زمین ‏های موات اصلی

‏‏زمین های موات اصلی‏

‏‏[سؤال 9454]‏‏ ‏ ‏ 5239‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏ریاست محترم دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض می رساند بنا به فرمایش حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏‎ ‎‏مصادره زمین های غلام رضا شاپور برای مستضعفین تقریباً ده هزار خانوار در‏‎ ‎‏خاک سفید تهران ساختمان درست کرده اند. پسر بنده هم در تهران اجاره نشین بود‏‎ ‎‏گردنبد زنش و فرشش را فروخته خرج کرده یک باب خانه درست کرده است، بنده‏‎ ‎‏جایز است در آن جا عبادت به عمل آورده، نماز بگزارم و پسرم هم می تواند در آن جا‏‎ ‎‏نماز بخواند یا خیر، به این نیّت ساختمان درست کرده است که دولت پول زمین نگیرد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از زمین های موات بوده مانع ندارد و اگر موات نبوده امر آن‏‎ ‎‏با بنیاد مستضعفین است.‏

‏‏[سؤال 9455]‏‏ ‏ ‏ 5240‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 11 / 1358‏

‏‏رهبر عظیم الشأن و مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ امام خمینی‏

‏
‏‎

‎‏پس از سلام و تحیات، متمنی است نسبت به قانون لغو مالکیت اراضی موات که از‏‎ ‎‏شورای انقلاب اسلامی گذشته و مورد تصویب واقع شده، نظر خودتان را اعلام‏‎ ‎‏فرمایید.  ‏ ‏ با احترام و تشکر، محمد کاظم سیفیان‏

‏‏بسمه تعالی، اراضی موات بالاصاله را کسی مالک نمی شود مگر به احیا. و‏‎ ‎‏اگر ثبت داده باشد و خرید و فروش نموده باشد هم باطل است؛ و امر‏‎ ‎‏اراضی مذکور با دولت اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 9456]‏‏ ‏ ‏ 5241‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی دامت برکاته ‏

‏‏احتراماً خاطر مبارک را به عرایض ذیل معطوف می دارد، این جانب از طرف‏‎ ‎‏نمایندگی شهرستان سردرود نظر مبارک را راجع به زمین موات و بایر در این مورد‏‎ ‎‏خواهانیم که آیا احداث قبرستان در این مکان صحیح است یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بالاصل بوده و متعلق حق کسی نباشد اشکال‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 9457]‏‏ ‏ ‏ 5242‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر مبارک زعیم عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏ضمن عرض سلام و ارادتمندی، از درگاه باریتعالی خواستارم سایۀ امام ما را‏‎ ‎‏مستدام و همیشگی فرماید تا ظهور امام زمان ارواحنا فداه‏

‏‏حقیر عاصی تقاضای عاجزانه دارد که به مسأله جواب کتباً مرحمت فرمایید تا‏‎ ‎‏آسوده خاطر باشم روستای ما از سال 1342 اربابی بوده؛ یعنی ‏‏ به ارباب بهره‏‎ ‎‏می دادیم از کشاورزی مان؛ چه آبی و چه دیمی و زمین های این روستا در هر سال‏‎ ‎‏تقسیم می شود، در اواخر بهار هر سال هر کس زوری یا نفوس بیشتر داشت زمین‏
‏‎

‎‏بیشتر می گرفت و اگر زور یا نفوس کمتر داشت زمین کمتر می دادند یا اصلاً نمی دادند.‏‎ ‎‏از سال 1342 از طرف اصلاحات ارضی مأمور آمد و گفت هر کس که سال قبل هرچه‏‎ ‎‏زمین گرفته ما دادیم به خود او که دیگر ‏1/5‏ را ندهد همه قبول کردیم و کردند بعداً ما‏‎ ‎‏که چندین نفر بودیم که زمین یا کمتر داشتیم یا اصلاً زمین نداشتم قطعه زمینی بایر و‏‎ ‎‏موات که به درد این روستا نمی خورد یعنی اگر آبی می کاشتم که آب نداشت و دیمی‏‎ ‎‏هم که محصول نمی داد چون زمین سنگی بوده آن زمینی که ذکر شده را ما شخم زدیم‏‎ ‎‏و چال های آن را پر کردیم و آب در آوردیم بعد از سال 1343، در حال حاضر باغ و یا‏‎ ‎‏مزرعۀ خیلی خوبی شده است یکی از آن چندین نفر هم حقیر هستم از محضر مبارک‏‎ ‎‏امام که ولایت فقیه می باشند مسئلت دارم که اگر این زمین ذکر شده (خدای ناکرده)‏‎ ‎‏اشکالی دارد برای این جانب مباح فرمایند یا دستور فرمایند که چه نمایم و یا دستور‏‎ ‎‏فرمایند با امام جمعه محترم جریان را صحبت کنم، تقاضای عاجزانه دارم که کتباً تا‏‎ ‎‏حقیر زنده هستم جواب مسأله را روشن فرمایند. چون یقین ندارم که ورثه بعد از‏‎ ‎‏موت ما دلسوز باشند. ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین از زمین های موات اصلی بوده و سابقۀ ملکیت‏‎ ‎‏نداشته و شما آن را به قصد مالک شدن احیا نمودید به شما تعلق دارد.‏

‏‏[سؤال 9458]‏‏ ‏ ‏ 5243‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی امام خمینی دام ظله‏

‏‏در مجاورت قریه ای البته خارج از حریم آن زمینی بوده که کسی به یاد ندارد که در‏‎ ‎‏زمان سابق مال چه کسی از اهل قریه بوده؟ شخصی اقدام به احداث جوی و آباد کردن‏‎ ‎‏زمین نامبرده می نماید. اهل قریه که با ایشان نسبت فامیلی هم دارند، می گویند که این‏‎ ‎‏زمین و جوی مال همه ما می باشد و دلیل می آورند: که سی الی چهل سال قبل که‏
‏‎

‎‏اشخاصی از قریۀ دوردستی اقدام به احیای آن جوی و زمین کرده بوده اند، پدران ما‏‎ ‎‏مانع اقدام آنان شده و مبلغی را هم در همین رابطه در حکومت وقت خرج کرده اند و‏‎ ‎‏دست آنان را کوتاه نمودند. ولی پدران این ها و خودشان هیچ گونه کاری روی جوی و‏‎ ‎‏زمین انجام نداده اند. آن شخص می گوید من آباد می کنم بعد از چند سال تقسیم‏‎ ‎‏می کنیم. وقتی با زحمت دو ساله جوی را احداث و زمین را آباد می کند در اثر بالا بردن‏‎ ‎‏جوی زمین، به اندازه دو برابر زمین به زیر جوی سابق اضافه می شود و مدت چهارده‏‎ ‎‏سال نامبرده از آن استفاده می کند، اهل قریه خواهان تقسیم زمین می شوند، نامبرده از‏‎ ‎‏تقسیم امتناع می ورزد و می گوید من احیا کرده ام و مال من است. لطفاً نظر مبارک را‏‎ ‎‏اعلام فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه زمین مذکور حریم قریه نبوده و موات بوده ملک کسی‏‎ ‎‏است که آن را احیا کرده است و اگر نزاعی در بین است به محاکم صالحه‏‎ ‎‏مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 9459]‏‏ ‏ ‏ 5244‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی، سلام علیکم‏

‏‏1 . کسی سندی دارد که مالک اراضی موات است و یا سندی دارد که مالک قریه ای‏‎ ‎‏معموره می باشد و زمین مواتی حول آن قریه می باشد و مردم آن قریه مالک خانه و‏‎ ‎‏دیوار خود هستند. صاحب سند می گوید کسی حق ندارد این اراضی موات را احیا‏‎ ‎‏کند، مگر با اذن و اجازۀ من. و هر کسی که 20% از درآمد زمینی را که احیا می کند به من‏‎ ‎‏بدهد اجازه احیا دارد، ولی هر ساله باید این اجاره را بدهند، در حالی که چیزی بابت‏‎ ‎‏احیا از قبیل مزد و خرید عمل به آن افراد نمی دهند، الاّ این که بذر را می دهد و سر‏‎ ‎‏خرمن عوض آن را بر می دارد. مالک شرعی زمین کدام یک می باشند؟‏

‏‏2. اگر کسی که سند در دست دارد یا کشاورزی که زمین را احیا کرده آن را به غیر‏
‏‎

‎‏بفروشد، باید با اجازۀ همدیگر باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد سند دلیل ملکیت نمی شود و زمین موات را کسی مالک‏‎ ‎‏نیست و هر کس احیا نماید با شرایط مالک می شود و باید مقررات دولت‏‎ ‎‏اسلامی مراعات شود.‏

‏‏[سؤال 9460]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1753‏

‏‏9. چند نفر در اراضی بایر و موات در زمان طاغوت تعداد هفت حلقه چاه حفر‏‎ ‎‏کرده ولی هنوز استفاده از چاه نکرده رژیم طاغوتی سرنگون شد و آن افراد یا از ترس‏‎ ‎‏یا جهات دیگر به سراغ چاه ها و زمین نرفتند و دیگران بعد از انقلاب یکی از چاه ها را‏‎ ‎‏تعمیر و تخلیه نموده با موتور آب کشیده حدود شاید صد هکتار از آن زمین موات را‏‎ ‎‏کشت نمودند و از طرف هیأت واگذاری زمین هم آمده محل مزبور را دیده و اجازه‏‎ ‎‏کشت دادند اولاً، آیا با حفر چاه برای چند نفر اول حقی مانند حق التحجیر یا حق‏‎ ‎‏اولویت ثابت است یا خیر بر فرض عدم ثبوت حق آیا تکلیف این اشخاص فعلی‏‎ ‎‏نسبت به چاه و آب آن چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در ملک مشروع چاه حفر شده یا در زمین موات به قصد‏‎ ‎‏تملک حفر کردند تصرف در آب چاه موقوف بر اجازه مالک است.‏

‏‏[سؤال 9461]‏‏ ‏ ‏ 5245‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله،‏‎ ‎‏سلامٌ  علیکم‏

‏‏زمینی را در سال 1355 از مسلمانی که زمین را تسطیح و جدول بندی نموده بود‏‎ ‎‏ـ  طبق سند رسمی و موازین شرعی و قانونی ـ خریداری و در آن احداث اعیانی‏‎ ‎‏مدرسه و درخت کاری و لوله کشی آب و برق و غیره نموده؛ آیا فعلاً این زمین و‏‎ ‎‏اعیانی، جزو موات و ملی است یا خیر؟ استدعا دارد فتوای آن حضرت مرقوم گردد.‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، زمینی که در آن احداث ساختمان و درخت کاری شده باشد،‏‎ ‎‏جزو اراضی موات محسوب نیست؛ ولی اگر ساختمان و درخت کاری در‏‎ ‎‏ملک یا حریم ملک غیر یا در مرافق عمومی احداث شده باشد، موجب‏‎ ‎‏حق برای صاحب آن نمی شود و رسیدگی دراین باره موکول به مقامات‏‎ ‎‏صالحه است.‏

‏‏[سؤال 9462]‏‏ ‏ ‏ 5246‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 7 / 1358‏

‏‏دفتر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی آقای خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏محترماً؛ به استحضار عالی می رساند: مزرعۀ دیم زاری است تقریباً سی هزار‏‎ ‎‏هکتار. و فاقد هرگونه آب چشمه و یا قنات می باشد و فقط استفاده زراعتی دیمی از‏‎ ‎‏آن می شود که به وسیلۀ خود کشاورزان احیا و زراعت می شود؛ لکن بعضی افراد‏‎ ‎‏حسب مرسوم رژیم طاغوتی، از نظر ثبت، خود را مالک آن مزرعه دانسته و از دسترنج‏‎ ‎‏زارعین که آن را احیا کرده و زراعت می نمایند سهمی دریافت می کنند. با عنایت به‏‎ ‎‏شرح فوق، زارعین مزرعۀ مذکور کما فی السابق باید بهره مالکانه مالک ثبتی و اسمی‏‎ ‎‏را که هیچ گونه عملی در آن اراضی نداشته و ندارند بپردازند و یا طبق اعلامیه دولت‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی و بر حسب شرع، مالک زمین کسی است که آن را احیا و زراعت‏‎ ‎‏نموده و مدعیان، صرف مالکیت ثبتی حقی به دسترنج زارعین زحمت کش ندارند؟‏‎ ‎‏تقاضامند است حکم آن را بیان فرمایید. ‏

‏‏صحت و سلامتی وجود مبارک نایب الامام امام خمینی را از خدای متعال مسئلت‏‎ ‎‏می نماییم.‏

‏‏بسمه تعالی، ثبت، مدرکیت شرعیه ندارد و اگر زمین موات بالاصل بوده و‏‎ ‎‏حریم هم نبوده و کشاورزان برای خودشان آن را احیا کرده باشند با وجود‏‎ ‎‏شرایط مالک هستند و رسیدگی، موکول است به دولت اسلامی.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9463]‏‏ ‏ ‏ 5247‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 8 / 1361‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏مجموع اراضی بعضی از روستاها به نسبت مساوی تقسیم شده؛ مثلاً به 75 سهم‏‎ ‎‏در مقابل 75 نفر (برای هر یک نفر یک سهم)؛ بعضی از افراد اهالی قسمت بیشتری‏‎ ‎‏دارند؛ یعنی علاوه بر سهم مفروز که تحت تصرف آن ها است و هر سال به عنوان دیم‏‎ ‎‏زیر کشت می برند، یک برابر و گاهی تا چند برابر از سهام دیم، بیشتر کشت نموده و‏‎ ‎‏این سهام اضافی از سالیان متمادی در تصرف آن ها بوده است؛ آیا بیش از سهم مفروز،‏‎ ‎‏حق کشت دارند یا خیر؟ و یا این که هیأت واگذاری زمین می تواند مازاد بر سهم مقرر‏‎ ‎‏را گرفته و به محرومین و اشخاصی که احیاناً زمین ندارند واگذار نماید تا موقتاً کشت‏‎ ‎‏کنند، تا زمانی که ان شاء الله‌ تقسیم اراضی از نظر فقه اسلامی در مملکت عزیز‏‎ ‎‏اسلامی مان پیاده شود؟ والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار بیشتر را که بعض اهالی روستا زیر کشت برده اند، اگر‏‎ ‎‏متعلق حق کسی نبوده، ملک شرعی آنان است و موات محسوب نیست.‏

‏‏[سؤال 9464]‏‏ ‏ ‏ 5248‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 10 / 1358‏

‏‏محضر حضرت حجت الاسلام مجتهد عصر و الزمان، رهبر عالی قدر جهان، آیت‏‎ ‎‏الله‌ العظمی امام خمینی، زید عمره، معروض می دارم: ‏

‏‏شخصی در چند ماه قبل پنج هزار متر زمین مرتع سیم خاردار کشیده واقع در کنار‏‎ ‎‏باغ چای خود را به این جانب روحانی منطقه واگذار کرد که به ده نفر مستضعف‏‎ ‎‏بی خانمان جهت خانۀ روستایی، به هر فرد پانصد متر داده شود و مستضعفین مزبور با‏‎ ‎‏کمک اهالی و این جانب خانه ها را ساخته و با عائله در خانه ها ساکن گردیده اند. بر‏‎ ‎‏حسب اطلاع فعلی زمین مزبور در زمان طاغوت به نام منابع طبیعی رنگ زده شده‏
‏‎

‎‏است. از حضرت عالی استدعا دارم اجازه فرمایید که اگر لوح محفوظی زمین مزبور‏‎ ‎‏مربوط به حاکم شرع می باشد، اعمال نام بردگان و خدمت کمک کنندگان به هدر نرود.‏‎ ‎‏در خاتمه سلامتی آن وجود مکرم را از خداوند منان خواستارم.‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که زمین موات بوده و حریم قریه نبوده، یا ملک‏‎ ‎‏شخصی یا مورد حق واگذار کننده بوده، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9465]‏‏ ‏ ‏ 5249‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 9 / 1361‏

‏‏حضور محترم امام بزرگوار خمینی بت شکن، سلام علیکم‏

‏‏بیش از 25 سال پیش انباری از شخصی خریده ام که خود او نیز از کس دیگری‏‎ ‎‏خریده بود. بالای آن انبار زمینی بوده که آباد نبوده و این جانب نیروی جوانی خود را‏‎ ‎‏در آباد کردن آن جا به کار گرفته ام. پس از 25 سال پسرهای فردی که انبار مذکور را به‏‎ ‎‏این جانب فروخته بود، می گویند آن جایی که شما گرفته اید مال ما بوده است؛ چون در‏‎ ‎‏مجاورت خرمن ما می باشد. در صورتی که: خرمن ایشان به صورت شش دانگ بوده‏‎ ‎‏و سند مالکیت ندارند؛ زمینی که این جانب آباد کرده ام شش دانگ بوده و سند مالکیت‏‎ ‎‏ندارد؛ بیشتر زمین های قریۀ ما به صورت شش دانگ بوده که هر کس قسمتی از آن را‏‎ ‎‏آباد کرده است. خواهشمندم در این باره دستور اسلام را صادر فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر موات بوده و حریم ملک دیگری نبوده و شما آن را احیا‏‎ ‎‏کرده اید، مالک شده اید.‏

‏‏[سؤال 9466]‏‏ ‏ ‏ 5250‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، ضمن سلام‏

‏‏قطعه زمین مواتی که میدان بازی جوان های محل بوده است، شخصی اقدام به آباد‏‎ ‎‏کردن آن نمود و قسمتی از آن را به زیر کشت برد؛ ولی با اعتراض آن هایی که قبلاً‏
‏‎

‎‏زمین را در اختیار داشتند و روی آن بازی می کردند مواجه و مانع از فعالیتش شدند.‏‎ ‎‏لطفاً حکم شرعی را بفرمایید که آیا زمین به گروه اول تعلق می گیرد یا به شخص دوم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین مذکور حریم یا متعلق حق کسی نباشد، احیای آن‏‎ ‎‏اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 9467]‏‏ ‏ ‏ 5251‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏زمین موات، محل نزول عشایر و کوچی ها بوده که مدت سه برج یا بیشتر آن جا‏‎ ‎‏ساکن بوده، چادر می کشند؛ الآن بعد از پیشامد انقلاب در افغانستان، دیگر کوچی ها‏‎ ‎‏نمی آیند؛ دو طایفه از زمین داران نزدیک آن محل، بین خود دعوا دارند و هرکدام‏‎ ‎‏ادعای ملکیت می نمایند؛ آیا آن زمین ملک کسی است که اولاً احیا و زراعت نموده‏‎ ‎‏است، یا ملک کسی است که آب ریزی به سوی او است؟ جواب واضح بیان شود.‏

‏‏بسمه تعالی، زمین موات اگر ملک یا حریم ملک کسی نبوده، کسی که آن را‏‎ ‎‏احیا و زراعت کرده مالک است.‏

‏‏[سؤال 9468]‏‏ ‏ ‏ 5252‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، سلام علیکم‏

‏‏این جانب، زمینی را اوایل انقلاب، در محدودۀ تهران پارس برداشتم و سرپناهی‏‎ ‎‏ساختم و در آن ساکن شدم، ولی از جهت این که مقلد شما هستم، به این فکر افتادم که‏‎ ‎‏آیا درست است یا خیر؟ و در ضمن عضو سپاه پاسداران بوده و هستم و دارای همسر‏‎ ‎‏و دو کودک نیز می باشم و از نظر مالی هم قادر نبودم که اجاره ای پرداخت کنم. لذا از‏‎ ‎‏شما تقاضای جواب مسأله را دارم. در ضمن زمین فوق، صاحب و مدعی شخصی‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدعی ندارد، شما در سکونت در آن مجازید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9469]‏‏ ‏ ‏ 5253‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی  ‏ ‏  8 / 1361‏

‏‏تهران، دفتر محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏به عرض می رساند سه نفر قطعه زمینی را که سال ها قبل زراعت دیمی می کرده اند،‏‎ ‎‏به نام خود ثبت می نمایند و چاهی حفر می کنند و سه دانگ مشاع از آن را طی قبالۀ‏‎ ‎‏عادی با تعیین حدود و رؤیت زمین، به مشتری می فروشند و سه نفر فروشنده و‏‎ ‎‏خریدار مشترکاً وامی از بانک کشاورزی می گیرند و تلمبه روی چاه نصب می نمایند و‏‎ ‎‏مشغول بهره برداری می شوند. در سمت غرب زمین نامبرده، زمین دیگری بوده که ده‏‎ ‎‏سال قبل از این معامله، یک نفر دیگر آن را آباد می کند و تلمبه روی آن می گذارد و به‏‎ ‎‏چند نفر می فروشد و مورد اعتراض مالکین پلاک زمین هم واقع نمی شود. الحال‏‎ ‎‏خریدار مدعی است چون از لحاظ اظهارنامه ثبتی این تلمبه که شخص دیگری آباد‏‎ ‎‏کرده و فروخته جزء این پلاک است و خود را مالک تمام شش دانگ قباله عادی‏‎ ‎‏می داند و اظهار می دارد باید محدوده ثبتی حساب شود و این زمینی که طی قباله عادی‏‎ ‎‏نصف آن به من داده اید سه دانگ و سه دانگ هم آن تلمبه ای که دیگری قبلاً آباد کرده‏‎ ‎‏و فروخته، با توجه به آن که خریدار هم از آن که تلمبه و زمین سمت غرب که دیگری‏‎ ‎‏آباد کرده و فروخته اطلاع داشته و نیز می دانسته که سه نفر فروشنده مالکی دیگری‏‎ ‎‏غیر از آن که نصف آن به خودش فروخته اند نداشته اند فقط به استناد پلاک ثبتی خود را‏‎ ‎‏مالک شش دانگ قباله عادی می داند و مانع از دخالت سه نفر فروشنده در زمین و‏‎ ‎‏تلمبه است برای مزید اطلاع فتوکپی قباله عادی به ضمیمه تقدیم می گردد، مستدعی‏‎ ‎‏است حکم الله‌ بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که مقداری از زمین موات که هر‏‎ ‎‏شخص احیا کرده همان را مالک است و می تواند آن را بفروشد و خریدار‏‎ ‎‏بیش از مقداری که خریده را حق ندارد و رسیدگی به خصوص مطلب با‏‎ ‎‏دادگاه های صالحه است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9470]‏‏ ‏ ‏ 5254‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مقدس مرجع عالی قدر، این مسأله را جواب بفرمایند: زمینی است که نه‏‎ ‎‏سند عادی دارد و نه رسمی، مشهور است که بیابان بوده، این زمین بیابان مشهور است‏‎ ‎‏که مال حاج علی اکبر بوده که اصلاً دخل و تصرف نکرده بود و احیا نکرده بود فقط‏‎ ‎‏آغل گوسفند بوده است که آغل گوسفند هم اثری از او نیست که 50 سال است که از‏‎ ‎‏بین رفته است و آن حاج علی اکبر 60 سال یا 55 سال است که مرده و بعد از او‏‎ ‎‏بچه هایش روی علت هایی متفرق شدند، بعد از 30 سال که حاج علی اکبر مرده، یک‏‎ ‎‏نفر از اولادش که در مرتبه دوم واقع است این زمین را گرفت و احیا کرد بعد از 20‏‎ ‎‏سال احیا پسر عموهای احیا کننده گفتند که ما هم از این زمین شرکت داریم برای‏‎ ‎‏این که از حاج علی اکبر نبوده و از پدر حاج علی اکبر بوده که حاج ابوالقاسم باشد که‏‎ ‎‏100 سال است فوت کرده است در حالی که زمین هایی که پدرهای این پسرعموها‏‎ ‎‏گرفته بودند که از حاج ابوالقاسم به این پدر پسرعمو به ارث رسیده بود و اصلاً این‏‎ ‎‏پسرعموها در این زمین دخل تصرّف نکرده بودند، فقط همان یک نفر که از‏‎ ‎‏خواهرهای حاج علی اکبر بوده و در سرشیر دوم بوده دخل تصرف کرده و زمانی که‏‎ ‎‏بیابان بوده آباد کرده است و نوه های پای دیگر حاج علی اکبر که از دختر و پسران‏‎ ‎‏دیگر  به آن دخل تصرف نکردند جواب این مسأله چی است و زمین متعلق به کدام‏‎ ‎‏شخص است؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین مورد کلام اگر موات بوده کسی که آن را احیا کرده مالک‏‎ ‎‏است و دیگران در او حقی ندارند و اگر نزاعی است باید در محکمۀ شرعیه‏‎ ‎‏حل شود.‏

‏‏[سؤال 9471]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2182‏

‏‏5. در کنار ساختمان پدری اش محوطه ای است که نه معبر عام و نه ملک کسی‏
‏‎

‎‏است و بر این محوطه، ساختمانی بنا کرده است؛ آیا تصرف در این ساختمان دوم،‏‎ ‎‏شرعی است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مزاحمت با حق کسی ندارد، تصرف جایز است.‏

‏‏[سؤال 9472]‏‏ ‏ ‏ 5255‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 10 / 1361 ‏

‏‏پیشگاه مبارک رهبر گرامی انقلاب اسلامی ایران، روحی فداه، ضمن آرزوی طول‏‎ ‎‏عمر برای حضرتشان و آرزوی برقراری دین مبین اسلام، در سرتاسر جهان به رهبری‏‎ ‎‏زعیم عالی قدر ‏

‏‏بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شکوهمند ملت ایران به رهبری امام عزیزمان،‏‎ ‎‏این جانب از روی ناچاری و بیکاری ـ که معمولاً در هر انقلاب پیش می آید ـ مجبور‏‎ ‎‏شدم قطعه زمینی تصرف کردم و با فروختن اثاثیۀ منزل، آلونکی در آن ساختم و تا به‏‎ ‎‏حال که نزدیک به سه سال و اندی می گذرد، صاحبی برای زمین پیدا نشده است و‏‎ ‎‏چون ما در این مکان، نماز می خوانیم و روزه می گیریم، لذا خواهشمندم دربارۀ نماز و‏‎ ‎‏دیگر عبادات، ما را راهنمایی فرمایید و اگر نماز ندارد، تکلیف ما چیست؟ خداوند‏‎ ‎‏بزرگ می داند که من در فقر شدید به سر می برم و قادر به کرایه کردن خانه نیستم و‏‎ ‎‏کمتر جایی با چهار تا بچه به ما خانه می دهند. لازم به توضیح است که من و پدرم و‏‎ ‎‏جدم، صاحب هیچ گونه زمینی نیستیم. مدت سیزده سال است که در تهران زندگی‏‎ ‎‏می کنم، شغل من کارگری و روزی هفتاد تومان مزد می گیرم و ما تا حال دو نفر فدای‏‎ ‎‏این انقلاب کرده ایم و باز حاضر هستیم هر وقت که رهبر عزیزمان دستور فرمایند،‏‎ ‎‏خودم به جنگ با امریکا بروم. متشکرم‏

‏‏با آرزوی پیروزی رزمندگان اسلام بر لشکریان کفر صدام‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین، موات بالاصل بوده و تصرف کرده اید، با خانه سازی‏‎ ‎‏در آن ملک شما شده و نماز شما در آن صحیح است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9473]‏‏ ‏ ‏ 5256‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مقدس امام خمینی، طوّل الله‌ عمره‏

‏‏یک روستا به نام دارنگون، در بلوک سی یخ، در جنوب شیراز به مسافت 36‏‎ ‎‏کیلومتری واقع است. اهل روستا محل سکونت خود رها کرده و نزدیک همان محل،‏‎ ‎‏در زمین موات خانه ساخته اند. بنده با کمک اهالی، در یک قطعه از همان زمین موات‏‎ ‎‏مسجدی بنا گذاشته ایم، به طوری که قسمتی از دیوار مسجد آماده است و ضرری هم‏‎ ‎‏ندارد. عده ای دیگر از همان محل، روی مقاصد و یا غرض شخصی، از تعمیر و تمام‏‎ ‎‏شدن مسجد جلوگیری می کنند. آیا از نظر شرع مقدس اسلام می توانند جلوگیری‏‎ ‎‏نمایند یا خیر؟ لطفاً جواب مسأله را کتباً بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بوده و متعلق حق کسی نبوده، با تحجیر و‏‎ ‎‏آماده شدن برای مسجد، دیگران حق مزاحمت ندارند، لکن چنانچه دولت‏‎ ‎‏اسلامی در این باره مقرراتی دارد، باید مراعات شود. ‏

‏‏[سؤال 9474]‏‏ ‏ ‏ 5257‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 1 / 1362‏

‏‏قم، دفتر استفتای امام امت، رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی ادام الله‌ بطول بقائه ‏

‏‏شخصی متجاوز از بیست سال قبل، پانزده هکتار زمینی را ـ که خارج محدودۀ شهر‏‎ ‎‏اصفهان بوده و هست ـ در محضر اسناد رسمی آن زمان، از شخص معینی خریده و به‏‎ ‎‏وسیلۀ حفر چاه و موتور و ساختمان مسکونی و درخت کاری، زمین را احیا و همه‏‎ ‎‏ساله شخصاً با همیاری شوهر و اولادش زراعت نموده و اینک هم زیر کشت گندم و‏‎ ‎‏علوفه می باشد. معارضی هم نداشته و ندارد، و اکنون نیز متصرف هست. آیا مالک‏‎ ‎‏شرعی این زمین شناخته می شود و نماز در آن صحیح است یا خیر؟ جواب مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر قبلاً ملک بوده و از مالک شرعی آن خریده، و یا اگر‏
‏‎

‎‏زمین موات بوده به قصد تملک آن را احیا کرده، مالک آن شناخته می شود‏‎ ‎‏و تصرفات مالک شرعی در ملک خود، بی اشکال است. ‏

‏‏[سؤال 9475]‏‏ ‏ ‏ 5258‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 11 / 1361‏

‏‏درود به رهبر کبیر انقلاب، بت شکن زمان، امام خمینی که سخنانش حکمت،‏‎ ‎‏احکامش الهی و مقرراتش عدالت است. ‏

‏‏امام بزرگوار! چند سؤال برای این جانب مطرح است لطف فرموده پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. روستایی که اسم سابقش شم آباد بوده و در حال حاضر به واسطۀ عالِم پروری و‏‎ ‎‏مذهبی بودن و از انقلاب و جمهوری اسلامی سهم بزرگ بردنش که تاکنون پانزده‏‎ ‎‏شهید، و دو معلول دائمی و یک اسیر تقدیم کرده است و گاهی هشتاد تن در جبهۀ حق‏‎ ‎‏علیه باطل و در حال حاضر قریب به شصت نفر در جبهه حضور دارند. خلاصه از اول‏‎ ‎‏تجاوز صدّام، جبهه ها را خالی نگذاشته اند؛ لذا مسئولین و مجریان آمده اند و آن را‏‎ ‎‏شهیدآباد نام نهادند. این روستا 220 خانواده هستند و از روستاهای شهرستان سبزوار‏‎ ‎‏است. این قریه روحانیون زیاد پرورش داده، که بعضی در قم و مشهد و تهران و‏‎ ‎‏آشتیان و ایلام و روستای شهیدآباد و جاهای دیگر مشغول انجام وظیفه بوده، و در‏‎ ‎‏خدمت جامعه هستند. با این توضیح این قریه تقریباً 150 سال است که بنا شده، بیابان‏‎ ‎‏دیمی این قریه مشاع بین تمام اهالی است و تاکنون در آن زمین مشاع، هر کدام از‏‎ ‎‏اهالی به اندازۀ توان خود زراعت می کرده اند و هیچ حرفی هم در بین نبود و هیچ فرد‏‎ ‎‏هم تصرّف دائمی نمی کرد. ولی چند سال قبل قسمت مهایاتی؛ یعنی 5 ساله، تمام‏‎ ‎‏زمین را قسمت کردند، اما در حال حاضر به واسطۀ توسعۀ زراعت به امر امام تقاضای‏‎ ‎‏دو حلقه چاه نمودند، معلوم است این مرتبه تقسیم دائمی می شود، پیروان ولایت فقیه‏‎ ‎‏تمنّا دارند که به واسطۀ امر امام و توسعۀ زراعت، اجازۀ تقسیم عادلانۀ دائمی بدهید‏‎ ‎‏کما این که چنانچه از طرف ولایت فقیه اجازه داده نشود، به امر حکومت جمهوری‏
‏‎

‎‏اسلامی هیأت هفت نفره قسمت دائمی خواهد نمود؛ و چون اهالی، پیروان دین و‏‎ ‎‏ولایتند، کارشان مشکل می شود. متمنی است به واسطۀ اجازۀ تقسیم این مشکل را از‏‎ ‎‏پیروان رفع فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به زمین های مزبور موکول به دولت اسلامی است و‏‎ ‎‏چنانچه کسی با شرایط معتبره، آن را احیا کرده باشد و زمین موات بالاصل‏‎ ‎‏بوده، مالک شده است. ‏

‏‏2. اهالی فوق از نظر سکنا در مضیقه و مشکل قرار دارند. با این که در اطراف قریۀ فوق ـ شهیدآباد ـ‏‎ ‎‏زمین های زیاد و بدون فائده افتاده است، که بعضی می گویند: این زمین ها، حریم قریه است، و بعضی‏‎ ‎‏می گویند: این زمین ها مثل زمین های دیگر، مشاع است، و بعضی نیز می گویند: مصدر گوسفند و برای‏‎ ‎‏استفاده از خاک این زمین است. به هرحال خاک این زمین تمام شده متمنّای پیروان این است که به‏‎ ‎‏صلاحدید عدول المؤمنین، به اندازۀ مصدر گوسفندان وضع، و اجازۀ فروش زیادی به نیازمندان به‏‎ ‎‏خانه داده شود، تا مردم بی خانمان در رفاه قرار بگیرند و از مضیقه بیرون شوند، و پول این زمین ها هم‏‎ ‎‏خرج عمران این روستای شهیدپرور شود. ‏

‏‏عندالله‌ و عندالرسول مأجور خواهید بود.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حریم است، قابل تملک به احیا و خرید و فروش نیست.‏

‏‏[سؤال 9476]‏‏ ‏ ‏ 5259‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 محرم الحرام 1400 ق‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله‏

‏‏محترماً؛ به عرض می رساند: این جانب نجاری دارم و زمینی را در چهار ماه قبل در‏‎ ‎‏جاده کاشان که مقابل خیابان سراجه به مساحت 5 / 98 متر مربع، به مبلغ یک صد و‏‎ ‎‏سی هزار تومان از شخصی ابتیاع نموده مبلغ هفتاد هزار تومان آن را در دفتر اسناد نقداً‏‎ ‎‏پرداخت نموده ام و مابقی آن که شصت هزار تومان است چک بانک تعاون اسلامی به‏‎ ‎‏دو فقره به مدت سه ماه و چهار ماه به فروشنده داده ام یک فقره از چک ها را وصول‏‎ ‎‏نموده و فقره دیگر آن که سی هزار تومان است باقیمانده نظر به قوانین جاری اسلامی‏
‏‎

‎‏که در رسانه های گروهی اعلام شده است و در قانون اساسی نیز معین شده است که‏‎ ‎‏زمین های موات قابل خرید و فروش نیست و نیز در رادیو اعلام شد اشخاصی که این‏‎ ‎‏نوع زمین ها را در سابق خریداری نموده اند در صورت باقیماندن پول خود به عنوان‏‎ ‎‏بدهی آن بدهی را نپردازند و مطابق شواهد و قرائنی که در خود زمین موجود است‏‎ ‎‏این زمین هم جزو اراضی موات است مستدعی است، کسب تکلیف از محضر مقدس‏‎ ‎‏امام حکم باقیمانده بدهی این زمین را معین فرمایید که فروشنده حق مطالبۀ باقیمانده‏‎ ‎‏بدهی را دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است و تشخیص این که زمین موات‏‎ ‎‏است یا نیست مربوط به اهل خبره است.‏

‏‏[سؤال 9477]‏‏ ‏ ‏ 5260‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 1 / 1361‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی و نایب الامام، خمینی، مدّ‏‎ ‎‏ظله العالی، از درگاه خداوند متعال مسئلت می نمایم آن وجود نازنین را در ظل‏‎ ‎‏توجهات حضرت ولی عصر عجل الله‌ تعالی فرجه الشریف محفوظ و آن جناب را به‏‎ ‎‏اهداف مقدستان بیش از پیش موفق و مؤید فرماید آمین یا رب العالمین. ضمناً‏‎ ‎‏پیروزی فتح المبین رزمندگان اسلام و چهارمین سال پیروزی انقلاب اسلامی را با‏‎ ‎‏رهبری آن جناب به حضور مبارک تهنیت و تبریک عرض می نمایم و نیز امیدوارم‏‎ ‎‏هرچه زودتر پیروزی نهایی را خداوند نصیب جند الله‌ که ارتش سلحشور ایران‏‎ ‎‏می باشد اعطا فرماید به حق محمد و آل طاهرینش آمین رب العالمین. ‏

‏‏با عرض معذرت و پوزش خواهشمند است به سؤال ذیل پاسخ فرمایید: روستای‏‎ ‎‏جورد از قراء تابعه بخش لواسانات شهرستان شمیران جزو حومه تهران که تقریباً در‏‎ ‎‏هشت فرسخی شمال تهران واقع است که بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند ایران و‏‎ ‎‏سرنگونی رژیم طاغوتی جاده ماشین در داخل این روستا احداث شد البته عده ای که‏
‏‎

‎‏منزلشان مقداری با جاده فاصله دارد و از طرفی خانه های مزبور هم در کنار ده واقع‏‎ ‎‏می باشند می خواهند با هزینه شخصی جاده را تا جلو درب منزلشان امتداد دهند و‏‎ ‎‏همچنین عده دیگر ممانعت می نمایند و می گویند در این محوطه ای که می خواهید‏‎ ‎‏جاده سازی نمایید متعلق به ما می باشد، با توجه به این که آثار تصرف به نام شخصی و‏‎ ‎‏اشخاص محرز و مشهود نیست فقط می گویند ما قبالۀ قدیمی داریم که یک حد آن‏‎ ‎‏نوشته شده است به قله کوه، بنابراین این کوه ها متعلق به ما می باشد و ضمن این که در‏‎ ‎‏کنار دره هایی که آب های بهاری در آن جاری می شود درخت های بید غرس نموده اند‏‎ ‎‏و فعلاً متصرف می باشند، بنابراین مستدعی است آیا با این کیفیت شرعاً حق دارند‏‎ ‎‏مانع از احداث راه و یا این که ساختمان نوساز دیگران بشوند جواب را مرقوم و با‏‎ ‎‏خاتم شریف مختوم فرمایید. خداوند سایه مبارک آن جناب را بر سر مسلمین جهان‏‎ ‎‏مستدام بدارد آمین رب العالمین، اجرکم علی الله‌‏

‏‏بسمه تعالی، قباله و سند اعتبار ندارد زمین موات بالاصل ملک شخص‏‎ ‎‏نیست و امر این گونه اراضی مربوط به دولت اسلامی است. ‏

‏‏[سؤال 9478]‏‏ ‏ ‏ 5261‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 8 / 1358‏

‏‏حضور حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، پس از اهدای سلام ‏

‏‏این جانب به نام یک فرد مسلمان از رهبر عالی قدر ملت مبارز ایران تقاضا دارم این‏‎ ‎‏مسأله را برای من روشن فرمایید. چند روز قبل در اخبار رادیو شنیدم: «اگر شخصی‏‎ ‎‏بیشتر از 1000 متر زمین موات در تهران و در شهرستان ها بیشتر از 1500 متر داشته‏‎ ‎‏باشد، آن زمین های اضافی مال او نیست». می خواستم حضرت عالی روشن فرمایید: به‏‎ ‎‏چه مجوز شرعی زمینی که من از دست رنج خودم خریده ام و یا از ارث فامیل نزدیکم‏‎ ‎‏شرعاً به من رسید و سند مالکیت آن را دارم مالک نیستم؟ و دیگر این که زمین های‏‎ ‎‏موات کدام زمین ها هستند؟ آیا زمین های دست نخورده، کشت نکرده و بی صاحب‏
‏‎

‎‏هستند یا زمینی که این جانب و امثال این جانب با سند مالکیت به قیمت گزاف برای‏‎ ‎‏مصارف ساختمانی یا فروش خریده اند؟‏

‏‏در خاتمه امیدوارم احکام قرآن را طوری پیاده کنید که مورد نارضایتی خدا و‏‎ ‎‏پیغمبر و مردم مسلمان نباشد.‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد سند، موجب ملکیت زمین نیست. و ملکیت زمین‏‎ ‎‏موات به واسطۀ احیا است که خصوصیات آن در رساله ذکر شده است. و‏‎ ‎‏اگر به وجه شرعی مالک شوند کسی حق گرفتن آن را ندارد.‏

‏‏[سؤال 9479]‏‏ ‏ ‏ 5262‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 3 / 1361‏

‏‏قم، دفتر امام خمینی‏

‏‏قطعه زمینی است موات که اختیار آن توسط هیأت هفت نفرۀ واگذاری زمین، به‏‎ ‎‏بنیاد مسکن انقلاب اسلامی رودسر گذاشته شده است؛ آیا این بنیاد می تواند زمین‏‎ ‎‏نامبردۀ فوق را برای تأسیس قبرستان مؤمنین واگذار نماید؟ آنچه حکم شرع مقدس‏‎ ‎‏است مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که موات است، با مراعات مقررات دولت اسلامی‏‎ ‎‏مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9480]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏7. زارع حق فروش املاک و اراضی مشاعی مزرعه را دارد یا خیر؟ و چنانچه‏‎ ‎‏فروخته باشد، معامله چه صورتی دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مقصود از اراضی مشاع مزرعه، اراضی موات داخل حدی‏‎ ‎‏که بین مزرعه و مزرعۀ دیگر قرار داده شده و خارج از حریم مزرعه است،‏‎ ‎‏گذشت که این قبیل اراضی، ملک احیا کننده است؛ پس اگر زارع، آن را‏‎ ‎‏احیا کرده مالک است و می تواند آن را بفروشد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9481]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏5. قسمتی از اراضی در اثر کمی آب قنات و بادهای فصلی و نبودن وسایل فعلی‏‎ ‎‏(تراکتور و غیره) از استفاده افتاده، که در وضع موجود می توان آن ها را با سهولت قابل‏‎ ‎‏استفاده نمود؛ آیا این قبیل اراضی، در صورت تمایل عمران و آبادانی آن، به مالک‏‎ ‎‏می رسد یا به غیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین های مذکوره اگر سابقۀ احیا ندارد و یا بعد از احیا، مالک‏‎ ‎‏از آن اعراض نموده، ملک کسی نیست و هر کس با شرایط در احیای آن‏‎ ‎‏سبقت گرفت مالک می شود.‏

‏‏[سؤال 9482]‏‏ ‏ ‏ 5263‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی  ‏ ‏ 20 / 9 / 1358‏

‏‏محضر مقدس آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام عمره العالی‏

‏‏در بعضی از قراء اردستان معروف است که هر کس مالک زمین مزروعی یا باغ‏‎ ‎‏آبادی است، پشت آن زمین که زمین بایر و موات بالاصل است متعلق به صاحب زمین‏‎ ‎‏است که آن را در اصطلاح محلی موات و سماوات آن زمین می نامند. روی همین‏‎ ‎‏قانون محلی، شخصی مقدار سیزده هزار متر مربع از زمین پشت باغ و خانۀ خود را‏‎ ‎‏محصور کرده و به ثبت رسانیده و در حدود 11 سال قبل دیوارکشی کرده است؛ ولی‏‎ ‎‏روی آن کار زراعی انجام نداده است. از این متراژ مقدار دوازده هزار متر آن را با سند‏‎ ‎‏ثبتی فروخته است و خریداری که سال گذشته آن را خریده، همان سال تراکتور زده و‏‎ ‎‏آن را برای کشت آماده کرده است و امسال آن را کاشته است. بعضی از جوان های‏‎ ‎‏محل جلوی آن را گرفته اند که زمین متعلق به بیت المال است. توضیح این که صاحب‏‎ ‎‏اصلی که اولین بار زمین را حصارکشی کرده از طرف مقامات دولتی رژیم سابق مورد‏‎ ‎‏تعقیب واقع شده که به اراضی موات دولتی متجاوز شده و در دادگاه پرونده دارد که‏‎ ‎‏این هم شاهد موات بودن زمین است. با توجه به نظر اسلام دربارۀ نحوۀ تصرف‏
‏‎

‎‏اراضی موات، و با توجه به این که آیین نامه مصوب شورای انقلاب می گوید: «به‏‎ ‎‏متصرفین اراضی موات باید دو سال از تاریخ تصویب آن قانون مهلت داده شود»،‏‎ ‎‏حکم زمین مزبور چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور مزاحمت با کسی که زمین را برای کشت آماده‏‎ ‎‏کرده است جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9483]‏‏ ‏ ‏ 5264‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 6 / 1358‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی جناب آقای امام خمینی، دام ظلّهم العالی، ضمن عرض‏‎ ‎‏سلام صمیمانه، چه می فرمایید در این مسأله شرعی که:‏

‏‏شخصی زمین موات بایر را قریب شش سال است تصرف و عملیات و احیا نموده‏‎ ‎‏است و اکنون شخصی دیگر مدعی شده بر این که این زمین با نقشه مال من است، در‏‎ ‎‏صورتی که موقع تصرف شخص اولی هیچ گونه و به هیچ وجه در این زمین علاقه و‏‎ ‎‏تصرف و غیره نداشته و یا مداخله ننموده است. بنابر این شرعاً چه صورت دارد؟‏‎ ‎‏یعنی شرعاً مال متصرف اولی است و یا دومی؟ مستدعی است احکام شرعی آن را‏‎ ‎‏بیان و مرقوم و اعاده فرمایید تا نسبت به آن رفتار شود. ‏

‏‏السلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد ثبت و نقشه مدرکیت شرعیه ندارد؛ چنانچه زمین‏‎ ‎‏موات بالاصل بوده و شخص آن را احیا کرده، مالک شده است و دیگری‏‎ ‎‏در آن حقی ندارد.‏

‏‏[سؤال 9484]‏‏ ‏ ‏ 5265‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی رهبر انقلاب اسلامی ایران امام خمینی، دام ظله العالی،‏‎ ‎‏پس از ابلاغ سلام معروض می دارد:‏

‏
‏‎

‎‏زمین بایر و مواتی در 40 کیلومتری حاجی آباد بندرعباس بوده که این جانب و‏‎ ‎‏شرکا در سنه 1343 شمسی با مشقت زیاد در آن اقدام به حفر چاه نمودیم و مشغول به‏‎ ‎‏کشت گندم و جو و مرکبات در آن شدیم و هم اکنون اشجار آن به ثمر رسیده است؛ آیا‏‎ ‎‏این جانب و شرکا از نظر شرعی مالک آن هستیم یا خیر؟ لطفاً جواب را در ذیل مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید. البته یادآوری می شود که زمین مذکور را اداره اصلاحات ارضی در زمان‏‎ ‎‏طاغوت به ثبت دولت وقت رساند و 20 هکتار آن را به این جانب و شرکا واگذار نمود‏‎ ‎‏و تا کنون آن جا حریم برای کسی نبوده ولی اکنون عده ای بدون هیچگونه مدرکی و‏‎ ‎‏کاری بر روی این زمین مذکور، مزاحم کشت این جانب و شرکا می شوند. تکلیف ما‏‎ ‎‏چیست؟ آن ها حتی تهدید به آتش زدن خرمنها نموده اند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بالاصل بوده و مورد حق کسی نبوده،‏‎ ‎‏احیاکننده مالک آن شده است و دیگران حق مزاحمت ندارند.‏

‏‏[سؤال 9485]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏3. آیا مالکین بایستی از اراضی مشاعی مزرعه که حدود آن از سال ها پیش معلوم‏‎ ‎‏گردیده، به اندازۀ سهم آب قنات استفاده نمایند، یا به طور دلخواه حق دارند متصرف‏‎ ‎‏شوند؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین های موات خارج از حریم مزرعه، ملک کسی می شود که‏‎ ‎‏آن را احیا نماید و تابع ملکیت آب نیست.‏

‏‏[سؤال 9486]‏‏ ‏ ‏ 5266‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 11 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام عزّه العالی‏

‏‏می فرمایند هر گاه یک تپه، در وسط اراضی قناتی واقع شده باشد و مالکین اراضی‏‎ ‎‏آن قنات تمام ملک را از پنجاه سال قبل قسمت نموده باشند و از پنجاه سال قبل تا به‏‎ ‎‏حال اکثر مالکینش به قبالۀ محلی به یکدیگر خرید و فروش نموده اند و هر کس سهم‏
‏‎

‎‏خودش را در تصرف خود داشته و همه ساله زراعت دیمه از قبیل گندم و جو و‏‎ ‎‏هندوانه در آن کشت نموده و چنان محافظت از قسمت خودشان داشته اند که حتی‏‎ ‎‏یک وجب زمین سهمی یکدیگر نمی گذاشتند تجاوز شود و حال حکم الله‌ را در باب‏‎ ‎‏این زمین بیان فرمایید که محل حاجت است.‏

‏‏بسمه تعالی، تپۀ ذکر شده اگر سابقۀ احیا ندارد و ملک یا حریم ملک کسی‏‎ ‎‏نیست، هر کس آن را برای خودش احیا کند مالک می شود و مراعات‏‎ ‎‏مقررات دولت اسلامی در این باره نیز لازم است.‏

‏‏[سؤال 9487]‏‏ ‏ ‏ 5267‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 12 / 1361‏

‏‏خدمت رهبر کبیر انقلاب حجت الاسلام و المسلمین امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پس از عرض سلام، امیدوارم زیر سایۀ امام زمان خداوند به شما و تمام‏‎ ‎‏خدمتگزاران به اسلام عمر طولانی و با عزت و شرف عطا فرماید. ‏

‏‏این جانب مدت 33 سال ساکن آبادان بودم. مدتی قبل از جنگ تحمیلی عراق به‏‎ ‎‏فرمان امام که فرمودید کسانی که شغل آزاد دارند بروند کشاورزی کنند؛ من آمدم در‏‎ ‎‏قودجان خوانسار مشغول کشاورزی شدم. چون خانه نداشتم، زمین بیابانی که قابل‏‎ ‎‏زراعت نبوده و مقداری دیوار دورش کشیده بودند، خریده و خانه ساختم و الآن‏‎ ‎‏ساکن آن می باشم، البته نیمه تمام است. من نفر سوم یا چهارم بودم؛ یعنی سه نفر‏‎ ‎‏خریده بودند و فروخته شده بوده به کس دیگر تا من خریدم. و بعضی از مؤمنین‏‎ ‎‏می گویند در این خانه نماز صحیح نیست؛ چون بیابان بوده و متعلق به تمام آبادی‏‎ ‎‏است. لطفاً مرا راهنمایی فرمایید. ‏

‏‏مبلغ سه هزار تومان توسط بانک صادرات خوانسار، خمس فرستادم؛ دریافت و‏‎ ‎‏رسید مرحمت فرمایید. خدا یار و یاور شما و تمام رزمندگان باشد، ان شاء الله‌.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بوده و حریم روستا نبوده می توانید در آن‏‎ ‎‏منزل تصرف نمایید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9488]‏‏ ‏ ‏ 5268‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 10 / 1361 ‏

‏‏دفتر محترم حضرت امام خمینی، دامت برکاته، با تقدیم عرض سلام و درود‏‎ ‎‏بی پایان به روان تمامی انبیاء و اولیای حق و شهدای اسلام و انقلاب اسلامی ایران، و‏‎ ‎‏استدعای طول عمر برای حضرت امام ـ دام عزّه ـ از درگاه خداوند متعال، و موفقیت‏‎ ‎‏همگی مسلمین، خواهشمند است برابر فتوای حضرت امام به مسأله ذیل پاسخ دهید:‏

‏‏زمینی است که ارثاً به چند نفر انتقال یافته است. شخص دیگری مدعی می باشد که‏‎ ‎‏مالک غارسی زمین مزبور است و حال آن که در زمین مذکور درخت و اشجاری وجود‏‎ ‎‏ندارد. به فرض این که قبلاً در آن زمین، غارسی وجود داشته، مثلاً سال ها قبل مشجّر‏‎ ‎‏بوده با این وصف آیا حقی برای آن شخص که ادعای مالکیت غارسی در آن را دارد،‏‎ ‎‏وجود دارد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد غارس بودن، موجب ملکیت زمین نمی شود، مگر آن که‏‎ ‎‏زمین موات بالاصل بوده و غارس آن را احیا کرده باشد و چنانچه اختلافی‏‎ ‎‏هست باید در محکمۀ شرعیه حل شود. ‏

‏‏[سؤال 9489]‏‏ ‏ ‏ 5269‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏من ساکن ده کلنجین از توابع خرقان قزوین، شغلم کشاورزی است. ده ما به‏‎ ‎‏صورت خرده مالکی است و املاک ده در اطراف یک رودخانه واقع است و خود‏‎ ‎‏رودخانه مشاع است. من در پایین ملک یک نفر ـ یعنی در کنار رودخانۀ مشاع ـ‏‎ ‎‏درختکاری (جنگل) نموده ام، ولی چون زمان طاغوت بوده صاحب ملک به من گفت‏‎ ‎‏اگر پایین ملک مرا (اگرچه مشاع است و جزو رودخانه است) درخت کاری می کنی،‏‎ ‎‏باید با من نصفه کاری بکنی. ما با او یک قرارداد بستیم که محصول این جنگل (اگرچه‏‎ ‎‏زمین مال او نیست و جزو رودخانۀ مشاع است، ولی پایین ملک او و در کنار مرز‏
‏‎

‎‏رودخانه ایِ ملک او قرار دارد) نصفه باشد. ‏

‏‏آیا در جمهوری اسلامی هم (که می گوید زمین مرده مال کسی است که احیا کرده و‏‎ ‎‏محصول او نیز متعلق به احیاکننده است) این قرارداد به قوت خود باقی است یا نه؟‏‎ ‎‏یعنی او دیگر حق دارد که نصفۀ محصول جنگل را ببرد یا نه، همه اش از آنِ من است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بوده و متعلق حق کسی یا حریم نبوده، ملک‏‎ ‎‏احیاکننده است و قرارداد مزبور اثر ندارد؛ مگر این که برای دیگری احیا‏‎ ‎‏کرده باشد.‏

‏‏[سؤال 9490]‏‏ ‏ ‏ 5270‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 9 / 1358‏

‏‏دفتر امام خمینی، دایره استفتا، با ابلاغ سلام ‏

‏‏همانگونه که اطلاع دارید چندی پیش هیأت دولت آیین نامه ای را در مورد اراضی‏‎ ‎‏موات شهری تصویب کرده و در اختیار شهرداری ها و بنیاد مسکن قرار داده اند و بر آن‏‎ ‎‏اساس، مالکیت اراضی ای که فعلاً موات است از افرادی که در کشور دارای یک باب‏‎ ‎‏خانه هستند لغو شده است. لطفاً نظر رهبر گرامی، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی را اعلام فرمایید. متشکرم‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین موات بالاصل بوده و متعلق حق کسی نباشد یا مالک‏‎ ‎‏از آن اعراض کرده باشد، تصرف در آن بلامانع است وگرنه باید مالک یا‏‎ ‎‏صاحب حق راضی شود.‏

‏‏[سؤال 9491]‏‏ ‏ ‏ 5271‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ امام خمینی، رهبر انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی ایران، مستدعی است رأی آن جناب را دربارۀ سؤالات زیر ذیلاً مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید، تا جماعتی از مؤمنین و مسلمین به تکالیف شرعی خود آشنا بوده و با اتحاد و‏
‏‎

‎‏اتفاق کامل به امور زراعت و کشاورزی مشغول باشند.‏

‏‏1. آیا اراضی مشاعی هر مزرعه، تابع مجاری است یا خیر؟ ضمناً مشمول قوانین‏‎ ‎‏اصلاحات ارضی نمی باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، ملکیت زمین تابع ملکیت آب نیست؛ بلکه ملکیت زمین تابع‏‎ ‎‏اسباب شرعیۀ ملکیت که از جمله، احیا است می باشد.‏

‏‏2. قناتی دارای آب هست؛ ولی به علت اختلاف بین چند نفر از مالکین و خرابی قسمتی از قنات و‏‎ ‎‏عدم توجه بعضی از مالکین فعلاً از آب آن استفاده نمی شود و در نتیجه، جمعی از مالکین و زارعین‏‎ ‎‏اقدام به حفر چاه عمیق نموده اند. آیا آن عده که از آب قنات مالکیت ندارند، می توانند اراضی را بدون‏‎ ‎‏اذن مالک شرعی تصاحب و تصرف نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر مالک شرعی داشته باشد، تصرف در آن منوط به اذن و رضایت مالک‏‎ ‎‏است.‏

‏‏3. آیا مالکین بایستی از اراضی مشاعی مزرعه که حدود آن از سال ها پیش معلوم گردیده، به اندازۀ سهم‏‎ ‎‏آب قنات از این اراضی استفاده نمایند، یا به طور دلخواه حق دارند متصرف شوند؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین های موات خارج از حریم مزرعه، ملک کسی می شود که آن را احیا نماید و‏‎ ‎‏تابع ملکیت آب نیست.‏

‏‏4. چنانچه مالکین به کشاورزی علاقه داشته باشند، ولی جمعی که مالک قنات نیستند، اراضی را‏‎ ‎‏تصرف نموده باشند، مالکین حق دارند سهم اراضی خود را از آن ها مطالبه نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه ملکیت زمین به وسیلۀ یکی از اسباب شرعیه برای شخصی ثابت شود،‏‎ ‎‏بدون رضایت او دیگری حق تصرف ندارد؛ و مالک قنات بودن ربطی به مالکیت زمین ندارد.‏

‏‏5. قسمتی از اراضی در اثر کمی آب قنات و بادهای فصلی و نبودن وسایل فعلی (تراکتور و غیره) از‏‎ ‎‏استفاده افتاده، که در وضع موجود می توان آن ها را با سهولت قابل استفاده نمود؛ آیا این قبیل اراضی،‏‎ ‎‏در صورت تمایل عمران و آبادانی آن، به مالک می رسد یا به غیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین های مذکوره اگر سابقۀ احیا ندارد و یا بعد از احیا، مالک از آن اعراض‏‎ ‎‏نموده، ملک کسی نیست و هر کس با شرایط در احیای آن سبقت گرفت مالک می شود.‏

‏‏6. آیا کسی بدون اذن مالک شرعی، حق غرس اشجار و یا دیوار کشی و ساختمان در املاک را دارد‏‎ ‎‏یا  خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، غیر مالک، حق تصرف در ملک شرعی دیگری را ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏7. زارع حق فروش املاک و اراضی مشاعی مزرعه را دارد یا خیر؟ و چنانچه فروخته باشد، معامله چه‏‎ ‎‏صورتی دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مقصود از اراضی مشاع مزرعه، اراضی موات داخل حدی که بین مزرعه و‏‎ ‎‏مزرعۀ دیگر قرار داده شده و خارج از حریم مزرعه است، گذشت که این قبیل اراضی، ملک‏‎ ‎‏احیا کننده است؛ پس اگر زارع، آن را احیا کرده مالک است و می تواند آن را بفروشد.‏

‏‏8. اگر مالکی زمین معلوم و مشخص خود را در زمانی که مزرعه آب نداشته، به شخصی داده که از آب‏‎ ‎‏مزرعۀ دیگر بکارد، آیا پس از آن که چاه عمیق حفر شود و خود مالک سهام چاه داشته و علاقۀ مفرط به‏‎ ‎‏کشاورزی داشته و دارد و بخواهد خودش استفاده نماید، آن شخص بایستی زمین معیّن را جهت‏‎ ‎‏کشاورزی به صاحبش مسترد نماید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین مذکور، به احیا یا خریدن از محیی ملک شده، تصرف و استفادۀ غیر‏‎ ‎‏مالک از او منوط به اذن و رضایت مالک است.‏

‏‏[سؤال 9492]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3068‏

‏‏2. در ده ما شخصی است که در زمان طاغوت با اشخاص فاسد رژیم دست داشته‏‎ ‎‏است و به قول معروف پارتی داشته، و یا با خارجی ها به شکار می رفته و بالاخره از‏‎ ‎‏این راه ها نفوذ داشته است. ادعای مالکیت تمام زمین های اطراف ده را که در حدود‏‎ ‎‏سه کیلومتر، و احیاناً بیشتر هم می شود کرده و می فروخته است، که البته در جلو ده،‏‎ ‎‏بیرون آبادی، صحرایی داشته که بیش از سی سال پیش خشک شده است. بعد از‏‎ ‎‏انقلاب به خصوص پارسال، بنیاد مسکن آمده و زمین های جلوی ده را بین نیازمندان‏‎ ‎‏و مستضعفین تقسیم کرده است. با توجه به این که زمین های گرداگرد روستا که از او‏‎ ‎‏نبوده در طول چند سال فروخته است و زمینی که قبلاً صحرا بوده و هم اکنون موات‏‎ ‎‏است و بنیاد مسکن تقسیم کرده است از نظر شرع چه حکمی دارد؟ نظر خودتان را‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید، تا تکلیف ما مشخص شود. ‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر جزو اراضی موات اصلی است و مالک شرعی‏‎ ‎‏ندارد، و یا آن که احتمال بدهند که مسئولین مربوطه به وجه شرعی آن را‏‎ ‎‏بین نیازمندان تقسیم نمودند، تصرف اشکال ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9493]‏‏ ‏ ‏ 5272‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 31 / 1 / 1362‏

‏‏محضر مقدس امام امت آیت الله‌ العظمی، حضرت آقای خمینی، متّع الله‌ المسلمین‏‎ ‎‏بطول بقائه ‏

‏‏محترماً، زمینی که حدود 25 سال است خریداری شده است و بیست سال پیش‏‎ ‎‏حصار گشته و ده سال قبل دیوارکشی آن تکمیل شده و دارای در و یک اتاق است و‏‎ ‎‏زمین مزبور به عنوان توقفگاه استفاده می شود. آیا این زمین و ملک اکنون از زمین‏‎ ‎‏موات به حساب می آید؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، با خصوصیات مزبوره جزو موات اصلی محسوب نیست. ‏

‏‏[سؤال 9494]‏‏ ‏ ‏ 5273‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 9 / 1361‏

‏‏محضر محترم امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏دامت برکاته‏

‏‏با احترام؛ قطعه زمینی از زمین های مصادره شده و موات، از هیأت پنج نفری‏‎ ‎‏رودسر خریداری، و بنای ساختمان نموده ام. از آن جایی که مسلمانم و از باب رفع‏‎ ‎‏شک و تردید، استدعا دارد اعلام فرمایید انجام فرائض دینی، خصوصاً نماز در این‏‎ ‎‏مکان چه صورتی دارد؟‏

‏‏خداوند بر طول عمر شما رهبر عزیز افزوده، تا ملت مسلمان از برکات عمرتان به‏‎ ‎‏سرحد کمال اسلامی برسد، ان شاء الله‌.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین مالک شرعی ندارد و یا آن که احتمال می دهید‏‎ ‎‏مسئولین به وجه شرعی عمل نمودند و زمین را به شما واگذار کردند،‏‎ ‎‏تصرفات شما اشکال ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9495]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6935‏

‏‏6. کسی که در اداره ای کار می کند، می تواند زمین موات را آباد کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، با اجازۀ دولت اسلامی مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9496]‏‏ ‏ ‏ 5274‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مستطاب، حضرت آیت الله‌ العظمی و رهبر عالی قدر، امام خمینی،‏‎ ‎‏دامت برکاته‏

‏‏در نزد بعضی مزارعین، زمین های زراعتی می باشد که از آباء و اجدادشان منتقل‏‎ ‎‏شده است، و هر سال از مزارعین مسمی، راجه گان ـ یعنی ارباب ـ به عنوان ضریبه، یا‏‎ ‎‏فرض، یا لگان، یا اجاره مبلغی را می گرفتند؛ چون حکومت در دستشان بود، ولی‏‎ ‎‏حکومت راجه گان، از طرف حکومت هندوسیک مستعفی گردید و جمیع امتیازات‏‎ ‎‏راجگان محو گردید، الاّ گرفتن ضریبه و فرض، و حق سلب زمین ها اگر وارث مزارع،‏‎ ‎‏اناث باشد، و به دیگران بدهد، و عدم سلب زمین ها اگر وارث مزارع، ذکور باشد. اما‏‎ ‎‏در ناحیۀ احیای آن زمین ها، معلوم نیست که آیا راجه گان خود احیا نموده و به آبا و‏‎ ‎‏اجداد مزارعین داده، یا خود آبا و اجداد مزارعین احیا نموده، و آنچه راجه گان‏‎ ‎‏می گیرند، غصب می باشد. اکنون میان راجه گان و مزارعین نزاع واقع شده است.‏‎ ‎‏مزارعین می گویند: آنچه می گیرید ضریبه و لگان و فرض می باشد و به طور اجباری‏‎ ‎‏است؛ چون که حکومت دارید. راجه گان می گویند: آنچه می گیریم اجاره می باشد؛‏‎ ‎‏چون که زمین ها به نام ما، در دفتر حکومت ثبت شده است. مزارعین می گویند: اگر‏‎ ‎‏اجاره باشد باید مدت اجاره و مقدار آن معلوم باشد، و خود راجه گان می دانید که چنین‏‎ ‎‏نیست، و اگر در دفتر حکومت به نام راجه گان ثبت باشد، چیزی عجب نیست؛ چون که‏‎ ‎‏حکومت در دست راجه گان بود. ‏

‏‏آیا در این فرض، مالک زمین کیست و بر کدام بیّنه یا قسم می آید؟ اگر بین‏‎ ‎‏مزارعین، در مورد آن زمین ها بیع و شراء و هبه و غیره واقع شود، آیا صحیح است یا‏
‏‎

‎‏خیر؟ جواب فرمایید اجرکم علی الله‌.‏

‏‏بسمه تعالی، سند، اعتبار ندارد و مسأله باید در محاکم صالحه حل شود. ‏

‏‏[سؤال 9497]‏‏ ‏ ‏ 5275‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر امام خمینی، ضمن درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب، این جانب چون مقلد‏‎ ‎‏امام می باشم می خواهم بنده را راهنمایی کنید: ‏

‏‏زمینی در روستای گهواره دارم که ملک شخصی پدرم می باشد، تمام روستا فاقد‏‎ ‎‏سند ثبتی است و زمین من هم سند ثبتی ندارد، زمین مزبور به چه کسی تعلق دارد؟‏‎ ‎‏دستورات لازم را کتباً به این جانب اعلام فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین موکول به دولت اسلامی است.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎