زراعت و اشجار در زمین غصبی

‏‏زراعت و اشجار در زمین غصبی‏

‏‏[سؤال 9393]‏‏ ‏ ‏ 5197‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 11 / 1361‏

‏‏حضور محترم امام امت، خمینی بت شکن، با سلام و درود بر رزمندگان جبهۀ حق‏‎ ‎‏علیه باطل، سؤالی را در رابطه با زمین های وقفی مطرح می کنم. ‏

‏‏سؤال به این صورت است که: زمین های وقفی را در دوران طاغوت به نام کسی‏‎ ‎‏کرده اند که روی آن زمین کار می کرده و خود این جای سؤال است که آیا پولی که از‏‎ ‎‏حاصل این زمین به دست می آید خوردنش صحیح است یا نه؟ چون همان طور که‏‎ ‎‏گفته شد زمین وقفی را در بیشتر جاها سند زده اند به اسم آن شخص که زراعت در آن‏‎ ‎‏زمین می کرده. و لطفاً بنویسید باید با زمین چه کرد؟ آیا پولی که از کار در آن زمین به‏‎ ‎‏دست آمده را می توان در آبادانی ده به کار برد، مثلاً ساختن حمام برای ده؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، وقف باید به حال اول برگردد و عواید آن صرف در جهت‏‎ ‎‏وقف شود و چنانچه بذر از کشاورز بوده، حاصل هم از خود او است ولی‏‎ ‎‏اجرت المثل وقف را ضامن است.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک پیشوای مقدس اسلامیان، حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏شخص یا اشخاصی زمینی را غصب کرده و در آن اشجار غیر مثمر غرس‏‎ ‎‏نموده اند؛ آیا صاحب شرعی زمین حق دارد آن اشجار را از زمین خود قطع و خارج‏‎ ‎‏نماید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، می تواند از غاصب مطالبۀ قطع و خارج کردن درختان را‏‎ ‎‏بنماید و اگر حاضر نشد، با مراجعه به محاکم صالحه قطع نماید.‏

‏‏[سؤال 9395]‏‏ ‏ ‏ 5199‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران و ملجأ مستضعفان جهان، آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی، دام ظله العالی علی رؤوس المسلمین، چه می فرمایید در این‏‎ ‎‏مسائل شرعیه:‏

‏‏1. زیدی بدون اجازه، زمین عمروی را غصب کرده و به وسیلۀ بولدوزر و کارگر‏‎ ‎‏آباد نموده؛ حالا عمرو که صاحب زمین است جلو رفته تا زمین خود را بگیرد، ولی‏‎ ‎‏زید ادعا کرده که عمرو باید مخارجی را که برای آباد کردن زمین مذکور نموده بپردازد‏‎ ‎‏و سپس زمین خود را تصرف نماید، والاّ زید حاضر نیست زمین مذکور را به صاحب‏‎ ‎‏اصلی اش پس بدهد. آیا باید عمرو شرعاً مخارج مذکور را بدهد و زمین خود را‏‎ ‎‏تصرف کند یا خیر؟‏

‏‏2. در سؤال مذکور، علی فرض آن که عمرو باید مخارج زید را بدهد، آیا مخارج‏‎ ‎‏زمانی که زید زمین را غصب نموده و آباد کرده باید بدهد؛ چون در آن زمان وسایل و‏‎ ‎‏کارگر ارزان تر بوده ولی حالا گران تر شده، یا مخارج را به قیمت زمان فعلی باید‏‎ ‎‏سنجید و پرداخت؟‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، در مفروض مسائل، زمین باید به صاحبش برگردد و هیچ‏‎ ‎‏حقی بر او نیست؛ بلی اگر از اعیان اموال آباد کننده در زمین باشد، ملک‏‎ ‎‏خود او است و وارث حکم خود متوفی را دارد.‏

‏‏[سؤال 9396]‏‏ ‏ ‏ 5200‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از سلام و تحیات؛ لطفاً نظر مبارک را در مورد مسائل زیر بیان فرمایید:‏

‏‏1. کسی که در ملک دیگری به طور غصب زراعت کرده، آیا مالک حق دارد که قبل‏‎ ‎‏از برداشت زرع از کار او جلوگیری کند، یا باید صبر کند پس از برداشت محصول از‏‎ ‎‏غاصب خلع ید نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، حق دارد.‏

‏‏[سؤال 9397]‏

‏‏2. نظر مبارک دربار‏‏ۀ‏‏ حدیث «الزرع للزارع ولو کان غاصباً» چیست؟ اصولاً این‏‎ ‎‏حدیث تحت چه شرایطی صحیح است؟‏

‏‏بسمه تعالی، منظور این است که هر کس صاحب بذر است حاصل هم مال‏‎ ‎‏او است و غاصب معصیت کار، و باید اجرت المثل زمین را بدهد و مالک‏‎ ‎‏حق دارد زمین را از کشت تخلیه کند.‏

‏‏[سؤال 9398]‏

‏‏3. اگر زارعی غصباً در ملک کسی زراعت کرد، نسبت به مدتی که از ملک استفاده‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9399]‏‏ ‏ ‏ 5201‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک دفتردار ویژۀ آیت الله‌ العظمی امام امت، رهبر کبیر، آقای خمینی ‏

‏‏پس از عرض سلام و آرزوی طول عمر برای امام بزرگوار و حضرت عالی، و‏‎ ‎‏آرزوی پیروزی رزمندگان شجاع در جبهه های حق علیه استکبار جهانی، این جانبان‏‎ ‎‏ورّاث مرحوم صفرعلی هستیم که مرحوم پدرمان 12 سهم از 96 سهم ملکی، با‏‎ ‎‏مشکلات زیاد و رنج فراوان و فروش لوازم اولیۀ زندگی، برای امرار معاش خود ابتیاع‏‎ ‎‏می نمایند. پس از فوت مرحوم پدرمان، این ملک به ورّاث فوق الذکر ارث رسیده و‏‎ ‎‏تک تک ورّاث هم کشاورز بوده و هر کدام حدود ده ـ دوازده سر عایله هستند. در زمان‏‎ ‎‏طاغوت ملک مزبور بالمناصفه در دست زارعین بود. زمان اصلاحات ارضی هم قابل‏‎ ‎‏تقسیم نبود. ملک مورد بحث را، در حضور روحانی محل با رضایت زارعین ملک، به‏‎ ‎‏عنوان اجاره در اختیار زارعین قرار دادیم. سه سال مال الاجاره را دادند، اما بعد از سه‏‎ ‎‏سال تا حالا که دوازده سال است، دیگر مال الاجاره نمی دهند و قادر به هیچ گونه کاری‏‎ ‎‏نبودیم. ولی حالیه که به رهبری امام، انقلاب شده و این انقلاب می رود تا استبداد کفر‏‎ ‎‏جهانی را، در تمام منطقه نابود نماید و با توجه به این که ادارۀ کشاورزی و تعاونی امور‏‎ ‎‏روستاهای ساوه، ما را اجبار به واگذاری ملک به زارعین می نمایند و در مقابل هر‏‎ ‎‏سهمی، یک هزار تومان پیشنهاد پرداخت وجه می دهند ـ که واقعاً غیر از خود ملک،‏‎ ‎‏فقط مبلغ صد و ده هزار تومان مال الاجاره بدهکارند ـ آیا از نظر شرعی صحیح است؟‏‎ ‎‏مستدعی است آنچه دستور شرع مقدس اسلام است، در ذیل مرقوم فرمایید، تا‏‎ ‎‏مستفیض شویم.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک مشروع غیر، منوط به اجازۀ مالک است و‏‎ ‎‏رسیدگی به امور زمین، با دولت اسلامی است. ‏

‏
‏‎

‏‏2. زمینی است اصلاحات ارضی که در دست بنده و برادرم می باشد. این زمین به‏‎ ‎‏پدرم رسیده است. زمانی که پدرم این را با رضایت مالک تصرف کرد، قرار شد 12‏‎ ‎‏سال اجارۀ این زمین را به مالک بدهد. پدرم نابینا شد و نتوانست مشغول کشاورزی‏‎ ‎‏بشود و ما ناچار شدیم و زمین را زیر کشت بردیم و مالک او در پیش دوستان ما گفته‏‎ ‎‏که من از دست شما و برادرت راضی هستم؛ چون اجارۀ آن را پرداخته ایم و در ضمن‏‎ ‎‏به او گفته ایم هر وقت راضی نبودی به ما بگو تا زمین را به خودت واگذار کنیم. او گفته‏‎ ‎‏است راضی هستم و از نظر ثروت هم میلیونر است و خمس و سهم امام هم نمی دهد‏‎ ‎‏و احتیاج به زمین هم ندارد و زکات گندم و جویی که در اختیار دارد را نمی دهد. آیا ما‏‎ ‎‏می توانیم در این زمین کشت و کار کنیم و نماز بخوانیم، یا این که نمی توانیم کشت و‏‎ ‎‏کار کنیم؟ جواب مسأله را شما فتوا دهید. ‏

‏‏در ضمن، پدرم سالیان دراز برای این مالک زحمت کشیده و این مالک قدر پدرم را‏‎ ‎‏نمی دانست و به او ظلم زیادی کرده و مال او را خورده است. امیدوارم جواب نامه را‏‎ ‎‏برایم بنویسی و بفرستی.‏

‏‏بسمه تعالی، تا مالک راضی باشد، تصرف و استفاده مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9401]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏6. آیا کسی بدون اذن مالک شرعی، حق غرس اشجار و یا دیوارکشی و ساختمان‏‎ ‎‏در املاک را دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، غیر مالک، حق تصرف در ملک شرعی دیگری را ندارد.‏

‏‏[سؤال 9402]‏‏ ‏ ‏ 5202‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب قائد عظیم الشأن امام امت مدّ ظله العالی، مسأله ای‏‎ ‎‏است راجع به مساقات:‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت او غصب و حرام است. ‏

‏‏[سؤال 9403]‏‏ ‏ ‏ 5203‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی دام ظله العالی‏

‏‏1. کسی که آب را دزدی کند برای زراعت گندم خود در حالی که به صاحب آب‏‎ ‎‏چیزی نداده، از این گندم زکات بدهد یا خیریه دیگری بکند اشکال دارد یا ندارد و‏‎ ‎‏صاحب آب از زراعت چیزی حق دارد یا حق اجرت آب را دارد؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، صاحب آب از زراعت حقی ندارد و قیمت آب را حق دارد و‏‎ ‎‏زراعت ملک صاحب بذر است و بر فرض وجود نصاب باید زکات آن را‏‎ ‎‏بدهد.‏

‏‏[سؤال 9404]‏

‏‏2. کسی آب دزدی کارش است برای زراعت و کسی را ندارد، همیشه این طور‏‎ ‎‏است، به آن چه اشکالی وارد می شود؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، کار حرام می کند و قیمت آب را ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9405]‏‏ ‏ ‏ 5204‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 12 / 1361 ‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله‌ امام خمینی، دامت‏‎ ‎‏برکاته، پس از عرض سلام و درود فراوان به محضر آن مرجع عالی قدر و رهبر عظیم‏‎ ‎‏الشأن؛ این جانب می خواستم مسأله ای مشکل که در این ده وجود دارد و برای همه‏
‏‎

‏‏در روستای ما، دشت پایین ده از چندین چشمۀ کوچک و بزرگ که تولید یک‏‎ ‎‏جوی بزرگ می نمایند، آبیاری می شود. بعضی از این چشمه ها موقع تابستان، آب آن ها‏‎ ‎‏به قدری کم می شود که به روی جوی اصلی نمی رسد.‏

‏‏چند نفر تا اندازه ای صاحب قدرت، در حدود 30 ـ 40 سال پیش یکی از این‏‎ ‎‏چشمه ها را تصرف می کنند. این چشمه از زمان های قدیم، موقعی که آب زیادی داشته‏‎ ‎‏است، روی جوی آبی که به دشت پایین ده می ریخته است و در زمان کم آبی در‏‎ ‎‏سنگ ها و شن ها فرو می رفته و یا پای چند درختی که اطراف جوی ها بوده، فرو‏‎ ‎‏می رفته است. در دره ای که این چشمه واقع شده است این چند نفر قناتی می کنند‏‎ ‎‏(حفر می کنند) و شروع به استفاده از قنات و چشمه می نمایند. لازم به تذکر است که‏‎ ‎‏در قسمت بالای دره ای که این چشمه واقع است، مزرعه ای است که این چند نفر نیز‏‎ ‎‏شریک بوده اند. آن ها ادعا می کنند که این چشمه و زمین های اطراف آن، فاضلاب آن‏‎ ‎‏مزرعه است و صاحبان دشت می گویند که چشمه جزء دشت می باشد. در آن زمان،‏‎ ‎‏صاحبان دشت قدرت آن را نداشتند که جلوگیری نمایند.‏

‏‏افرادی که قنات را حفر نمودند، مرده اند و فقط یک نفر زنده می باشد و ورّاث‏‎ ‎‏آن ها، زمین ها را بین خود تقسیم نموده اند. در این زمین ها درخت های زیادی کاشته‏‎ ‎‏شده است و تمامی این درخت ها توسط خود آن ها کاشته شده است (توسط اشخاصی‏‎ ‎‏که تصرف نموده اند) و این درخت ها پس از چندین سال، اکنون تنومند شده اند. ‏

‏‏مستدعی است بفرمایید که آیا می توان این درخت ها را خرید و به مصرف‏‎ ‎‏سوزاندن یا استفاده در اتاق و عمارت نمود یا آن که حکم غصب را دارد و حرام است؟‏

‏‏بسمه تعالی، درخت ها ملک شرعی کسی است که نهال آن، ملک او بوده و‏‎ ‎‏کاشته است و اگر خود او فوت شده، ملک ورثۀ او است و خریدن از آن ها‏‎ ‎‏مانع ندارد.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر حضرت امام خمینی‏

‏‏ضمن درود و سلام به پدر و رهبر عزیز و آرزوی پیروزی رزمندگان اسلام به یاری‏‎ ‎‏ایزد منان؛ مسأله ای از محضر مبارک استفتا می گردد:‏

‏‏1. پدرم قبلاً در بنیاد پهلوی ملعون کارمند بود؛ بعد از مدت 30 سال بازخرید شده‏‎ ‎‏به مبلغ 000 / 24 تومان. از این پول مقدار 3000 متر زمین شالیزار خریده؛ بعد از مدتی‏‎ ‎‏به این جانب بخشیده. این جانب کارمند آموزش و پرورش هستم؛ در ضمن حساب‏‎ ‎‏سال هم مدت هفت سال است که دارم. دوباره این زمین را از شخص اولی خریده و‏‎ ‎‏سند مالکیت گرفتم. محصول این زمین برایم از نظر حلال و حرام بودن چه صورت‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، محصول، تابع بذر است؛ هرچند زمین ملک نشده باشد و‏‎ ‎‏چنانچه بذر آن را مالک باشید، حاصل آن را مالک هستید.‏

‏‏2. پدر خانمم روحانی است و زن سیده دارد؛ نامبرده به علت کهولت سن و بالا بودن مخارج زندگی‏‎ ‎‏نمی تواند به خرج او برسد؛ البته چند سر عائله دارد؛ آیا می شود مقداری از سهم سادات را به زن سیدۀ‏‎ ‎‏او داد؟ و آیا ردّ مظالم به ایشان تعلق می گیرد؟ و آیا می شود قضای روزه و کفارۀ آن را به ایشان داد در‏‎ ‎‏صورتی که نمی تواند روزه بگیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر فقیر است از کفارات و مظالم می توانند به او بدهند و چنانچه زن سیده، فقیر‏‎ ‎‏باشد و شوهر او نتواند نفقۀ او را بدهد، به مقدار مخارج خودش می تواند سهم سادات بگیرد؛‏‎ ‎‏ولی باید با اجازه باشد.‏

‏‏[سؤال 9407]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4898‏

‏‏4. شخصی در ملک دیگری درخت دارد، صاحب ملک می گوید: درخت خود را‏‎ ‎‏بردار از زمین من و صاحب درخت، درخت خود را از برابر زمین می برد، بیخ تنه در‏‎ ‎‏میان خاک می ماند، دوباره از بیخ تنه نهال حرکت می کند و درخت می شود آن درخت‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، ملک صاحب درخت است.‏

‏‏[سؤال 9408]‏‏ ‏ ‏ 5206‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1360‏

‏‏زمینی را شخصی به خیال این که بلامانع و بلا مالک است تصرف کرد و بعد از‏‎ ‎‏تصرف در اختیار دیگری گذارد، آن شخص دیگر هم به حساب این که ملک او شده‏‎ ‎‏مبلغی خرج آن زمین کرده، از قبیل حفر چاه و غیره، بعداً معلوم شد که این زمین مالک‏‎ ‎‏دارد، این شخص دوم که این مبلغ را خرج کرده حق دارد مراجعه به مالک اصلی کند یا‏‎ ‎‏باید مراجعه به شخص اول که زمین را در اختیار او قرار داده بکند و آیا فرقی بین‏‎ ‎‏این که هر کدام از این دو نفر عالم بوده اند به این که زمین مالک دارد یا جاهل بوده اند،‏‎ ‎‏هست یا خیر؟‏

‏‏از خداوند متعال، توفیق و عمر بیشتر امام کبیر را مسئلت دارم‏

‏‏بسمه تعالی، اگر عین مالی از شخص در زمین باشد باقی بر ملک او است و‏‎ ‎‏اگر عینی نیست و فقط مخارج بوده به کسی نمی تواند رجوع کند مگر‏‎ ‎‏غروری در بین باشد که مغرور می تواند به غارّ رجوع نماید.‏

‏‏[سؤال 9409]‏‏ ‏ ‏ 5207‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی؛ أرواحنا فداه ‏

‏‏با کمال احترام؛ اگر کسی بدون رضایت مالک زمین عدواناً زمینی را زراعت کند که‏‎ ‎‏رضایت مالک در او نیست، این زراعت از نظر شرعی حلال است یا حرام؟ قربةً الی الله‌‏‎ ‎‏جواب مسأله را بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حاصل زرع، ملک صاحب بذر است، هر چند غاصب باشد،‏‎ ‎‏ولی معصیت نموده و ضامن اجرت المثل زمین است.‏

‏‎ ‎

‏‎