موارد مصرف وقف

‏‏موارد مصرف وقف‏

‏‏[سؤال 8061]‏‏ ‏ ‏ 4257‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پیشگاه قائد عظیم الشأن رهبر امت امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏در مسجد صاحب الزمان گرگان، مقدار زیادی ظرف از مسی و چینی و غیره از‏‎ ‎‏وسایل پذیرایی تهیه شده است. طبق معمول منطقه ای، ظروف تهیه شده در مساجد را‏‎ ‎‏به مجالس خارج از مسجد هم می برند. در روی ظرف های مسی بزرگ کلمۀ «وقف»‏‎ ‎‏حک شده و عدۀ معدودی ادعا دارند که ظرف ها را به همین مقصود که به خارج از‏
‏‎

‎‏مسجد هم ببریم تهیه شده است. و قرینه کتبی و ثابتی هم در دست نیست. تکلیف را‏‎ ‎‏روشن بفرمایید. متشکرم‏

‏‏بسمه تعالی، به طریق متعارف، از ظروف استفاده نمایند. ‏

‏‏[سؤال 8062]‏‏ ‏ ‏ 4258‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت امام عظیم الشأن‏

‏‏در یک روستای دور از شهر موقعی که می خواهند مجالس ختم، عروسی و کلاً‏‎ ‎‏کارهای خیر را برگزار کنند، به علت کمبود امکانات رفاهی، از وسایل و ظروفی که‏‎ ‎‏وقف حسینیۀ سیدالشهدا است، استفاده می کنند و در پایان کار، کرایۀ آن را به متولی‏‎ ‎‏اجناس پرداخت کرده و اگر چیزی از آن کم یا شکسته شود، عوض آن را می گیرند. آیا‏‎ ‎‏این کار جایز است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، موقوف است به نظر متولی یا متصدی شرعی و مراعات‏‎ ‎‏جهتی که باید در آن صرف شود و برای آن داده شده است و اگر برای‏‎ ‎‏خصوص استفاده در حسینیه داده شده، نباید به جای دیگر ببرند.‏

‏‏[سؤال 8063]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2653‏

‏‏2. یک قطعۀ کوچک باغچه وقف دارم که وقف نامۀ آن نان دادن به اهالی قریه با‏‎ ‎‏عزاداری سید الشهدا می باشد. چون عاید یک سالۀ او خیلی کم می شود، ناچار دو ـ سه‏‎ ‎‏سال جمع نموده، یک دفعه احسان می کنم؛ به علت تأخیر از شما اجازه یا راه حل‏‎ ‎‏می خواهم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر صلاح باشد مجازید.‏

‏‏[سؤال 8064]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4434‏

‏‏2. جنب حمام روستا، زمینی وقفی است که واقف آن فوت کرده است. پسر واقف‏‎ ‎‏می گوید: اگر امام اجازه فرمایند، من حاضرم زمین جنب حمام را برای ساختمان حمام‏
‏‎

‎‏در اختیار اهالی قرار دهم. خواهشمند است نظر مبارک امام در مورد ساختن حمام در‏‎ ‎‏ملک وقفی را ـ که با رضایت پسر وقف کننده می باشد ـ اعلام فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، امر وقف، موکول به نظر متولی شرعی آن است و جهت وقف‏‎ ‎‏را نباید تغییر دهند.‏

‏‏[سؤال 8065]‏‏ ‏ ‏ 4259‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 8 / 1361‏

‏‏حضور مبارک امام امت و رهبر جهان، اولاً سلامتی حضرت عالی را از خدای‏‎ ‎‏متعال مسئلت دارم. ‏

‏‏1. اگر کسی بدون اجازه، در زمین موقوفه ساختمان بسازد، چه صورت دارد؟ و‏‎ ‎‏رفت و آمد در آن ساختمان، چه صورت دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در زمین موقوفه، منوط به اجازۀ متولی شرعی، با‏‎ ‎‏مراعات جهت و مصلحت وقف است، و بدون آن در حکم غصب است. ‏

‏‏[سؤال 8066]‏

‏‏2. و زمین هایی که تقسیم شده، در دست کشاورزان است و بعضی از کشاورزان، آن زمین‏‎ ‎‏را می فروشند. فروختن آن چه صورت دارد؟ و کسی که می خرد چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین، موکول به دولت اسلامی است و‏‎ ‎‏متابعت مقررات دولت اسلامی، لازم است. ‏

‏‏[سؤال 8067]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 119‏

‏‏3. آیا مُهر مسجد را به مسجد دیگر می توان نقل کرد یا نه؟ و اگر کسی مُهر مسجد‏‎ ‎‏را برد و مدتی با آن نماز خواند ـ چه در منزل و چه در مسجد دیگر ـ آیا نماز او چه‏‎ ‎‏صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست و باید به جای اول برگرداند؛ مگر آن که یقین کند‏‎ ‎‏که مخصوص آن مسجد نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8068]‏‏ ‏ ‏ 4260‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 2 / 1361‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌ سید روح الله‌ موسوی خمینی، بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی ایران‏

‏‏آیا مواردی را که ذکر می گردد، می شود به مصرف جبهه جنگ، جنگ زدگان،‏‎ ‎‏حساب دولت و کمیتۀ امداد رساند؟ اگر نمی شود، طریقۀ مصرف را مرقوم فرمایید تا‏‎ ‎‏عمل شود. اگر می شود، هر کدام مقدم تر است بفرمایید.‏

‏‏موارد عبارتند از: 1 ـ موقوفات: وقف کننده شب های ماه رمضان افطاری می داده و‏‎ ‎‏بعد از خود گفته است: متولی اجازه دارد، هر طور بخواهد، بدهد. 2 ـ رد مظالم: در‏‎ ‎‏کودکی به کسی که فعلاً نمی شناسد ضرر زده باشد. 3 ـ وجه اشیای پیدا شده که اعلام‏‎ ‎‏هم شده باشد. 4 ـ کفارۀ ماه رمضان که یک سال گذشته و نتوانسته قضای روزه بگیرد.‏

‏‏بسمه تعالی، هیچ یک از امور ذیل را به هیچ یک از حساب های فوق‏‎ ‎‏نمی توان داد و باید هر یک به مصرفی که در رساله ذکر شده است برسد؛‏‎ ‎‏بلی در موقوفاتی که در وقف اختیار آن با متولی قرار داده شده، بستگی به‏‎ ‎‏نظر متولی دارد.‏

‏‏[سؤال 8069]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4473‏

‏‏3. در مسجد مذکور روی همین فرش ها برای مجلس سوگواری و ختم و چهلم،‏‎ ‎‏زن و مرد متوفی شرکت می کنند و در مجلس زنانه یک عده طفل کوچک همراه‏‎ ‎‏می آورند و یا در مسجد ممکن است به حرف های دنیا و یا غیبت بپردازند و شاید زن‏‎ ‎‏عذر داشته باشد و مجبور باشد که در مجلس ختم شرکت کند یا به صرف چای و غیره‏‎ ‎‏بپردازند. آیا اجازه می فرمایید شرکت کنند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، فرش ها اگر وقف برای جهت خاصی نباشد استفاده های‏‎ ‎‏مذکور مانع ندارد، ولی باید از عملی که موجب ضرر برای فرش باشد‏‎ ‎‏اجتناب شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8070]‏‏ ‏ ‏ 4261‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دامت‏‎ ‎‏توفیقاته، با عرض سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر برای حضرت عالی، مستدعی‏‎ ‎‏است سؤال زیر را پاسخ فرمایید.‏

‏‏1. زمینی است که در شمال آن، مسجد و در جنوب آن، مدرسه ای جهت طلاب‏‎ ‎‏علوم دینیه ساخته شده (البته ساختمان مدرسه به صورت مخروبه و راکد مانده است)؛‏‎ ‎‏در یکی از اتاقهای مسجد (به عنوان دفتر)، تعدادی از برادران جهت رسیدگی به‏‎ ‎‏مسائل اقتصادی و ستاد بسیج اقتصادی مشغول خدمت هستند؛ با توجه به این که دفتر‏‎ ‎‏مذکور جزء مسجد محسوب می شود و تعدادی از خواهران یا برادران به جهات‏‎ ‎‏شرعی اشکال دارد که قدم در مسجد بگذارند، لکن برای رفع مشکل خود ناچار به‏‎ ‎‏رجوع به دفتر مسجد هستند و این احتمال دارد که گناهش به گردن اعضای دفتر‏‎ ‎‏مسجد باشد، آیا می توان به طور موقت، دفتر را به یکی از حجره های راکد مدرسه‏‎ ‎‏منتقل کرده و تا شروع ساختمان سازی مدرسه به این منظور، استفاده شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از ساختمان و اتاق مسجد برای کارهایی که منافی با‏‎ ‎‏شؤون مسجد باشد و همچنین استفاده از مدرسۀ موقوفه در غیر جهت‏‎ ‎‏وقف جایز نیست.‏

‏‏2. آیا دو رکعت نماز جمعه، کفایت از نماز ظهر می کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، نماز جمعه در زمان حاضر، واجب تخییری و مجزی از ظهر است.‏

‏‏3. آیا از سهم ارزاق تعیین شده برای مردم می توان در جهات خیریه برداشت نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده در غیر جهت تعیین شده جایز نیست.‏

‏‏4. تا چه مقدار مسافت از محل اقامۀ نماز جمعه نمی توان نماز یومیه را به صورت جماعت یا فرادا‏‎ ‎‏خواند؟‏

‏‏بسمه تعالی، نماز جمعه واجب تخییری است و در انتخاب نماز ظهر به جای آن، فاصله معتبر‏‎ ‎‏نیست.‏

‏
‏‎

‎‏5. این جانب نمی دانم آیا روزه و نمازی بدهکار هستم یا خیر (به خاطر نمی آورم)؛ تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض شک در فوت، چیزی بر شما نیست. ‏

‏‏[سؤال 8071]‏‏ ‏ ‏ 4262‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 12 / 1359‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض‏‎ ‎‏سلام، به استحضار مبارک می رساند:‏

‏‏برخی از افراد طاغوتی که در دادگاه انقلاب محکوم به مصادرۀ اموال می شوند،‏‎ ‎‏دارای موقوفاتی هستند که قبلاً آن ها را وقف کرده اند آیا موقوفات آن ها نیز مشمول‏‎ ‎‏حکم مصادره است یا خیر؟ آیا در این جهت بین وقف عام و وقف خاص بر اولاد و‏‎ ‎‏غیره تفاوتی هست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اموال موقوفه باید به همان مصرفی که واقف وقف کرده است‏‎ ‎‏برسد و بر طبق همان خصوصیاتی که در وقف نامه ذکر شده مصرف شود و‏‎ ‎‏فرقی مابین وقف عام و خاص نیست.‏

‏‏[سؤال 8072]‏‏ ‏ ‏ 4263‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 12 / 1363‏

‏‏محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض احترام و آرزوی طول عمر و‏‎ ‎‏عزت روزافزون، مستدعی است نظر مبارک را در مورد مسائل ذیل اعلام فرمایید:‏

‏‏1. در بین رقبات موقوفات گاهی اراضی شن و ماسه یا خاک رس پیدا می شود که‏‎ ‎‏تا کنون عواید آن ها در جهت اجرای نیات واقف به مصرف می رسیده، اخیراً برخی از‏‎ ‎‏دوایر دولتی مدعی هستند که این نوع اراضی، معادن و جزو انفال است؛ آیا این نوع از‏‎ ‎‏معادن شرعاً انفال محسوب می شوند یا موقوفه هستند؟‏

‏‏بسمه تعالی، این ها انفال نیستند و موقوفه هستند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8073]‏

‏‏2. برخی از موقوفات به دلایل مختلف در زمان طاغوت به فروش رسیده و ادارات‏‎ ‎‏اوقاف یا متولیان وقف از محل ثمن آن ها اقدام به خرید سهام بانک ها کرده اند و این‏‎ ‎‏بانک ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ملی اعلام شده اند. آیا سهام وقف نیز مانند‏‎ ‎‏سهام اشخاص ملی می شود یا باید در جهت اجرای نظر واقف به مصرف برسند.‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه املاک موقوفه است به وقفیت باقی و ملی نمی شود.‏

‏‏[سؤال 8074]‏‏ ‏ ‏ 4264‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏در شبستان مسجد و محراب می شود صندوق قرض الحسنه و محل داد و ستد پول‏‎ ‎‏قرار داد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، از کارهایی که برخلاف وضع مسجد است باید اجتناب شود.‏

‏‏[سؤال 8075]‏‏ ‏ ‏ 4265‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 1 / 1361 ‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مدّ ظله العالی، خواهشمند است‏‎ ‎‏حکم الله‌ را در مسائل زیر مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. روی مسجدی، بنای کتابخانه و دفتر انجمن اسلامی را می توان بنا کرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8076]‏

‏‏2. در مسجدی که برای جماعت استفاده نمی شود و به ندرت کسی یا کسانی در آن‏‎ ‎‏نماز می خوانند، می توان برای مدتی برای فروشگاه تعاونی استفاده نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تبدیل مسجد به فروشگاه جایز نیست.‏

‏‏3. شبیه خوانی یا تعزیه خوانی در نقش معصوم و مؤنث چه صورتی دارد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، شبیه خوانی اگر مشتمل بر محرمات نباشد و موجب وهن مذهب نشود مانع ندارد‏‎ ‎‏ولی بهتر است به جای آن، روضه بخوانند.‏

‏‏4. در یک آبادی سه باب مسجد ـ به مساحت های 15 مترمربع و 20 متر مربع و مسجد سوم حدوداً‏‎ ‎‏30 مترمربع ـ می باشد؟ آیا می توان مساجد مذکور را فروخت و در جای دیگر، مسجدی بزرگ تر بنا‏‎ ‎‏نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، مسجد قابل فروش نیست.‏

‏‏[سؤال 8077]‏‏ ‏ ‏ 4266‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله، پس از ابلاغ عرض سلام و ارادتمندی کامل به وجود مبارک حضرت عالی‏

‏‏غرض از تصدیع: با این که جناب عالی تأکید فراوان بر حفظ مساجد دارید و کراراً‏‎ ‎‏می فرمایید: مساجد، سنگر است و سنگرها را حفظ نمایید؛ با بودن سه مسجد و اقامۀ‏‎ ‎‏جماعت در هر سه مسجد در سه وقت شرعی، حسینیه ای در جوار این مساجد قرار‏‎ ‎‏دارد که در آن اقامۀ جماعت بر پا کرده اند؛ در صورتی که با بعضی از این مساجد،‏‎ ‎‏بیشتر از دویست و پنجاه متر فاصله نمی باشد. آیا از نظر حضرت عالی این امر،‏‎ ‎‏تضعیف مسجد ـ این سنگر الهی ـ نمی باشد؟ و نیز تضعیف روحانیت و ائمه جماعات‏‎ ‎‏آن ها نخواهد بود؟ خواهشمند است حکم الهی را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اقامۀ نماز جماعت در حسینیه ـ اگر خلاف مقررات وقف‏‎ ‎‏نباشد ـ با مراعات شرایط مقرّره اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 8078]‏‏ ‏ ‏ 4267‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، أدام الله‌ ظله‏

‏‏1. در قریه ای مسجد قدیمی را خراب کرده اند که تبدیل به احسن کنند و‏‎ ‎‏می خواهند لولۀ شوفاژ هم برای مسجد بکشند، و برای موتورخانۀ شوفاژ جا و زمین‏
‏‎

‎‏ندارند. آیا جایز است و اجازه می فرمایید یک قسمت زمین مسجد که خراب کرده اند،‏‎ ‎‏به صورت زیرزمین به مقدار جای موتور شوفاژ گود کنند و روی آن را هم سطح بقیۀ‏‎ ‎‏زمین مسجد درست کنند یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏2. در رسالۀ توضیح المسائل در احکام نماز، پنجم از نمازهای واجب را «قضای نماز پدر و مادر که بر‏‎ ‎‏پسر بزرگ تر واجب است» شمرده اما در مسأله 1390 نوشته شده: «نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ تر‏‎ ‎‏واجب است» و اسمی از نماز مادر برده نشده است؟‏

‏‏بسمه تعالی، نماز مادر بر عهدۀ پسر نیست.‏

‏‏3. در باب نذر فرموده اید که نذر زن بدون اجازۀ شوهر باطل است؛ اگر زن کارمند باشد و حقوق بگیرد.‏‎ ‎‏از کارکرد خودش، در صورتی که منافات با حق شوهر هم نداشته باشد؛ باز هم باید نذرش با رضایت‏‎ ‎‏شوهر باشد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در این صورت هم، نذر زن بدون اذن شوهر باطل است. ‏

‏‏[سؤال 8079]‏‏ ‏ ‏ 4268‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 12 / 1361‏

‏‏با درود بر امام زمان علیه السلام و نایب برحقش امام خمینی، این ابراهیم زمان و درود و‏‎ ‎‏سلام به روح شهدای اسلام، این وارثان خون حسین علیه السلام  ‏

‏‏درخواست جواب این سؤال ها را از امام امت داریم.‏

‏‏1. قبرستانی در قریۀ بازنه ـ یکی از روستاهای اطراف اراک ـ واقع می باشد. در این‏‎ ‎‏قبرستان کودکان زیر هفت سال خاک شده و می شود. همسایگان این قبرستان استفادۀ‏‎ ‎‏شخصی، از قبیل: راه و کودگاه و کوبیدن خرمن و غیره می نمایند. درصورتی که نباید‏‎ ‎‏استفاده کنند، دستور بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، امور مزبوره، اگر هتک به قبور قبرستان محسوب نشود،‏‎ ‎‏اشکال ندارد. مگر آن که وقف شده باشد برای خصوص دفن.‏

‏‏[سؤال 8080]‏

‏‏2. مردم این قریه، می خواهند این قبرستان را برای ساختن مدرسه استفاده کنند.‏
‏‎

‎‏این قبرستان، در داخل ده واقع شده است و اطراف آن، اماکن مسکونی می باشد جواب‏‎ ‎‏بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قبرستان، وقف برای دفن اموات باشد و یاآن که بنای‏‎ ‎‏مدرسه در آن، موجب نبش قبر یا هتک شود، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8081]‏‏ ‏ ‏ 4269‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس مرجع عالی قدر، رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، حضرت امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی، به عرض عالی می رساند:‏

‏‏مکانی در شهرستان قم وقف امور ایتام گردیده؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی،‏‎ ‎‏امور رسیدگی به ایتام، تحت پوشش کمیتۀ امداد حضرت امام قرار گرفته و مکان فوق،‏‎ ‎‏مدت چهار سال بدون استفاده مانده و به علت نرسیدن به آن، در حال از بین رفتن‏‎ ‎‏می باشد؛ حضرت عالی جایز می دانید:‏

‏‏1. مکان فوق، به علت نبودن ساختمان در شهر قم جهت رسیدگی به امور فرهنگی‏‎ ‎‏فرزندان، همسران، مادران و پدران شهدا، به این امر اختصاص داده شود؟‏

‏‏2. مقداری بودجه و امکانات نیز مختص همین مکان و ایتام بوده؛ در صورت جایز‏‎ ‎‏دانستن بند 1، آیا می توان امکانات موجود را به امور شهدا اختصاص داد؟‏

‏‏3. اجازه می فرمایید امور فرهنگی خانواده های اسرا، گروگان ها و مفقودین، در این‏‎ ‎‏مکان صورت گیرد؟‏

‏‏4. آیا در ساختمان نامبرده می توان به امور فرهنگی خواهران و برادران شهدا‏‎ ‎‏اقدام  نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مکان مزبور، وقف امور ایتام است، با نظر متولی شرعی‏‎ ‎‏می توانند در مورد ایتام شهدا از آن استفاده کنند؛ و بودجۀ آن مربوط به‏‎ ‎‏صلاح دید متولی شرعی آن است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8082]‏‏ ‏ ‏ 4270‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 10 / 1367‏

‏‏محضر مقدس رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، روحی فداه، با عرض سلام و آرزوی سلامتی آن وجود مبارک، محترماً‏‎ ‎‏معروض می دارد:‏

‏‏در حدود 150 سال پیش، ملکی وقف مدرسۀ علمیه و طلاب و اساتید آن در‏‎ ‎‏کرمان، گردیده است. مدرسه سال ها به صورت مخروبه درآمده بود، پس از انقلاب‏‎ ‎‏بازسازی و برای استفادۀ خواهران طلبه مورد بهره برداری قرار گرفت و هم اکنون نیز‏‎ ‎‏تعدادی از خواهران طلبه در آن مشغول تحصیلند، متمنی است نظر مبارک را در مورد‏‎ ‎‏استفاده از درآمد ملک موقوفه، جهت مخارج مدرسه و خواهران طلبه بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، درآمد ملک مزبور به خواهران طلبه نیز می رسد و در این‏‎ ‎‏جهت فرقی میان طلاب مرد و زن نیست.‏

‏‏[سؤال 8083]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 224‏

‏‏2. آیا در پشت بام مسجد غیر از ساختمان برای مسجد می توان ساختمان دیگری،‏‎ ‎‏مثلاً ساختن اتاق برای بسیج و غیره بنا نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8084]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1548‏

‏‏2. آیا کسی که مسجدی را بنا می کند و همۀ مخارج آن را می دهد، می تواند بگوید‏‎ ‎‏که مثلاً فلان اتاق که برای خادم مسجد ساخته ام، راضی نیستم برای کار دیگر گذاشته‏‎ ‎‏شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بانی و واقف، مرافق مسجد را برای استفادۀ به خصوصی‏‎ ‎‏تعیین کرده، مخالفت آن جایز نیست؛ ولی اگر در وقف مصرف خاصی‏‎ ‎‏تعیین نشده، استفاده در شؤون مربوط به مسجد مانع ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8085]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6607‏

‏‏2. اشغال کردن مسجد به این که مقداری از مسجد را کتابخانه کنند یا این که‏‎ ‎‏برای  غیر نماز اجتماع کنند در مسجد به طوری که مزاحم مصلّین باشند چه صورت‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، کتابخانه کردن مقداری از مسجد و مزاحمت نمازگزاران جایز‏‎ ‎‏نیست، ولی می توانند تعدادی کتاب بدون مزاحمت مصلّین در مسجد قرار‏‎ ‎‏دهند.‏

‏‏[سؤال 8086]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4477‏

‏‏4. طلاب علوم دینیه در مدارس علمیه می توانند درس جدید بخوانند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات وقف مدرسه است.‏

‏‏[سؤال 8087]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2338‏

‏‏3. ساختمان حسینیه ای فرسوده، در یکی از محلات شهر قرار گرفته که مورد نیاز‏‎ ‎‏آموزش و پرورش ـ جهت واحد آموزشی ـ است. آیا ادار‏‏ۀ‏‏ اوقاف و یا متولّی حسینیه‏‎ ‎‏می تواند آن را اجاره داده؛ به طوری که در ایام عزاداری حضرت ابا عبد الله‌ الحسین علیه السلام‏‎ ‎‏مورد بهره برداری باشد و بقی‏‏ۀ‏‏ ایام هم آموزش و پرورش، از آن بهره برداری نماید؟‏‎ ‎‏مستدعی است نظر مبارک را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از حسینیه، در غیر جهت وقف، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8088]‏‏ ‏ ‏ 4271‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏نایب الامام بیان فرمایید:‏

‏‏شخصی در یک صد و چهار سال قبل رقباتی وقف امام سوم علیه السلام نموده و مفاد‏‎ ‎‏مندرج در وقف نامه پس از ذکر نام واقف و رقبات: «و اما شروط و امور منصوصه در‏
‏‎

‎‏متن وقف، آن که مادام که تولیت با خود واقف است هر ساله کل منافع و مداخل اعیان‏‎ ‎‏موقوفه را پس از وضع مخارج مِلکی و مُلکی صرف تعزیه داری و سفره جناب خامس‏‎ ‎‏آل عبا علیه السلام نماید و هر ساله در ماه رمضان مقدار شصت من برنج با گوشت و ادویه و‏‎ ‎‏خورشت طبخ نموده و به کلیه همسایگان بفرستد و در ظرف دو ماه محرم و صفر‏‎ ‎‏مقدار دویست من برنج در ظرف ده روز و یا ده شب به قرار شبی 20 من با متعلقات‏‎ ‎‏طبخ نماید به این تفصیل که در هر شب یک ظرف پلو و دو خورشت و دو افشره با‏‎ ‎‏ترشی آماده نماید و به مؤمنین از فقرا و سادات و شیعیان اطعام نماید و متولی در هر‏‎ ‎‏طبقه از منافع و مداخل اعیان موقوفه ده روز روضه خوانی و تعزیه داری نماید و در هر‏‎ ‎‏تعزیه مقدار دو من و نیم قند صرف نماید و در هر یک از سنوات که بعد از مصارف‏‎ ‎‏چیزی فاضل آمد به مصارف سنه آینده صرف نماید و پس از فوت واقف یک سهم از‏‎ ‎‏پنج سهم جهت متولی و چهار سهم باقیمانده به مصارف ذکر شده برساند».‏

‏‏در این ایام که مردم و اشخاص با دعوت قبلی به وسیله کارت یا رقعه عموماً‏‎ ‎‏حاضر در مجلس سفره نمی شوند و از طرفی هم، وسایل امروزی تدارک نمودن و‏‎ ‎‏اجرت دادن، کاری است فوق العاده مشکل برای پذیرایی، آیا اجازه می فرمایید:‏

‏‏1. برنج که 750 کیلو تقریباً می شود ضمیمه قیمت گوشت و افشره که واقف تعیین‏‎ ‎‏نموده ضمیمه روغن و برنج بین 300 نفر اشخاص تقسیم شود یا خیر؟‏

‏‏2. قیمت برنج و قیمت گوشت و لوازمات طبخ نموده بین 300 نفر اشخاص تقسیم‏‎ ‎‏شود و ده روز روضه خوانی هم وقتی واعظین مردم را به فیض می رسانند و عامه مردم‏‎ ‎‏شرکت کنند استفاده می نمایند کماکان مجلس برقرار بوده باشد از مقام عالی استدعا‏‎ ‎‏می شود نظر مبارکتان در موضوع سفره در دو جهتی که عرض شده یا جهت دیگری‏‎ ‎‏که درنظر مبارکتان مقبول باشد در ذیل دست خط مرقوم و به مهر مبارک مرسوم و اگر‏‎ ‎‏هم نماینده یا امینی مصلحت است، امر فرمایید تا به دستور مبارک اجرا نماییم.‏

‏‏بسمه تعالی، باید به همان نحو که در وقف مقرر شده عمل شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8089]‏‏ ‏ ‏ 4272‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پیشگاه مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، امام امت اسلام، دامت برکاته‏‎ ‎‏و جعلنا الله‌ فداک ایّها الامام القائد‏

‏‏1. آیا جایز است در کلاس هایی که در حسینیه، جهت تعلیم و تربیت نوجوانان‏‎ ‎‏تشکیل می گردد، غیر از قرآن و دروس دینی، دروسی دیگر ـ از قبیل زبان های مختلف‏‎ ‎‏دنیا و دروس علوم جدیده ـ ایجاد نمود یا جایز نمی باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانعی ندارد.‏

‏‏[سؤال 8090]‏

‏‏2. آیا فرزندان غیر مسلمان در کلاس هایی که در حسینیه ها جهت تعلیم و تربیت و‏‎ ‎‏ارشاد نوجوانان برگزار می گردد، حقّ شرکت دارند و شرکت آنان جایز است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از اهل کتاب باشند مانعی ندارد.‏

‏‏[سؤال 8091]‏‏ ‏ ‏ 4273‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 1 / 1359‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن اسلام، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی ‏

‏‏با احترام آرزومند است که خداوند متعال طول عمر به آن حضرت عنایت فرمایند‏‎ ‎‏تا با رهبری آن زعیم عالی قدر ملت مسلمان به سعادت و عزت نایل آید. منظور از‏‎ ‎‏تصدیع اولاً، عرض اخلاص و در ثانی، تعیین تکلیف شرعی موضوع بدین شرح‏‎ ‎‏است: شخص خیّری حدود پنجاه سال قبل آبی جهت شرب دو محله شهر وقف‏‎ ‎‏نموده که با لوله کشی شهر، محلات نامبرده احتیاجی به آن ندارند و در حقیقت این‏‎ ‎‏موقوفه در حال حاضر متعذر المصرف می باشد؛ مال الاجاره یا اجرت المثل را باید به‏‎ ‎‏چه نحو پرداخت نمود؟ توضیح این که از اول سال 1357 این آب به اجاره واگذار شده‏‎ ‎‏است، قبلاً با موافقت ادارۀ اوقاف زمان طاغوت شهرداری شرب می نموده و مال‏
‏‎

‎‏الاجارۀ سه ساله حدود هفت هزار و پانصد تومان می باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض تعذّر مصرف، عواید وقف را با نظر متولی شرعی در‏‎ ‎‏مطلق وجوه برّ و خیرات صرف نمایند.‏

‏‏[سؤال 8092]‏‏ ‏ ‏ 4274‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. باغ وقفی که مخروبه شده است و چراگاه گلّه و حیوانات قرار گرفته و در زمین‏‎ ‎‏این باغ، درخت های صحرایی سبز شده است که بعضی از آن ها دارای ثمر هستند و‏‎ ‎‏مردم از چوب آن درخت ها برای ساختن منزل و سوخت و همچنین از ثمر آن ها‏‎ ‎‏استفاده می کنند، این استفاده ها چه صورت دارد؟ آیا باید آن ها را بفروشند و به مصرف‏‎ ‎‏روضه خوانی برسانند و یا این که لازم نیست و استفاده از آن ها هم اشکالی ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مربوط به وقف است و باید زیر نظر متولّی شرعی، در جهت‏‎ ‎‏وقف صرف شود.‏

‏‏2. شخصی از دنیا می رود و وصیت می کند یک مقدار از اموالش برای نماز و روزه باشد و در ضمن،‏‎ ‎‏همین شخص متوفی اهل ربا و سود بوده است که هرگاه کسی محتاج او می شد، قرض او همراه با ربا‏‎ ‎‏بوده است و دیگر این که وجوهات هم نمی پرداخته؛ آیا از این مقدار اموال بایست وجوهات و یا این که‏‎ ‎‏رد مظالم اخراج شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید اوّلاً دیون او که از جملۀ آن، وجوه شرعیه و مظالم عباد است، داده شود و در‏‎ ‎‏باقیمانده به وصیت عمل شود و وصیت در ثلث نافذ است.‏

‏‏3. شخصی است که وصیت کرده یک قطعۀ باغ برای خودم باشد و ثمن او به مصرف نماز و روزه ام‏‎ ‎‏رسانده شود و تولیت این کار را بر عهدۀ یک نفر از روحانیون می گذارد و بعد از وفات شخص موصی،‏‎ ‎‏شخص متولّی آن باغ را به فروش می رساند و مشتری خریداری می کند که در سه قسط بپردازد، در طول‏‎ ‎‏سه سال و بعد از خرید، یک قسط به شخص متولّی می پردازد ولی در حال حاضر متولّی ـ که آقای‏‎ ‎‏روحانی باشد ـ وفات کرده است و شخص خریدار دو قسط بدهکار است و الآن متحیّر است به چه‏‎ ‎‏کسی تحویل دهد و در ضمن مشروط به این است که هر کس این پول را تحویل گرفت باید قبالۀ‏‎ ‎‏شخص خریدار را امضا و تأیید کند؛ آیا تکلیف چیست؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، باید کسی برای این کار از طرف حاکم شرع (مجتهد جامع شرایط) تعیین شود.‏

‏‏4. کسی که کفاره بدهکار است و قدرت گرفتن ندارد و طعام دادن به شصت فقیر هم برای او مشقّت‏‎ ‎‏دارد، آیا می تواند به مصرف جبهه برساند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، کفایت نمی کند.‏

‏‏5. کسی که در جایی قصد اقامه کند و بعد از اتمام ده روز به گمان این که دومرتبه باید قصد اقامه کند تا‏‎ ‎‏بتواند روزه بگیرد روزه نگرفت (چون نمی خواست در آن جا ده روز بماند) آیا این شخص کفاره بایست‏‎ ‎‏بدهد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جاهل مقصر بوده بنا بر احتیاط، کفاره بدهد.‏

‏‏6. شخصی که در حوزۀ علمیۀ قم مشغول تحصیل و ساکن شده و از محل ولادت خود اعراض کرده‏‎ ‎‏است و در عین حالی که اعراض کرده در ایام سال برای دیدن والدین و ایام تبلیغی به آن جا می رود‏‎ ‎‏و  رفت و آمد خود را قطع نکرده است؛ اوّلاً این اعراض حساب می شود؟ و ثانیاً اگر اعراض‏‎ ‎‏حساب  شود، با این حالت که دارد و نمی خواهد در آن جا زندگی کند می تواند از اعراض خود عود کند‏‎ ‎‏یا خیر؟ و ثالثاً اگر اعراض حساب نشود، تکلیف مدتی که در آن جا نماز به صورت قصر خوانده‏‎ ‎‏است  چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قصد کرده که دیگر برای سکونت به وطن اصلی نرود، اعراض محقّق شده و در‏‎ ‎‏رفت و آمدهای مزبور، حکم مسافر دارد و نمازش در آن جا قصر است.‏

‏‏طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار‏

‏‏[سؤال 8093]‏‏ ‏ ‏ 4275‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مسجدی است که دارای موقوفاتی می باشد؛ نمی دانیم و روشن نیست که این‏‎ ‎‏موقوفات برای شخص امام جماعت مسجد است یا این که برای مخارج مسجد؛ در‏‎ ‎‏صورتی که مردم، مخارج مسجد را تأمین کنند و مسجد از این نظر کمبودی نداشته‏‎ ‎‏باشد، آیا امام جماعت می تواند از این موقوفه استفاده کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معلوم نیست که وقف بر خصوص امام جماعت شده یا‏‎ ‎‏وقف بر چیزی شده که شامل امام جماعت هم باشد، نمی تواند بگیرد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8094]‏‏ ‏ ‏ 4276‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب ایران،‏‎ ‎‏مدّ  ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ معروض می دارد که قریه ای است موقوفه به نام وشاره که درآمد حاصل از‏‎ ‎‏آن می بایست به مصرف طلاب علوم دینی نجف اشرف برسد. چون نزدیک به سه‏‎ ‎‏سال است که ایران با عراق در جنگ است، لذا نتوانستیم تا کنون مال الاجاره مذکور را‏‎ ‎‏به نجف ارسال نماییم. استدعا می شود مرقوم فرمایید که آیا می توان به مصرف طلاب‏‎ ‎‏علوم دینی ایران و یا دیگر موارد رسانید یا خیر؟ لازم به یادآوری است که درآمد‏‎ ‎‏مذکور می بایست توسط حضرت آیت الله‌ خویی، به دست طلاب علوم دینی نجف‏‎ ‎‏برسد. زیاده مصدّع نمی شوم، سلامتی و طول عمر آن سرور عزیز را از درگاه ایزد‏‎ ‎‏متعال مسئلت دارم. ‏

‏‏بسمه تعالی، در آمد حاصل را جمع و حفظ کنید، هر وقت میسور شد‏‎ ‎‏بفرستید که به مصرف تعیین شده برسد. ‏

‏‏[سؤال 8095]‏‏ ‏ ‏ 4277‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با اهدای سلام و آرزوی بقای‏‎ ‎‏عمر پربرکت آن حضرت ‏

‏‏با توجه به خرابی کلیۀ مناطق جنگ زدۀ جنوب و غرب میهن اسلامی ایران توسط‏‎ ‎‏عمال بعث صدام جنایت کار و ضرورت بازسازی مناطق مزبور، آیا می توان از محل‏‎ ‎‏نذورات بقاع متبرکه و مازاد درآمد موقوفات عام معلوم المصرف، پس از تأمین نظر‏‎ ‎‏واقف، به صورت متعارف نسبت به بازسازی و تعمیر مساجد و مدارس علوم دینی و‏
‏‎

‎‏بقاع متبرکه اقدام نمود یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، نذورات بقاع متبرکه اگر برای آن، مصرف خاصی منظور نشده‏‎ ‎‏و تعمیر بقاع متبرکه نیاز به آن ندارد، صرف آن در بازسازی مناطق‏‎ ‎‏جنگ زده اشکال ندارد؛ و عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف‏‎ ‎‏تعیین شده مصرف شود.‏

‏‏[سؤال 8096]‏‏ ‏ ‏ 4278‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏1. شخصی در یک صد سال پیش، اجارۀ باغی را وقف روضه خوانی کرده است. با‏‎ ‎‏توجه به شرایط امروزه، در آن حسینیه که وقف شده، برادران جوان دست به‏‎ ‎‏فعالیت هایی زده اند و یک دوره کلاس معارف اسلامی برقرار نموده اند، و همچنین‏‎ ‎‏برادران بسیج، در آن جا پست می دهند و برای جزوه نمودن درس ها، با کمبود بودجه‏‎ ‎‏مواجه شده اند. آیا می توان از پولی که وقف روضه خوانی است، در رابطه با این کار‏‎ ‎‏استفاده شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق وقف نامه عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8097]‏

‏‏2. مستحضر هستید که ادارۀ اوقاف، هر سال به مدت ده شب، در بعضی از‏‎ ‎‏حسینیه ها روضه خوانی می کند. آیا می شود پولش را گرفت و خرج حسینیه، و یا غذا‏‎ ‎‏دادن در روز عاشورا کرد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه برای روضه خوانی وقف شده باشد، باید به مصرف‏‎ ‎‏مزبور برسد، و اگر برای مطلق خیرات وقف شده باشد، می توانند در امور‏‎ ‎‏خیر دیگر نیز مصرف کنند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8098]‏‏ ‏ ‏ 4279‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم امام امت و مرجع تقلید، حضرت آیت الله‌ الموسوی الخمینی،‏‎ ‎‏مدّ ظله العالی، محترماً، خاطر مبارک را به عرایض زیر معطوف می دارد:‏

‏‏شخصی به نام حاج مهدی ـ که در صد سال قبل فوت کرده ـ ملکی را وقف کرده‏‎ ‎‏است به این که دو سهم از اجارۀ این ملک را روز عاشورا نان بپزند و در مسجد جامع‏‎ ‎‏نقندر قسمت کنند، و سهم دیگر را ـ که وقف اولاد است ـ در روز عید غدیر، به وراث‏‎ ‎‏قسمت کنند. تعداد وراث در زمان سابق پانزده نفر بودند، که از این گندم سهم می بردند‏‎ ‎‏و این تعداد زاد و ولد کردند و عروس و داماد شده اند و در حال حاضر، بیش از 650‏‎ ‎‏نفر هستند، که نصف سهم بران در محل نیستند و در شهرهای دیگری سکنا دارند، که‏‎ ‎‏اکثر آن ها را ما نمی شناسیم، و چند نفر از این وراث، در خارج از کشور ایران هستند،‏‎ ‎‏که چند سال است اطلاعی از آن ها نداریم. این گندم وراث در سال 1359 قسمت نشد‏‎ ‎‏و به مصرف قنات رسید، و گندم سال 1360 و 1361 هم موجود است و با امسال، سه‏‎ ‎‏سال است که گندم بین وراث قسمت نشده و بلاتکلیف است، و کسی پیدا نمی شود که‏‎ ‎‏این مسئولیت سنگین را به عهده بگیرد و تعداد 95 درصد از وراث حاضرند که این‏‎ ‎‏یک سهم را در دهۀ دوم عاشورا یا در دهۀ اربعین، نان بپزند و به مردم قسمت کنند و یا‏‎ ‎‏به هر مصرف دیگری که شما صلاح بدانید، برسانند و مدت 34 سال است که یک نفر‏‎ ‎‏از وراث، این گندم را هر طور بوده، قسمت کرده و دیگر قبول نمی کند و هیچ کس‏‎ ‎‏دیگر هم پیدا نمی شود که این گندم را به وراث قسمت کند. و جریان سهم بران بدین‏‎ ‎‏طریق است: گروه اول، که هر نفر سه من گندم سهم می بردند، و گروه دوم، که هر نفر‏‎ ‎‏یک من و نیم گندم سهم می بردند، در حال حیات نیستند و فوت کرده اند. و گروه سوم،‏‎ ‎‏نیم من و پنج سیر، و گروه چهارم، هر نفر دوازده سیر و نیم، و گروه پنجم، هر نفر شش‏‎ ‎‏سیر و نیم، و گروه ششم، هر نفر سه سیر و نیم، و گروه هفتم ـ که گروه آخر است ـ هر‏‎ ‎‏نفر یک سیر و نیم گندم سهم می برند. و مقدار گندم در زمان سابق چهل و پنج من تبریز‏
‏‎

‎‏بوده است و در حال حاضر، سهم وراث سالی نود و سه من گندم است. ‏

‏‏از آن مقام محترم تقاضا دارم، که هر طور صلاح می دانید دستور فرمایید که به مورد‏‎ ‎‏اجرا گذاشته شود. ضمناً در مشهد به آقای سید عبدالله‌ شیرازی و آقای شیخ ابوالحسن‏‎ ‎‏شیرازی مراجعه کرده ام، فرمودند به مجتهد جامع الشرایط مراجعه شود. ‏

‏‏بسمه تعالی، باید به همان نحوۀ وقف عمل شود، هر چند سهم موقوف‏‎ ‎‏علیهم کم باشد، و می توانند با رضایت یکدیگر، در روضه خوانی صرف‏‎ ‎‏کنند.‏

‏‏[سؤال 8099]‏‏ ‏ ‏ 4280‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏سلام علیکم، محضر شریف حضرت نایب الامام (عج)، امام خمینی، ضمن عرض‏‎ ‎‏سلام و آرزوی سلامتی وجود رهبر و مرجع تقلیدمان، سؤالی به این شرح داشتم و‏‎ ‎‏تقاضای جواب دارم: ‏

‏‏چنانچه فردی از مزایای حوزۀ علمیه ـ که شامل حُجره و شهریه می باشد ـ استفاده‏‎ ‎‏کند، اما قصد طلبه شدن نداشته باشد، بلکه بخواهد علم عربی را فراگیرد و سپس‏‎ ‎‏ـ  مثلاً  ـ آموزگار شود. آیا با وجود این قید، اشکال شرعی ندارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از شهریه، تابع مقررات دفتر شهریه، و استفاده از‏‎ ‎‏حجرۀ مدرسه، تابع مقررات وقف مدرسه و نظر متولی شرعی است.‏

‏‏[سؤال 8100]‏‏ ‏ ‏ 4281‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 1 / 1362‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر، بت شکن زمان، نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏با عرض ادب، شورای اسلامی محلی ابرده علیا، اِشعار می دارد: حدود یک صد‏‎ ‎‏سال پیش، گرمابه ای توسط اهالی در وسط روستای مزبور ساخته شده که مورد‏‎ ‎‏استفاده تمام ساکنین و غیره قرار داشته است. در همان ایام، از طرف بعضی از‏
‏‎

‎‏اشخاص خیرخواه، املاکی جهت تعمیر و ترمیم گرمابه فوق وقف گردیده و به تصرف‏‎ ‎‏داده شده سالیان دراز بدان منوال می گذشته که به علت ازدیاد جمعیت و کم وسعتی‏‎ ‎‏حمام ذکرشده تقریباً سی سال پیش نصف از اهالی اقدام به ساختن یک دستگاه حمام‏‎ ‎‏دیگر در یک صد و پنجاه متری حمام قدیم نمودند که مورد استفاده قرار دارد، مدتی از‏‎ ‎‏ساختن آن حمام گذشت، حمام قدیمی به کلی ویران و مخروبه شد، بعداً نصف دیگر‏‎ ‎‏اهالی اقدام به ساختن یک دستگاه گرمابه دیگر در جنب حمام قدیم که تخریب شد‏‎ ‎‏نمودند که آن هم مدتی مورد استفاده قرار داشت، ولی به علت جاده ای که ادارۀ محترم‏‎ ‎‏راه، از مشهد به زشگ احداث می نمود، آن حمام در مسیر جاده قرار گرفت، که ادارۀ‏‎ ‎‏راه مبلغ هفتاد هزار تومان پرداخت و حمام را تخریب نمود. شانزده سال پیش، نصف‏‎ ‎‏اهالی با کمک ادارۀ بهداشت و همان مبلغ هفتاد هزار تومان اداره راه، اقدام به ساختن‏‎ ‎‏یک دستگاه حمام دیگر در یک صد متری حمام قدیمی نمودند، که مورد استفاده قرار‏‎ ‎‏دارد. لذا مقرر فرمایید از آن جایی که حمام قدیم به کلی مخروبه می باشد و فعلاً در‏‎ ‎‏قریه ابرده دو دستگاه گرمابه ـ که بعداً ساخته شده ـ وجود دارد و مورد استفادۀ کلیۀ‏‎ ‎‏اهالی می باشد، موقوفۀ حمام قدیم ـ  که تخریب شده ـ به کدام یک از گرمابه ها‏‎ ‎‏می رسد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با امکان صرف در جهت وقف، صرف در جای دیگر جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 8101]‏‏ ‏ ‏ 4282‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏مرتعی در ییلاق نور مازندران است که به نام وقف معرفی شد؛ و احشامی که در او‏‎ ‎‏تعلیف می کند، سالیانه مبلغی به عنوان عوارض به روستای سراسب نور می دهند برای‏‎ ‎‏مخارج عزاداری خامس آل عبا. آیا این عوارض، گرفتنش برای احیای مسجد و حمام‏
‏‎

‎‏روستایی که مردمش مستضعف هستند جایز است؟ نظر حضرت عالی را اعلام‏‎ ‎‏فرمایید شرعاً. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به طریق شرعی وقف شده، باید به همان نحو که قبلاً عمل‏‎ ‎‏می شده عمل نمایند.‏

‏‏[سؤال 8102]‏‏ ‏ ‏ 4283‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 4 / 1361‏

‏‏شخصی یک مقدار زمین خود را در مرض موت، وقف حسینیه نموده؛ در حالی که‏‎ ‎‏در آن قریه، یک حسینیه بود و بعد از مرور چند سال، اقربا و اوصیای میت در نزدیک‏‎ ‎‏آن زمین موقوفه، یک حسینیۀ جدیده بنا کردند و حاصل زمین موقوفه را به همین‏‎ ‎‏حسینیۀ جدید صرف می کنند. آیا این مصرف، جایز است و یا این که در حسینیۀ اول‏‎ ‎‏ـ که مورد وصیت بوده ـ صرف شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه زمین، وقف حسینیۀ اول شده، صرف عواید آن در‏‎ ‎‏غیرش جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8103]‏‏ ‏ ‏ 4284‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 3 / 1361‏

‏‏احتراماً؛ به استحضار می رساند آقای سید ابوالقاسم طی وقف نامۀ شماره 13728 و‏‎ ‎‏13729 ـ که فتوکپی آن ها به پیوست تقدیم می گردد ـ منافع زمین مزبور را وقف خیریۀ‏‎ ‎‏فرح پهلوی سابق نموده است، و واقف نیز حق تولیت را برای خود مادام که در قید‏‎ ‎‏حیات باشد، محفوظ، و هم اکنون در سبزوار نیز در قید حیات است. لذا: ‏

‏‏1. با توجه به تشکیل سازمان بهزیستی ـ که قانون آن در تاریخ 24 / 3 / 1359 به‏‎ ‎‏تصویب شورای محترم انقلاب جمهوری اسلامی ایران رسیده ـ یکی از سازمان هایی‏‎ ‎‏که وابسته به این سازمان گردیده، خیریۀ یاد شدۀ بالا می باشد و در حال حاضر این‏‎ ‎‏سازمان، برنامه های مزبور را با توجه به جهات شرعی، به نحو احسن و اکمل انجام‏
‏‎

‎‏می دهد. لذا از محضر امام امت، درخواست می شود که آیا اجازه داده می شود که برابر‏‎ ‎‏وقف نامه، منافع حاصله از املاک مزبور، جهت مخارج فرزندان خانواده های‏‎ ‎‏بی سرپرست ـ  که هم اکنون نیز تحت حمایت مادی و معنوی این سازمان است ـ قرار‏‎ ‎‏گیرد. یادآوری می گردد که جمعیت خیریه مزبور، برنامه های فوق را در قبل انجام‏‎ ‎‏می داده است. ‏

‏‏بسمه تعالی، صرف عواید وقف در جهت ذکرشده، با مراعات مقررات‏‎ ‎‏دولت اسلامی، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 8104]‏

‏‏2. آیا واقف که هم اکنون تولیت ملک مزبور را در اختیار دارد، شرعاً مجاز است که‏‎ ‎‏عواید حاصله از ملک مزبور را، به غیر از مورد یادشده (خیریه یادشده در وقف نامه)‏‎ ‎‏که برنامۀ آن را بهزیستی انجام می دهد، مصرف نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، طبق مقررات دولت اسلامی در فرض سؤال، عمل نمایید،‏‎ ‎‏مانع ندارد و عواید وقف باید در جهت وقف، صرف شود. ‏

‏‏[سؤال 8105]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4223‏

‏‏2. مصرف موقوفات اماکن خیریه ـ از قبیل مساجد و حمام و حسینیه ـ در اماکن‏‎ ‎‏خیریه نوساز بعدی جایز خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، برای صرف عواید وقف اگر محل به خصوصی تعیین شده،‏‎ ‎‏تغییر وقف جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8106]‏‏ ‏ ‏ 4285‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 5 / 1361 ‏

‏‏قم، دفتر امام خمینی‏

‏‏عواید موقوفه ای که برای روضه خوانی وقف شده، می توان به جبهه فرستاد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، عواید موقوفه باید در همان جهت وقف صرف شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8107]‏‏ ‏ ‏ 4286‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏ساحت مقدس و مطهر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، چه‏‎ ‎‏می فرمایید در این مسأله شرعیه:‏

‏‏در بعضی از املاک موقوفه، بنا به نظر واقف مندرج در متن وقف نامه، درآمد‏‎ ‎‏حاصله باید در سوگواری حضرت سیدالشهدا علیه السلام به مصرف اطعام برسد، ولی جایی‏‎ ‎‏که باید اطعام شود تعیین نشده و معلوم نیست. آیا اجازه می فرمایید این گونه عواید‏‎ ‎‏جهت مصرف رزمندگان، به جبه‏‏ۀ‏‏ جنگ ارسال گردد، و یا طبق معمول سنوات گذشته‏‎ ‎‏باید در همان محل، به مصرف تأمین نظر واقف برسد؟ حکم الله‌ را مرقوم فرمایید که‏‎ ‎‏مورد نیاز است، و عند الله‌ مثاب و مأجور خواهید بود.‏

‏‏بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهت تعیین شده مصرف شود و اگر‏‎ ‎‏محل به خصوصی برای اطعام تعیین نشده و متعارفی هم در بین نیست،‏‎ ‎‏انتخاب محل اطعام با متولی شرعی است.‏

‏‏[سؤال 8108]‏‏ ‏ ‏ 4287‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مرجع عظیم الشأن و زعیم عالی قدر جهان اسلام، حضرت نایب الامام، امام‏‎ ‎‏خمینی، روحی له الفداء، سلام علیکم، با عرض معذرت از این که چند لحظه ای مصدع‏‎ ‎‏اوقات آن رهبر والا مقام می شویم، محترماً معروض می داریم:‏

‏‏در یکی از روستاها قناتی است که آب آن وقف اولاد ذکور است و قسمتی از آب‏‎ ‎‏آن را در گذشته وارد لوله کشی روستا کرده و مورد استفادۀ عموم اهالی است و من‏‎ ‎‏جمله آموزگاران ما نیز که تقریباً تمامی آن ها غیر بومی هستند، از این آب استفاده‏‎ ‎‏می کنند، لکن عده ای از اولاد ذکور محقّ در وقف نامه راضی به استفاده از این آب‏‎ ‎‏نیستند. استدعا داریم سریعاً در این باره اعلام نظر فرموده، تا معلمین ما تکلیف شرعی‏
‏‎

‎‏خود را در این مسأله بدانند. والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، تمام آب اگر بر اولاد ذکور وقف شده، باید متصرف، رضایت‏‎ ‎‏تمام موقوف علیهم را جلب نماید و یا فقط به سهم کسانی که رضایت‏‎ ‎‏دادند، اکتفا نماید.‏

‏‏[سؤال 8109]‏‏ ‏ ‏ 4288‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، دام ظله ‏

‏‏به عرض می رساند: در وقف نامه ذکر شده است که رقبات مورد وقف، نباید بیش‏‎ ‎‏از دو سال به اجاره برگزار گردد. اگر متولی وقف با فردی، طبق قرارداد عادی قرار‏‎ ‎‏بگذارد که دو مغازه موقوفه را، به مدت ده سال، به مبلغی نازل به او اجاره دهد، که‏‎ ‎‏معادل یک دهم ارزش اجاره و مبلغی است که افراد داوطلب دیگر اجاره می کنند. آیا‏‎ ‎‏چنین قراردادی بر طبق قانون شرع اسلام، لازم الاجرا است و صحیح و نافذ می باشد یا‏‎ ‎‏باطل؟ مستدعی است آنچه حکم شرع انور است، اعلام فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق وقف و آنچه در ضمن آن قرارداد شده، عمل شود‏‎ ‎‏و تخلف از آن جایز نیست، و اثر ندارد.‏

‏‏[سؤال 8110]‏‏ ‏ ‏ 4289‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏تصدیع می دهد، در وقف نامه ای که فتوکپی آن به پیوست است، مرحوم واقف به‏‎ ‎‏صراحت اعلام کرده است: از تغییر و تبدیل در اصل وقف یکدانگ و نیم الا جزئی که‏‎ ‎‏از مزرعه و ملحقات آن و صرف مصارف از منافع و مداخل آن به نحو مقرر احتراز و‏‎ ‎‏اجتناب نمایند. البته در وقف نامه مصارف آن مشخص است که عبارتند از: نصف‏‎ ‎‏عایدات آن مخصوص فقرای محلۀ دارقاص کن و نصف دیگر آن به مصرف‏
‏‎

‎‏روضه خوانی در محلۀ دارقاص کن ـ که محل تولد مرحوم آیت الله‌ حاج ملاعلی کنی‏‎ ‎‏می باشد ـ مقرر شده است. آیا با وجود تعیین مصارف، می شود این جانب که متولی‏‎ ‎‏موقوفه هستم وجوهات موقوفه را به جنگ زدگان و غیره بدهم یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف معین شده‏‎ ‎‏صرف  شود.‏

‏‏[سؤال 8111]‏‏ ‏ ‏ 4290‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 9 / 1359‏

‏‏محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پس ازتقدیم سلام،سازمان اوقاف تهران طی نامۀ شمارۀ‏‎ ‎‏سهمیه متولیان موقوفه را بخشنامه نموده است. ادارۀ اوقاف فسا هم به این جانب‏‎ ‎‏(متولی موقوفه) طی نامۀ مورخ 15 / 9 / 1359 (که فتوکپی آن به پیوست تقدیم‏‎ ‎‏می گردد) اعلام کرده که: نصف درآمد سال جاری موقوفه، به حساب شمارۀ 1284‏‎ ‎‏بانک ملی شعبۀ صبا تهران، مخصوص مناطق جنگ زده حواله گردد، ولی در وقف نامه‏‎ ‎‏تصریح شده که: منافع موقوفۀ مزبور صرف اطعام شود و در همان جلسه روضه خوانده‏‎ ‎‏شود؛ و مقداری از آن هم صرف تعمیر خانه موقوفه واقف گردد. آیا می شود پول اطعام‏‎ ‎‏را به حساب فوق ویژۀ مناطق جنگی واریز کرد یا خیر؟ حکم خدا را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، عواید وقف باید زیر نظر متولی شرعی، در جهت وقف‏‎ ‎‏صرف  شود.‏

‏‏[سؤال 8112]‏‏ ‏ ‏ 4291‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پیشگاه مقدس رهبر انقلاب امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏پس از تقدیم بهترین احترامات و آرزوی پیروزی برای آن رهبر بزرگ و ملت‏
‏‎

‎‏ایران، نظر حضرت امام را دربارۀ این دو مسأله شرعی خواستارم. مرقوم فرمایید‏‎ ‎‏تکلیف چیست؟‏

‏‏1. اگر شخصی آب موقوفه ای در اختیار داشته باشد و از بابت اجاره بهای آن‏‎ ‎‏می بایست همه ساله در ماه محرم چند روز به مردم طعام بدهد، آیا آن شخص می تواند‏‎ ‎‏به میل خود از طعام دادن صرف نظر کند و به جای طعام دادن به مردم فقط به هر‏‎ ‎‏خانوار مثلاً 10 سیر گوشت و 5 عدد نان بدهد و یا باید حتماً همان طعامی که نظر‏‎ ‎‏واقف بوده به مردم بدهند. در همان روز معین؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8113]‏

‏‏2. اگر شخصی آب موقوفه ای در اختیار داشته باشد و از بابت درآمد و اجاره بهای‏‎ ‎‏آن همه ساله مثلاً 5 روز به مردم طعام می داده، در صورتی که اجاره بهای آب مزبور در‏‎ ‎‏گذشته 100 تومان بوده و امروز 5 برابر یا بیشتر شده است، آیا با اضافه شدن‏‎ ‎‏اجاره  بهای آب، باز هم همان 5 روز را باید طعام بدهد یا بیشتر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در وقف مقرر شده که عواید وقف در اطعام صرف شود باید‏‎ ‎‏اجارۀ متعارفه آن را صرف نمایند و لازم است با نظر متولی شرعی باشد.‏

‏‏[سؤال 8114]‏‏ ‏ ‏ 4292‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت مستطاب، قائد عظیم الشأن آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏مدّظله العالی، پس از عرض سلام و ارادت خالصانه، به استحضار می رساند:‏

‏‏قریه ای است که موقوفه بوده و دارای متولی شرعی می باشد و مال الاجارۀ آن همه‏‎ ‎‏ساله خرج طلاب علوم دینی نجف می شده است. اینک عده ای محرک و فرصت طلب‏‎ ‎‏اهالی این قریه را تحریک نموده که خود شما مستضعف هستید و لازم نیست اجاره‏‎ ‎‏بپردازید! بدین وسیله استدعا دارد مرقوم فرمایند که آیا می شود درآمد این موقوفه را‏
‏‎

‎‏که می بایست به مصرف فوق الذکر برسد، در ایران آن هم به مصرف این قبیل افراد‏‎ ‎‏رسانید که خود را مستضعف می دانند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست و باید عواید وقف در همان جهت وقف صرف‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏[سؤال 8115]‏‏ ‏ ‏ 4293‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏دفتر بلند آستان حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً، نخست درودها و تحیات مخلصانۀ ما مردم دهکدۀ کرّاب سبزوار را‏‎ ‎‏حضور زعیم عالی قدر معروض دارید، در ثانی استفتائیه زیر را گزارش فرمایید تا بذل‏‎ ‎‏عنایت فرموده با فتوای واجب الاتباعشان ما را به طریق صواب هدایت نموده از‏‎ ‎‏سردرگمی رهایی بخشند.‏

‏‏در دهکدۀ کرّاب موقوفاتی وجود دارد که گرچه در رژیم منفور طاغوتی گذشته،‏‎ ‎‏در شرف از بین رفتن بود؛ اما اکنون به یاری خداوند و همت مردم با تجدید اجاره ها‏‎ ‎‏حدود شصت تا هفتاد هزار تومان عایدی سالانه دارد. از این مبلغ حدود ده هزار‏‎ ‎‏تومان آن طبق وصیت واقفان باید در جهت مخارج حمام و مسجد و مزار خرج شود و‏‎ ‎‏ما بقی به صورت شام و نهار دادن به مردم صرف گردد. چون از سویی اهالی خرج‏‎ ‎‏کردن اجاره را در طریق اطعام عبث و بی نتیجه می دانند و از طرفی دهکده فاقد‏‎ ‎‏درمانگاه، حسینیه، جاده، برق و سرمایۀ کافی جهت لایروبی قنات است؛ آیا متولیان‏‎ ‎‏می توانند اجاره ها را در طریق رفع این احتیاجات مبرم و مفید خرج کنند یا باید طبق‏‎ ‎‏وصیت واقفان با شام و نهار و اطعام مردم، مبالغ مال الاجاره را مسرفانه از بین ببرند.‏‎ ‎‏ضمناً خواست موقوفٌ علیهم کلاً این است که اجاره ها در جهت رفع احتیاجات‏‎ ‎‏عمومی به مصرف برسد و همه این مطلب را در مجالس روضه خوانی تأیید کرده اند.‏‎ ‎‏همگی از محضر مبارک امام التماس دعا داریم. ‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود و اطعام، اسراف نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8116]‏‏ ‏ ‏ 4294‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 11 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی حاج سید روح الله‌ موسوی خمینی، دامت‏‎ ‎‏برکاته، از خدای تبارک و تعالی سلامتی و طول عمر آن رهبر بزرگ و آگاه را خواهانیم.‏

‏‏قریه ای است به نام آقمشهد واقع در 30 کیلومتری ساری و دارای املاکی که تمام‏‎ ‎‏آن وقف است؛ منتها مورد مصرف آن مجهول است. به این معنا که آیا برای معصوم‏‎ ‎‏زاده است یا برای عام المنفعه. ولی احتمال وقف معصوم زاده بودن آن بیشتر است تا‏‎ ‎‏عام المنفعه. به خاطر این که حد و مرز این محل به نام همین معصوم زاده که آقمشهد‏‎ ‎‏نام دارد نام گذاری شده؛ ولی از طرف دیگر طبق تقسیم بندی ای که از طرف ادارۀ‏‎ ‎‏اوقاف سابق ساری در زمان طاغوت ارباب و رعیتی در اراضی این محل شده بود، دو‏‎ ‎‏قسمت آن را صرف معصوم زاده و دو دانگ آن را صرف سید الشهدا و دو دانگ آن را‏‎ ‎‏صرف اولاد ذکور می کردند. علی ایّ حال موضوع وقف برای ما مجهول است. ما‏‎ ‎‏برای روشن شدن این موضوع رجوع کردیم به حجت الاسلام آقای شیخ عبدالله‌‏‎ ‎‏نظری. ایشان تشریف آوردند در این محل و تحقیقات کلی به عمل آوردند، ولی‏‎ ‎‏موضوع وقف برای ایشان روشن نشد. دستور فرمودند به امام خمینی رجوع کنید.‏‎ ‎‏نهایت فی الحال موجودی ای در دست مؤمنین اطراف محل که از منابع آن محل‏‎ ‎‏استفاده می کردند و می کنند هست. ما متحیریم این موجودی را به کجا مصرف کنیم!‏‎ ‎‏آیا صرف تعمیرات معصوم زاده محل کنیم با توجه به این که احتیاج به تعمیر و‏‎ ‎‏مرمّت کاری دارد یا صرف عام المنفعه بشود؟ لذا تقاضا داریم بگویید تکلیف ما در این‏‎ ‎‏بابت چیست تا طبق وظیفۀ شرعی خود عمل کرده باشیم. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به هیچ وجه جهت وقف معلوم نباشد، باید در مطلق‏‎ ‎‏خیرات صرف شود و در صورت فقر اولاد؛ تقسیم مذکور مانع ندارد و‏‎ ‎‏اولاد ذکور هم خصوصیت ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8117]‏‏ ‏ ‏ 4295‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 9 / 1358‏

‏‏خدمت مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، ضمن عرض سلام،‏‎ ‎‏معروض می دارم:‏

‏‏یک دانگ موقوفه در قریه توکران اهالی آمل وجود دارد که چندین سال بود‏‎ ‎‏موقوفۀ بالا را طبق گزارش مالکین به تکیه آملی پرداخت می نمودیم. طبق اظهار‏‎ ‎‏متصدی، موقوفه مربوط به تکیه آملی می باشد و متصدی موقوفه مبلغ را دریافت‏‎ ‎‏می نمود. حال مردم اعتراض دارند که این موقوفه دست رنج مردم همین قریه است و‏‎ ‎‏ما باید در تکیه همین محل خرج بنماییم. حال ما نمی دانیم که آن موقع که واقف‏‎ ‎‏وقف  نموده این محل تکیه داشته یا نداشته؟ فعلاً در تکیه همین محل که واقع در ده‏‎ ‎‏نامبرده بالا می باشد خرابی زیادی وجود دارد؛ آیا می توانیم در این محل خرج کنیم‏‎ ‎‏یا  خیر؟ خواهشمند است دستورات لازم را اعلام داشته تا ما مدیون شرعی و‏‎ ‎‏اسلامی  نباشیم.‏

‏‏بسمه تعالی، به هر نحو مرسوم بوده و با نظر متولی شرعی صرف شود.‏

‏‏[سؤال 8118]‏‏ ‏ ‏ 4296‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 7 / 1358‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله، با اهدای سلام و‏‎ ‎‏تحیات وافره‏

‏‏موقوفاتی که مصرف آن اطعام است و در گذشته مقدمۀ تبلیغ بوده و مشکلی را در‏‎ ‎‏جامعه حل می کرده، اینک به صورت مبتذل و زننده و حتی مضر درآمده است؛ آیا‏‎ ‎‏متولی موقوفه می تواند در مصارفی که مفید و لازم باشد از قبیل کمک به خرید خانه و‏‎ ‎‏یا پرداخت مال الاجاره مستضعفین و یا امثال آن برساند؟ ادام الله‌ ظلکم‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق وقف عمل شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8119]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6041‏

‏‏3. آیا حسینیه ای که در قدیم از طرف شخص مسلمانی وقف شده، مسلمانان حق‏‎ ‎‏دارند در آن بنشینند و درباره اسلام و جمهوری اسلامی بحث و گفت وگو نمایند. اگر‏‎ ‎‏متصدیان این حسینیه بخواهند جلوی تبلیغات اسلامی را بگیرند و بگویند که محل‏‎ ‎‏نمازگزاری است، تکلیف چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از حسینیۀ موقوفه، تابع مقررات وقف است و کسی‏‎ ‎‏حق ندارد از استفاده مطابق با جهت و مصلحت وقف ممانعت کند.‏

‏‏[سؤال 8120]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4473‏

‏‏6. برای صرف شام روی همین فرش های فوق الذکر جهت سفره و اطعام حضرت‏‎ ‎‏سید الشهدا علیه السلام صلاح و اجازه می فرمایید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، فرش ها اگر وقف برای جهت خاصی نباشد، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 8121]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3406‏

‏‏6. آیا می توان درآمد و عایدات موقوفه را ذخیره نمود، در حالی که مصارف‏‎ ‎‏آن  خیلی زیاد است و فقرا و مستمندان در همان محل وجود دارند و محتاج‏‎ ‎‏می باشند؟‏

‏‏بسمه تعالی، متولی شرعی باید اقدام به مصرف مطابق جهت وقف بنماید.‏

‏‏[سؤال 8122]‏‏ ‏ ‏ 4297‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس رهبر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی،‏‎ ‎‏با عرض سلام خواهشمند است به سؤالات زیر پاسخ فرمایید که مورد ابتلا است:‏

‏‏1. در وقف نامه، قید شده که عواید، صرف وجوه برّیه شود؛ بلافاصله، بیان کرده که‏‎ ‎‏نصف از کل، صرف عزاداری ابا عبدالله‌ و ائمۀ اطهار و نصف دیگر، صرف... ؛ بیان‏
‏‎

‎‏فرمایید که آیا نصف، حتماً صرف عزاداری بشود یا در مطلق وجوه برّیه می تواند‏‎ ‎‏صرف شود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، باید طبق تعیین واقف حتماً نصف عواید، صرف مجالس‏‎ ‎‏عزاداری حضرت ابا عبدالله‌ علیه السلام بشود.‏

‏‏[سؤال 8123]‏

‏‏2. در نصف دیگر ذکر شده: تعمیر مساجد. آیا مساجدی که تازه احداث می شود،‏‎ ‎‏کلمۀ تعمیر، آن ها را شامل می شود یا باید مساجد ساخته شده که نیاز به تعمیر دارد، در‏‎ ‎‏آن ها صرف شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، صرف نصف دیگر در تعمیر مسجد، به حساب صرف در‏‎ ‎‏خیرات اشکال ندارد.‏

‏‏3. فرش های مساجد که نخ نما می شود، آیا می توان فروخت و تبدیل به فرش نو نمود یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف نبوده و یا در صورت وقف بودن، قابل استفاده در مسجد نبوده، اشکال‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 8124]‏‏ ‏ ‏ 4298‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 7 / 1360‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته العالی‏

‏‏پس از عرض سلام، عرض می شود که مبلغی از موقوفۀ مرحوم حاج ملا احمد و‏‎ ‎‏حاجیه خیر النساء و مرحومه لیلا عمه ام، نزد این حقیر به عنوان امین موقوفۀ مذکور‏‎ ‎‏می باشد. اداره اوقاف طبق دستور سازمان اوقاف نوشته اند که به حساب جنگ زدگان‏‎ ‎‏واریز کنید آیا اجازه می فرمایید شرعی است یا خیر؟ به حساب جنگ زدگان بریزم و‏‎ ‎‏فیش آن را بدهم به اوقاف؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، عواید وقف باید در همان جهتی که در وقف تعیین شده به‏‎ ‎‏مصرف برسد و اگر در حال حاضر امکان صرف نیست صبر کنند تا در‏‎ ‎‏آینده امکان صرف در جهت وقف حاصل شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8125]‏‏ ‏ ‏ 4299‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏پس از عرض سلام؛ مستدعی است جواب دو مسأله را مرقوم فرمایید. ‏

‏‏1. در اطراف امامزاده درخت هایی روییده و بزرگ شده است، موقوفه بودن این‏‎ ‎‏زمین هم معلوم نیست، امامزاده متولّی مخصوصی نداشته بلکه اهالی محل، نظارت‏‎ ‎‏دارند و نذوراتش هم با نظارت معتمدین محل در آن جا مصرف می شود؛ الحال در بالا‏‎ ‎‏محلۀ این محل، مسجدی بنا کردند که احتیاج به چوب دارد، اجازه می فرمایید اهالی،‏‎ ‎‏درخت های مزبور را صرف ساختمان مسجد نموده و اضافۀ نذورات را هم خرج‏‎ ‎‏مسجد کنند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف بودن درخت ها برای امامزاده محرز نیست و‏‎ ‎‏باقیماندن درخت ها به حال خود به حساب مصلحت امامزاده و زایرین‏‎ ‎‏ضرورت ندارد، صرف آن در ساختمان مسجد مانع ندارد و نذورات اگر‏‎ ‎‏مصرف به خصوصی ندارد و زاید بر احتیاجات امامزاده است، صرف در‏‎ ‎‏مسجد اشکال ندارد.‏

‏‏2. شخصی در محلی قصد اقامۀ عشره نموده و بعد از خواندن یک یا دو نماز چهار رکعتی قرار شد در‏‎ ‎‏جای دیگر رفت و آمد کرده و توقّفش هم بیشتر از یکی دو ساعت است، آیا در این صورت قصد‏‎ ‎‏عشره اش به هم می خورد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، فاصلۀ محل دیگر تا محل قصد اقامت اگر کمتر از چهار فرسخ شرعی است، در‏‎ ‎‏فرض مرقوم، حکم قصد اقامت به قوّت خود باقی است و نماز تمام است.‏

‏‏[سؤال 8126]‏‏ ‏ ‏ 4300‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مقام محترم دفتر امام خمینی‏

‏‏محترماً به عرض می رساند: پنج ـ شش سال قبل که بازنشسته نشده بودم، در‏
‏‎

‎‏بیمارستان فیروزآبادی مشغول خدمت بودم. تصمیم گرفتم هیأتی به نام پنج تن‏‎ ‎‏آل عباء علیهم السلام تأسیس نمایم. با جمع آوری پول از خود و همکاران، اقدام به این عمل‏‎ ‎‏نمودم. مقداری اثاثیه ـ که امروز تا حدودی با ارزش است ـ خریداری نمودیم و مدتی‏‎ ‎‏هم روضه خوانی داشتیم، بعداً که بازنشسته شدم و دوستان از دور هم پاشیده شدیم؛‏‎ ‎‏این هیأت هم، از کار فعال افتاد. مبالغی وجه نقد که نزد این جانب بود، به حساب‏‎ ‎‏شماره صد واریز شد و قبض آن را جهت دفتر امام فرستادم که فتوکپی آن تقدیم‏‎ ‎‏می شود. ‏

‏‏اما اکنون اثاثیه، بلااستفاده در یک انبار، نزد شخصی مانده که فتوکپی صورت اموال‏‎ ‎‏تقدیم می شود. از حضور شما تقاضا دارم، امر فرمایید چنانچه امکان دارد، این اموال‏‎ ‎‏را به فروش رسانده و وجه آن را به حساب امام یا هر راهی که صلاح باشد، مصرف‏‎ ‎‏نماییم. چون اثاثیه بدون استفاده است و امکان حیف ومیل آن هم هست.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اموال وقف نشده، به مصرفی که یقین به رضایت صاحبان‏‎ ‎‏آن ها باشد، می توانید برسانید.‏

‏‏[سؤال 8127]‏‏ ‏ ‏ 4301‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏محترماً به استحضار می رساند که فردی رقباتی را در شیراز وقف بر حضرت‏‎ ‎‏سیدالشهدا نموده و در متن وقف نامه مذکور قید گردیده ضمن العقد شرط شد که‏‎ ‎‏متولی هر طبقه از طبقات هر ساله علی سبیل الاستمرار مبلغ پنجاه تومان وجه نقد رایج‏‎ ‎‏از منافع و مداخل از اراضی و نیستان و غیره را از اعیان موقوفه در ماه محرم یا صفر‏‎ ‎‏المظفر خرج روضه خوانی و سفره حضرت سیدالشهدا امام مظلوم نماید و چهل تومان‏‎ ‎‏وجه رایج از عواید و منافع اعیانی موقوفه را به قاری داده و او را اجیر گرداند که در‏‎ ‎‏ظرف سال بر روی قبر و محل دفن واقف مذکور هر ظهر و شب مشغول تلاوت کلام‏
‏‎

‎‏الله‌ مجید به جهت واقف گردد و آنچه از منافع و مداخل از مبلغ نود تومان مذکور بعد‏‎ ‎‏از وضع مخارج لازم اعیانی موقوفه زیاد بیاید متعلق به متولی نسل به نسل بوده باشد.‏‎ ‎‏حال استدعا دارد با عنایت به مراتب فوق با این که درآمد سالیانه آخرین نسل حاضر‏‎ ‎‏رقمی حدود پانصد هزار تومان می شود اعلام فرمایید که چه مبلغ بایستی صرف‏‎ ‎‏روضه خوانی و چه مبلغ صرف قرائت قرآن گردد؟‏

‏‏خداوند به شما توفیق خدمت بیشتر عنایت فرماید، خدا نگهدار شما باد.‏

‏‏بسمه تعالی، به نسبت پنجاه تومان و چهل تومان با کل درآمد وقف در‏‎ ‎‏زمان وقف، باید از عوائد وقف صرف در همان جهت مقرره شود.‏

‏‏[سؤال 8128]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4525‏

‏‏2. در موقع اجرای صیغۀ وقف که از تاریخ آن نود سال می گذرد، تمام محلات‏‎ ‎‏درون کلا فقط یک تکیه و مسجد بود. و افراد همۀ محلات که در آن وقت شاید از‏‎ ‎‏پنجاه خانوار تجاوز نمی کرد از جمله اهالی گاوزن کلا در این تکیه که واقف درآمد‏‎ ‎‏زمین موقوفه را به نحو مقرر در وقف نامه به آن تخصیص داد در ایّام سوگواری و غیره‏‎ ‎‏اجتماع می نمودند. پس از افزایش جمعیت، در گاوزن کلا هم تکیه ای احداث شد و‏‎ ‎‏اهالی این محل که سابقاً در تکیۀ قدیمی درون کلا شرکت و به سوگ می نشستند.‏‎ ‎‏اکنون آن ها و یا اعقابشان در تکیۀ مستحدثه در مواقع عزاداری جمع شده و به سوگ‏‎ ‎‏می نشینند. آیا می توان از درآمد زمین مورد بحث، در ایام سوگواری به تکیۀ احداثی‏‎ ‎‏داد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید عواید وقف در همان تکیه ای که برای آن وقف شده‏‎ ‎‏مصرف شود.‏

‏‏[سؤال 8129]‏‏ ‏ ‏ 4302‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب، عمدة العلماء و المجتهدین، رئیس الملة و الدین،‏
‏‎

‎‏رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، ادام الله‌ ظله العالی علی رؤوس المسلمین، بعد التحیة‏‎ ‎‏والسلام؛ به عرض مبارک می رسد: حکم الله‌ را دربارۀ هر یک از سؤالات، مجزّا بیان‏‎ ‎‏فرمایید که مبتلا به وخیلی مورد لزوم است تا رفع مسئولیت شده باشد.‏

‏‏1. آیا مالیات دادن از موقوفات، جزء مصارف معیّنۀ از طرف واقف محسوب‏‎ ‎‏می شود و متولی حق دارد بدهد یا خیر؟ همچنین آیا از موقوفات معلوم المصرف،‏‎ ‎‏می شود به جبهه کمک کرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پرداخت مالیات، طبق مقررات دولت اسلامی، جزو مخارج‏‎ ‎‏وقف است و موقوفه باید در همان جهت تعیین شده، مصرف شود. ‏

‏‏2. وقف بر فقرا و مساجد و روضه خوانی، وقف عام است یا وقف خاص است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف، بر مطلق فقرا یا مساجد یا روضه خوانی باشد، وقف عام است. ‏

‏‏3. افرادی که به غصب موقوفات ادامه می دهند ـ اعم از زارع و کشاورز موقوفه یا غیره ـ و به مسائل‏‎ ‎‏دینی و نصایح مبلغین و فتاوای مراجع اعتنا نمی کنند؛ کشت و زرع و تصرفات آن ها، حرام است یا‏‎ ‎‏خیر؟ و این بی توجهی عمدی، باعث فسق و عدم صلاحیت و امانت چنین افرادی می باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسأله معلوم است و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه کنند.‏

‏‏4. باغی وقف شده برای سوخت مساجد و طلاب و فقرا و مترددین زوّار. اکنون یکی از مصارف که‏‎ ‎‏تردد زوّار باشد منتفی است و باغ هم به صورت زمین درآمده و متصل به قصبه و حتی در داخل قصبه‏‎ ‎‏قرار گرفته است. آیا می شود قسمتی از زمین را مدرسه علمیه ساخت و بقیه زمین را جهت ساختمان‏‎ ‎‏خراب کرد و یا تبدیل به احسن نمود و یا بقیه زمین را برای ساختمان به اجاره داد؟ یا باید کشت و زرع‏‎ ‎‏شود، هر چند در فرض فروش یا اجاره دادن منافع موقوفه چند برابر شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تغییر وقف جایز نیست. ولی اجارۀ زمین برای ساختمان و صرف اجاره وعواید،‏‎ ‎‏زیر نظر متولی شرعی، در جهت وقف، مانع ندارد.‏

‏‏5. در وقف نامه هایی که تولیت آن بر اعلم و اصلح قرار داده شده، اگر دو نفر باشند؛ یکی اعلم است و‏‎ ‎‏غیرفعال در موقوفه و دیگری اصلح است و فعال در موقوفه، تولیت تعلق به کدام نفر دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، احوط، رعایت نظر هر دو است. ‏

‏‏6. قبلاً سؤال شده بود از حضرت عالی که به اکثریت آرا، طلاب یکی از مدرسین را طبق وقف نامه به‏‎ ‎‏نظارت انتخاب می کنند. آیا تدریس، شرط انتخاب است یا شرط بقای نظارت؟ فرموده اید: اگر کسی را‏
‏‎

‎‏که مدرس بوده انتخاب کرده اند و فعلاً مدرس نیست؛ احتیاط را مراعات نمایند. اولاً مقصود از احتیاط،‏‎ ‎‏مربوط به ناظر است که باید تدریس نماید یا به انتخاب کنندگان و یا هر دو احتیاط نمایند و اگر‏‎ ‎‏انتخاب کنندگان فعلاً وجود ندارند، ولی عده ای هستند که با تصویب و موافقت ناظر، به مدرسه‏‎ ‎‏نیامده اند و بر خلاف مفاد وقف نامه رفتار می نمایند، در این صورت که این عده از انتخاب کنندگان‏‎ ‎‏نیستند چه صورت دارد؟ و احتیاط مربوط به چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض انتخاب ناظر طبق وقف نامه به احتیاط واجب، باید موافقت او در امور‏‎ ‎‏وقف تحصیل شود.‏

‏‏[سؤال 8130]‏‏ ‏ ‏ 4303‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 1 / 1361‏

‏‏حضور محترم رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دام بقائه‏

‏‏پس از درود و تحیّات بی پایان و آرزوی طول عمر رهبر عزیز، سؤالاتی چند،‏‎ ‎‏جهت کسب جواب، در ذیل این برگه نوشته می شود.‏

‏‏1. آیا جایز است لوازم مسجد از قبیل کولر، بلندگو و فرش، جهت استفادۀ‏‎ ‎‏شخصی، فاتحه، عروسی و یا استفادۀ پیشنماز مسجد، از مسجد خارج شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع کیفیت وقف است، اگر برای استفاده در مسجد وقف‏‎ ‎‏شده، بیرون بردن از مسجد جایز نیست.‏

‏‏2. چنانچه فردی داوطلب اعزام به جبهه جنگ باشد، ولی والدین با این امر مخالفت کنند، تکلیف‏‎ ‎‏شرعی چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، مادامی که جبهه ها نیاز به نیرو دارد، شرکت در جبهۀ دفاع، واجب است و اجازۀ‏‎ ‎‏والدین شرط نیست.‏

‏‏3. آیا افراد شاغل در ادارات و مؤسسات دولتی، که وسایل و امکانات دولت در اختیار ایشان می باشد،‏‎ ‎‏می توانند با تأمین هزینۀ مصرفی، مانند سوخت اتومبیل از پول شخصی خود، از این امکانات، جهت‏‎ ‎‏کار شخصی استفاده نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است؛ بدون اجازۀ قانونی مسئولین مربوطه، جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏
‏‎

‎‏4. اشخاصی که دارای شغل معلمی بوده و باید یک هفته در روستا باشند و فقط روز جمعه را به منزل‏‎ ‎‏خود، به شهر باز می گردند، همچنین افراد شاغل در شهر و ساکن روستا، که روزانه جهت کار به شهر‏‎ ‎‏رفته و عصر به منزل برمی گردند، وضع نماز و روزۀ ایشان به چه صورت می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر محل کار تا وطن به مقدار مسافت شرعی ولو در مجموع رفت و برگشت باشد،‏‎ ‎‏در محل کار و بین راه حکم مسافر دارند.‏

‏‏سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم.‏‎ ‎‏والسلام علی عباد الله‌ الصالحین‏

‏‏[سؤال 8131]‏‏ ‏ ‏ 4304‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏ملک موقوفه ای در اطراف زرند کرمان، وقف امام حسین می باشد. زارع این ملک‏‎ ‎‏که مدت بیست سال روی این ملک، زراعت می کرد. هم اکنون به علت پیری و‏‎ ‎‏مریضی، قادر به کارکردن نیست. در این صورت زارع دیگری کار می کند. آیا اجازه‏‎ ‎‏می فرمایید مقداری از درآمد ملک را جهت خرجی به او پرداخت کرد؟ قابل تذکر‏‎ ‎‏است ایشان یک فرزند پسر هم دارد، البته از منزل بیرون شده است. خواهشمندم‏‎ ‎‏جواب بدهید و به متولی واگذار نفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، منافع وقف، در جهت وقف، با نظر متولی شرعی باید صرف‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏[سؤال 8132]‏‏ ‏ ‏ 4305‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 12 / 1357‏

‏‏حضرت مستطاب زعیم و رهبر گرامی، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏با ابلاغ سلام، همان گونه که اطلاع دارید، بقاع متبرکه معمولاً درآمدهایی دارند، چه‏‎ ‎‏از طریق متملکات و موقوفات و چه از طریق نذور و هدایایی که علاقه مندان‏
‏‎

‎‏می پردازند. لطفاً بفرمایید، این درآمدها را در چه راه هایی می توان مصرف کرد؟‏‎ ‎‏راه هایی که معمولاً به نظر می رسد، عبارتند از: تعمیر و توسعۀ بقعه، تأمین وسایل رفاه‏‎ ‎‏زوار، تزیین و طلاکاری ضریح و درها و مصارف عام المنفعه و کمک به افراد‏‎ ‎‏بی بضاعت، درمان محتاجان، امور فرهنگی و تبلیغی و غیر این ها، کدام یک از این ها‏‎ ‎‏مجاز یا اولی است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از تعمیر، در مطلق امور خیریه می توان صرف نمود. و‏‎ ‎‏بهتر است مراعات حال زوّار بشود.‏

‏‏[سؤال 8133]‏‏ ‏ ‏ 4306‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 12 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، پس از عرض سلام و آرزوی موفقیت برای شما، لطفاً نظرتان را‏‎ ‎‏در مورد مسأله ذیل مرقوم بفرمایید.‏

‏‏آیا از وسایل مسجد که وقف مسجد شده باشد؛ مثلاً از قبیل ظروف و یا از قبیل‏‎ ‎‏وسایل فرهنگی مثل کاغذ و جوهر ماشین تکثیر می شود استفاده شخصی یا دولتی‏‎ ‎‏نمود یا نه؟ والسلام علیکم‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8134]‏‏ ‏ ‏ 4307‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏از حضرت امام، مدّ ظله سؤال شود که اعضای انجمن اسلامی مسجد و بسیج‏‎ ‎‏پایگاه مسجد و شورای داخل مسجد، چون هیچ مأخذ و منبع درآمدی در مسجد‏‎ ‎‏ندارند، می توانند جهت امور تبلیغاتی و امور ارشادی و خدمت به مردم و اسلام،‏‎ ‎‏مخارج روزمرّۀ خود ـ از قبیل خرید کاغذ و قلم و غیره ـ را از درآمد عمومی مسجد،‏‎ ‎‏تأمین نمایند یا نه؟ والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، از درآمد مسجد نمی توانند صرف کنند. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8135]‏‏ ‏ ‏ 4308‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 ذی الحجة الحرام 1399 ق‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی آقای حاج آقا روح الله‌ خمینی، دامت برکاته الشریف‏

‏‏پس از عرض سلام و اخلاص؛ تصدیع می دهم این جمله عبارت وقف نامه را‏‎ ‎‏ملاحظه بفرمایید: «یک ثلث از عواید موقوفه را به فقرای شرعی اولاد و اولاد اولاد‏‎ ‎‏واقف نسلاً بعد نسل و بطناً بعد بطن، ذکوراً و اناثاً من ذکور و اناث ما تعاقبوا و تناسلوا‏‎ ‎‏بدهند».‏

‏‏این عبارت دلالت بر ترتیب اولاد واقف دارد به نحوی که طبقۀ بعد موقوف‏‎ ‎‏علیهم  نیستند یا آن که همه اولاد واقف در یک مرتبه هستند و تماماً موقوف علیهم‏‎ ‎‏هستند؟‏

‏‏بسمه تعالی، دلالت بر ترتیب ندارد.‏

‏‏[سؤال 8136]‏‏ ‏ ‏ 4309‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک مرجع تقلید عالم تشیع و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم‏

‏‏احتراماً؛ در روستای فروتقه کاشمر دو اتاق گِلی در جنب دبستان دخترانۀ روستا‏‎ ‎‏است که به عنوان خیرات در فروش اجناس کاروان ها و سکونت موقت مسافرین‏‎ ‎‏وقف شده، و حالا بیش از ده سال است که مخروبه و بدون استفاده صحیحی است به‏‎ ‎‏دلیل کمبود کلاس در دبستان و نبودن زمین اطراف آن برای توسعه، استفاده از دو اتاق‏‎ ‎‏مذکور برای ساختن دو کلاس درس از نظر شرع مقدس اسلام چگونه است؟ اهالی‏‎ ‎‏هم رضایت دارند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف مطلق خیرات است، با اجازه از متولی شرعی و اگر‏‎ ‎‏متولی خاصّی ندارد از حاکم شرع، مانع ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8137]‏‏ ‏ ‏ 4310‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏واقفی قطعه زمینی حدود یک جریب طبس و پانزده فنجان آب طبس، در حدود‏‎ ‎‏چند سال پیش وقف نموده که متولی سالی دو بار ـ عید غدیر و شب قتل در ماه‏‎ ‎‏رمضان ـ آبگوشت به افرادی تعیین شده بپردازد؛ چند سال است بر اثر ازدیاد نرخ‏‎ ‎‏گوشت و غیره، درآمد ملک و آب فوق الذکر امکان این که در دو نوبت آبگوشت به‏‎ ‎‏افراد بدهد نمی کند و کسر می آورد؛ ‏

‏‏1. آیا اجازه می فرمایند در عوض سالی دو بار، کل درآمد در یک سال و یا هر دو‏‎ ‎‏سال یک بار در آمد آن به نظر واقف عمل شود یا خیر؟‏

‏‏2. چنانچه اجازه می فرمایند، در عوض آبگوشت، گوشت و نان تقسیم شود که‏‎ ‎‏ناچیز است؟‏

‏‏3. چنانچه اجازه می فرمایید، در امور دیگری که صلاح می دانند خرج گردد.‏

‏‏بسمه تعالی، به هر مقدار که درآمد موقوفه کفاف می دهد باید به وقف عمل‏‎ ‎‏شود؛ و اگر می شود با کم کردن افراد مدعوّین، عمل به وقف نمود باید در هر‏‎ ‎‏سال، در دو نوبت مقرر طبق وقف عمل نمایند.‏

‏‏[سؤال 8138]‏‏ ‏ ‏ 4311‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 2 / 1361‏

‏‏محضر حضرت امام امت، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏به عرض آن حضرت می رساند: اگر محلی یا مدرسۀ علمیه ای باشد که در عبارت‏‎ ‎‏وقف نامۀ آن، جهت سکنای طلاب علوم دینیۀ شرعیه، یا محصلین علوم قدیمه و یا‏‎ ‎‏محصلین مشغول، قید شده باشد، انصراف به طلاب ایرانی تنها دارد، یا می توان جهت‏‎ ‎‏سکنای طلاب غیر ایرانی از آن استفاده نمود؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر تقیید به خصوص طلبه ایرانی نشده، اختصاص ندارد و‏‎ ‎‏دیگران هم با مراعات مقررات می توانند استفاده نمایند. ‏

‏‏[سؤال 8139]‏‏ ‏ ‏ 4312‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مروّج الاحکام فقیه اعلم، روحی فداکم و زید عمرکم العالی‏

‏‏این جانب ملکی را وقف کرده که درآمدش به مصرف فقرا برسد و تعیین نشده که‏‎ ‎‏به نسبت افراد تقسیم شود یا خانوار؛ تکلیف بنده چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، به هر نحو مایل باشید می توانید عمل نمایید.‏

‏‏[سؤال 8140]‏‏ ‏ ‏ 4313‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 12 / 1361‏

‏‏محضر رهبر عالی قدر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی الامام الخمینی دام ظله‏

‏‏شخصی یا جهالتاً و یا تعمداً فسیلی را از نخل موقوفه کنده و سپس در زمین خود‏‎ ‎‏غرس کرده و اکنون آن فسیل در زمین آن شخص رشد کرده و به صورت نخلی‏‎ ‎‏درآمده، آیا در چنین صورتی اگر آن شخص قیمت آن فسیل را به متولی بپردازد قضیه‏‎ ‎‏حل می شود و می توان تصرف مالکانه در آن نخل بنماید یا خیر؟ و اگر نمی تواند‏‎ ‎‏تکلیف او چیست؟ و در همین فرض در صورت فقدان متولی که تولی بر عهدۀ حاکم‏‎ ‎‏شرع است باید چگونه عمل شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، فسیل درخت وقف شده از ثمرات و منافع اوست، باید زیر‏‎ ‎‏نظر متولی شرعی خاص یا عام در جهت وقف صرف شود.‏

‏‏[سؤال 8141]‏‏ ‏ ‏ 4314‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و مرجع عالی قدر جهان حضرت امام خمینی‏‎ ‎‏مدّ  ظله العالی‏

‏
‏‎

‎‏پس از سلام، شخصی زمینی را وقف کرده که عائدات آن را همه ساله مصرف‏‎ ‎‏چهار ختم قرآن با طعام در دو مجلس و دو روز روضه خوانی نماید. حال که عائدات‏‎ ‎‏آن پانصد تومان بیشتر نمی باشد تکلیف متولی نسبت به مصرف کردن این عائدات‏‎ ‎‏چیست؟ خواهشمند است کتباً جواب آن را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار که ممکن است صرف جهت وقف نماید.‏

‏‏[سؤال 8142]‏‏ ‏ ‏ 4315‏

‏‏اجازه نامه: ‏‎ ‎‏[نقل از صحیفه امام، ج 13، ص 387 ]‏

‏‏زمان: 5 آذر 1359 / 17 محرّم 1401‏

‏‏مکان: تهران، جماران‏

‏‏موضوع: مجوز مصرف بخشی از وجوه اوقاف جهت جبهه ها، آوارگان جنگی و‏‎ ‎‏ترمیم خرابی ها‏

‏‏مخاطب: امام جمارانی، مهدی ـ نظام زاده، محمد علی‏

‏‏[‏‏ ‏‏بسمه تعالی. محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی ـ مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی ـ محترماً به عرض مبارک می رساند، پول هایی در سازمان اوقاف به شرح زیر‏‎ ‎‏موجود است. در صورتی که اجازه می فرمایید از این مبالغ به منظور کمک به جبهه های‏‎ ‎‏جنگ و آوارگان جنگی، ترمیم خرابی ها و جبران خسارات ناشی از جنگ استفاده شود:‏

‏‏1. پول های معلوم المصرفی که در سال های گذشته به مصرف نرسیده و وقت آن‏‎ ‎‏گذشته است.‏

‏‏2. پول هایی که موضوع وقف و مورد آن منتفی شده است.‏

‏‏3. از محل فروش اراضی موقوفه مبالغی موجود است. آیا در صورتی که اوقاف‏‎ ‎‏این معاملات را نافذ نداند و فسخ نماید، می توان اجرت المثل این چند سال را از مبالغ‏‎ ‎‏مذکور که در وقت خودش به مصرف نرسیده و مدتش منقضی شده است برداشت و‏‎ ‎‏در مورد مزبور مصرف کرد؟ ‏ ‏ مهدی جمارانی ـ محمد علی نظام زاده‏

‏
‏‎

‎‏ ‏ ‏ ‏‏بسمه تعالی‏

‏‏در بند اول و دوم با فرض مذکور مجازید.‏

‏‏در بند سوم، معاملات باطل بوده و در صورت معلوم بودن طرف معاملات‏‎ ‎‏از آنان مطالبۀ مال الاجاره شود. اگر ندادند مجازید به مقدار آن برداشت‏‎ ‎‏نمایید برای مصارف مذکوره؛ و اگر مجهولند مجازید تمام پول یا بعض آن‏‎ ‎‏را در موارد مذکور صرف نمایید.‏

‏‏ ‏ ‏ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏‏[سؤال 8143]‏‏ ‏ ‏ 4316‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 10 / 1367‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏مدّ  ظله العالی، با عرض سلام‏

‏‏محترماً، مدرسۀ علمیۀ محمودیۀ کرمان، موقوفات بسیاری دارد. به حدی که درآمد‏‎ ‎‏آن ها به مراتب بیشتر از هزینه های مدرسه و طلاب و اساتید آن است. در حالی که‏‎ ‎‏مدارس علمیۀ دیگر کرمان و مدرسۀ علمیۀ کرمانی ها در قم، به علت کمبود بودجه،‏‎ ‎‏مقروض و طلاب در مضیقه هستند؛ لذا چنانچه اجازه می فرمایید، درآمد مازاد بر نیاز‏‎ ‎‏مدرسه مذکور صرف سایر مدارس کرمانی ها بشود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه بعدها نیز مورد نیاز این مدرسه نیست، می توانید‏‎ ‎‏خرج مدارس دیگر بنمایید.‏

‏‏[سؤال 8144]‏‏ ‏ ‏ 4317‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 12 / 1364‏

‏‏حضور باهرالنور زعیم عظیم الشأن، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏علی رؤوس المسلمین‏

‏‏مصرف موقوفه ای مربوط به طلاب علوم دینیه اهل این شهر که در نجف اشرف‏
‏‎

‎‏تحصیل می کنند، می باشد. فعلاً چندین سال است طلبه ای از این شهر در نجف نداریم،‏‎ ‎‏تکلیف چیست؟ آیا باید متوقف گذاشت تا موقوف علیهم به همان کیفیت خاص پیدا‏‎ ‎‏شود، یا مثلاً مصرف طلاب این شهر در حوزۀ علمیه قم، یا طلابی که در خود این شهر‏‎ ‎‏اشتغال دارند، نمود، یا به عنوان متعذر المصرف در مورد دیگری دستور می فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، چون احراز این که در آینده موقوف علیهم وجود پیدا نکنند،‏‎ ‎‏مشکل است، احوط آن است که آن را نگهداری کنند.‏

‏‏[سؤال 8145]‏‏ ‏ ‏ 4318‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏با نثار بهترین و خالصانه ترین سلام ها و درودها به محضر آن امام، متمنی است‏‎ ‎‏حکم شرعی موضوع ذیل را روشن فرمایید.‏

‏‏ملکی وقف روضه خوانی بر سید الشهدا علیه السلام بوده که در وقف نامه قید شده صرف‏‎ ‎‏آب و آتش و... بشود و کسانی که ملک مزبور در دستشان بوده اطلاعی از وقف‏‎ ‎‏نداشتند و الآن وقف نامه پیدا شده، روشن فرمایید اولاً، می توان با نبودن احتیاج به‏‎ ‎‏مصرف مذکور در مصارف برّیه دیگر صرف شود. ثانیاً، آیا بر ورثه واجب است که مال‏‎ ‎‏الاجاره موقوفه را از جانب پدرشان که اطّلاع از وقف بودن آن نداشته بپردازند. ثالثاً،‏‎ ‎‏زمین موقوفه تا به حال از آب موقوفه نگرفته و چون اطّلاع از وقف بودن نداشتند آب‏‎ ‎‏را روی زمین ملکی خودشان برده و باغ احداث کرده اند و الآن اگر آب را به روی زمین‏‎ ‎‏موقوفه ببرند باغستان می خشکد، آیا اجازه می فرمایید از آن درآمدی که زمین موقوفه‏‎ ‎‏داشته صاحب باغ صرف وقف بکند و همچنان آب را روی باغستان ببرد.‏

‏‏بسمه تعالی، بر فرض ثبوت وقف باید بر طبق وقف عمل شود و ورثه باید‏‎ ‎‏اجرت المثل مدّتی که وقف در دست پدرشان بوده از ترکه او بدهند و از‏‎ ‎‏آب هم باید با نظر متولی شرعی بر طبق وقف عمل شود و قیمت آبی که در‏‎ ‎‏گذشته مصرف شده باید داده شود و در جهت وقف مصرف گردد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8146]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4510‏

‏‏2. کسی دیگر یک قطعه زمین خود را وقف سیدالشهدا علیه السلام و اولاد ذکور خود‏‎ ‎‏نموده که نسلاً بعد نسل از عایدات همان زمین مخارج خودشان را تأمین نمایند و هر‏‎ ‎‏سال به نام حضرت سیدالشهدا علیه السلام به مدت ده روز عزاداری نمایند، ولی از طرف‏‎ ‎‏جهاد و برای اهالی قریه قره شبان لوله کشی کرده اند و در گوشه همین زمین چاه عمیق‏‎ ‎‏حفر و منبع آب نصب و بنا کرده اند. آیا اهالی قریه مزبور می توانند از آب آشامیدنی‏‎ ‎‏همین چاه موقوفه برای وضو و غسل و آشامیدن خودشان استفاده نمایند؟ البته فعلاً‏‎ ‎‏مخارج زیادی در چاه عمیق و منبع آب صرف کرده اند و اگر بخواهند در جای دیگر‏‎ ‎‏دوباره خرج نمایند ممکن نمی باشد، راه حل را در این مسأله مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه رضایت موقوف علیهم تحصیل شود و اقدام به‏‎ ‎‏عزاداری هم بشود مانع ندارد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎