سبب ضمان بودن اتلاف مال غیر

‏‏سبب ضمان بودن اتلاف مال غیر‏

‏‏[سؤال 9424]‏‏ ‏ ‏ 5215‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر امام امت، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، با احترام و با درود فراوان به امام‏‎ ‎‏امت و تمام خدمتگزاران به انقلاب اسلامی و به ویژه شهیدان گلگون کفن انقلاب‏
‏‎

‏‏فدوی سرپرست آموزش و پرورش بخش الوار گرمسیری، یکی از بخش های‏‎ ‎‏تابعۀ شهرستان خرم آباد، به فاصلۀ قریب دویست کیلومتری خرم آباد هستم؛ در خرداد‏‎ ‎‏ماه سال جاری، در رابطه با کار امتحانات مدارس (اخذ و حمل سؤالات از مرکز استان‏‎ ‎‏به مرکز بخش و مسئول اجرای آن ها) مدت چندین بار مسیر فوق را بدون اخذ‏‎ ‎‏حق الزحمۀ مأموریت و صرفاً به خاطر خدا و حسن انجام امتحانات بدون در نظر‏‎ ‎‏گرفتن وقت مقرر اداری و جهت تسریع در کارها با یک دستگاه خودروی مربوط به‏‎ ‎‏آموزش و پرورش طی می کرده ام؛ یکی از روزها در بین راه، با یک دستگاه بنز خاور‏‎ ‎‏تصادف نموده که منجر به خساراتی می گردد؛ اگر از نظر مقررات راهنمایی و رانندگی‏‎ ‎‏این جانب مقصر شناخته شوم، خواهشمند است از محضر امام امت، پاسخ سؤالات‏‎ ‎‏زیر را اخذ و به اطلاع حقیر برسانید.‏

‏‏1. اگر این جانب از حق الزحمۀ مأموریت (400 کیلومتر رفت و برگشت، معادل هر‏‎ ‎‏روز 2500 ریال) استفاده نکرده باشم، ولی در تصادف مقصر شناخته شوم، آیا انجام‏‎ ‎‏تعمیرات خودرو از محل اعتبارات ادارۀ آموزش و پرورش منع شرعی دارد یا خیر؟‏

‏‏2. اگر در این تصادف، این جانب جان خود را از دست می دادم، با عایله این جانب‏‎ ‎‏چگونه می بایست رفتار شود؟‏

‏‏3. با توجه به عدم امکانات امنیتی، اگر در چگونگی حمل سؤالات امتحانی‏‎ ‎‏مشکلی به وجود می آمد ـ مثلاً سؤالات از بین می رفت ـ تکلیف این جانب چه می بود؟‏

‏‏4. خسارت وارده به خودروی دیگر (بنز خاور) و جلب رضایت رانندۀ آن‏‎ ‎‏چطور؟ من الله‌ التوفیق‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تشخیص داده شود که خسارات وارده، مستند به شما‏‎ ‎‏است ضامن هستید و بر عهدۀ دیگری نیست؛ مگر این که قرار بیمه ای در‏‎ ‎‏کار باشد.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 10 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏امید است در پناه خداوند متعال و ولی عصر امام زمان مصون و محفوظ بوده‏‎ ‎‏باشید.‏

‏‏باری عرض شود: دو نفر دو ماشین نیسان را با هم شریک هستند. یکی از آن ها‏‎ ‎‏هفت سهم و یکی از آن ها پنج سهم دارا است و هیچ یک از درآمد ماشین حقوق‏‎ ‎‏برداشت نمی کردند و قرار شد که خرج ماشین ها از شرکت داده شود. یکی از راننده ها‏‎ ‎‏در اثر تصادف مقدار زیادی خسارت به ماشین خودش وارد کرده و مبلغ چهارده هزار‏‎ ‎‏تومان خسارت را که به ماشین مقابل وارد شده است، داده است و پلیس راه تقصیر را‏‎ ‎‏صد در صد از او تشخیص داده است. رانندۀ مقصر می گوید: خسارات وارده باید از‏‎ ‎‏شرکت داده بشود و شریک دیگر می گوید: اگر شما مسیر خود را ادامه می دادی و‏‎ ‎‏رعایت مقررات رانندگی می کردی این تصادف به وجود نمی آمد و اگر طرف مقابل‏‎ ‎‏مقصر بود خسارت تو را می داد نه آن که خسارتش را از تو بگیرد؛ چگونه عذاب گناه‏‎ ‎‏تو را من تحمل نمایم؟! حال آیا خسارت واردۀ ماشین و وجه پرداخت به طرف مقابل‏‎ ‎‏از نظر اسلام به عهده کدام یک می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، خسارتی که بر ماشین مقابل وارد شده، بر عهدۀ کسی است که‏‎ ‎‏خسارت را وارد نموده است؛ مگر در ضمن عقد صحیحی شرط شده باشد‏‎ ‎‏که خسارات را شرکت بپردازد.‏

‏‏[سؤال 9426]‏‏ ‏ ‏ 5217‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏علمای امامیه و فقهای اثنا عشری چه می فرمایند دربارۀ بندی که احداث اولیۀ آن‏‎ ‎‏معلوم نیست از چه زمانی و چه تاریخی بوده است. بند، ارثیۀ مادرم از پدر ایشان‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، صاحب بند ضامن نیست.‏

‏‏[سؤال 9427]‏‏ ‏ ‏ 5218‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏در محلی چند نفر با هم نزاع خصوصی داشتند؛ افرادی از محل دیگر که ماشین‏‎ ‎‏همراه داشتند، با وسیله های سرد به کمک یکی از این افراد آمدند و وارد منزل آن کسی‏‎ ‎‏که به کمکش آمده بودند شدند؛ طرف دیگر، در محلی که افراد کمک وارد شده بودند،‏‎ ‎‏شروع به فحاشی کرده که این افراد را از خانه بیرون بیاورند و نزاع را محلی قلمداد‏‎ ‎‏نمایند؛ در حینی که آن شخص فحاشی می کرده، یکی از بستگان او وارد حسینیه شده‏‎ ‎‏و مردم را تحریک کرده و این افرادی که وارد منزل شخص اول شده بودند را چماق به‏‎ ‎‏دست و مخالف دین معرفی کردند؛ در این ضمن، درگیری شروع شده و اکثر مردم‏‎ ‎‏محل که اطلاع از این نزاع خصوصی نداشتند، گمان کردند که این افراد مخالف دین و‏‎ ‎‏اسلام هستند؛ افرادی که در منزل مذکور بودند، برای حفظ جان خود، ماشین را جا‏‎ ‎‏گذاشته و از آن محل فرار نمودند؛ افرادی که فراری شدگان را به گمان خودشان‏‎ ‎‏مخالف دین می دانستند، ماشین آن ها را آتش زدند. آیا خسارت ماشین به عهدۀ‏‎ ‎‏متخاصمین یا دیگری می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، خسارت بر کسانی است که ماشین را آتش زده اند.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 31 / 1 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت الله‌ العظمی‏‎ ‎‏امام خمینی، ادام الله‌ ظله العالی‏

‏‏خواهشمند است نظر مبارک را در مورد سؤال زیر مرقوم فرمایید:‏

‏‏اگر در حین انجام وظیفه توسط کارمند متعهد و مسئول که مشغول رفع خرابی از‏‎ ‎‏یک سیستم که متعلق به دولت است، (سیستم ارتباطی شرکت مخابرات) خسارتی بر‏‎ ‎‏یک قسمت از دستگاه وارد شود و قسمتی از آن بسوزد؛ آیا غرامت آن به عهدۀ کارمند‏‎ ‎‏است یا خیر؟ در صورتی که کاملاً مشخص و محرز است که شخص نامبرده سعی‏‎ ‎‏خود را نموده و هیچ گونه غرض و اهمال کاری در بین نبوده است. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خسارت را او بر دستگاه وارد نکرده ضامن نیست؛ ولی‏‎ ‎‏اگر او خسارت زده ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9429]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3630‏

‏‏3. شخصی عمداً سنگی انداخت و شیشه اتاق شخصی را شکست. آیا ضامن است‏‎ ‎‏که قیمت یا خود شیشه را بدهد، یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است. ‏

‏‏[سؤال 9430]‏‏ ‏ ‏ 5220‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی، محترماً با تقدیم سلام، به عرض عالی می رسانیم:‏

‏‏این جانبان مالکین شش دانگ باغ کمر روبیده (به پلاک ثبتی 176 اصلی، واقع در‏‎ ‎‏بخش نه قم، روستای سنجگان) که باغ مذکور موروثی این جانبان بوده و تقریباً در‏‎ ‎‏یک صد سال قبل احداث شده است و دارای درختان کهن بوده است. اخیراً این جانبان‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که در اثر بنای سدّ، آب به باغ مردم افتاده و ضرر‏‎ ‎‏وارد کرده است، بنا کنندۀ سدّ باید از عهدۀ خسارات وارده برآید.‏

‏‏[سؤال 9431]‏‏ ‏ ‏ 5221‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 9 / 1361‏

‏‏پیشگاه مبارک جانشین برحق امام زمان، سلام علیکم، بعد از سلام، امیدوارم خدا‏‎ ‎‏سایۀ شما را از سر مسلمانان جهان کم نفرماید.‏

‏‏همان طوری که بارها شما و مسئولین مملکت فرموده اید، هر کسی که می تواند به‏‎ ‎‏مردم خدمت کند و نکند پیش خدا مسئول است. این جانب به عنوان خدمت به مردم‏‎ ‎‏مدت سه سال به اسم شورای ده تا آن جا که می توانستیم کارهای عمرانی ـ با کمک‏‎ ‎‏دیگر برادران و اداره جات دولتی ـ از قبیل برق رسانی و آب لوله کشی و زیرسازی‏‎ ‎‏جاده و درست کردن حمام دوشی و دو باب مدرسه انجام دادیم؛ ولی در اواخر سه‏‎ ‎‏سال من به عنوان رانندۀ ماشین شورا، روحانی محل را به خدمت امام جمعۀ منطقه‏‎ ‎‏می بردم و در راه، تصادف رانندگی به وجود آمد که منجر به زخمی و ضایعه دیدن‏
‏‎

‏‏در این صورت، خسارتی که به وسیلۀ من به اهالی خورده باید بپردازم یا خسارتی‏‎ ‎‏که به این جانب وارد شده، اهالی یا یکی از اداره جات دولتی باید پرداخت نماید؟‏‎ ‎‏خواهشمند است نظر خود را از نظر شرعی مرقوم فرمایید. توضیح این که شورا کار‏‎ ‎‏خود را برای رضای خدا انجام می داده و چیز دیگری نبوده.‏

‏‏بسمه تعالی، نقص یا تلف مال غیر که به دست شما انجام گرفته ضامن‏‎ ‎‏هستید؛ ولی اگر مال در دست شما امانت بوده و بدون تعدّی و تفریط‏‎ ‎‏خسارت بر آن وارد شده شما ضامن نیستید و خسارت وارده بر شما را‏‎ ‎‏دیگران ضامن نیستند.‏

‏‏[سؤال 9432]‏‏ ‏ ‏ 5222‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر محترم و مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏رودخانه ای که طول آن حدود چهار فرسنگ و مسیر آن از میان کوهستان است در‏‎ ‎‏بهار که معمولاً بارندگی فراوان است و سیل هم سابقۀ زیادی دارد. چنانچه طغیان آب‏‎ ‎‏رودخانه از کنترل زارعین خارج شود و خانه یا باغ و یا زمینی که در اطراف مسیر آب‏‎ ‎‏قرار دارد و فاصله اش از مسیر آب، کمتر از ده متر باشد را خراب کند. البته در صورتی‏‎ ‎‏که از قبل هیچ نظر سویی نباشد. آیا صاحب خانه می تواند خسارت وارده را از صاحب‏‎ ‎‏آب بگیرد یا خیر؟ لذا از آن مقام معظم تقاضا دارم که حق را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کسی آب را از آن مسیر عبور نداده، و باغ در اثر سیر‏‎ ‎‏طبیعی آب رودخانه در آن مسیر، خراب شده، کسی ضامن نیست.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏الاغی مرده و صاحب الاغ، حیوان مرده را برده در بیرون ده و مزرعه انداخته و در‏‎ ‎‏آن نزدیکی جالیزی بوده و مرغ هایی به نام کلاغ و لاشخور جمع شده اند و ضرر‏‎ ‎‏زیادی به جالیز رسانیده اند و هندوانه ها را خورده اند؛ حال بفرمایید آیا صاحب جالیز‏‎ ‎‏می تواند ضرر جالیز را از کسی که حیوان مرده را برده آن جا انداخته، بگیرد یا خیر؟‏‎ ‎‏بیّنوا حکم الله‌ تعالی ان شاء الله‌.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، ضامن نیست.‏

‏‏[سؤال 9434]‏‏ ‏ ‏ 5224‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم حضرت آیت الله‌ امام خمینی، دامت برکاته؛ فدای خاک پایت گردم،‏‎ ‎‏با عرض سلام و ادب‏

‏‏شخصی در حدود 45 سال پیش شخص دیگری را وادار کرد که یک قوطی روغن‏‎ ‎‏حیوانی از منزل شخصی برباید و این عمل انجام شد؛ حال آن چند نفر ـ صاحب مال‏‎ ‎‏و  دزد و تشویق کننده ـ مرده اند؛ آیا آن شخص تشویق کننده در این باره مدیون‏‎ ‎‏هست  یا نه؛ چون که آن هم مرده است؟ اگر مدیون است، چه باید کرد که زیر دین‏‎ ‎‏نباشد؟ اگر گردن این شخص است، برایش می توان رد مظالم داد یا باید به وارث‏‎ ‎‏صاحب مال بدهد قیمتش به پول آن روز که مصرف شده، حساب می شود یا به قیمت‏‎ ‎‏امروز؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، تشویق کننده ضامن نیست، مگر این که دست بر آن مال پیدا‏‎ ‎‏کرده باشد؛ و در صورت ضمان، باید قیمت روز مصرف شدن روغن را به‏‎ ‎‏طور مصالحه به وارث صاحب مال بدهد.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 2 / 1362 ‏

‏‏محضر مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی، خواهشمند است‏‎ ‎‏عنایت فرموده، نسبت به مسأله ذیل این جانب را مورد تلطف قرار دهید. ‏

‏‏چنانچه سرپرست مؤسسه ای، فردی که شناخت کامل به عدم صلاحیت او دارد‏‎ ‎‏عالماً و عامداً در کاری بگمارد و شخص مذکور باعث اتلاف بیت المال شود، چه‏‎ ‎‏کسی ضامن مال تلف شده می باشد؟ شخص سرپرست؛ کارمند ـ شخص منصوب ـ‏‎ ‎‏هر دو مشترکاً؟‏

‏‏بسمه تعالی، کسی که مال را تلف کرده ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9436]‏‏ ‏ ‏ 5226‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه‏

‏‏شخصی برای این که بتواند از سنگ های پایۀ کوه استفاده کند، علف های خشک‏‎ ‎‏آن جا را آتش زده که سنگ ها از زیر علف ها پیدا شوند و او هم به تراکتور بریزد و به ده‏‎ ‎‏ببرد. متأسفانه این آتش به نخلستان رسیده و مقداری از نخل هایی که موقوفه بوده و‏‎ ‎‏همچنین نخل هایی که برای قضای نماز و روزه وقف شده بوده هم می سوزاند؛ وظیفۀ‏‎ ‎‏این شخص چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است و باید از عهدۀ آن برآید.‏

‏‏[سؤال 9437]‏‏ ‏ ‏ 5227‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حامی مستضعفین و امام المسلمین، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دامت برکاته، اماما! در ضمن تقدیم تحیات فائقه و ایفای وظایف دعاگویی و‏‎ ‎‏درخواست بقای طول عمر آن وجود مغتنم و بسط ظلال آن ظل الهی، از الطاف‏
‏‎

‏‏1. اگر بذر فروشی، بذر مقصود مشتری را عوضی بدهد، مثلاً به جای جو بهاری‏‎ ‎‏جو پاییزی بدهد و یا به جای بذر صحیح، بذر معیوب بدهد و مشتری هم به امید‏‎ ‎‏محصول، هزینه بگذارد ومتحمل مشقات گشته، کشت نماید و بعد معلوم شود که به‏‎ ‎‏سبب عوضی شدن یا معیوب شدن بذر، کلیۀ اعمال و مخارجش ضایع و بی نتیجه‏‎ ‎‏گردیده، آیا فروشنده نسبت به کلیۀ خسارت ها و زیان ها و فقدان محصول ـ بعضاً یا‏‎ ‎‏کلاً ـ ضمانی دارد یا نه؟ و فرقی در عمدی و اشتباه هست یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن نیست؛ مگر این که خسارت وارده، مستند شود به غرور‏‎ ‎‏فروشندۀ بذر.‏

‏‏2. کسی مال فروشی خود را در اختیار وتحویل شخص دیگری می گذارد که زمانی در نزد او باشد و به‏‎ ‎‏اوضاع و صفات آن اطلاع یابد تا اگر پسندید، معامله را انجام دهند؛ ولی تصادفاً بدون تفریط، تلف‏‎ ‎‏شده. آیا شخص تحویل گیرنده، ضامن است و یا به عهدۀ خود صاحب مال است.‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه به رسم امانت و یا عاریه پیش او گذارده، ضامن نیست؛ ولی اگر به عنوان‏‎ ‎‏این که بپسندد و بخرد به او داده شده، ضامن است.‏

‏‏3. متقاضیان حج که معمولاً برای قبولی تقاضایشان مبلغی به بانک می ریزند و نوبتشان هم در‏‎ ‎‏سال های بعد می رسد، آیا همان مبلغ، از مخارج سال تقاضا محسوب می شود و یا داخل پس انداز و‏‎ ‎‏زاید بر مؤونه محسوب می شود و باید خمس آن را هم بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قبلاً حج بر او مستقر نشده، در فرض مسأله، پس انداز محسوب است و باید‏‎ ‎‏تخمیس شود.‏

‏‏4. شخصی که محل کسب و شغل او به اندازۀ مسافت شرعیه ـ یک سره و یا ذهاب و ایابش ـ از موطن‏‎ ‎‏مسکونی اش فاصله داشته باشد و هر روز و یا هفته ای چند بار برای انجام شغل، به محل کسبش تردد‏‎ ‎‏نماید، می فرمایید حکم مسافر عادی دارد. آیا برای او در صورت عدم اضطرار، لازم است در عرض‏‎ ‎‏یک سال، اقلاً به اندازۀ یک ماه و یا به قدر روزه های فائته، درموطن و یا در محل کسب اقامه نماید و‏‎ ‎‏صوم های فائته را قضا نماید و یا لازم نیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید در طول سال، در وطن یا با قصد اقامۀ ده روز، روزه ها را قضا نماید و از‏
‏‎

‏‏5. اگر امام جماعت در محراب و جای پایینی ایستاده و عده ای از مأمومین هم در محل بالایی ایستاده‏‎ ‎‏و اقتدا کنند و بعد عدّۀ دیگری در صف های عقب یا طرف یمین و یسار اقتدا کنندگان مزبور، در‏‎ ‎‏جایی  که سطح آن، مساوی با محراب و جای ایستادن امام است ـ ولی از محل ایستادن اقتداکنندگان‏‎ ‎‏نزدیک که به واسطۀ آنان اتصال می یابند پایین تر باشد ـ قرار گیرند، آیا اقتدای همان عدۀ دیگر صحیح‏‎ ‎‏است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض صدق وحدت مکان و اجتماع، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 9438]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4796‏

‏‏7. شخصی مقداری گردو از درختی خارج از شهر تهران با سنگ می زند و گردوها‏‎ ‎‏را به من می دهد، من هم با علم به این که گردوها چگونه به دست آمده با همسرم که‏‎ ‎‏حامله بوده است می خوریم، اکنون شنیده ایم گویا میوه درخت گردو را باید با اجازۀ‏‎ ‎‏صاحب درخت خورد، حتی اگر درخت در خیابان باشد، وگرنه خوردن آن میوه حرام‏‎ ‎‏است. و از آن جا که زن حامله نباید حرام بخورد و هم چنین فرد مسلمان، بنابراین‏‎ ‎‏تکلیف چیست به خصوص تکلیف زن حامله؟‏

‏‏بسمه تعالی، موجب ضمان است و باید قیمت گردوها به صاحب آن داده‏‎ ‎‏شود و اگر او را نتوانید شناسایی کنید از طرف او صدقه دهید.‏

‏‎ ‎

‏‎