیت از موقوفات می نماید و موقوفه را از صورت وقف خارج می سازد یا خیر؟
بسمه تعالی، موقوفه به صورت خود باقی است و باید زیر نظر متولی شرعی عواید آن در جهت وقف صرف شود.
[سؤال 8259] 4416
بسمه تعالی 24 / 9 / 1358
محضر مبارک مرجع عالی قدر امام خمینی، دام عزّه العالی
پس از سلام و درود بی پایان، مسأله ای راجع به مساجد پیش آمده که خواستم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 164
نظریه جناب عالی را مستحضر شوم. در محل مسکونی ما دو عدد مسجد وجود دارد که امام جماعت آن مساجد فقط با خواندن نماز در سه وقت موافقت دارند و دیگر برنامه های مذهبی از قبیل کتابخانه، مجلس سوگواری امام حسین، شوراهای محلی، مجالس سخنرانی در مورد انقلاب اسلامی با دعوت از گویندگان مسئول و متعهد و مبارز موافقت ندارند و با قید این که مسجد فقط جهت نماز است و شاید در اثر این کارها به مسجد خسارت وارد آید، اجازه نمی دهند. تقاضامندم جهت روشن شدن اذهان عمومی نظریه خودتان را اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، تغییر مسجد به کتابخانه و کارهایی که منافی با شؤون مسجد یا مزاحمت نمازگزاران باشد جایز نیست و در غیر این امور اشکال ندارد.
[سؤال 8260] 4417
بسمه تعالی
محضر مبارک مرجع عالی قدر جهان تشیع، حضرت نایب الامام، آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، خواهشمندم نظر مبارک را در مورد مسأله های زیر بیان فرمایید:
1. کنار حسینیه زمینی است که وقف کردند از درآمد آن برای حسینیه خرج شود. آیا برای وسعت حسینیه، می توان این زمین را داخل در حسینیه نمود؟ اگر می شود، با چه شرایطی؟
بسمه تعالی، جایز نیست و باید به هر نحو وقف شده، به همان نحو عمل شود.
2. آیا پوشش وجه و کفّین بر زن واجب است یا نه؟
بسمه تعالی، واجب نیست.
3. آیا نظر کردن مرد نامحرم به وجه و کفین زن جایز است؟
بسمه تعالی، بدون ریبه مانع ندارد.
4. آیا نظر کردن مرد به تصویر زن در تلویزیون جایز است؟ (البته زن بی حجاب)
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 165
بسمه تعالی، حکم عکس دارد.
5. آیا شهریه ای که طلاب می گیرند، خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
6. مسافری که قصد کرده ده روز در مکانی بماند، اگر در میان ده روز یا بعد از آن بخواهد کمتر از چهار فرسخ از آن مکان خارج شود، نمازش در آن مکان دوم، چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، تمام است.
7. گوش کردن به آهنگ هایی که اکنون در رادیو و تلویزیون وجود دارد، چه صورت دارد؟ (در سرود یا غیره) و اگر کسی شک کند موسیقی هست یا نه، چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، موسیقی حرام است و صداهای مشکوک مانع ندارد.
8. آیا کتابی که خریده شده و هنوز مورد استفاده قرار نگرفته، پس از یک سال خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر عرفاً از مؤونه باشد، خمس ندارد.
[سؤال 8261] 4418
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
حضرت مستطاب آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته العالی
به عرض محترم می رساند: خیابانی در شهرستان بندرعباس احداث شده که در مسیر خیابان، حسینیه واقع است؛ چون برای عبور و مرور مردم و وسایل نقلیه به این خیابان نیاز است، چنانچه اجازه بفرمایید، این حسینیه را خراب کنند و به جای آن، نزدیک همان محل حسینیۀ دیگری به نحو احسن و اکمل بنا شود. منتظر دستور آن مرجع عالی قدر می باشیم. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، تخریب حسینیه جایز نیست.
[سؤال 8262] 4419
بسمه تعالی
در کنار حمام عمومی تودشک، مسجد کوچکی می باشد که از قدیم الایام مردم بعد از خارج شدن از حمام، در آن نماز می خواندند و بعضی از همسایه ها نیز در این
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 166
مسجد نماز می خواندند. فعلاً این حمام مخروبه را مردم رها، و حمام جدیدی در جای دیگر ساخته اند و بعضی از مؤمنین این مسجد را خراب کرده اند که دوباره بسازند و می گویند: چون راه عمومی ای که مردم از آن استفاده می کنند، تنگ است می خواهیم چند متری از این مسجد را داخل کوچۀ عمومی کنیم و از طرف دیگر معادل آن به مسجد اضافه نماییم. آیا این اجازه را داریم یا نه؟ و در صورتی که منوط به اجازۀ حاکم شرع باشد، استدعا داریم اجازه بفرمایید تا کوچۀ عمومی تعریض شود و برای توسعه مسجد زمین از طرف مقابل اضافه شود.
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8263] 4420
بسمه تعالی 3 / 9 / 1359
محضر رهبر عظیم الشأن انقلاب، آیت الله العظمی، الامام المجاهد، خمینی کبیر، مدّ ظله العالی
در نقشۀ جامع شهرستان خوی، در خیابان کشی کوچۀ صابونچی، در تعریض کوچه از طرف شمال، حیاط مردم و دو مسجد در مسیر تخریب واقع شده، و اگر از طرف قبله تخریب گردد، ساختمان های اهالی در مسیر واقع شده که ناراحتی های ایشان زیاد می شود و برای شهرداری مخارج سنگین دارد؛ لذا نظر مبارک دربارۀ تخریب مسجد و تکلیف شورای شهر در این باره چیست؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، تخریب مسجد جایز نیست.
[سؤال 8264] 4421
بسمه تعالی
بیان فرمایید که هرگاه کسی مسجدی در محلی روی خانه ای بسازد و آن مسجد خراب شود و مقداری از دیوارهای آن باقی باشد و مفید نباشد؛ آیا می شود خاک دیوارهای آن را به جای پاکیزه ای بریزند و تحت آن مسجد را که پشت بام خانه دیگری
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 167
است و وقف نیست راهرو برای مردم عابر قرار بدهند یا خیر؟
بسمه تعالی، بردن خاک مسجد به محل دیگر اگر به مصلحت مسجد و برای تعمیر آن باشد، مانع ندارد؛ ولی تبدیل مسجد به راهرو برای عابرین جایز نیست.
[سؤال 8265] 4422
بسمه تعالی 29 / 3 / 1361
دفتر امام خمینی
احتراماً؛ پیرو تلگراف شمارۀ 1903 در تاریخ 18 / 3 / 1361 در مسیر بلوار شهر دو گنبدان گورستان قدیمی کوچکی واقع شده که مسیر خیابان یاد شده غیر قابل تغییر می باشد؛ خواهشمند است که در این مورد شهرداری را راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نباشد و موجب نبش قبر یا هتک قبور مؤمنین نشود مانع ندارد.
[سؤال 8266] 4423
بسمه تعالی 14 / 10 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله امام خمینی
محترماً؛ این جانبان هیأت امنای مسجد جامع ده کراکوه فومن به عرض عالی می رسانند: چون ساختمان مسجد جامع محراب دار مذکور در حال ریزش و خراب شدن است و دیوار ساختمان گلی می باشد و قابل تعمیر و درست کردن نیست، ما اهالی تصمیم گرفته ایم که یک مسجد تازه و جداگانه احداث نماییم. هزینۀ ساختمان نیز به وسیله اهالی تأمین شده است. چون ساختمان مسجد کهنه باید پاشیده شود و احداث ساختمان جدید حدود دو سال به طول می انجامد، ما اهالی طی دو سال جهت مجالس و ترحیم و دعا و دهه ماه های شریف و ماه مبارک رمضان مساجد نزدیکی در محل مجاور نداریم و فاصله مساجد دیگر به مسجد اهالی ما حدوداً به طول پنج
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 168
کیلومتر می باشد که رفت و آمد هر روز برای خواهران و برادران مشکلاتی ایجاد می کند. لذا ما اهالی تصمیم گرفته ایم در مجاور زمین همین مسجد، در زمینی غیر از محدوده قبرستان جداگانه مسجد احداث کنیم و تا اتمام ساختمان جدید از همین مسجد سابق و نیمه خراب استفاده نماییم. لازم به تذکر است که مسجد سابق در وسط قبرستان قرار گرفته است. از آن امام عالی قدر انتظار داریم رهنمود و دستورالعمل و فتوای خود را در مورد این که مسجد فرسوده را پاشیده و در زمین غیر قبرستان مسجد تازه احداث نماییم بیان کنند.
بسمه تعالی، خراب کردن مسجد قدیمی جایز نیست و احداث مسجد جدید مانع ندارد.
[سؤال 8267] 4424
بسمه تعالی
محضر مبارک مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
محترماً معروض می دارد: زمینی را که وقف قبرستان بوده و سالیان متمادی است که مرده در آن دفن نمی شود آیا می توان این زمین را برای برگزاری نماز جمعه استفاده کرد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 8268] 4425
بسمه تعالی 28 / 10 / 1365
محضر مبارک حضرت امام مدّ ظله العالی
قریه ای بوده که مثلاً در دویست سال پیش وقف بر حضرت رضا علیه السلام شده است. در محدودۀ متعلقۀ به این قریه همان طور که زمین های زراعتی، آبی زار، و دیم زار وجود داشته، زمین هایی هم وجود داشته که به علّت تپه ماهور بودن یا سنگلاخ بودن هیچ گاه زراعت نشده، ولی محل چرانیدن گاو و گوسفند اهالی قریه و حریم قریه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 169
شمرده می شده است. اکنون این قریه سال هاست که به تدریج جزء شهر شده و قسمت عمدۀ زمین های آن زیر بنا رفته است، مستدعی است بیان فرمایند: اولاً، وقف قریه، وقف حریم آن نیز هست یا خیر؟ ثانیاً، با توجّه به این که قریه از بین رفته است، همان طور که آنچه از قریه در زمان وقف، ملک بوده و وقف شده و به وقفیت باقی است، آیا حریم آن هم که به تبع وقف شده به وقفیت باقی است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر در متن وقف نامه قریه وقف شده است، حریم قریه نیز جزء آن است و به همان وقفیت باقی است.
[سؤال 8269] 4426
بسمه تعالی شانزدهم شعبان 1402 ق
محضر محترم آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، بعد التحیة والسلام
معروض آن که دو خانه (مسافرخانه) در کنار مسجد روستایی قرار دارد: یکی «حیوان خانه» یکی «آدم خانه»؛ و از این دو هیچ استفاده نمی شود؛ آیا اجازه می فرمایید که تخریب شود و جزء مسجد قرار گیرد؟ والسلام علیکم
بسمه تعالی، منزل خانه اگر وقف برای مسافرین یا فقرا یا جهت دیگری شده، تغییر وقف جایز نیست و نمی شود آن را جزو مسجد نمود.
[سؤال 8270] 4427
بسمه تعالی 5 / 9 / 1361
در بهشتی شهر، تحت نظارت شهرداری، در محل حمام قدیمی و مخروبۀ شهر، حمامی ساخته شد و فعلاً تحت نظر شهرداری در حال بهره برداری است. مسأله از این قرار است که سه دانگ از زمین زیربنای حمام، موقوفۀ تکیه می باشد و سه دانگ دیگر آن موروثی است، که صاحبان آن قبل از انقلاب و ایجاد شهرداری در زمان احداث حمام جدید آن را به تکیه بخشیده اند و نامۀ کتبی آن فعلاً در دست نیست و مفقود شده است، اما خودشان به این مسأله اقرار دارند. حالا ادعای این سه دانگ
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 170
موروثی را نموده اند تکلیف شرعی ما چیست؟
بسمه تعالی، اگر شرعاً ثابت است که وقف کرده اند و تحویل جهت وقف داده شده، حق برگشت ندارند.
[سؤال 8271] 4428
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، با اهدای سلام
1. مسجدی است در یک ریه که طول آن نسبت به پهنای آن زیاد و در سمت شمال که طول آن هست، کوچۀ باریک مخصوص چند خانوار است. اگر اجازه فرمایید در تجدید بنا شدن این مسجد می خواهند از طول آن مسجد مقداری برای عبور آن عده گذاشته و در جنب دیگر آن از زمین خودشان همان مقدار یا بیشتر جزو زمین مسجد نمایند: اجازه می فرمایید یا نه؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
2. زیدی از ده فرسخی محلش عیال گرفته، و به شهری آورده که با وطن اصلی زوج، بیش از هشت فرسخ فاصله دارد. آن خانم موقع آمدن به وطن اصلی پدری و به وطن اولیۀ زوج، نماز و روزه اش چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، در وطن اصلی، نمازش تمام و روزه اش صحیح است، مگر آن که اعراض کرده باشد و در وطن شوهر حکم مسافر دارد، مگر آن که قصد توطّن کرده باشد.
3. با صیغۀ انقطاعی چند ساعت و یا چند روز با دختر 2 ساله با مادر آن دختر محرمیتی حاصل می شود که نتوان آن مادر را ازدواج کرد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر با شرایط عقد شده با مادر معقوده محرمیت حاصل می شود هر چند مدت کم باشد.
4. اثبات عقد دائم یا انقطاعی به شهادت چه افراد با نبودن مدرک رسمی حاصل می گردد؟
بسمه تعالی، شرایط سایر موارد شهادت را دارد و عقد محکوم به دوام است مگر آن که به وجه شرعی انقطاع ثابت شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 171
5. بلاد کبیره در ایران کدام شهر است، شایع است که حد ترخص را در آن از درب خانه معیّن فرموده اید، صحیح است یا نه؟ متمنی است فتوای مبارک را مرقوم و به مهر شریف ممهور فرمایید.
بسمه تعالی، تهران از بلاد کبیره است و مبدأ مسافت در آن منزل است و حد ترخّص ندارد ولی در محلّه باید احتیاط مراعات شود.
[سؤال 8272] 4429
بسمه تعالی 3 / 4 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی، الامام خمینی، دامت برکاته، لطفاً به سؤالات زیر جواب مرحمت فرمایید:
1. چون که وقف اولادیست که در وقف نامه مشروط است به این که تا یکی از طبقه اعلا باشد برای طبقه بعد سهمی نیست و در خارج آنچه عمل شده است در زمان طاغوت مقداری از زمین های وقف مزبور به اشخاص از اولاد داده شده است که خانه برای خود تهیه کنند، آیا متصرّفین می توانند ملک مزبور را بفروشند و تصرّف مالکانه کنند، یا این که باید اجاره زمین مزبور را به چند نفر معدود که بعضی از آن ها از جمله ثروتمندان و اعیان می باشند بپردازند؟ جواب مورد حاجت است، خواهشمندیم جواب مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، باید در موقوفه بر طبق وقف واقف عمل شود اگر چه موقوف علیهم غنی باشند.
[سؤال 8273]
2. در آخر جلد سیزدهم بحار الانوار مرحوم مجلسی رحمه الله در توقیعات ولیّ عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف آمده است: هر کدام از اولاد که بخواهند می توانند مقداری از ملک وقف را تصرّف مالکانه کنند و بفروشند توقیع مبارک را برای شخصی از اهل علم دینی نشان دادم ایشان گفتند نظیر این توقیع در توقیعات ولی عصر در آخر احتجاج مرحوم طبرسی رحمه الله همچنین روایتی می باشد ـ آیا اجازه می فرمایید در وقفی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 172
که چندین نسل گذشته است و متجاوز از دویست سال است که وقف نامه نوشته شده است ملک وقف اولاد را ولو مرتزق نیستند و نصیبی ندارد چون که طبقات بالاتر موجودند اولاد واقف تصرّف مالکانه کنند بفروشند و دیگران بخرند یا خیر؟
بسمه تعالی، تغییر و تبدیل وقف جایز نیست و باید در آن بر طبق مقررات وقف عمل نمایند.
[سؤال 8274] 4430
بسمه تعالی 28 / 10 / 1361
پیشگاه مبارک حضرت آیت الله العظمی مرجع تقلید شیعیان جهان و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران دام بقاؤه، بدین وسیله به عرض می رساند:
ملک مسکونی دو برادر به ارث بردند از یک حیاط اولاد ارشد یک برادر عقیم بود و یک اتاق مسکونی خود را وقف اثاثیه حسینیه و مسجد نمود بعد از فوت ایشان وارث سببی یا نسبی باقیمانده سهم مسکونی وی را فروخت و حال در وسط حیاط واقع شد. حیاط مذکور مقابل شرق می باشد و شمال و جنوب آن به دست خریدار می باشد. آیا خریدار فعلی یعنی مالک می تواند اتاق تحتانی و فوقانی خود را که جنب حسینیه و مسجد می باشد با اتاق وسط حیاط تبدیل به احسن نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، تبدیل وقف جایز نیست.
[سؤال 8275] 4431
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، دام بقائه
در قسمتی از صحن مسجدی، با پول زکات اتاقی به عنوان کتابخانه مسجد، ساخته شده است. آیا این عمل جایز است یا خیر؟
و در صورت عدم جواز، آیا لازم است آن را خراب نموده و به صحن مسجد مبدل سازند؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 173
و در هر صورت، تصرف در زکات چه صورت دارد. آیا مجزی است یا موجب ضمان بر متلِف و بر ذمۀ «من تجب علیه» است و ملزم به ادا می باشد؟
بسمه تعالی، محل ساختن کتابخانه، اگر مسجد نبوده و تغییر وقف محسوب نشده است، اشکال ندارد و ضامن نیست. در غیر این صورت، عمل مزبور جایز نبوده است و کسی که متصدی عمل مزبور شده، باید محل را از آن ساختمان تفریغ نماید و پول زکات را ـ که در آن ساختمان صرف کرده ـ ضامن است.
[سؤال 8276] 4432
بسمه تعالی
محضر مبارک امام بزرگوار، پس از سلام
1. زمینی است وقف مسجد که متصل به آن است؛ آیا با نظر متولی شرعی می توانیم مقداری از زمین موقوفه را به همان مسجد، اضافه و جزو آن قرار دهیم؟
بسمه تعالی، اگر وقف مسجد است که باید عواید آن صرف مسجد شود، اضافه کردن آن به مسجد جایز نیست.
[سؤال 8277]
2. بر فرض عدم جواز، آیا جایز است با نظر متولی، مقداری از همان زمین، برای دست شویی و یا کتابخانه استفاده شود؟
بسمه تعالی، حکم مسأله قبل را دارد.
3. مقداری از بیابان، برای مسجد تعیین می شود و به عنوان مسجدیت، در آن نماز اقامه می شود؛ سپس از آن جا می روند؛ برای کسانی که موضوع را می دانند، اگر گذرشان به آن جا بیفتد، حکم مسجد دارد؟
بسمه تعالی، به مجرد تعیین مقداری از بیابان برای مسجد و نماز در آن، حکم مسجد پیدا نمی کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 174
[سؤال 8278] 4433
بسمه تعالی 17 ذی حجة الحرام 1399 ق
از پیشگاه مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مرجع و رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، استدعا می شود جواب مسأله زیر را عنایت فرمایند:
یک قطعه زمین موقوفۀ منتسب به مسجد جامع که شرایط وقفی آن حبس مؤبّد ـ الی یوم القیامه ـ و محل مصرف درآمد آن، صریحاً و منحصراً باید در مسجد جامع خرج و صرف شود. آیا تخریب دیوار و تصرف قسمتی از این موقوفه به هر عنوان و به هر بهانه و تفسیر، جایز است یا نه؟ و در صورت عدم جواز، آیا آمر و عامل به تخریب و تصرف مسئولیت شرعی دارد یا نه؟
توضیح این که تولیت آن به موجب وصیت نامه: مخصوص به مرحوم و پس از آن نسلاً بعد نسل. و تعیین مصرف: هزینۀ شکستن دیوار و در و پنجره و گِل اندودی بام ها و سوخت و روشنایی مسجدین جامعین است. و تخریب دیوارها به منظور وسعت شارع است.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، تخریب دیوار وقف و تغییر وقف جایز نیست.
[سؤال 8279] 4434
بسمه تعالی 3 / 8 / 1358
دفتر محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
بدین وسیله، دو سؤال شرعی را از محضر مبارک رهبر عظیم الشأن مسلمین جهان، به شرح زیر استفسار می نماید:
1. یک جادۀ کمربندی به وسیلۀ سازمان آب از پشت روستای ایراء (بخش لواسانات شمیران) به تهران کشیده شده و اهالی روستاهای ایراء، جوره، آردینه و سگارۀ لواسانات، در نظر دارند با خودیاری مردم اقدام به احداث جاده ای از رودهن
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 175
به ایراء بنمایند که ارتباط روستاهای فوق الذکر را به جاده کمربندی برقرار می کند، طول این جاده سیصد متر می باشد که قسمتی از آن از ملک موقوفه ای عبور می کند. درآمد سالیانه این ملک، مبلغ هجده هزار ریال، بوده که در شب های هشتم و نهم محرم الحرام در حسینیۀ ایراء خرج می شده است. ولی الآن مدت سه سال است که به صورت بایر و غیر استفاده افتاده است و خرج حسینیه هم از محل دیگر پرداخت شده است. خواهشمند است اعلام فرمایند: آیا به منظور آبادانی روستاهای بخش لواسانات و تسهیل در رفت و آمد اهالی آن منطقه، می شود از ملک وقفی، جاده را عبور داد یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
2. جنب حمام روستا زمینی وقفی است که واقف آن فوت کرده، پسر واقف می گوید اگر امام اجازه فرمایند من حاضرم زمین جنب حمام را برای ساختمان حمام در اختیار اهالی قرار دهم. خواهشمند است نظریه مبارک امام را در مورد ساختمان حمام در ملک وقفی که با رضایت پسر وقف کننده می باشد اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، امر وقف موکول به نظر متولی شرعی است و جهت وقف را نباید تغییر دهند.
[سؤال 8280] 4435
بسمه تعالی اول رمضان 1402 ق
خدمت حضرت آیت الله العظمی و رهبر کبیر ایران مدّ ظله العالی
مکانِ حمامی است که عملاً صاحب زمین وقف نموده و در تصرف قرار داده و چندین سال بهره حمام از آن مکان گرفته شده حال مکان حمام را می توانند اهالی، آن را حسینیه نمایند یا خیر؟ والسلام علیکم ورحمة الله
در انتظار ابلاغ فتوای مرجع بزرگ جهان و رهبر کبیر و نور چشمان ملت ستمدیدۀ ایران و جهان می باشم.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن حمام به وجه شرعی ثابت است تغییر و تبدیل آن جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 7صفحه 176