حریم قنات

‏‏حریم قنات‏

‏‏[سؤال 9520]‏‏ ‏ ‏ 5292‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله الشریف ‏

‏‏در این مسأله شرعی چه می فرمایید: باغی هشتاد سال است که وجود دارد. در این‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که قنات دوم مضر به قنات اول بوده، حق احداث‏‎ ‎‏قنات دوم را نداشته اند. ‏

‏‏[سؤال 9521]‏‏ ‏ ‏ 5293‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏رهبر انقلاب اسلامی ایران امام خمینی دام ظله، احتراماً به شرف عرض می رساند‏‎ ‎‏مسائل ذیل مورد ابتلا و احتیاج است بذل عنایت فرموده جواب مرحمت فرمایید.‏

‏‏قناتی است واقع در گرمه جاجرم وقف بر اولاد، تقریباً 8 سال است بر اثر عدم‏‎ ‎‏توجه و عدم توافق موقوف علیهم به عمران و لایروبی از جریان افتاده و قنات مذکور‏‎ ‎‏مخروبه گردیده و چهار سال قبل مجدداً موقوف علیهم موتور آبی در مسیر آب قنات‏‎ ‎‏مذکور نصب نموده و مقداری استفاده نموده ولی باز هم بر اثر عدم توافق موقوف‏‎ ‎‏علیهم موتور هم تعطیل گردید بلکه موتور آب را فروختند. دو سال قبل از طرف‏‎ ‎‏شهرداری محل بین دو رشته قنات چاهی تقریباً نیمه عمیق حفر نموده برای این که آب‏‎ ‎‏بیشتر تهیه شود کارهایی را انجام داده اند آیا استفاده از آب چاه شهرداری با شرایط‏‎ ‎‏مذکور شرعاً جایز می باشد یا خیر؟ مستدعی است حکم الله‌ را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر چاه، آب قنات را جذب نکند تصرف در آب آن مانع‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏چاهی در محدوده و حریم چند رشته قنات جاریۀ مورد بهره برداری بدون رعایت‏‎ ‎‏قوانین اسلامی و شکایات متعدده حفر گردیده است. سپس کارشناسان رسمی بر‏‎ ‎‏حسب شکایت مالکین از محل بازدید و استفاده از چاه فوق را موجب نقصان، و بلکه‏‎ ‎‏خشکیدن آب قنات های مجاور دانسته، دستور عدم بهره برداری از چاه را صادر‏‎ ‎‏نموده اند. در صورتی که بدون رضایت مالکین قنات مجاور، از چاه استفاده شود آب‏‎ ‎‏چاه از نظر شرعی چه صورتی دارد؟ آیا استفاده از آب چنین چاهی جهت آشامیدن و‏‎ ‎‏غسل و وضو و سایر تصرفات جایز می باشد؟‏

‏‏خداوند سایه شریف آن وجود مقدس را بر سر مسلمین جهان مستدام بدارد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر محرز است که چاه در حریم قنات متعلقِ حق صاحب‏‎ ‎‏قنات حفر شده، تصرف در آب چاه باید با رضایت مالک قنات باشد و‏‎ ‎‏بدون رضایت او وضو و غسل صحیح نیست. ‏

‏‏[سؤال 9523]‏‏ ‏ ‏ 5295‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی ‏

‏‏ضمن عرض سلام، سلامتی وجود مبارک را از خداوند بزرگ خواهانیم. و بعد‏‎ ‎‏محترماً، معروض می داریم که در روستای ویریج، قناتی برای عموم مردم روستا است،‏‎ ‎‏که سابقۀ بسیار قدیمی دارد و مورد استفادۀ کشاورزی قرار می گیرد و مردم هم از آن‏‎ ‎‏برای آشامیدن و شست و شو استفاده می کنند. اکنون عده ای از مردم، اقدام به زدن چاه‏‎ ‎‏آب نمودند، تا به خانه های خود لوله کشی کنند و این قنات دو رشته می شود، یعنی دو‏‎ ‎‏کوره دارد و این چاه میان دو کوره قرار گرفته که با یکی صد و نود متر، و با رشتۀ‏‎ ‎‏دیگری دویست و بیست متر فاصله دارد و به آب قنات ضرر خواهد زد و مالکین‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، اگر حفر چاه موجب جذب آب قنات می شود، جایز نیست و‏‎ ‎‏رسیدگی موکول به مسئولین مربوطه در دولت اسلامی است. ‏

‏‏[سؤال 9524]‏‏ ‏ ‏ 5296‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله ‏

‏‏آیا جایز است حفر چاه در ملک شخصی که فاصله اش با قنات دیگران از پانصد‏‎ ‎‏متر کمتر باشد و چنانچه زمین سنگی با خاکی فرق می کند، بیان بفرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر چاه، آب قنات را جذب می کند، جایز نیست و در غیر‏‎ ‎‏این صورت مانع ندارد. ‏

‏‏[سؤال 9525]‏‏ ‏ ‏ 5297‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 محرم الحرام 1400 ق‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه‏‎ ‎‏الشریف، به عرض اقدس عالی می رسانم:‏

‏‏در قصبۀ عقرانی یزد، قناتی است هفتصد ساله که افراد متفرقه در کنار این قنات‏‎ ‎‏چاه های برقی و غیر برقی حفر نموده و در نتیجه به قنات ضرر وارد آورده اند که در‏‎ ‎‏حال خشک شدن می باشد. آیا این عمل جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر چاه موجب نقص آب قنات شود ـ از جهت این که‏‎ ‎‏آب  قنات را بعد از وارد شدن در قنات جذب کند ـ حفر آن چاه جایز‏‎ ‎‏نیست. ولی اگر آب قبل از رسیدن به قنات، در چاه جمع شود و چاه‏‎ ‎‏مانع  از رسیدن آب به قنات گردد؛ مانع ندارد. و تشخیص با اهل خبره‏‎ ‎‏است. ‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 6 / 1361‏

‏‏حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام بقائه الشریف ‏

‏‏در قریۀ باریکرسف کاشان، در حریم قنات قدیمی ای که سابقۀ هزار ساله دارد،‏‎ ‎‏قنات جدید احداث می نمایند که آب قنات قدیمی را خشک کرده؛ آیا شرعاً حق چنین‏‎ ‎‏کاری را دارند؟ ‏

‏‏کف قنات جدید حدود یک متر از کف قنات قدیمی گودتر است. در نتیجۀ حفر‏‎ ‎‏قنات جدید قنات قدیمی خشک شده و به اشجار و کشت اشخاص خسارت وارد‏‎ ‎‏آمده و به واسطۀ بی آبی، میوه به درخت ها خشک شده. جبران این خسارات را چه‏‎ ‎‏شخصی باید بکند؟ أفتونی آجرکم الله‌‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قنات جدید آب موجود در قنات قدیم را به خود جذب‏‎ ‎‏کرده و موجب خشکی آن شده؛ حفر کنندۀ قنات جدید ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9527]‏‏ ‏ ‏ 5299‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ ‏

‏‏محضر مقدس امام امت روحی فداک و متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه الشریف‏

‏‏به شرف عرض می رسانند: اهالی ده بلچگان جاسب سال های گذشته که رژیم‏‎ ‎‏ویرانگر و متکبر شاهنشاهی به کشور مسلط بود در طرح لوله کشی و آبرسانی چاه آب‏‎ ‎‏مخصوص لوله کشی قریه مجاور به نام ده وشکان در مسیر و محدوده نزدیک قنات ده‏‎ ‎‏بلچگان که قسمت اعظم زمین های زراعتی قریه را مشروب می نماید حفر چاه گردیده‏‎ ‎‏در آن زمان مکرر به ادارات دولتی مراجعه و تقاضای دادرسی کردیم و امروز هم که‏‎ ‎‏فرمان مبارک امام به رسیدگی به امر مستضعفین شرف صدور یافته مکرر به ادارات‏‎ ‎‏مراجعه کرده ایم ولی کسی به داد ما نرسیده کارشناس و مأمور جهاد سازندگی از محل‏‎ ‎‏حفر چاه بررسی و نظریه خود را مرقوم داشته که یک برگ فتوکپی آن نظریه برای‏
‏‎

‏‏خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا‏

‏‏بسمه تعالی، اگر محرز شود که چاه، آب وارد شده در قنات را جذب کرده،‏‎ ‎‏تصرف در آن بدون رضایت صاحبان قنات جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9528]‏‏ ‏ ‏ 5300‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر، مجاهد کبیر و رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی ایران و امید مستضعفان جهان، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏بیان فرمایند این مسأله شرعیه را که قنات مسدود و مخروبۀ قدیمی را صاحب‏‎ ‎‏اولیۀ آن، به شخص یا اشخاصی فروخته، که بر اثر طول مدت زمان و مخروبه بودن‏‎ ‎‏قنات، اراضی آن به صورت بایر درآمده است و اشخاصی همان اراضی را متصرف‏‎ ‎‏شده و قسمتی را بندسار نموده و قسمتی به صورت دیم زار، و یا بایر است. خریداران‏‎ ‎‏قنات مشغول کارشده و پس از چند سال تلاش و کوشش زیاد، قنات را تنقیه و آب آن‏‎ ‎‏را جاری کرده اند؟ اکنون متصرفین اراضی حاضر به تحویل اراضی تابعۀ قنات‏‎ ‎‏نمی شوند و آب به هدر می رود.‏

‏‏س: آیا مالکین و متصرفین قنات حقّ دارند اراضی تابعۀ قنات را بلاعوض‏‎ ‎‏تصاحب و از آب جاری قنات مشروب سازند و یا باید در قبال زمین، وجهی به‏‎ ‎‏متصرفین آن پرداخت شود؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی امور مزبوره، موکول به دولت اسلامی است. ‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امام امت حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، ادام الله‌ ظله، پس از‏‎ ‎‏ابلاغ سلام و دعا به جان امام عزیزمان، تقاضا داریم حکم شرعی مسأله زیر را بیان‏‎ ‎‏فرمایید:‏

‏‏در روستای ویریج قناتی است که از زمان های قدیم مورد استفاده کشاورزی بوده‏‎ ‎‏و هست. و این قنات دو رشته دارد، یعنی دو کوره می شود. بعضی از مردم اقدام به زدن‏‎ ‎‏چاه در بین دو رشته قنات نموده اند. این چاه با یک کوره صد و هفتاد و دو متر فاصله‏‎ ‎‏دارد و با رشته و کورۀ دیگر دویست و سی متر فاصله دارد. مالکین قنات اکثراً از زدن‏‎ ‎‏چاه ناراضی هستند و موجب اختلاف گردیده است. خواهشمند است ذیل ورقه حکم‏‎ ‎‏شرعی را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ضرر به قنات می زند باید با رضایت صاحبان قنات باشد.‏

‏‏[سؤال 9530]‏‏ ‏ ‏ 5302‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مرجع تقلید و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی‏

‏‏کندن چاه عمیق در حریم و سفره آب ده قنات که منجر به کم آبی قنات و یا خشک‏‎ ‎‏شدن قنات گردد از نظر شرع مطهر اسلام جایز است یا خیر؟‏

‏‏تقاضا دارد نظریه شرعی خود را در این مورد اعلام دارید تا در مقامات اجرایی‏‎ ‎‏مورد استفاده قرار بگیرد. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر چاه در مکانی قرار گرفته که آب موجود در قنات را به‏‎ ‎‏خود جذب می نماید و یا آن که در زمین موات در حریم قنات حفر شده،‏‎ ‎‏صاحب چاه ضامن خسارت واردۀ بر قنات است و حفر چنین چاهی‏‎ ‎‏جایز نبوده است، وگرنه چیزی بر صاحب چاه نیست.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک یگانه زعیم عالی قدر، وارث سید المرسلین نایب بقیة الله‌ الاعظم،‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی علی رؤوس المسلمین، نظر مبارک در این‏‎ ‎‏مسأله مورد نیاز است:‏

‏‏شخصی سه سال قبل در ملک شخصی خود حفر چاه سه رنجی نموده که مزرعه‏‎ ‎‏خود را مشروب نماید. الآن عده ای از ده دیگر که هم ملک به این مزرعه می باشند‏‎ ‎‏آمده اند ممانعت می نمایند که این حفر چاه برای این ده ضرر دارد با این که فاصله زیاد‏‎ ‎‏است و مکان حفر چاه از مورد ادعای آن مردم بلندتر است، به هیچ عنوان به آنان‏‎ ‎‏ضرر  ندارد. ‏

‏‏تقاضا می شود پاسخ مسأله فوق را مرقوم بفرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، تشخیص مضر بودن و مضر نبودن چاه با اهل خبره است و‏‎ ‎‏در صورتی که مضر نباشد کسی حقّ جلوگیری ندارد.‏

‏‏[سؤال 9532]‏‏ ‏ ‏ 5304‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مقدس و مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏ضمن تقدیم عرض ارادت و مسئلت طول عمر آن وجود مبارک از درگاه ایزد‏‎ ‎‏منّان، مستدعی است به سؤال ذیل، پاسخ فرمایید. ‏

‏‏چاهی است قدیمی که بالغ بر سیصد سال است در زمینی هموار و محل زراعت‏‎ ‎‏وجود دارد که مورد استفادۀ چندین خانوار و کشاورز بوده و هست؛ اگر فردی بخواهد‏‎ ‎‏در حریم این مکان، چاهی حفر نماید، چه اندازه باید فاصله داشته باشد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار خاصی در آن نیست؛ لکن باید چاه دوم مضر به چاه‏‎ ‎‏اول نباشد.‏

‏
‏‎

‏‏2. بالای همین قنات می تواند شخص خاصی ایجاد ساختمان نموده که قهراً قنات‏‎ ‎‏از وسط ساختمان گذر خواهد کرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ایجاد ساختمان در حریم قنات جایز نیست. ‏

‏‎ ‎

‏‎