حرمت تصرف در ملک غیر و اموال عمومی و ضمان به سبب غصب (سؤالهای 9241ـ9317)

‏‏[سؤال 9241]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3459‏

‏‏3. اگر مالک، خانۀ خود را مثلاً یک ساله اجاره داد و پس از انقضای مدت، موجر‏
‏‎

‎‏راضی نباشد که مستأجر در آن خانه باشد، آیا آن مستأجر، غاصب محسوب می شود و‏‎ ‎‏مال الاجاره، بعد از یک سال به اجرت المثل منقلب می شود که مستأجر غاصب بر‏‎ ‎‏معمول روز اجاره بدهد؟ و ضمناً می تواند از مال الاجارۀ اولیه کمتر به حساب مالک‏‎ ‎‏بریزد، با عدم رضایت مالک؟ حکم را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، با پایان یافتن مدت اجاره، تصرف مستأجر بدون اجازۀ‏‎ ‎‏مالک، غصب و حرام و موجب ضمان اجرت المثل به قیمت روز است.‏

‏‏[سؤال 9242]‏‏ ‏ ‏ 5087‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مقدس امام خمینی، دام ظله، محترماً؛ برای ما سربازان امام زمان و اسلام و‏‎ ‎‏قرآن مسأله ای مطرح است که از حضرت عالی وضعیت شرعی آن را می پرسیم:‏

‏‏1. ما در جبهۀ خرمشهر، پایگاه نیروی دریایی مستقر هستیم. چون وسایل‏‎ ‎‏استراحت نداشته ایم از منازل مردم مقداری وسایل غذا خوری و پتو و تشک و غیره‏‎ ‎‏آورده ایم؛ در صورتی که نتوانیم به منازل آن ها برگردانیم چه حکمی دارد؟ یا این که در‏‎ ‎‏حین مصرف از بین برود و دیگر نباشد که برگردانیم احیاناً، نظر مبارک را بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین به رضایت صاحبان آن ها ـ ولو به شاهد حال ـ داشته‏‎ ‎‏باشید، چیزی بر شما نیست. ‏

‏‏2. در مقر مرکزی ما نمازخانه ای احداث کردیم که داخل منزل مردم می باشد؛ یعنی اکثر سنگرها و‏‎ ‎‏مقرها داخل منزل مردم است؛ و برای فرش آن و جانماز و قرآن کریم و غیره از مسجدی که نزدیکی آن‏‎ ‎‏می باشد وسایل آوردیم و روی فرش مسجد و جانماز و مهر آن نماز می خوانیم؛ لطفاً مورد شرعی خانه‏‎ ‎‏و فرش را بفرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ضرورت بوده نماز صحیح است.‏

‏‏3. چون این جانب وسایل نمازخانه را درست کردم اگر اشکال دارد وضعیت من چگونه است؟ نمازهای‏‎ ‎‏افرادی که در آن جا به جماعت خوانده اند، من باید قضا نمایم با این که امام جماعت شخص دیگری بوده‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، لازم نیست.‏

‏
‏‎

‎‏4. چون سقف سنگرها کوتاه است و موقع نماز خواندن در سنگرها اجباراً حالت خمیدگی می گیریم،‏‎ ‎‏به طوری که راست نیستیم، مسأله شرعی آن را بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در مورد ضرورت مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9243]‏‏ ‏ ‏ 5088‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی دام ظله العالی‏

‏‏1. چیزهایی که دولت به فقرا کمک می کند: مثل خوراک، پوشاک، لباس، پتو، حلال‏‎ ‎‏است یا حرام؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، حلال است با عدم علم به غصب.‏

‏‏2. کسی وقت نماز به جایی برسد که زمین و آب آن جا غصبی است چه باید کرد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر می تواند باید به جای دیگر برود که آب یا زمین مباح باشد و اگر نمی تواند نماز‏‎ ‎‏را در وقت رفتن از آن محل بخواند و بعداً قضا کند.‏

‏‏[سؤال 9244]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5857‏

‏‏2. غذایی که از حلال تهیه شده آن را در ظرف غصب شده بخورد. اشکال دارد یا‏‎ ‎‏ندارد؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، غذا حلال است و تصرّف در ظرف حرام است.‏

‏‏[سؤال 9245]‏‏ ‏ ‏ 5089‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 11 / 1359‏

‏‏حضور مبارک حجت الاسلام حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، احتراماً؛ با عرض سلام و تحیات وافر و از راه ضعیف نوازی، محض رضای‏‎ ‎‏خدا و رسول اکرم صلی الله علیه و آله به سؤال زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏یک ده کوچک چهل خانواری در یک کیلومتری جاده اصلی قرار دارد. در صورت‏‎ ‎‏احداث جاده فرعی به جاده اصلی برای این چهل خانوار، بالغ بر شش هکتار و نیم‏‎ ‎‏زمین شالی زاری از تصرفات آبا و اجدادی 32 خانوار از کشاورزان مستضعف، لایزرع‏
‏‎

‎‏و بلا انتفاع می شود و این 32 خانوار به جز یک نفر بقیه درآمدی برای امرار معاش‏‎ ‎‏عائله خود ندارند و جز کوچ نمودن به شهرستان برای گدایی چاره دیگری ندارند. آیا‏‎ ‎‏احداث جاده در چنین مکانی، از نظر شرع مقدس اسلام جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید رضایت کسانی که جاده در ملک آن ها واقع می شود را‏‎ ‎‏تحصیل نمود.‏

‏‏[سؤال 9246]‏‏ ‏ ‏ 5090‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پیشگاه معظم زعیم عالی قدر امام خمینی رهبر دینی و انقلاب اسلامی ایران توقیراً‏‎ ‎‏با عرض ادب و احترام به شرف عرض آن ناجی معظم و انسان دوست می رساند:‏

‏‏فردی هستم از آحاد مستضعفین این مملکت و مؤمن و معتقد به اصول اسلامی که‏‎ ‎‏فرائض دینی و تکالیف شرعی و الهی که برگردنم هست با تقلید و پیروی از آن‏‎ ‎‏پیشوای بر حق انجام می دهم و چون پیرو آن جناب هستم و اخیراً خود آن زعیم‏‎ ‎‏عالی قدر فتوا داده اند که زمین مربوط به خدا است و مالک اصلی و خصوصی ندارد و‏‎ ‎‏کلیه مسلمین بایستی از زمین به طور تساوی استفاده کنند، بنابراین دیگر طبق این‏‎ ‎‏فتوای بسیار جالب و به موقع تصور نمی کنم که دیگر مسائلی که در رسالات در مورد‏‎ ‎‏مکان نمازگزار نوشته شده صحت داشته باشد و علت این که جان نثار تا به حال برای‏‎ ‎‏تأمین مسکن خود از زمین مردم استفاده نکرده ام اعتقادم بر این مسأله بوده ولی حالا‏‎ ‎‏طبق فتوای آن جناب تصور نمی رود اشکالی داشته باشد که جان نثار و امثالهم به قدر‏‎ ‎‏احتیاج و بدون اذن و اجازه مالک زمین، مقداری از زمین های موجود را به نفع خود‏‎ ‎‏محصور و در آن احداث بنا نماییم؛ زیرا طبق فتوای آن حضرت زمین مربوط به خدا‏‎ ‎‏است و تمام مردم در آن ذی حقند بنا به مراتب و بر طبق فتوای آن جناب اگر اجازه‏‎ ‎‏دهید و مجوز شرعی آن را کتباً در جراید صادر فرمایید مستضعفین خودشان زمین‏‎ ‎‏مورد احتیاجشان را با توسل به این فتوا تصرف خواهند کرد، البته عده ای هم از مردم‏
‏‎

‎‏که ایمان محکمی نداشتند از این فرصت استفاده کرده و به زمین های مردم تجاوز و به‏‎ ‎‏اندازه رفع نیاز خود تصرف کرده اند، حالا نظر قاطع و سریع و بعدی آن جناب چه‏‎ ‎‏باشد نمی دانم، در هر صورت کسانی که مقلد امام هستند با این فتوا زمین مورد نیاز‏‎ ‎‏خود را بدون اجازه و رضایت مالکین مربوطه تصرف کرده اند ولی سایر افرادی که‏‎ ‎‏مقلد سایر آقایان علما هستند موضوع را موکول به نظریه آن ها نموده اند و عده ای هم‏‎ ‎‏در این میان هستند که مقلد سایر علمایند ولی به خاطر این که بتوانند از این موقعیت‏‎ ‎‏استفاده کنند قصد دارند مرجع تقلید خودشان را عوض کنند و از این به بعد مثلاً اگر‏‎ ‎‏مقلد آقای شریعتمداری و یا طالقانی هستند به آقای خمینی اقتدا نموده و از معظم له‏‎ ‎‏تقلید کنند و پرسش آن ها هم این است که آیا شرعاً می توانند مرجع تقلید خودشان را‏‎ ‎‏عوض کنند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست و من‏‎ ‎‏چنین فتوایی نداده ام.‏

‏‏[سؤال 9247]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7183‏

‏‏3. بعضی ها چاه آب برای بهره برداری زده اند، ولی بدون اجازه مالکان زمین های‏‎ ‎‏اطراف چاه. نه آن ها را در آن آب شرکت می دهند و نه آب به آن ها می دهند؛ آیا این‏‎ ‎‏آب مباح است و اجازه دارند آن را خارج از حریم چاه شرب کنند و زمین های آن ها‏‎ ‎‏بی آب بماند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر مالک شرعی دارد و حفر چاه در آن بدون مجوز‏‎ ‎‏شرعی انجام گرفته، استفادۀ آب آن بدون اجازۀ مالک حکم غصب دارد.‏

‏‏[سؤال 9248]‏‏ ‏ ‏ 5091‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 8 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت امام و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، دام بقائه‏

‏‏با سلام و آرزوی دوام عمر پر برکت حضرت امام، تا ظهور امام زمان (عج)،‏
‏‎

‎‏معروض می دارد که ساختمان ادارۀ کل حفاظت محیط زیست گیلان، در زمان تصدی‏‎ ‎‏استانداری، مرحوم شهید انصاری، در اختیار این اداره کل قرار گرفت. از آن تاریخ‏‎ ‎‏مرتب اجارۀ آن را به مالک ساختمان پرداخت می نمایند، و فعلاً مالک ساختمان مزبور‏‎ ‎‏ـ که دارای ساختمان های متعدد چند طبقه در شهرستان رشت می باشد ـ اعلان عدم‏‎ ‎‏رضایت نموده است. و از نظر اقامه نماز و مراسم در حدود 150 نفر کارمند به عذر‏‎ ‎‏شرعی افتاده اند که برای اقامۀ مراسم عبادی، چه اقدامی به عمل آورند. منتظر امعان‏‎ ‎‏نظر هستیم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ساختمان، مالک شرعی دارد و مدت اجاره منقضی شده،‏‎ ‎‏باید رضایت او تحصیل شود.‏

‏‏[سؤال 9249]‏‏ ‏ ‏ 5092‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 9 / 1361‏

‏‏به استحضار می رساند:‏

‏‏یکی از اهالی روستایی، آب چشمه و ملک شخصی خود را ـ که در محوطۀ منزل‏‎ ‎‏مسکونی اش، واقع شده است ـ برای ایجاد منبع آب آشامیدنی اهالی در دوازده‏‎ ‎‏سال  قبل، به طور رایگان در اختیار گذاشته است. و مردم در این مدت، از آن آب‏‎ ‎‏استفاده می نمایند. منبع به صورت آب انبار زیرزمینی، با پشت بام مسطح و قیرگونی‏‎ ‎‏شده و بتونی است و هم سطح زمین اطراف نمی باشد. تعدادی از اهالی تصمیم‏‎ ‎‏گرفته اند که روی پشت بام منبع را، با تیر چوبی و ورق شیروانی به ارتفاع 2 تا 5 / 2 متر‏‎ ‎‏بلندتر از سطح زمین، پوشش شیروانی نمایند. چون منبع جلوی ساختمان مالک آب و‏‎ ‎‏زمین قرار گرفته، مالک رضایت نمی دهد که این عمل انجام شود و می گوید: شیروانی‏‎ ‎‏نمودن سبب می شود که به منظرۀ عمومی ساختمان، و درختان میوۀ اطراف منبع،‏‎ ‎‏لطمه  بزند.‏

‏‏استدعا می شود نظریه آن مرجع عالی قدر را اعلام فرمایند که آیا اهالی، از نظر‏
‏‎

‎‏شرعی مجازند که بدون رضایت مالک، وارد محوطۀ منزل وی شده و نسبت به پوشش‏‎ ‎‏شیروانی منبع، اقدام نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مزبور، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9250]‏‏ ‏ ‏ 5093‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 3 / 1361‏

‏‏حضرت امام خمینی، پاسخ به این مسأله، مورد استدعا است:‏

‏‏قطعه زمین محصوری است در محدودۀ یک شهرستان که شجرۀ سابق و وضع‏‎ ‎‏لاحق آن به این شرح است: این زمین در سال 1316 شمسی به وسیله مالک اصلی به‏‎ ‎‏نام مورث این جانب، طبق یک سند محضری به قیمت آن روز، به طور قطع واگذار‏‎ ‎‏گردیده است. غیبت ما در آن شهر باعث گردیده که شهرداری زمان طاغوت با کمک‏‎ ‎‏مأمورین کفن و دفن غسال خانه، تمام آن زمین را به صورت قبرستان درآورده و در‏‎ ‎‏جواب اعتراض مکرر، ما را در مقابل عمل انجام شده ـ یعنی حفر قبور و دفن اموات و‏‎ ‎‏احتراز از نبش قبر و جنجال حاصله ـ قرار می دادند؛ تا این که اکنون که بیش از یک قرن‏‎ ‎‏شرعی از دفن اموات گذشته، آن قبور را معدوم و زمین را برای پارک و مسجد تسطیح‏‎ ‎‏نموده اند. ادارۀ ثبت هم به علت این که آن محل، قبرستان است و ما متصرف آن‏‎ ‎‏نبوده ایم، سند مالکیت نداده است.‏

‏‏با در نظرگرفتن تحوّلات فوق، این سؤال ـ از نظر موازین شرعی ـ پیش می آید که‏‎ ‎‏مالک این زمین به صورت فعلی کیست؟ و حق مالکیت صاحب اصلی و صاحب‏‎ ‎‏بُنچاق آن پابرجا است یا خیر؟ و آیا اشخاص غیر می توانند در چنین زمین غصبی نماز‏‎ ‎‏گزارند؟‏

‏‏بسمه تعالی، سابقۀ ملکیت شرعی زمین اگر برای کسی به وجه شرعی ثابت‏‎ ‎‏شود، تا اعراض او ثابت نشود، بر ملک او باقی خواهد بود؛ و چنانچه‏‎ ‎‏نزاعی در بین باشد، به محاکم صالحه مراجعه کنند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9251]‏‏ ‏ ‏ 5094‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، از خداوند‏‎ ‎‏بزرگ برای حضرت عالی طول عمر و صحت کامل مسئلت دارم. امیدوارم خداوند‏‎ ‎‏کریم با طولانی نمودن عمر آن حضرت، برای اسلام و مسلمین کماکان بهره مند و‏‎ ‎‏پرفیض باقی بمانید.‏

‏‏اما بعد، قطعه زمینی بین وارثان تقسیم می شود و هر کدام از آن ها سهمیه خود را به‏‎ ‎‏ارث می برند. ولی یکی از وارثین، زمین خود را که تقریباً به اندازۀ یک باب مسکونی‏‎ ‎‏کوچک است، بدون ایجاد ساختمان یا زراعت یا چیز دیگری در آن، به مدت 15 سال‏‎ ‎‏بلکه بیشتر رها می کند و سراغ زمینش نمی آید. چون منزل او در آبادان بوده است و‏‎ ‎‏الآن پیدا کردن آن مشکل است؛ آیا جایز است در آن زمین تصرفاتی از قبیل ایجاد‏‎ ‎‏ساختمان نمود یا خیر؟ و اگر جایز نیست، پس تکلیف این قطعه زمین، شرعاً چه‏‎ ‎‏می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار زمین به دست مالک شرعی آن است و تصرف دیگری‏‎ ‎‏بدون رضایت مالک جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9252]‏‏ ‏ ‏ 5095‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 11 / 1360‏

‏‏حضور محترم اعضای دفتر امام امت سلام عرض می نمایم و امید آن است که در‏‎ ‎‏اهداف الهی موفق و مؤید باشید؛ چون پروردگار عالم همیشه پشتیبان و یاور‏‎ ‎‏مستضعفین است.‏

‏‏اعضای محترم دفتر امام! با عرض احترام به عرض می رساند: ما برادران شما در‏‎ ‎‏جبهۀ نبرد با استکبار جهانی، مسأله ای دربارۀ نماز و استفاده از اموال لازم از قبیل پتو و‏‎ ‎‏ظروف و انواع کتب دینی و چراغ گرمکن برای سنگرها و گونی برای ساختن سنگر‏
‏‎

‎‏داریم. ممکن است خانه ها خراب شوند یا این وسایل آتش بگیرند؛ که آیا می توانیم از‏‎ ‎‏آن ها استفاده کنیم یا نه؟ لذا از شما عزیزان استدعا داریم که این مسأله را توسط نامه یا‏‎ ‎‏رسانه های گروهی به اطلاع کلیۀ سلحشوران برسانید. با آرزوی پیروزی هرچه زودتر‏‎ ‎‏و طول عمر رهبر عزیز‏

‏‏بسمه تعالی، اگر رضایت صاحبان آن ها ـ ولو به شاهد حال ـ معلوم است و‏‎ ‎‏یا مورد ضرورت است، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9253]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4805‏

‏‏4. آیا مرتعی که متعلق به شخصی است و مدت زیادی از آن استفاده می نمود؛ و‏‎ ‎‏قرار شده که جاده و شهرک و مراکز دولتی در آن جا واقع شود و در موقعیتی است که‏‎ ‎‏افراد عموم، قصد تجاوز به آن، جهت منزل مسکونی یا کارگاه دارند، آیا مالک در‏‎ ‎‏مقابل عموم می تواند ادعایی نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مالک شرعی دارد، تصرفات منوط به اجازۀ مالک است.‏

‏‏[سؤال 9254]‏‏ ‏ ‏ 5096‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مرجع عالی قدر و فقیه عصر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، السلام علیکم،‏‎ ‎‏استدعا دارد در صورت امکان، به سؤالات ذیل پاسخ عنایت فرمایید.‏

‏‏1. با توجه به مسأله شمارۀ 2523 مندرج در توضیح المسائل آن حضرت، اگر زن‏‎ ‎‏مطلقه ای بعد از دریافت کلیۀ حقوق شرعی خود پس از پایان مدت عدّه، خانۀ‏‎ ‎‏مسکونی و ملکی شوهرش را ترک نکند و مرد به رعایت موازین شرعی و مصالح‏‎ ‎‏اجتماعی، مجبور به ترک خانۀ ملکی خویش گردد، آیا آن زن، غاصب ملک محسوب‏‎ ‎‏می شود یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، پس از پایان عدّه، سکونت در منزل شوهر سابق بدون کسب‏‎ ‎‏اجازۀ وی، غصب و حرام است. ‏

‏
‏‎

‎‏2. اگر زن مطلّقه مذکور در سؤال بالا، خانۀ ملکی شوهر سابقش را به دیگری اجاره دهد، با توجه به‏‎ ‎‏مسأله شمارۀ 2184 مندرج در توضیح المسائل آن حضرت، تکلیف شرعی مستأجری که منزل مذکور‏‎ ‎‏را اجاره نموده، پس از اطلاع از مالکیت مالک اصلی در قبال آن زن و مالک اصلی چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اجاره دادن ملک غیر، بدون اجازۀ مالک شرعی آن باطل است. ‏

‏‏[سؤال 9255]‏‏ ‏ ‏ 5097‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 5 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت امام خمینی‏

‏‏ضمن عرض سلام و آرزوی سلامتی همگی شما، خواهشمند است ما را نسبت به‏‎ ‎‏سؤال ذیل ارشاد و راهنمایی فرمایید. همان طوری که آگاه هستید تمام زمین های‏‎ ‎‏زراعتی و قراء، املاک مالک آن بوده و آن را در اختیار اربابان قرار می دادند. لذا اربابی‏‎ ‎‏در حومۀ ما پس از چند سال در اختیار داشتن تمام زمین و قراء، مجدد آن را به مالک‏‎ ‎‏تحویل داده و فقط حدود هفت هکتار زمین مورد منظور را که قبلاً بایر بوده به صورت‏‎ ‎‏باغ درست نموده و پس از چند سال بهره برداری آن را به شخص دیگری فروخته‏‎ ‎‏است و آخرین خریدار دارای سند مالکیت آن زمین می باشد. در بدو انقلاب وقتی‏‎ ‎‏نامبرده جهت شخم زدن این زمین به محل مذکور مراجعه نموده، مردم آن قریه جلوی‏‎ ‎‏ایشان را گرفته اند و به نامبرده گفته اند: شما از این زمین هیچ حقی ندارید. نامبرده‏‎ ‎‏تاکنون به سرزمین مراجعه ننموده است، و فعلاً این زمین در اختیار مردم این قریه قرار‏‎ ‎‏دارد و مدت سه سال است که بهره برداری می نمایند و تصمیم دارند از درآمد آن،‏‎ ‎‏مسجد ایجاد نمایند و حتی دیوار مسجد را به اتمام رسانده اند. سؤال این جا است با‏‎ ‎‏توجه به این که از نظر قانون، تاکنون وضع این زمین مشخص نشده، آیا از نظر شرعی‏‎ ‎‏می شود درآمد آن زمین را صرف ایجاد مسجد یا عمران آبادی محل نمود یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، زمین و عواید آن، متعلق به مالک شرعی آن است و بدون‏‎ ‎‏اجازۀ او نمی توان در زمین تصرف کرد، یا از عواید آن، مسجد ساخت و‏‎ ‎‏چنانچه مالک آن مجهول باشد، امر زمین با حاکم شرع است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9256]‏‏ ‏ ‏ 5098‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏فردی قطعه زمینی از پسر عمویشان خریداری کرده است. این زمین بر اساس‏‎ ‎‏مدارک سال 1970 تعلق به (سؤال کننده) دارد و از اجداد وی به ارث رسیده است.‏‎ ‎‏البته پس از اصلاحات ارضی در هند نیز این زمین به ایشان تعلق گرفت.‏

‏‏پسرعمو و فرد مزبور مبلغ 1000 روپیه پرداخته اند تا به صورت غیر قانونی نام وی‏‎ ‎‏را از مدارک فوق الذکر حذف کنند و سپس این فرد 000 / 20 روپیه دیگر پرداخت کرده‏‎ ‎‏تا زمین را اشغال کند. اکنون نیز قصد ساختمان کردن و اقامت در این زمین را دارد که‏‎ ‎‏اساساً برای کشاورزی مناسب است. به خاطر قدرت و مالی که این حاجی دارد وی‏‎ ‎‏نمی تواند از حق خود دفاع کند. حال نظر امام را در مورد شرعی بودن این عمل سؤال‏‎ ‎‏کرده است.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرّف در ملک شرعی غیر، غصب و حرام است و تنها تغییر‏‎ ‎‏و تبدیل مدارک، موجب انتقال ملک نمی شود و اگر نزاعی در بین است به‏‎ ‎‏حاکم شرع مراجعه کنند.‏

‏‏[سؤال 9257]‏‏ ‏ ‏ 5099‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 10 / 1361‏

‏‏استفتا از دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏هرگاه ‏‏ منزل مسکونی شخصی متعلق به دیگری باشد که بابت ‏‏ اجاره ای‏‎ ‎‏پرداخت نمی نماید و مالک ‏‏ راضی نباشد که احدی نماز و روزه و خوردن و‏‎ ‎‏آشامیدن و حتی تشکیل مجالس روضه خوانی و غیره در آن منزل انجام دهد؛ از نظر‏‎ ‎‏شرعی چه صورتی پیدا می کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرفات بدون اجازۀ مالک شرعی یک هشتم، حکم غصب‏‎ ‎‏دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9258]‏‏ ‏ ‏ 5100‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏معروض این که درخت های میوه که در غرب کشور است و صاحبان آن ها معلوم‏‎ ‎‏نیست؛ از قبیل خرما ـ که الآن فصل خرما است ـ و لیموترش و لیموشیرین و سیب و‏‎ ‎‏غیره؛ آیا رزمندگان و غیره می توانند جهت خوردن از آن ها استفاده کنند یا خیر؟‏‎ ‎‏بسمه تعالی، تصرف در مال غیر جایز نیست، مگر با رضایت صاحب آن. ‏

‏‏[سؤال 9259]‏‏ ‏ ‏ 5101‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، سلام علیکم ورحمة الله‌‏

‏‏زمین فعلی ساختمان استانداری ایلام مشکلی دارد که به شرح زیر به عرض‏‎ ‎‏می رسد:‏

‏‏این زمین در دامنۀ تپه های شهر ایلام و با شیب زیاد واقع شده، طبق اظهار بعضی از‏‎ ‎‏اهالی بیش از بیست سال پیش سابقۀ کشت دیم دارد که صاحبان آن تدریجاً که شهر‏‎ ‎‏گسترش یافته، با انصراف از کشت به قصد ازدیاد قیمت اکثراً آن را فروخته اند. در سال‏‎ ‎‏1354 طبق قانون مربوط به مراتع به علت شیب زیاد، ملی و جزو مراتع اعلان شده و‏‎ ‎‏در سال 1356 برای ساختمان در نظر گرفته شده و در حال حاضر صاحبان اولیه ادعای‏‎ ‎‏مالکیت دارند. اما هیچ گونه آثاری دال بر احیای قبلی وجود ندارد و صرفاً ادعای آنان‏‎ ‎‏بر اساس شخم زدن و برداشت محصول در سابق، می باشد. سند هم دارند که بعد از‏‎ ‎‏ملی شدن زمین ها در سال 1354 لغو شده است.‏

‏‏روزها هم کارمندان نماز را در محل نمازخانه برقرار می کنند که اخیراً مورد اشکال‏‎ ‎‏بعضی آقایان واقع شده است. از طرف دیگر چون آن قانون لغو شده استانداری‏‎ ‎‏نمی تواند پولی بابت این زمین ها بپردازد. استدعا دارد ارشاد بفرمایید:‏

‏
‏‎

‎‏1. تکلیف مالکیت این زمین و موارد مشابه چیست؟‏

‏‏2. در مورد برقراری نماز جماعت چه باید کرد؟‏

‏‏3. زمین های بسیاری طبق قانون مراتع سال 1354 ملی اعلان شده، در مورد آن ها‏‎ ‎‏چه باید کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا علم به غصبیت مکان ندارید نماز صحیح است و اگر ثابت‏‎ ‎‏شود که متصرفین سابق قصد تملک زمین نمودند و زمین را با کشت، مالک‏‎ ‎‏شده بودند و بعداً هم از آن اعراض نکردند، تحصیل رضایت آنان لازم‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 9260]‏‏ ‏ ‏ 5102‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک ولی فقیه حضرت امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏بعد از عرض سلام، بفرمایید: مالی که به عنوان جهیزیۀ زن به شوهر سپرده شده،‏‎ ‎‏پس از مطالبه آن را نمی دهد؛ آیا احکام ودیعه و امانت داری در این مورد جاری است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر امانت سپرده شده و پس از مطالبه پس نمی دهد، در حکم‏‎ ‎‏غصب است.‏

‏‏[سؤال 9261]‏‏ ‏ ‏ 5103‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 1 / 1361‏

‏‏استفتا از محضر امام مدّ ظله ‏

‏‏1. آیا شوهر شرعاً می تواند بدون رضایت و اجازۀ زن عاقلۀ خود، از درآمد وی‏‎ ‎‏استفاده نموده و یا اموال منقول و غیر منقول زن را متصرف گردد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در مال غیر بدون رضایت او جایز نیست.‏

‏‏2. در صورت مکفی بودن درآمد زن، آیا شوهر می تواند شرعاً از پرداخت نفقه به زن خود امتناع ورزد.‏

‏‏بسمه تعالی، نفقه زن بر شوهر واجب است، ولو زن درآمد کافی داشته باشد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9262]‏‏ ‏ ‏ 5104‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، دام ظله العالی، ضمن عرض‏‎ ‎‏سلام به پیشگاه مبارک و رزمندگان غیور اسلام، مستدعی است به سؤال زیر جواب‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید.‏

‏‏چند نفر اشرار غارتگر، پولی را از مردم با توسل به ارعاب و تهدید، اخذ نموده اند‏‎ ‎‏و اکنون یکی یا دو تا از ایشان به چنگال عدالت افتاده است. آیا از نظر شرع مقدس‏‎ ‎‏اسلام می توان تمام پول های غارت شده و تلف شده را، از این فرد گرفت، و یا این که‏‎ ‎‏هر یک از آن ها، مقداری از آن پول ها را ضامن می باشند؟ و در هر صورت، اکنون آن‏‎ ‎‏فردی که دستگیر و به دادسرای انقلاب تحویل داده شده، جهت جلب رضایت مردم و‏‎ ‎‏در نتیجه رهایی خود، تمام آن پول ها را پرداخت نموده است. آیا تصرّف در همۀ این‏‎ ‎‏پول، برای مردم جایز است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تمام پول ها به دست فرد مذکور رسیده، ضامن تمام پول ها‏‎ ‎‏است و مطالبه از او مانع ندارد. و در صورت عدم ضمان تمام پول ها، اگر با‏‎ ‎‏رضایت خود بپردازد، تصرف اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 9263]‏‏ ‏ ‏ 5105‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حوزۀ استفتائیۀ امام، دام ظله العالی‏

‏‏مبلغی پول از طرف یکی از سازمان های اسلامی خارجی به عنوان کمک برای‏‎ ‎‏مجاهدین اسلامی آن جا در نظر گرفته شده و شخصی موظف شده که این پول را به آن‏‎ ‎‏طرف برساند. ولی توسط فرد حامل این مبلغ در اثر تبادل ارزی (مثلاً دلار) به یکی از‏‎ ‎‏بانک های خارج از ایران... روی حساب پول آن جا منفعتی روی این پول می آید؛‏‎ ‎‏شخص حامل دو حصه از منفعت را روی اصل و یک حصۀ آن را به نفع شخصی خود‏
‏‎

‎‏می تواند بردارد؟ اگر نمی تواند، نظر امام و مورد مصرف آن را بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در تبدیل، اجازۀ صاحب پول معتبر است و استفاده ای که از‏‎ ‎‏ناحیۀ تبدیل پول پیدا می شود ملک صاحب پول است، باید در همان‏‎ ‎‏مصرفی که مالک تعیین کرده صرف شود و شخص واسطه بدون رضایت‏‎ ‎‏مالک نمی تواند در او تصرف کند.‏

‏‏[سؤال 9264]‏‏ ‏ ‏ 5106‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏ضمن سلام بر امام امت، سلامت و سعادت آن حضرت را از درگاه خداوند متعال‏‎ ‎‏تا انقلاب مهدی (عج) خواهان و خواستاریم وامیدواریم که خداوند، سایۀ اماممان را‏‎ ‎‏از سر ما کوتاه نگرداند.‏

‏‏اماما! ما گروهی از اعضای انجمن اسلامی و بسیج مستضعفین روستای ولی آباد، که‏‎ ‎‏یکی از شاخه های شهرستان تنکابن است، از دست اندرکاران خواهانیم که زمانی را‏‎ ‎‏برای دیدار و تجدید پیمان با آن حضرت مقرر فرمایند؛ باشد که با این دیدار روحیه ای‏‎ ‎‏دوباره بگیریم و مشتاقانه تر در خدمت خدا و مردم باشیم. ‏

‏‏در ضمن، شخصی باغبان یکی از سرمایه داران بود. حدود 4 سال برای آن شخص‏‎ ‎‏کار کرد و بعد صاحب باغ به دلایلی می خواست که باغبان را بیرون کند؛ اما باغبان مبلغ‏‎ ‎‏حدود 000 / 50 تومان از صاحب باغ گرفت. آیا این پول حلال است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با رضایت به او داده یا قراردادی داشته اند که هرگاه‏‎ ‎‏بخواهد او را بیرون کند پول را به او بدهد، حلال است و در غیر این‏‎ ‎‏صورت حرام است.‏

‏‏[سؤال 9265]‏‏ ‏ ‏ 5107‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 9 / 1361‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، دامت برکاته‏

‏
‏‎

‎‏با عرض ادب، به استحضار می رساند این جانبان مالک شش دانگ زمینی در حومۀ‏‎ ‎‏بخش دو همدان، منطقۀ صنعتی محدوده شهری می باشیم، لکن طیّ نامۀ صادرۀ‏‎ ‎‏سازمان شهری استان همدان، به علت آن که در تهران خانۀ مسکونی داریم و با زن و‏‎ ‎‏بچّه ساکن آن می باشیم، مالکیت این جانبان لغو گردید، واین زمین ما به برادرزاده های‏‎ ‎‏فروشنده واگذار گردیده است. اکنون با توجه به بیانات و فرامین آن حضرت که قوانین‏‎ ‎‏خلاف شرع باید لغو گردد، و طبق فرمان اخیر که فرمودید: «هیچ کس حق ندارد در‏‎ ‎‏مال کسی ـ چه منقول و چه غیر منقول ـ و در مورد حق کسی، دخل و تصرّف کند، یا‏‎ ‎‏توقیف و مصادره نماید، مگر به حکم حاکم شرع، آن هم پس از بررسی دقیق و ثبوت‏‎ ‎‏حکم از نظر شرعی»، از حضور مبارک استفتا می نماید که آیا لغو مالکیت این جانبان از‏‎ ‎‏طرف اداره سازمان شهری استان همدان مطابق قوانین شرعی بوده است یا خیر؟‏

‏‏چون ملجأی غیر از آن حضرت، که ترتیب اثر به عرض حال ما بدهد، نمی دانیم،‏‎ ‎‏لذا ملتمسانه استدعا داریم نظر مبارک خودتان را در این باره، مرقوم فرمایید که حق‏‎ ‎‏شرعی ما ضایع نگردد. با عرض مراتب بندگی و جان نثاری‏

‏‏بسمه تعالی، تنها داشتن منزل مسکونی در شهر دیگر، موجب زوال‏‎ ‎‏مالکیت زمین نمی شود، و ضبط و تصرف ملک مشروع غیر، غصب و‏‎ ‎‏حرام است، و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9266]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 221‏

‏‏2. آیا اگر زنی پولی از جیب شوهر خود بردارد که او نمی داند، به عنوان دزدی‏‎ ‎‏حساب می شود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9267]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5156‏

‏‏3. اگر کسی زمینی را از مال حلال خریده باشد، یا به ارث به او رسیده باشد، چه در‏‎ ‎‏شهر چه خارج شهر، آیا بالاجبار می شود از او گرفت؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9268]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5156‏

‏‏4. اگر کسی زمین موات را احیا کرد و به صورت باغ یا زراعت درآورد، می توان‏‎ ‎‏بالاجبار از او گرفت؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست و رسیدگی موکول است به دولت اسلامی و‏‎ ‎‏مراعات مقررات لازم است.‏

‏‏[سؤال 9269]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5156‏

‏‏5. اگر کسی دو عدد منزل داشته باشد و به یکی از آن دو احتیاج داشته باشد، آیا‏‎ ‎‏منزل دیگر را جبراً می شود از او خرید یا اجاره کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9270]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏8. اگر مالکی زمین معلوم و مشخص خود را در زمانی که مزرعه آب نداشته، به‏‎ ‎‏شخصی داده که از آب مزرعۀ دیگر بکارد، آیا پس از آن که چاه عمیق حفر شود و خود‏‎ ‎‏مالک سهام چاه داشته و علاقۀ مفرط به کشاورزی داشته و دارد و بخواهد خودش‏‎ ‎‏استفاده نماید، آن شخص بایستی زمین معیّن را جهت کشاورزی به صاحبش مسترد‏‎ ‎‏نماید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین مذکور، به احیا یا خریدن از محیی ملک شده،‏‎ ‎‏تصرف و استفادۀ غیر مالک از او منوط به اذن و رضایت مالک است.‏

‏‏[سؤال 9271]‏‏ ‏ ‏ 5108‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 10 / 1359‏

‏‏دفتر رهبر عالی قدر، امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏بعضی از اراضی و قطعات در محدودۀ شهر که مالکش شخص معیّن است و‏‎ ‎‏مالکیتش با موازین شرعی می باشد، از طرف هیأت پنج نفری این اراضی، موات اعلام‏‎ ‎‏کرده و تقسیم می کنند و پول به صاحب ملک نمی پردازند، که موجب نارضایتی‏
‏‎

‎‏مالکین و سایر مردم می گردد. نظر مبارک رهبر عالی قدر را دربارۀ این اراضی اعلام‏‎ ‎‏فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک شرعی غیر، بدون رضایت او غصب و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 9272]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏2. قناتی دارای آب هست؛ ولی به علت اختلاف بین چند نفر از مالکین و خرابی‏‎ ‎‏قسمتی از قنات و عدم توجه بعضی از مالکین، فعلاً از آب آن استفاده نمی شود و در‏‎ ‎‏نتیجه، جمعی از مالکین و زارعین اقدام به حفر چاه عمیق نموده اند. آیا آن عده که از‏‎ ‎‏آب قنات مالکیت ندارند، می توانند اراضی را بدون اذن مالک شرعی تصاحب و‏‎ ‎‏تصرف نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر مالک شرعی داشته باشد، تصرف در آن منوط به اذن‏‎ ‎‏و رضایت مالک است.‏

‏‏[سؤال 9273]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5271‏

‏‏4. چنانچه مالکین به کشاورزی علاقه داشته باشند، ولی جمعی که مالک قنات‏‎ ‎‏نیستند، اراضی را تصرف نموده باشند، مالکین حق دارند سهم اراضی خود را از آن ها‏‎ ‎‏مطالبه نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه ملکیت زمین به وسیلۀ یکی از اسباب شرعیه برای‏‎ ‎‏شخصی ثابت شود، بدون رضایت او دیگری حق تصرف ندارد؛ و مالک‏‎ ‎‏قنات بودن ربطی به مالکیت زمین ندارد.‏

‏‏[سؤال 9274]‏‏ ‏ ‏ 5109‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک حضرت حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله‌ العظمی جناب آقای‏‎ ‎‏حاج سید روح الله‌ خمینی، دامت برکاته، با نهایت احترام؛ به عرض می رساند:‏

‏
‏‎

‎‏شش دانگ دهکده ای که به ثبت رسیده و حدود چهارگانه آن به وسیلۀ علائم‏‎ ‎‏طبیعی و نصب میله هایی به شرح مندرج در صورت مجلس تحدید حدود کاملاً معلوم‏‎ ‎‏و مشخص گردیده، به طور مشاع متعلق به خرده مالکین بوده که در اجرای قانون‏‎ ‎‏اصلاحات اراضی تحت کشت به زارعین مربوطه منتقل گردیده است و یک نفر از‏‎ ‎‏خرده مالکین، در محل و سایرین به اقتضای مشاغل دولتی در نقاط دور دست این دو‏‎ ‎‏محل می باشند و اطلاعی نداشته اند. مالک دهکدۀ همجوار ـ که اراضی هر دو دهکده‏‎ ‎‏بلافاصله وصل به هم می باشد ـ با تبانی برادرش که احد از خرده مالکین محل بوده و با‏‎ ‎‏سوء استفاده از عدم حضور سایر مالکین در محل، به علت هم سامان بودن اراضی به‏‎ ‎‏اتفاق چند نفر از زارعین خود به اراضی خرده مالکین رفته و آن را غاصبانه تصرف و‏‎ ‎‏مورد بهره برداری قرار داده، سپس برای آمارگیری به اداره اصلاحات ارضی مراجعه‏‎ ‎‏کرده و چون ساکن آن محل نبوده و هیچ گونه سمتی از لحاظ زارع یا مالک در آن جا‏‎ ‎‏نداشته از آمارگیری خودداری نموده اند و چندین سال است بدون هیچ گونه مدرک و‏‎ ‎‏مجوز قانونی ملک دیگران را غصب نموده است؛ آیا این اراضی را که بین عموم خرده‏‎ ‎‏مالکین مشاع است و بدون رضایت صاحبان و در غیاب آن ها (به طور موقت) غصب‏‎ ‎‏نموده، شرعاً حلال می باشد یا خیر؟ از حضور مبارک استدعا دارد عندالله‌ و‏‎ ‎‏عندالرسول، پاسخ شرعی آن را ذیلاً مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که تصرف در ملک غیر موقوف‏‎ ‎‏است به رضایت مالک آن و خصوصیات قضیه شخصیه باید در محاکم‏‎ ‎‏صالحه مطرح شود.‏

‏‏[سؤال 9275]‏‏ ‏ ‏ 5110‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 4 / 1361‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏کسی زمین زراعتی واگذاری مالک را که به عنوان تقسیم اراضی دولت به دست او‏‎ ‎‏رسیده، حق فروش اولویت آن را به دیگری دارد یا نه؟ در صورت جواز فروش حق‏
‏‎

‎‏اولویت زمین و تصرف ده سال خریدار آن زمین را، و پرداخت وجه تعیین شده به‏‎ ‎‏خود فروشنده آیا ورثه فروشنده می تواند معامله زمین فروخته شده را به خریدار بعد‏‎ ‎‏از فوت فروشنده فسخ و زمین را برگردانند؟ لطفاً بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین موکول به دولت اسلامی است و‏‎ ‎‏چنانچه زمینی را کسی شرعاً مالک بود و فروخت بدون حق فسخ ورثه‏‎ ‎‏نمی توانند فسخ کنند.‏

‏‏[سؤال 9276]‏‏ ‏ ‏ 5111‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، رهبر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، سلام علیکم‏

‏‏به محضر حضرت عالی می رساند: قریب به دو ماه پیش در یکی از بخش های یک‏‎ ‎‏بیمارستان، گردن بند طلا مفقود شده و پیگیری این موضوع به انجمن اسلامی محول‏‎ ‎‏شده و با تحقیقاتی که به عمل آورده شد، شخص خاطی مشخص نشده و مسئولیت‏‎ ‎‏کارهای مربوطۀ آن شیفت، به عهدۀ قریب به شانزده نفر یا بیشتر بوده. آیا از نظر‏‎ ‎‏شرعی می توان مبلغ گردن بند که بالغ بر پانزده هزار تومان است را از افراد مذکور‏‎ ‎‏مطالبه نماییم یا خیر؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، مطالبه از کسی که شرعاً ثابت نیست که طلا را برداشته جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 9277]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4080‏

‏‏3. آیا نوشتن شعار یا صحبتی از امام برای تبلیغ یا جواب گویی به گروهک ها بر‏‎ ‎‏روی دیوار ساختمانی، بدون اجازه و احتمالاً نارضایتی صاحب ساختمان، اشکال‏‎ ‎‏ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض رضایت صاحب آن اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9278]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7240‏

‏‏5. دو سال پیش در نهضت سوادآموزی آموزشیار بودم؛ در همان مدرسه،‏‎ ‎‏آموزشیار دیگری نیز درس می داد، در کلاس دیگری حوالۀ مقداری نفت که دقیقاً‏‎ ‎‏مقدارش یادم نیست (فکر می کنم 220 لیتر بود) از رئیس آموزشگاه گرفت البته بدون‏‎ ‎‏اطلاع من و به من نیز گفت: نصف مال کلاس شما، و نصف مال کلاس من؛ من گفتم:‏‎ ‎‏دیگر زمستان تمام شده و احتیاجی نیست و لذا در حدود 40 لیتر از سهمیۀ خودم را به‏‎ ‎‏فردی که واقعاً احتیاج داشت (با توافق مسئولین نهضت) دادم؛ البته فقط حواله مال‏‎ ‎‏نهضت بود و پولش از خودمان. بعد از چند روز فهمیدم او قصد دارد نفت را برای‏‎ ‎‏منزل خودش مصرف کند، ولی از طرف مدیر مدرسه و همین طور شعبه ای که حواله‏‎ ‎‏مربوط به آن شعبه بود، اعتراض شده بود که مدرسه این نفت را احتیاج ندارد و به‏‎ ‎‏آموزشیار تعلق نمی گیرد. خلاصه من نمی دانم آیا این آموزشیار، نفت را گرفته یا نه؟‏‎ ‎‏البته این آموزشیار، توده ای از آب درآمد و پاکسازی شد و من هم به خاطر بیماری و‏‎ ‎‏بعد، تولد بچه نتوانستم به کارم ادامه دهم. حالا مدتی است نگرانم که آیا من مسئول‏‎ ‎‏بودم که به نهضت اطلاع دهم که این نفت مورد احتیاج نیست و ناراحتم؛ مرا راهنمایی‏‎ ‎‏کنید.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نسبت به گذشته بر شما چیزی نیست.‏

‏‏[سؤال 9279]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6998‏

‏‏3. آیا استفاده از وسایل کسب علم در مدارس مانند گچ و تخته و... برای استفادۀ‏‎ ‎‏شخصی جایز است، با توجه به این که در جهت کسب علم بوده و نه استفادۀ دیگر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات مدارس و اجازۀ مسئولین مربوطه است.‏

‏‏[سؤال 9280]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6998‏

‏‏5. در آزمایشگاه شیمی گروهی هستیم که با اجازه و اطلاع مدیر دبیرستان و زیر‏‎ ‎‏نظر معلم شیمی آزمایش هایی برای تحقیق بیشتر انجام می دهیم. آیا استفاده از مواد و‏
‏‎

‎‏احیاناً از بین رفتن بعضی از وسایل در موقع آزمایش برای یک گروه چند نفره جایز‏‎ ‎‏است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دبیرستان و اجازۀ مدیر است و چنانچه بدون‏‎ ‎‏اجازه، استفاده نمایند و یا آن که وسایل به دست آنان از بین برود، ضامن‏‎ ‎‏هستند.‏

‏‏[سؤال 9281]‏‏ ‏ ‏ 5112‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 11 / 1361‏

‏‏حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏1. مقداری کالا بنا بر حکم دادسرای ویژۀ امور صنفی قرار است در اختیار تعاونی‏‎ ‎‏قرار گیرد، که با قیمت های تعیین شدۀ دادگاه محترم امور صنفی، قیمت آن به صاحب‏‎ ‎‏کالا پرداخت شود. صاحب کالا ضمن مراجعه برای تسریع در امر تحویل، اظهار‏‎ ‎‏می دارد که چون حکم دادگاه، کمتر از نصف قیمت خرید من می باشد، راضی نیستم.‏‎ ‎‏از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت به تحویل و توزیع کالا چیست؟‏

‏‏2. تعدادی کالا، بنا بر حکم دادسرای ویژۀ امور صنفی قرار است در اختیار تعاونی‏‎ ‎‏قرار گیرد و بهای آن را ـ با وجود مشخّص بودن صاحبان کالا ـ باید به حساب جاری‏‎ ‎‏تعیین شده از طرف دادگاه واریز نماییم. از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت‏‎ ‎‏به تحویل و توزیع کالا چیست؟‏

‏‏3. مقداری کالا از یکی از کارخانجات مصادره شده، در اختیار تعاونی‏‎ ‎‏قرار  می گیرد. از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت به تحویل و توزیع کالا‏‎ ‎‏چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که موارد مذکوره، مستند به حکم حاکم شرع‏‎ ‎‏باشد  و قطع به خلاف نباشد، حکم دادگاه نافذ، و عمل به طبق آن مانع‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9282]‏‏ ‏ ‏ 5113‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 1 / 1361 ‏

‏‏دفتر رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی‏

‏‏در باغچه بعضی از مدارس دولتی یا استیجاری به وسیله کارکنان مدرسه سبزی‏‎ ‎‏کشت می شود که از آب لوله مدرسه مشروب می گردد. آیا کارکنان مدرسه شرعاً‏‎ ‎‏می توانند از سبزی یا میوه درختان موجود در باغچه ها استفاده نمایند یا نه؟‏‎ ‎‏خواهشمند است دستور فرمایید چگونگی امر را اعلام فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر مقررات خاصی باشد.‏

‏‏[سؤال 9283]‏‏ ‏ ‏ 5114‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، استدعا دارد نسبت به موارد زیر،‏‎ ‎‏نظر شریفتان را اعلام فرمایید:‏

‏‏1. زمین هایی که در حومۀ تهران بوده و صاحبانشان معلوم نبوده و هنوز هم‏‎ ‎‏معلوم  نیست و در اوایل انقلاب و بعد از آن، افراد بی بضاعت که خانه نداشته اند،‏‎ ‎‏آن ها  را گرفته و ساختمان ساخته اند، تصرف این چنین زمین هایی از نظر شرع چطور‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، با نظر مسئولین مربوطه، در دولت اسلامی مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9284]‏

‏‏2. اگر حالا یا بعدها ـ که این زمین ها ارزش پیدا می کند ـ صاحبانشان پیدا شود، چه‏‎ ‎‏باید کرد؟ آیا باید خانه را واگذار کرد یا بهای زمین را داد؟ اگر بخواهیم بهای زمین را‏‎ ‎‏بدهیم، آیا باید بهای زمان انقلاب را بدهیم، یا قیمت روز آن را پرداخت کنیم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مالک شرعی زمین معلوم است، باید رضایت او تحصیل‏‎ ‎‏شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9285]‏

‏‏3. اگر صاحب زمین کسی باشد که به احتمال زیاد در زمان طاغوت، این زمین ها‏‎ ‎‏را  به زور گرفته باشد، تکلیف چیست؟ (امثال شریف امامی، آموزگار نخست وزیر‏‎ ‎‏رژیم سابق).‏

‏‏بسمه تعالی، حکم همان است که قبلاً ذکر شد و امر این زمین ها، با دولت‏‎ ‎‏اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 9286]‏

‏‏4. اگر این چنین تصرفی درست باشد و افرادی که این خانه ها را ساخته اند، اگر بنابر‏‎ ‎‏ضرورت زندگیشان بخواهند از تهران به شهرستان های دیگر بروند، آیا می توانند این‏‎ ‎‏خانه ها را با شرایط مذکور بفروشند؟ و در صورت جواز، آیا تنها بنا و آنچه که در آن‏‎ ‎‏ساخته، باید بفروشند یا زمین آن را هم می توانند بفروشند؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 9287]‏

‏‏5. خرید و فروش زمین هایی که سند محضری ندارد و صاحب ملک، قولنامه ای‏‎ ‎‏می فروشد، از نظر شرع چطور است؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید با مراعات موازین شرعی، و مقررات دولت اسلامی‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏[سؤال 9288]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2258‏

‏‏3. در چیزی که توقیف شده، مثل خانه و حمام و غیره، تصرف اشخاص جایز‏‎ ‎‏است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر توقیف از طرف دولت اسلامی است میزان مقررات آن‏‎ ‎‏است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9289]‏‏ ‏ ‏ 5115‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، مرجع عالی قدر تشیع، و رهبر کبیر‏‎ ‎‏انقلاب، امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏این جانب ساکن قریۀ حصارک کرج، مدت چهارده سال است که باغی را در ده‏‎ ‎‏حصارک، جنب امامزاده محمد، به مساحت تقریبی شش هزار متر مربع احداث‏‎ ‎‏نموده ام و چون زمین های اطرافش، جهت احداث مسکن فروخته شده و خانه سازی‏‎ ‎‏شده است، در نتیجه نهر آب باغ مزبور، از میان خانه های جدید الاحداث عبور می کند،‏‎ ‎‏به طوری که آبیاری را مشکل نموده و به علاوه موجب خسارت و ضرر به خانه های‏‎ ‎‏مسکونی جدید می شود و با توجه به این که باغ فوق، جزء اموال مصادره شده نیست،‏‎ ‎‏آیا شرعاً می توانم آن را به فروش برسانم یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار ملک، در اصل فروش و انتخاب مشتری، با مالک‏‎ ‎‏شرعی است و مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است.‏

‏‏[سؤال 9290]‏‏ ‏ ‏ 5116‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خواهشمند است نظریه خود را دربارۀ مسأله زیر مرقوم فرمایید:‏

‏‏زمینی در مقابل 530000 ریال وجه نقد، در تاریخ 13 / 2 / 1358 از طرف دفتر‏‎ ‎‏خانه سازی برای مستضعفین، به این جانب طبق ضوابطی ـ که می بایست از تاریخ عقد‏‎ ‎‏قرارداد به مدت سه ماه، 60% کار ساختمان انجام شود و در غیر این صورت، زمین‏‎ ‎‏برگشت داده خواهد شد ـ فروخته شد، و شروع به ساختن ساختمانی دوطبقه کردم،‏‎ ‎‏که یک طبقۀ آن، با مقداری از پول فرزندم ـ که ایشان تصمیم داشت پس از ازدواج در‏‎ ‎‏آن سکونت داشته باشد ـ و بقیه از مقدار پولی که متعلق به خودم بود. پس از مدتی که‏‎ ‎‏از شروع ساختمان گذشته بود، برای تکمیل کردن، احتیاج به پول پیدا کردم. برای‏
‏‎

‎‏درخواست وام، به بنیاد مراجعه نمودم و بنیاد جواب گفت که هیچ گونه تعهدی نسبت‏‎ ‎‏به ساختن ساختمان و پرداخت وام نداریم. لذا به اجبار برای کامل کردن ساختمان،‏‎ ‎‏مقداری مقروض شدم، که پس از تکمیل ساختمان، قرض را بپردازم. ساختمان که‏‎ ‎‏تکمیل شد، موعد قرض فرا رسید، و برای پرداخت آن، مجبور شدم یک طبقه از آن‏‎ ‎‏ساختمان را، به مدت یک سال اجاره و رهن دهم. حال که ساختمان و موعد اجاره، به‏‎ ‎‏پایان رسیده، شخص مذکور ساختمان را تخلیه نمی نماید. ‏

‏‏و از طرفی فرزند این جانب به تکلیف رسیده و تصمیم به ازدواج گرفته است.‏

‏‏پس از اتمام بدهی ساختمان، به دفتر خانه سازی برای مستضعفین مراجعه نمودم،‏‎ ‎‏که هم راجع به گرفتن سند اقدام نمایم، و هم موقعیت فعلی را با آن ها در میان بگذارم.‏‎ ‎‏آن ها در پاسخ گفته اند که شما حقی نسبت به آن یک طبقه که اجاره داده اید، ندارید و‏‎ ‎‏آن شخص ـ که هیچ گونه حقی نسبت به ساختمان ندارد ـ می تواند جداگانه برای خود،‏‎ ‎‏سندی اختیار کند و شما مالک یک طبقه از آن دو طبقه می باشید. نظریه آن رهبر‏‎ ‎‏محبوب و امید مظلومان در مورد مسأله زیر، باعث دلگرمی این قبیل مظلومان ذکر‏‎ ‎‏شده در بالا، می باشد.‏

‏‏1. آیا چنین شخصی می تواند نسبت به ساختمانی که هیچ گونه نقشی در ساختمان‏‎ ‎‏و مخارج آن ندارد، از نظر شرع حقی داشته باشد؟‏

‏‏2. آیا دفتر خانه سازی برای مستضعفین، از نظر شرع می تواند سهمی از خانه ای که‏‎ ‎‏دسترنج یک عمر زحمات این جانب بوده، برای چنین شخص ظالم، که مدت ها است‏‎ ‎‏باعث ناراحتی و نگرانی خود و خانواده این جانب شده، حقّی قائل شود؟‏

‏‏طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی‏‎ ‎‏خمینی را نگهدار‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به امر زمین، موکول به دولت اسلامی است و‏‎ ‎‏ساختمان ملک کسی است که آن را با پول خود ساخته است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9291]‏‏ ‏ ‏ 5117‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مستطاب رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ امام خمینی،‏‎ ‎‏دامت افاضاته، احتراماً؛ طول عمر و موفقیت آن قائد عظیم الشأن را از درگاه ایزد متعال‏‎ ‎‏آرزومندیم. این جانبان نمایندگان منتخب صنف فرش تهران به مسائلی برخورد‏‎ ‎‏نموده ایم که با کسب تکلیف شرعی از محضر آن جناب، جوابگوی افراد صنف خود‏‎ ‎‏خواهیم بود.‏

‏‏1. قانون نظام صنفی اصناف در شورای انقلاب به تصویب رسیده و برای افراد‏‎ ‎‏صنف، خطوطی را مشخص کرده است. آیا نمایندگان منتخب صنف می توانند مبلغی‏‎ ‎‏به عنوان تأمین هزینه های اتحادیه، به یک نسبت مشخص دریافت نمایند و اگر‏‎ ‎‏واحدی از پرداخت ماهانه خودداری کرد، بالاجبار از او مطالبه نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، نمی توانند از کسی وجهی زاید بر آنچه که تعهد نموده، بدون‏‎ ‎‏رضایت دریافت کنند.‏

‏‏[سؤال 9292]‏

‏‏2. پس از وضع مخارج اتحادیه، مازاد مبلغ دریافتی بالا را می توانند در امور خیریه‏‎ ‎‏(کمک به بازسازی مناطق جنگی، جبهه ها و...) مصرف نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار تعیین مصرف پول دریافتی با صاحبان پول است.‏

‏‏3. در عرف بازار، جواز هر صنف دارای قیمت نسبتاً خوبی می باشد. آیا برای صدور جواز کسب،‏‎ ‎‏نمایندگان منتخب صنف مجاز هستند مبلغی را مطالبه نمایند و مبلغ مذکور را به حساب اتحادیه واریز‏‎ ‎‏نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است و خارج از حدود مقررات، حق ندارند از کسی‏‎ ‎‏چیزی مطالبه کنند.‏

‏‏4. آیا نمایندگان منتخب صنف مختارند از ادامۀ کار واحدهایی که طبق ضوابط نظام صنفی اصناف‏‎ ‎‏(مادۀ 2 قانون نظام صنفی سال 59) و اتحادیه نیستند جلوگیری به عمل آورند و در صورت عدم تطبیق‏
‏‎

‎‏از ضوابط، محل کار آن ها را تعطیل نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اتخاذ تصمیم در این گونه امور، موکول به دولت جمهوری اسلامی و محاکم‏‎ ‎‏قضایی با مراعات ضوابط شرعی است.‏

‏‏[سؤال 9293]‏‏ ‏ ‏ 5118‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 1 / 1361 ‏

‏‏پس از سلام، عرض می شود که پدر و عموهایم مقداری از مرتع جنگلی، از پدر‏‎ ‎‏خودشان به ارث بردند و سهم هر یک معلوم شد. پدر ما آن مقدار ملک به ارث رسیدۀ‏‎ ‎‏خود را، به عنوان خرج بعد از فوت وصیت کرده است، ما هم چهار برادر هستیم که‏‎ ‎‏وصی پدر خود می باشیم. ولی قبل از فوت، آن را به یکی از برادرانش اجاره داد و‏‎ ‎‏عموی ما ملک را تصرف نموده، ولی نه ملک را به ما می دهد و نه اجارۀ آن را، و خرج‏‎ ‎‏میت هم مانده است. تکلیف ما نسبت به این ثلث چیست؟ در ضمن شغل ما چهار‏‎ ‎‏برادر حشم داری است و ملک خودمان را هم احتیاج داریم. آیا از نظر شرعی و قانونی‏‎ ‎‏ما می توانیم دربارۀ این ملک اقدام بنماییم یا خیر؟ لطفاً جواب را کتبی ارائه بفرمایید،که‏‎ ‎‏مورد احتیاج می باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، منوط است به دولت اسلامی. ‏

‏‏[سؤال 9294]‏‏ ‏ ‏ 5119‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 7 / 1361‏

‏‏محضر انور حضرت آیت الله‌ العظمی، آقای خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول عمره‏‎ ‎‏الشریف، محترماً به عرض عالی می رسانیم که:‏

‏‏یک هکتار آب و ملک موروثی جدمان ـ که کارش را خودمان می کردیم ـ در اثر‏‎ ‎‏سانحۀ مریضی که پیش آمد، طبق قرارداد و نوشتۀ یک ساله، به دست کارگری دادیم.‏‎ ‎‏فعلاً می خواهیم خودمان ـ مثل سابق ـ کارش را انجام دهیم و ایشان می گوید: آقا‏‎ ‎‏فرموده: زمین مال خدا است. آیا ملک و آب موروثی حقّه را با قرار سه الی چهار سال‏
‏‎

‎‏نباید واگذار نماید؟ اگر شرعاً مالک و مستحق زراعت کردن هستیم مزیّن به خاتم‏‎ ‎‏شریف فرمایید.‏

‏‏مضافاً این که امسال کلاً ما را از حق مالکیت طرد نموده، به دادگاه صالحه شکایت‏‎ ‎‏دادیم، آن هم وقت رسیدگی را، چهار ماه دیگر تعیین کرده اند. در این صورت‏‎ ‎‏نمی دانیم آیا قانون اسلامی، برای رسیدن به حق حقه، اجرا می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی موکول به دادگاه های اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 9295]‏‏ ‏ ‏ 5120‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏محترماً به عرض می رساند: این جانب اهل سبزوار خانه ای در چندین سال پیش‏‎ ‎‏خریداری و حدود پانزده سال با شوهر و فرزندم در آن ساکن بوده و چند سالی است‏‎ ‎‏به سبزوار آمده ام. این خانه حدود پنجاه سال قبل ساخته شده. حالیه چند نفر از اهالی‏‎ ‎‏ده، قفل درب خانه ام را شکسته؛ به دلیل آن که زمین خانۀ مذکور در زمان ساخت،‏‎ ‎‏محل برج بوده و متعلق به بیت المال است و برای پایگاه بسیج متصرف شده اند.‏‎ ‎‏استدعا دارم نظریۀ خود را در مورد مالکیت حقیر اعلام فرمایند. ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف ملک غیر بدون اجازۀ مالک، غصب و حرام است و‏‎ ‎‏مدعی عدم مالکیت تا دعوای خود را به وجه شرعی ثابت نکند، حق‏‎ ‎‏مزاحمت ندارد و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9296]‏‏ ‏ ‏ 5121‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏بیان فرمایید که علمای علمیه و فقهای اثنی عشریه در این مسأله شرعیه چه‏‎ ‎‏می فرمایند؟‏

‏‏امام امت! در روستاهای حومۀ بیهند، اراضی ملکی مشروعی دارم، که ثبتی و‏
‏‎

‎‏متصرفی چندین سالۀ من است. در رژیم قبلی، عده ای به یاری چند نفر ثروتمند‏‎ ‎‏شهرنشین، با پشتیبانی خوانین، در اراضی کشاورزی فدوی، بدون اجازۀ من ده حلقه‏‎ ‎‏چاه حفر کردند و خساراتی تولید نمودند که از امور کشاورزی محروم شده ام. به قانون‏‎ ‎‏و دادگاه مراجعه کردم و در دادگاه برای مقداری خسارت از نظر عرف، حاکم شده ام،‏‎ ‎‏ولی تا به حال جواب خسارت را هم نداده اند، سؤال این است که:‏

‏‏1. آیا از نظر شرعی، حق داشته اند در اراضی کشاورزی ثبتی ملکی بنده چاه حفر‏‎ ‎‏کنند یا خیر؟ و آیا بایستی مقدار اراضی که چاه در آن حفر شده، از کشت و زراعت‏‎ ‎‏محروم باشد و یا این که از بنده خریداری کنند؟‏

‏‏2. چنانچه در آتیه، در اثر آفات ارضی و سماوی، آبی از بندسار و چاه آب موتوری‏‎ ‎‏بنده به داخل ده حلقه چاه مورد بحث رسوخ نماید، و برای متجاوزین تولید خسارت‏‎ ‎‏کند، شرعاً چه تکلیفی خواهد داشت؟ من حدود چهارده نفر عائله دارم، شغل و امیدم‏‎ ‎‏همین کشاورزی بوده و هست. حکم الله‌ را بیان فرمایید. حکم محکومیت متجاوزین‏‎ ‎‏در مورد جبران خسارت از نظر عرف، به پیوست است.‏

‏‏بسمه تعالی، برای بررسی و احقاق حق، به محاکم قضایی مراجعه نمایید.‏

‏‏[سؤال 9297]‏‏ ‏ ‏ 5122‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 4 / 1361‏

‏‏دفتر محترم امام امت، ضمن عرض سلام، معروض می دارد: ‏

‏‏قسمتی از اراضی این جانبان که چمن زار و زمین کشت بود، فئودال ها در زمان‏‎ ‎‏رژیم طاغوت، با زور از ما گرفته و در مقابل آن، پول قابل توجهی، سال به سال به‏‎ ‎‏عنوان اجاره در اختیار ایلات منطقه گذاشته بودند. در این مورد به هر جا شکایت‏‎ ‎‏کردیم، جواب مثبت به ما ندادند. حالا که با یاری خداوند عالم، و با همت مردم دلیر‏‎ ‎‏ایران، مخصوصاً با رهبری بی دریغ خمینی بت شکن، دولت طاغوت ریشه کن شد و‏‎ ‎‏به جایش دولت جمهوری اسلامی نشست. آیا صاحبان آن زمین های غصب شده ـ که‏
‏‎

‎‏تمامی پیرمرد و بیوه زن و صغیر و یتیم و مستضعف ترین مردم منطقه هستند ـ‏‎ ‎‏می توانند با سند موجود و معتبر، که در دست دارند، روی آن زمین ها کشت و زراعت‏‎ ‎‏کنند یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدعی به وجه شرعی ثابت کند که ملکی از او غصب شده،‏‎ ‎‏می تواند ملک خود را مطالبه نماید و اگر نزاعی در بین است، برای فیصلۀ‏‎ ‎‏آن، به محاکم قضایی مراجعه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9298]‏‏ ‏ ‏ 5123‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت افاضاته، پس از اهدای‏‎ ‎‏سلام به پیشگاه مبارک؛ سلامت و طول عمر جناب عالی را از خداوند خواهانم. از‏‎ ‎‏محضر مبارک تقاضا می شود به مسألۀ زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏چند نفر دزد و سارق مسلّح به نوبت های متوالی از مردم بی دفاع روستایی، به زورِ‏‎ ‎‏اسلحه مبلغ صد و پانزده هزار تومان پول اخاذی کرده اند که نوبت اول به عنوان مثال،‏‎ ‎‏جلال خان و عده ای مبلغ پانزده هزار تومان و نوبت دوم جلال خان و عده ای مبلغ‏‎ ‎‏بیست هزار تومان، نوبت سوم جلال خان و حسین و آزاد مبلغ سی هزار تومان، نوبت‏‎ ‎‏چهارم جلال خان و علی و غیره مبلغ پنجاه هزار تومان.‏

‏‏حال از این عده، حسین و علی به چنگال عدالت افتاده اند. جهت جلب رضایت‏‎ ‎‏مردم و رهایی خود از زندان، تمام پول ـ یعنی هر صد و پانزده هزار تومان ـ را پرداخت‏‎ ‎‏کرده اند؛ آیا از نظر شرع مقدس اسلام جایز است که اهالی، همۀ مبلغ پول را تصرف‏‎ ‎‏کنند یا خیر؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، پولی که دادگاه های شرعی به حساب پول آن ها به آن ها‏‎ ‎‏می دهند، می توانند بگیرند؛ مگر این که علم داشته باشند از آن ها نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9299]‏‏ ‏ ‏ 5124‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 2 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ بدین وسیله استفتا می نماید نسبت به رقبات مندرج در حکم که در رژیم‏‎ ‎‏منحوس ستم شاهی و در عصر ناصرالدین شاه قاجار که حکومت ظلم و جور‏‎ ‎‏شاهنشاهی و حکام عملۀ ظلم بر همۀ کشور ما حاکم بوده است. سه برادر به شرح‏‎ ‎‏مندرج در حکم که بر علیه ستمگران و حکام و ولایت قیام نموده اند و جان خود را در‏‎ ‎‏این راه نهاده اند و اموال ایشان توسط عده ای از خدا بی خبر عدواناً غصب و تصرف‏‎ ‎‏شده است و نظر به این که اولاد صغار ایشان بی سرپرست و بی دادرس بوده اند، حکم‏‎ ‎‏مزبور نیز کأن لم یکن و بلا اجرا مانده است و هم اکنون در زمان حاضر، تعدادی از این‏‎ ‎‏رقبات در دست اولاد همان متصرفین موجود می باشد. خواهشمند است اظهار لطف‏‎ ‎‏فرموده نظر مبارک را شرعاً و قانوناً مرقوم فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی و تحقیق دربارۀ مطلب مرقوم، موقوف به دادگاه های‏‎ ‎‏صالحه است.‏

‏‏[سؤال 9300]‏‏ ‏ ‏ 5125‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏طلبه ای یک قطعه از اراضی کوی طلاب آستانۀ مقدّس رضوی را با اذن حاکم شرع‏‎ ‎‏به عنوان اجاره به مدّت بیست سال اخذ نموده و اجارۀ سالیانۀ آن را هم یکی دو سال‏‎ ‎‏داده، ولی در غیاب او شخص دیگری ساختمانی روی آن بنا کرده، آیا متصرّف (که در‏‎ ‎‏آن زمین ساختمان کرده، و مدّت چند سال هر طور که خواسته استفاده و تصرّف و‏‎ ‎‏سکنا کرده) بابت استفاده و تصرّف و سکنا ضامن است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9301]‏‏ ‏ ‏ 5126‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 6 / 1358‏

‏‏به عرض عالی می رساند: ‏

‏‏1. قبرستان قدمگاه کاشان که چهل و هشت جریب بود و از طرف عالم ربّانی السید‏‎ ‎‏فخرالدین (پدر امام زاده سید اعظم السید علی که فعلاً صحن و بقعه آن در قدمگاه‏‎ ‎‏است که از اولاد امام زاده یحیی که گنبد و بارگاه آن در تهران است) بنا شد. و در سال‏‎ ‎‏925 هجری قمری، وقف بر دفن اموات مسلمین شد. در زمان سلطنت طاغوتی، قبور‏‎ ‎‏مسلمین حتی قبور عده ای از علمای بزرگ و سادات عالی مقدار را بر هم زدند و مانع‏‎ ‎‏از دفن شدند و در آن خانه و مدرسه و غیره ساخته اند.‏

‏‏آیا می توان در حوض های آن وضو گرفت و در آن بناها نماز خواند یا حکم غصب‏‎ ‎‏بر آن جاری و وضو و نماز در آن باطل می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان ثابت است، تصرفات مذکوره، حکم‏‎ ‎‏غصب را دارد.‏

‏‏2. بعضی از مساجد که در مسیر خیابان ها واقع شده است، نظر مبارک عالی در مورد آن ها چه می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مساجدی که در مسیر جاده واقع شده است، اگر به هیچ وجه احتمال عود ندارد،‏‎ ‎‏حکم مسجد بر آن مترتّب نمی شود.‏

‏‏[سؤال 9302]‏‏ ‏ ‏ 5127‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، زید عزّه‏

‏‏پس از عرض سلام، امید است وجود گرامیتان تا ظهور حضرت بقیة الله‌ الأعظم‏‎ ‎‏عجل الله‌ تعالی فرجه الشریف از گزند حوادث مصون و بر دشمنان اسلام و مسلمین‏‎ ‎‏پیروز باشید. مسأله ای در بین است، خواهشمند است جواب بفرمایید:‏

‏‏واقفی مسجد و چند باب مغازه برای مخارج ضروری مسجد ساخته و به اجاره‏‎ ‎‏داده است. ضمناً خانه ای را که مشرف به خیابان است، جهت قبرستان خود و‏
‏‎

‎‏خانواده اش اختصاص داده است. در حال حاضر، واقف بنا به وصیتش در همین خانه‏‎ ‎‏مدفون است. با تفاصیلی که به عرض رسید، آیا بسیج مستضعفین مسجد، می توانند از‏‎ ‎‏این قبرستان خانوادگی به عنوان کتابخانه یا مشابه آن استفاده نمایند یا دخل و تصرّف‏‎ ‎‏در آن حرام می باشد؟ والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، منوط به اجازۀ صاحب آن است.‏

‏‏[سؤال 9303]‏‏ ‏ ‏ 5128‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏رهبر عظیم الشأن! سلام و درود ما جان برکفان را بپذیر. در این جا لازم است به‏‎ ‎‏استحضار برسانیم که ما آن زبان گویا را نداریم که از شما، قدردانی و تشکر کنیم. تنها‏‎ ‎‏کاری که از دست ما بر می آید، این است که به سلامتی شما دعا کنیم و شعار «خدایا،‏‎ ‎‏خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار» را دائماً زمزمه کنیم.‏

‏‏امام عزیز! یک سؤال شرعی داشتم و آن این بود که ما اخیراً یک شماره ای به‏‎ ‎‏دستمان رسیده است که با این شماره می توانیم به طور رایگان با تمام نقاط امریکا،‏‎ ‎‏تماس تلفنی داشته باشیم. با توجه به این که صاحب شرکت تلفن، سال های سال‏‎ ‎‏حقوق مستضعفین را پایمال کرده است، آیا صحیح است که از آن، استفادۀ شخصی‏‎ ‎‏کنیم؟ و یا از آن برای تبلیغات اسلامی استفاده بکنیم؟ به این معنا که ما می توانیم با‏‎ ‎‏گرفتن این شماره، اخبار کشورهای اسلامی را ـ به فرض از واشنگتن ـ گرفته و آن را‏‎ ‎‏ضبط کرده و در یک شهری ـ به فرض در همین شهری که ما زندگی می کنیم ـ برای‏‎ ‎‏مسلمانان پخش کنیم.‏

‏‏از خداوند متعال خواستاریم که سلامت و سعادت آن امام را پایدار نماید، تا ما را‏‎ ‎‏دعا کنند، که ان شاء الله‌ با دستی پر، به خدمت اسلام برسیم.‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از مال دولت یا شخص حقیقی یا حقوقی، بدون‏‎ ‎‏کسب اجازۀ قانونی، حکم غصب دارد، ان شاء الله‌ تعالی در حمایت اسلام،‏‎ ‎‏و خدمت به مسلمین موفق باشید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9304]‏‏ ‏ ‏ 5129‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏تمام حاصل زمین موقوفه ـ که عمل به وقف نمی شده ـ و باقی حاصل های زمین‏‎ ‎‏دیگر که غیر موقوفه است سال های متمادی مخلوط بوده و استفاده شده است. ما‏‎ ‎‏چگونه بعد از این استفاده کنیم و اموال خودمان را از وقف جدا کنیم؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به مقداری که یقین دارند از عوائد وقف صرف در غیر‏‎ ‎‏جهت وقف شده ضامن هستند و باید از عهده برآیند.‏

‏‏[سؤال 9305]‏‏ ‏ ‏ 5130‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 12 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏چه می فرمایید نسبت به موقوفه ای که با کوشش حجت الاسلام غیوری و با‏‎ ‎‏رضایت ادارۀ اوقاف و متولّی و مستأجر موقوفه برای ادارۀ آموزش و پرورش شهر‏‎ ‎‏ری ـ جهت تأسیس یک مجتمع فرهنگی که در محل ضروری است ـ اختصاص یافته‏‎ ‎‏است. عده ای که در بین آن ها مستضعف نیز دیده می شود به زور دیوار موقوفه را‏‎ ‎‏خراب و به قصد خانه سازی آن را تصرف می کنند.‏

‏‏آیا تصرف ملک موقوفه بدون اذن متولّی یا مستأجر آن جایز است؟ و صرف‏‎ ‎‏مستضعف بودن موجب جواز این گونه تصرف است؟ و آیا ادامۀ تصرف ملک موقوفه‏‎ ‎‏و اقامۀ نماز و انجام تکالیف دینیۀ دیگر در آن بی اشکال است؟‏

‏‏جبران خسارات متحمله موقوفه، در عهده و ضمانت کیست؟ آیا متولی موقوفه یا‏‎ ‎‏ادارۀ اوقاف ملزم به پرداخت وجهی در برابر تأسیسات متصرفین می باشند؟‏

‏‏در خاتمه، زمین موقوفه حدود هشت هزار متر مربع و واقع در بلوار مرداویچ شهر‏‎ ‎‏ری و معلوم المصرف و موسوم به باغ وقفی وزیر لشکر است. والسلام علیکم‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در زمین موقوفه بدون اجازۀ متولی شرعی جایز‏‎ ‎‏نیست و در حکم غصب است و خسارات وارده بر عهدۀ شخص متصرف‏
‏‎

‎‏است و اعیانی که ملک متصرف است مربوط به خود او است؛ ولی در‏‎ ‎‏صورت عدم موافقت متولی شرعی به ابقای آن ها در موقوفه، باید موقوفه را‏‎ ‎‏تخلیه نماید.‏

‏‏[سؤال 9306]‏‏ ‏ ‏ 5131‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏فردی در مدرسه ای سکونت داشته و به شرایط جواز سکونت در آن عمل نکرده‏‎ ‎‏است. در مدت سکونت جمعاً مبلغ ده هزار تومان به عنوان شهریه از آن مدرسه گرفته‏‎ ‎‏است. الآن می داند که اگر این مبلغ را به متولی آن برگرداند به مصرف واقعی آن‏‎ ‎‏نخواهد رسید. در هر حال می خواهد آن را برگرداند تا مدیون نباشد. بفرمایید آن را به‏‎ ‎‏چه مصرفی برساند. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از وجوه شرعیه است، باید به حاکم شرع و اگر از موقوفه‏‎ ‎‏است، به متولی شرعی مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 9307]‏‏ ‏ ‏ 5132‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی، نایب‏‎ ‎‏الامام، جناب حاج آقا سید روح الله‌ الموسوی الخمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ عاجزه ساکن پاریز سیرجان، بخش دوازده ثبتی کرمان، در موارد مشروحۀ‏‎ ‎‏مطروحه ذیل، از آن محضر مقدس و مبارک استدعای نفاذ حکم شرعی را دارد.‏

‏‏1. شخص زید نامی در ملک مهریه و نکاحیه این عاجزه و در اراضی مشاعی‏‎ ‎‏تقسیم شده بر مبنای عرف محل، بدون رضایت این ضعیفه در اراضی ملک مورد‏‎ ‎‏اشاره (مهریه و نکاحیه و سهم الارث) که آبی و دارای جوی و جدول و ممر و مدخل و‏‎ ‎‏حیّز و حریم می باشد، خودسرانه و غیر مجاز زراعت دیم نموده است، در حالی که آن‏‎ ‎‏شخص زارع و مالک و مستأجر آن اراضی و ملک مزبور نبوده و نیست. آیا چنین‏
‏‎

‎‏زراعتی در اراضی مردم، به مصداق «الناس مسلطون علی أنفسهم و أموالهم» و بدون‏‎ ‎‏حق و استحقاق، و نیز بدون رضایت و نوشتۀ صاحب آن، انجام شده و می شود صحیح‏‎ ‎‏است؟ و آیا این دخل و تصرف غیر مجاز، غصبی نمی باشد؟ حکم شرعی آن چه‏‎ ‎‏خواهد بود؟‏

‏‏2. این ملک که به نام دُرُک (دُرُق) و تکزه و گود هادی و سایر متعلقات به آن‏‎ ‎‏معروف و واقع در پاریز از توابع سیرجان بخش ثبتی 12 کرمان می باشد و دو دانگ از‏‎ ‎‏کل شش دانگ آن هم وقف است، آیا هرگونه زراعت و دخل و تصرف در اراضی‏‎ ‎‏وقفیه این ملک و مشابه آن، بدون رضایت واقف و اداره اوقاف و متولی و ناظر‏‎ ‎‏مربوطه، شرعاً جایز است؟ ‏

‏‏3. چون تقسیم ملک مزبور و اراضی آن برمبنای عرف محل بوده، ولی مواجه با‏‎ ‎‏چنین مسائلی از قبیل دخل و تصرف و زراعت غیر مجاز، و احیاناً وقف غصبی و‏‎ ‎‏وجود اراضی وقفی در آن گردیده است، آیا این تقسیم بر این مبنا صحیح بوده؟ و‏‎ ‎‏دارندگان اراضی ملک مزبور و مشابه، می توانند پس از این تقسیم، در سهام خود دخل‏‎ ‎‏و تصرف مالکانه نمایند؟ و آیا این دخل و تصرفات صاحبان، بر مبنای تقسیم عرف‏‎ ‎‏محل، شرعی است؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که تصرف در ملک غیر، موقوف‏‎ ‎‏است به رضایت مالک، و تصرّف در وقف، باید با نظر متولی شرعی و‏‎ ‎‏مراعات جهت وقف باشد، و رسیدگی به خصوص مورد سؤال موکول‏‎ ‎‏است به مسئولین ذی ربط در دولت اسلامی.‏

‏‏[سؤال 9308]‏‏ ‏ ‏ 5133‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 8 / 1358‏

‏‏زعیم عالی قدر و رهبر ملت ایران، امام خمینی‏

‏‏این جانبان، امضا کنندگان زیر، از بیست سال قبل زمینی خریداری و با حفر چاه و‏‎ ‎‏کشت یونجه و درخت، آباد نموده ایم اینک عده ای فریب خورده و فرصت طلب،‏
‏‎

‎‏زمین های ما را تصرّف و تقسیم نموده اند. با توجه به این که عدّه ای از ما، غیر از این‏‎ ‎‏زمین، حتی خانه ای برای سکونت نداشته و مستأجر می باشیم؛ از امام تقاضا داریم نظر‏‎ ‎‏خود را دربارۀ این چنین متجاوزین در حکومت جمهوری عدل اسلامی مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین به خریداری یا احیا، ملک شده باشد، کسی بدون‏‎ ‎‏رضایت مالک حق تصرف ندارد و چنانچه نزاعی باشد، باید در محاکم‏‎ ‎‏صالحه حل شود. ‏

‏‏[سؤال 9309]‏‏ ‏ ‏ 5134‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران‏

‏‏محترماً؛ به عرض عالی می رساند: در قریه ای به نام حسن آباد جرقویه در صد‏‎ ‎‏کیلومتری اصفهان معدن نمکی وجود دارد که در زمان طاغوت عده ای از سرمایه داران‏‎ ‎‏آن معدن را اجاره کرده بودند به یک مال الاجاره ناچیزی. ولی بعد از پیروزی انقلاب‏‎ ‎‏مردم فقیر که روح تازه در کالبد آن ها دمیده شد از تصرف مستأجرین سابق جلوگیری‏‎ ‎‏به عمل آورده و با اجازه دادگاه انقلاب اصفهان خود رسماً شروع به بهره برداری کرده‏‎ ‎‏و درآمد آن را که روزانه هفتصد تومان است با اجازه از ستاد جهاد سازندگی به مصرف‏‎ ‎‏عمران محل رسانده اند. آیا اجازه می فرمایید مقداری از آن را به مصرف فقرای محل‏‎ ‎‏برسانیم؟‏

‏‏دعای خیر تمامی مظلومان بدرقۀ راه آن رهبر انقلاب و امید مستضعفان باد‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معدن مذکور در ملک شخصی کسی است، تصرف در آن‏‎ ‎‏منوط است به اذن مالک آن، و اگر در اراضی موات است هر کس هر مقدار‏‎ ‎‏از آن بهره برداری کند مالک می شود و چنانچه دولت اسلامی مقرراتی‏‎ ‎‏داشته باشد باید مراعات شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9310]‏‏ ‏ ‏ 5135‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 10 / 1358‏

‏‏پیشگاه مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی جناب آقای حاج سید روح الله‌ موسوی‏‎ ‎‏خمینی، دامت برکاته‏

‏‏با نهایت احترام؛ به عرض مبارک می رسانیم که دیم زار امامه پایین، از چندین سال‏‎ ‎‏قبل بین اهالی محل تقسیم گردیده و قباله دارند و سال های سال در تصرف کشت و‏‎ ‎‏زرع داشته اند و در سال 1318 به نام افراد به عنوان مالکیت، هر کس به سهم خود ثبت‏‎ ‎‏نموده است. و همچنین مخارج های زمین از قبیل حقوق کدخدایی و خرج دیوانی و‏‎ ‎‏غیره را هر کس به سهم خود پرداخت نموده است. از سال 1342 به دستور محمدرضا‏‎ ‎‏شاه خائن زمین ها را گرفته، جزء شکارگاه قرار داده اند. اکنون به حمد خدا زمین ها آزاد‏‎ ‎‏شده و مالک های زمین آماده کشت و زرع هستند؛ اما چند نفر از اهالی محل که در آن‏‎ ‎‏زمان در دنیا هم نبوده اند اکنون اظهار می دارند: چون طاغوت زمین را گرفته و حالا‏‎ ‎‏آزاد شده است، سهم قبلی را قبول ندارند. خواهشمند است نظریه مبارک در این باره‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک غصب و حرام‏‎ ‎‏است و رسیدگی موکول به دولت اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 9311]‏‏ ‏ ‏ 5136‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 11 / 1358‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با تقدیم سلام‏

‏‏در قریه تکمه داش در کنار جاده تهران ـ تبریز، اهالی، زمین ها را تصرف کرده و‏‎ ‎‏برای خود دکان ساخته اند. البته ملک مال مالک بوده و شخصی یک قطعه تصرف کرده‏‎ ‎‏و برای خود زیرزمین درست کرده. آیا اهالی می توانند روی ملک صاحب مال زیرزمین،‏‎ ‎‏دکان و یا چیز دیگر بسازند یا نه؟ درصورت فروش صاحب زیرزمین مقدم است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9312]‏‏ ‏ ‏ 5137‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور انور حضرت آیت الله‌ العظمی مرجع الانام امام خمینی مدّ ظله العالی ‏

‏‏یک مؤسسه اسلامی است که به وسیله سرمایه شخصی برای مستضعفین تأسیس‏‎ ‎‏شده؛ بدون این که کسی بلا عوض کمکی کرده باشد. آیا ممکن است شرعاً از بانی و‏‎ ‎‏مؤسس آن بدون رضایتش خلع ید کرد؟ بیّنوا توجروا‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که به یکی از اسباب شرعیه از ملک او خارج‏‎ ‎‏نشده، مزاحمت او جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9313]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2223‏

‏‏6. اگر شخصی در بانک خون بیمارستانی کار می کند و جهت بیماری 5 واحد خون‏‎ ‎‏پیش بینی و رزرو می شود و او از بستگان بیمار، همان تعداد خون پیش بینی شده را‏‎ ‎‏بالاجبار طبق قانون بیمارستان گرفت؛ ولی بعد یک واحد آن مصرف شد و هیچ گونه‏‎ ‎‏خرید و فروشی هم در کار نباشد و بقیۀ خون ها به بیماران دیگری تزریق شد، تکلیف‏‎ ‎‏شخصی که در بانک خون کار می کند چیست؟ و آیا در روز واپسین جواب دارد یا نه؟‏‎ ‎‏واگر دارد، جواب و مسئولیت با سرپرست آن مرکز است یا کسی که خون را گرفته؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید رضایت صاحبان خون تحصیل شود.‏

‏‏[سؤال 9314]‏‏ ‏ ‏ 5138‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 9 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّظله العالی‏

‏‏محترماً؛ به استحضار عالی می رساند که عده ای از کشاورزان، مقداری چوب‏‎ ‎‏سفیدار به طور غارس و مالکی در زمین متعلقی این جانبان کاشته و غرس نموده اند و‏‎ ‎‏مدت بیست سال بود که حقوق مالکانۀ این جانبان را می پرداختند و اکنون مشغول قطع‏‎ ‎‏اشجار و فروش آن گردیده و حقوق این جانبان را نمی پردازند. تکلیف شرعی در این‏
‏‎

‎‏مورد چیست؟ مستدعی است حکم مسأله را بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت او غصب و حرام است.‏

‏‏[سؤال 9315]‏‏ ‏ ‏ 5139‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 7 / 1361‏

‏‏با عرض سلام به حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی، مدّ ظله ‏

‏‏بنا به تصویب شورای انقلاب، در گذشته سازمان عمران اراضی مقداری زمین به‏‎ ‎‏قیمت معینی، از شخصی گرفته و آن را بین دوازده برادر جهادی تقسیم نموده است.‏‎ ‎‏صاحب زمین، با آن قیمت راضی به فروش نمی باشد. از طرفی برادران جهاد، دارند‏‎ ‎‏روی زمین مزبور خانه می سازند. از نظر شرعی بفرمایید تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر احتمال می دهند که مسئولین زمین را به وجه شرعی از‏‎ ‎‏مالک آن گرفتند و به دیگران واگذار نمودند، تصرفات در آن زمین اشکال‏‎ ‎‏ندارد. ‏

‏‏[سؤال 9316]‏‏ ‏ ‏ 5140‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس عظیم الشأن جهان اسلام مرجع عالی قدر تقلید حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی دام ظله العالی ‏

‏‏1. مالک خانۀ خراب و متروکی حاضر به تعمیر آن نیست و باقیماندن آن به این‏‎ ‎‏حال موجب ضرر و ناراحتی اهل محله و به خصوص همسایگان آن خانه است، آیا‏‎ ‎‏شرعاً جایز است دیگران آن را گرفته بازارچه و پاساژ بسازند تا جلو ضرر گرفته شود‏‎ ‎‏و اگر جایز نیست راه شرعی جلوگیری از ضرر و ناراحتی چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملکی که مالک از آن اعراض نکرده بدون رضایت‏‎ ‎‏مالک جایز نیست و به مقامات صالحه مراجعه شود تا به طریق مشروعی‏‎ ‎‏ضرر را رفع نمایند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9317]‏

‏‏2. زمینی که مورد نیاز مستضعفین است آیا مالک آن می تواند آن را به قیمت زیاد‏‎ ‎‏مثلاً به 200 برابر قیمتی که آن را خریده بفروشد و آیا می شود زمین را از او گرفت؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت او جایز نیست و مالک‏‎ ‎‏نباید در قیمت اجحاف نماید.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎