[سؤال 9241] ----> 3459
3. اگر مالک، خانۀ خود را مثلاً یک ساله اجاره داد و پس از انقضای مدت، موجر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 131
راضی نباشد که مستأجر در آن خانه باشد، آیا آن مستأجر، غاصب محسوب می شود و مال الاجاره، بعد از یک سال به اجرت المثل منقلب می شود که مستأجر غاصب بر معمول روز اجاره بدهد؟ و ضمناً می تواند از مال الاجارۀ اولیه کمتر به حساب مالک بریزد، با عدم رضایت مالک؟ حکم را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، با پایان یافتن مدت اجاره، تصرف مستأجر بدون اجازۀ مالک، غصب و حرام و موجب ضمان اجرت المثل به قیمت روز است.
[سؤال 9242] 5087
بسمه تعالی 27 / 11 / 1361
محضر مقدس امام خمینی، دام ظله، محترماً؛ برای ما سربازان امام زمان و اسلام و قرآن مسأله ای مطرح است که از حضرت عالی وضعیت شرعی آن را می پرسیم:
1. ما در جبهۀ خرمشهر، پایگاه نیروی دریایی مستقر هستیم. چون وسایل استراحت نداشته ایم از منازل مردم مقداری وسایل غذا خوری و پتو و تشک و غیره آورده ایم؛ در صورتی که نتوانیم به منازل آن ها برگردانیم چه حکمی دارد؟ یا این که در حین مصرف از بین برود و دیگر نباشد که برگردانیم احیاناً، نظر مبارک را بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر یقین به رضایت صاحبان آن ها ـ ولو به شاهد حال ـ داشته باشید، چیزی بر شما نیست.
2. در مقر مرکزی ما نمازخانه ای احداث کردیم که داخل منزل مردم می باشد؛ یعنی اکثر سنگرها و مقرها داخل منزل مردم است؛ و برای فرش آن و جانماز و قرآن کریم و غیره از مسجدی که نزدیکی آن می باشد وسایل آوردیم و روی فرش مسجد و جانماز و مهر آن نماز می خوانیم؛ لطفاً مورد شرعی خانه و فرش را بفرمایید؟
بسمه تعالی، اگر ضرورت بوده نماز صحیح است.
3. چون این جانب وسایل نمازخانه را درست کردم اگر اشکال دارد وضعیت من چگونه است؟ نمازهای افرادی که در آن جا به جماعت خوانده اند، من باید قضا نمایم با این که امام جماعت شخص دیگری بوده است؟
بسمه تعالی، لازم نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 132
4. چون سقف سنگرها کوتاه است و موقع نماز خواندن در سنگرها اجباراً حالت خمیدگی می گیریم، به طوری که راست نیستیم، مسأله شرعی آن را بفرمایید.
بسمه تعالی، در مورد ضرورت مانع ندارد.
[سؤال 9243] 5088
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله العظمی خمینی دام ظله العالی
1. چیزهایی که دولت به فقرا کمک می کند: مثل خوراک، پوشاک، لباس، پتو، حلال است یا حرام؟
بسمه تعالی، حلال است با عدم علم به غصب.
2. کسی وقت نماز به جایی برسد که زمین و آب آن جا غصبی است چه باید کرد؟
بسمه تعالی، اگر می تواند باید به جای دیگر برود که آب یا زمین مباح باشد و اگر نمی تواند نماز را در وقت رفتن از آن محل بخواند و بعداً قضا کند.
[سؤال 9244] ----> 5857
2. غذایی که از حلال تهیه شده آن را در ظرف غصب شده بخورد. اشکال دارد یا ندارد؟ شما امر بفرمایید.
بسمه تعالی، غذا حلال است و تصرّف در ظرف حرام است.
[سؤال 9245] 5089
بسمه تعالی 11 / 11 / 1359
حضور مبارک حجت الاسلام حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، احتراماً؛ با عرض سلام و تحیات وافر و از راه ضعیف نوازی، محض رضای خدا و رسول اکرم صلی الله علیه و آله به سؤال زیر پاسخ فرمایید:
یک ده کوچک چهل خانواری در یک کیلومتری جاده اصلی قرار دارد. در صورت احداث جاده فرعی به جاده اصلی برای این چهل خانوار، بالغ بر شش هکتار و نیم زمین شالی زاری از تصرفات آبا و اجدادی 32 خانوار از کشاورزان مستضعف، لایزرع
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 133
و بلا انتفاع می شود و این 32 خانوار به جز یک نفر بقیه درآمدی برای امرار معاش عائله خود ندارند و جز کوچ نمودن به شهرستان برای گدایی چاره دیگری ندارند. آیا احداث جاده در چنین مکانی، از نظر شرع مقدس اسلام جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، باید رضایت کسانی که جاده در ملک آن ها واقع می شود را تحصیل نمود.
[سؤال 9246] 5090
بسمه تعالی
پیشگاه معظم زعیم عالی قدر امام خمینی رهبر دینی و انقلاب اسلامی ایران توقیراً با عرض ادب و احترام به شرف عرض آن ناجی معظم و انسان دوست می رساند:
فردی هستم از آحاد مستضعفین این مملکت و مؤمن و معتقد به اصول اسلامی که فرائض دینی و تکالیف شرعی و الهی که برگردنم هست با تقلید و پیروی از آن پیشوای بر حق انجام می دهم و چون پیرو آن جناب هستم و اخیراً خود آن زعیم عالی قدر فتوا داده اند که زمین مربوط به خدا است و مالک اصلی و خصوصی ندارد و کلیه مسلمین بایستی از زمین به طور تساوی استفاده کنند، بنابراین دیگر طبق این فتوای بسیار جالب و به موقع تصور نمی کنم که دیگر مسائلی که در رسالات در مورد مکان نمازگزار نوشته شده صحت داشته باشد و علت این که جان نثار تا به حال برای تأمین مسکن خود از زمین مردم استفاده نکرده ام اعتقادم بر این مسأله بوده ولی حالا طبق فتوای آن جناب تصور نمی رود اشکالی داشته باشد که جان نثار و امثالهم به قدر احتیاج و بدون اذن و اجازه مالک زمین، مقداری از زمین های موجود را به نفع خود محصور و در آن احداث بنا نماییم؛ زیرا طبق فتوای آن حضرت زمین مربوط به خدا است و تمام مردم در آن ذی حقند بنا به مراتب و بر طبق فتوای آن جناب اگر اجازه دهید و مجوز شرعی آن را کتباً در جراید صادر فرمایید مستضعفین خودشان زمین مورد احتیاجشان را با توسل به این فتوا تصرف خواهند کرد، البته عده ای هم از مردم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 134
که ایمان محکمی نداشتند از این فرصت استفاده کرده و به زمین های مردم تجاوز و به اندازه رفع نیاز خود تصرف کرده اند، حالا نظر قاطع و سریع و بعدی آن جناب چه باشد نمی دانم، در هر صورت کسانی که مقلد امام هستند با این فتوا زمین مورد نیاز خود را بدون اجازه و رضایت مالکین مربوطه تصرف کرده اند ولی سایر افرادی که مقلد سایر آقایان علما هستند موضوع را موکول به نظریه آن ها نموده اند و عده ای هم در این میان هستند که مقلد سایر علمایند ولی به خاطر این که بتوانند از این موقعیت استفاده کنند قصد دارند مرجع تقلید خودشان را عوض کنند و از این به بعد مثلاً اگر مقلد آقای شریعتمداری و یا طالقانی هستند به آقای خمینی اقتدا نموده و از معظم له تقلید کنند و پرسش آن ها هم این است که آیا شرعاً می توانند مرجع تقلید خودشان را عوض کنند یا خیر؟
بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست و من چنین فتوایی نداده ام.
[سؤال 9247] ----> 7183
3. بعضی ها چاه آب برای بهره برداری زده اند، ولی بدون اجازه مالکان زمین های اطراف چاه. نه آن ها را در آن آب شرکت می دهند و نه آب به آن ها می دهند؛ آیا این آب مباح است و اجازه دارند آن را خارج از حریم چاه شرب کنند و زمین های آن ها بی آب بماند یا خیر؟
بسمه تعالی، زمین اگر مالک شرعی دارد و حفر چاه در آن بدون مجوز شرعی انجام گرفته، استفادۀ آب آن بدون اجازۀ مالک حکم غصب دارد.
[سؤال 9248] 5091
بسمه تعالی 18 / 8 / 1361
دفتر حضرت امام و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، دام بقائه
با سلام و آرزوی دوام عمر پر برکت حضرت امام، تا ظهور امام زمان (عج)،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 135
معروض می دارد که ساختمان ادارۀ کل حفاظت محیط زیست گیلان، در زمان تصدی استانداری، مرحوم شهید انصاری، در اختیار این اداره کل قرار گرفت. از آن تاریخ مرتب اجارۀ آن را به مالک ساختمان پرداخت می نمایند، و فعلاً مالک ساختمان مزبور ـ که دارای ساختمان های متعدد چند طبقه در شهرستان رشت می باشد ـ اعلان عدم رضایت نموده است. و از نظر اقامه نماز و مراسم در حدود 150 نفر کارمند به عذر شرعی افتاده اند که برای اقامۀ مراسم عبادی، چه اقدامی به عمل آورند. منتظر امعان نظر هستیم.
بسمه تعالی، اگر ساختمان، مالک شرعی دارد و مدت اجاره منقضی شده، باید رضایت او تحصیل شود.
[سؤال 9249] 5092
بسمه تعالی 3 / 9 / 1361
به استحضار می رساند:
یکی از اهالی روستایی، آب چشمه و ملک شخصی خود را ـ که در محوطۀ منزل مسکونی اش، واقع شده است ـ برای ایجاد منبع آب آشامیدنی اهالی در دوازده سال قبل، به طور رایگان در اختیار گذاشته است. و مردم در این مدت، از آن آب استفاده می نمایند. منبع به صورت آب انبار زیرزمینی، با پشت بام مسطح و قیرگونی شده و بتونی است و هم سطح زمین اطراف نمی باشد. تعدادی از اهالی تصمیم گرفته اند که روی پشت بام منبع را، با تیر چوبی و ورق شیروانی به ارتفاع 2 تا 5 / 2 متر بلندتر از سطح زمین، پوشش شیروانی نمایند. چون منبع جلوی ساختمان مالک آب و زمین قرار گرفته، مالک رضایت نمی دهد که این عمل انجام شود و می گوید: شیروانی نمودن سبب می شود که به منظرۀ عمومی ساختمان، و درختان میوۀ اطراف منبع، لطمه بزند.
استدعا می شود نظریه آن مرجع عالی قدر را اعلام فرمایند که آیا اهالی، از نظر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 136
شرعی مجازند که بدون رضایت مالک، وارد محوطۀ منزل وی شده و نسبت به پوشش شیروانی منبع، اقدام نمایند؟
بسمه تعالی، در فرض مزبور، جایز نیست.
[سؤال 9250] 5093
بسمه تعالی 20 / 3 / 1361
حضرت امام خمینی، پاسخ به این مسأله، مورد استدعا است:
قطعه زمین محصوری است در محدودۀ یک شهرستان که شجرۀ سابق و وضع لاحق آن به این شرح است: این زمین در سال 1316 شمسی به وسیله مالک اصلی به نام مورث این جانب، طبق یک سند محضری به قیمت آن روز، به طور قطع واگذار گردیده است. غیبت ما در آن شهر باعث گردیده که شهرداری زمان طاغوت با کمک مأمورین کفن و دفن غسال خانه، تمام آن زمین را به صورت قبرستان درآورده و در جواب اعتراض مکرر، ما را در مقابل عمل انجام شده ـ یعنی حفر قبور و دفن اموات و احتراز از نبش قبر و جنجال حاصله ـ قرار می دادند؛ تا این که اکنون که بیش از یک قرن شرعی از دفن اموات گذشته، آن قبور را معدوم و زمین را برای پارک و مسجد تسطیح نموده اند. ادارۀ ثبت هم به علت این که آن محل، قبرستان است و ما متصرف آن نبوده ایم، سند مالکیت نداده است.
با در نظرگرفتن تحوّلات فوق، این سؤال ـ از نظر موازین شرعی ـ پیش می آید که مالک این زمین به صورت فعلی کیست؟ و حق مالکیت صاحب اصلی و صاحب بُنچاق آن پابرجا است یا خیر؟ و آیا اشخاص غیر می توانند در چنین زمین غصبی نماز گزارند؟
بسمه تعالی، سابقۀ ملکیت شرعی زمین اگر برای کسی به وجه شرعی ثابت شود، تا اعراض او ثابت نشود، بر ملک او باقی خواهد بود؛ و چنانچه نزاعی در بین باشد، به محاکم صالحه مراجعه کنند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 137
[سؤال 9251] 5094
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، از خداوند بزرگ برای حضرت عالی طول عمر و صحت کامل مسئلت دارم. امیدوارم خداوند کریم با طولانی نمودن عمر آن حضرت، برای اسلام و مسلمین کماکان بهره مند و پرفیض باقی بمانید.
اما بعد، قطعه زمینی بین وارثان تقسیم می شود و هر کدام از آن ها سهمیه خود را به ارث می برند. ولی یکی از وارثین، زمین خود را که تقریباً به اندازۀ یک باب مسکونی کوچک است، بدون ایجاد ساختمان یا زراعت یا چیز دیگری در آن، به مدت 15 سال بلکه بیشتر رها می کند و سراغ زمینش نمی آید. چون منزل او در آبادان بوده است و الآن پیدا کردن آن مشکل است؛ آیا جایز است در آن زمین تصرفاتی از قبیل ایجاد ساختمان نمود یا خیر؟ و اگر جایز نیست، پس تکلیف این قطعه زمین، شرعاً چه می شود؟
بسمه تعالی، اختیار زمین به دست مالک شرعی آن است و تصرف دیگری بدون رضایت مالک جایز نیست.
[سؤال 9252] 5095
بسمه تعالی 12 / 11 / 1360
حضور محترم اعضای دفتر امام امت سلام عرض می نمایم و امید آن است که در اهداف الهی موفق و مؤید باشید؛ چون پروردگار عالم همیشه پشتیبان و یاور مستضعفین است.
اعضای محترم دفتر امام! با عرض احترام به عرض می رساند: ما برادران شما در جبهۀ نبرد با استکبار جهانی، مسأله ای دربارۀ نماز و استفاده از اموال لازم از قبیل پتو و ظروف و انواع کتب دینی و چراغ گرمکن برای سنگرها و گونی برای ساختن سنگر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 138
داریم. ممکن است خانه ها خراب شوند یا این وسایل آتش بگیرند؛ که آیا می توانیم از آن ها استفاده کنیم یا نه؟ لذا از شما عزیزان استدعا داریم که این مسأله را توسط نامه یا رسانه های گروهی به اطلاع کلیۀ سلحشوران برسانید. با آرزوی پیروزی هرچه زودتر و طول عمر رهبر عزیز
بسمه تعالی، اگر رضایت صاحبان آن ها ـ ولو به شاهد حال ـ معلوم است و یا مورد ضرورت است، مانع ندارد.
[سؤال 9253] ----> 4805
4. آیا مرتعی که متعلق به شخصی است و مدت زیادی از آن استفاده می نمود؛ و قرار شده که جاده و شهرک و مراکز دولتی در آن جا واقع شود و در موقعیتی است که افراد عموم، قصد تجاوز به آن، جهت منزل مسکونی یا کارگاه دارند، آیا مالک در مقابل عموم می تواند ادعایی نماید؟
بسمه تعالی، اگر مالک شرعی دارد، تصرفات منوط به اجازۀ مالک است.
[سؤال 9254] 5096
بسمه تعالی
مرجع عالی قدر و فقیه عصر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، السلام علیکم، استدعا دارد در صورت امکان، به سؤالات ذیل پاسخ عنایت فرمایید.
1. با توجه به مسأله شمارۀ 2523 مندرج در توضیح المسائل آن حضرت، اگر زن مطلقه ای بعد از دریافت کلیۀ حقوق شرعی خود پس از پایان مدت عدّه، خانۀ مسکونی و ملکی شوهرش را ترک نکند و مرد به رعایت موازین شرعی و مصالح اجتماعی، مجبور به ترک خانۀ ملکی خویش گردد، آیا آن زن، غاصب ملک محسوب می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، پس از پایان عدّه، سکونت در منزل شوهر سابق بدون کسب اجازۀ وی، غصب و حرام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 139
2. اگر زن مطلّقه مذکور در سؤال بالا، خانۀ ملکی شوهر سابقش را به دیگری اجاره دهد، با توجه به مسأله شمارۀ 2184 مندرج در توضیح المسائل آن حضرت، تکلیف شرعی مستأجری که منزل مذکور را اجاره نموده، پس از اطلاع از مالکیت مالک اصلی در قبال آن زن و مالک اصلی چیست؟
بسمه تعالی، اجاره دادن ملک غیر، بدون اجازۀ مالک شرعی آن باطل است.
[سؤال 9255] 5097
بسمه تعالی 3 / 5 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی
ضمن عرض سلام و آرزوی سلامتی همگی شما، خواهشمند است ما را نسبت به سؤال ذیل ارشاد و راهنمایی فرمایید. همان طوری که آگاه هستید تمام زمین های زراعتی و قراء، املاک مالک آن بوده و آن را در اختیار اربابان قرار می دادند. لذا اربابی در حومۀ ما پس از چند سال در اختیار داشتن تمام زمین و قراء، مجدد آن را به مالک تحویل داده و فقط حدود هفت هکتار زمین مورد منظور را که قبلاً بایر بوده به صورت باغ درست نموده و پس از چند سال بهره برداری آن را به شخص دیگری فروخته است و آخرین خریدار دارای سند مالکیت آن زمین می باشد. در بدو انقلاب وقتی نامبرده جهت شخم زدن این زمین به محل مذکور مراجعه نموده، مردم آن قریه جلوی ایشان را گرفته اند و به نامبرده گفته اند: شما از این زمین هیچ حقی ندارید. نامبرده تاکنون به سرزمین مراجعه ننموده است، و فعلاً این زمین در اختیار مردم این قریه قرار دارد و مدت سه سال است که بهره برداری می نمایند و تصمیم دارند از درآمد آن، مسجد ایجاد نمایند و حتی دیوار مسجد را به اتمام رسانده اند. سؤال این جا است با توجه به این که از نظر قانون، تاکنون وضع این زمین مشخص نشده، آیا از نظر شرعی می شود درآمد آن زمین را صرف ایجاد مسجد یا عمران آبادی محل نمود یا خیر؟
بسمه تعالی، زمین و عواید آن، متعلق به مالک شرعی آن است و بدون اجازۀ او نمی توان در زمین تصرف کرد، یا از عواید آن، مسجد ساخت و چنانچه مالک آن مجهول باشد، امر زمین با حاکم شرع است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 140
[سؤال 9256] 5098
بسمه تعالی
فردی قطعه زمینی از پسر عمویشان خریداری کرده است. این زمین بر اساس مدارک سال 1970 تعلق به (سؤال کننده) دارد و از اجداد وی به ارث رسیده است. البته پس از اصلاحات ارضی در هند نیز این زمین به ایشان تعلق گرفت.
پسرعمو و فرد مزبور مبلغ 1000 روپیه پرداخته اند تا به صورت غیر قانونی نام وی را از مدارک فوق الذکر حذف کنند و سپس این فرد 000 / 20 روپیه دیگر پرداخت کرده تا زمین را اشغال کند. اکنون نیز قصد ساختمان کردن و اقامت در این زمین را دارد که اساساً برای کشاورزی مناسب است. به خاطر قدرت و مالی که این حاجی دارد وی نمی تواند از حق خود دفاع کند. حال نظر امام را در مورد شرعی بودن این عمل سؤال کرده است.
بسمه تعالی، تصرّف در ملک شرعی غیر، غصب و حرام است و تنها تغییر و تبدیل مدارک، موجب انتقال ملک نمی شود و اگر نزاعی در بین است به حاکم شرع مراجعه کنند.
[سؤال 9257] 5099
بسمه تعالی 16 / 10 / 1361
استفتا از دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
هرگاه منزل مسکونی شخصی متعلق به دیگری باشد که بابت اجاره ای پرداخت نمی نماید و مالک راضی نباشد که احدی نماز و روزه و خوردن و آشامیدن و حتی تشکیل مجالس روضه خوانی و غیره در آن منزل انجام دهد؛ از نظر شرعی چه صورتی پیدا می کند؟
بسمه تعالی، تصرفات بدون اجازۀ مالک شرعی یک هشتم، حکم غصب دارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 141
[سؤال 9258] 5100
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
معروض این که درخت های میوه که در غرب کشور است و صاحبان آن ها معلوم نیست؛ از قبیل خرما ـ که الآن فصل خرما است ـ و لیموترش و لیموشیرین و سیب و غیره؛ آیا رزمندگان و غیره می توانند جهت خوردن از آن ها استفاده کنند یا خیر؟ بسمه تعالی، تصرف در مال غیر جایز نیست، مگر با رضایت صاحب آن.
[سؤال 9259] 5101
بسمه تعالی 27 / 6 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی، سلام علیکم ورحمة الله
زمین فعلی ساختمان استانداری ایلام مشکلی دارد که به شرح زیر به عرض می رسد:
این زمین در دامنۀ تپه های شهر ایلام و با شیب زیاد واقع شده، طبق اظهار بعضی از اهالی بیش از بیست سال پیش سابقۀ کشت دیم دارد که صاحبان آن تدریجاً که شهر گسترش یافته، با انصراف از کشت به قصد ازدیاد قیمت اکثراً آن را فروخته اند. در سال 1354 طبق قانون مربوط به مراتع به علت شیب زیاد، ملی و جزو مراتع اعلان شده و در سال 1356 برای ساختمان در نظر گرفته شده و در حال حاضر صاحبان اولیه ادعای مالکیت دارند. اما هیچ گونه آثاری دال بر احیای قبلی وجود ندارد و صرفاً ادعای آنان بر اساس شخم زدن و برداشت محصول در سابق، می باشد. سند هم دارند که بعد از ملی شدن زمین ها در سال 1354 لغو شده است.
روزها هم کارمندان نماز را در محل نمازخانه برقرار می کنند که اخیراً مورد اشکال بعضی آقایان واقع شده است. از طرف دیگر چون آن قانون لغو شده استانداری نمی تواند پولی بابت این زمین ها بپردازد. استدعا دارد ارشاد بفرمایید:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 142
1. تکلیف مالکیت این زمین و موارد مشابه چیست؟
2. در مورد برقراری نماز جماعت چه باید کرد؟
3. زمین های بسیاری طبق قانون مراتع سال 1354 ملی اعلان شده، در مورد آن ها چه باید کرد؟
بسمه تعالی، تا علم به غصبیت مکان ندارید نماز صحیح است و اگر ثابت شود که متصرفین سابق قصد تملک زمین نمودند و زمین را با کشت، مالک شده بودند و بعداً هم از آن اعراض نکردند، تحصیل رضایت آنان لازم است.
[سؤال 9260] 5102
بسمه تعالی
حضور مبارک ولی فقیه حضرت امام خمینی، دامت برکاته
بعد از عرض سلام، بفرمایید: مالی که به عنوان جهیزیۀ زن به شوهر سپرده شده، پس از مطالبه آن را نمی دهد؛ آیا احکام ودیعه و امانت داری در این مورد جاری است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر امانت سپرده شده و پس از مطالبه پس نمی دهد، در حکم غصب است.
[سؤال 9261] 5103
بسمه تعالی 19 / 1 / 1361
استفتا از محضر امام مدّ ظله
1. آیا شوهر شرعاً می تواند بدون رضایت و اجازۀ زن عاقلۀ خود، از درآمد وی استفاده نموده و یا اموال منقول و غیر منقول زن را متصرف گردد؟
بسمه تعالی، تصرف در مال غیر بدون رضایت او جایز نیست.
2. در صورت مکفی بودن درآمد زن، آیا شوهر می تواند شرعاً از پرداخت نفقه به زن خود امتناع ورزد.
بسمه تعالی، نفقه زن بر شوهر واجب است، ولو زن درآمد کافی داشته باشد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 143
[سؤال 9262] 5104
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، دام ظله العالی، ضمن عرض سلام به پیشگاه مبارک و رزمندگان غیور اسلام، مستدعی است به سؤال زیر جواب مرقوم فرمایید.
چند نفر اشرار غارتگر، پولی را از مردم با توسل به ارعاب و تهدید، اخذ نموده اند و اکنون یکی یا دو تا از ایشان به چنگال عدالت افتاده است. آیا از نظر شرع مقدس اسلام می توان تمام پول های غارت شده و تلف شده را، از این فرد گرفت، و یا این که هر یک از آن ها، مقداری از آن پول ها را ضامن می باشند؟ و در هر صورت، اکنون آن فردی که دستگیر و به دادسرای انقلاب تحویل داده شده، جهت جلب رضایت مردم و در نتیجه رهایی خود، تمام آن پول ها را پرداخت نموده است. آیا تصرّف در همۀ این پول، برای مردم جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر تمام پول ها به دست فرد مذکور رسیده، ضامن تمام پول ها است و مطالبه از او مانع ندارد. و در صورت عدم ضمان تمام پول ها، اگر با رضایت خود بپردازد، تصرف اشکال ندارد.
[سؤال 9263] 5105
بسمه تعالی
حوزۀ استفتائیۀ امام، دام ظله العالی
مبلغی پول از طرف یکی از سازمان های اسلامی خارجی به عنوان کمک برای مجاهدین اسلامی آن جا در نظر گرفته شده و شخصی موظف شده که این پول را به آن طرف برساند. ولی توسط فرد حامل این مبلغ در اثر تبادل ارزی (مثلاً دلار) به یکی از بانک های خارج از ایران... روی حساب پول آن جا منفعتی روی این پول می آید؛ شخص حامل دو حصه از منفعت را روی اصل و یک حصۀ آن را به نفع شخصی خود
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 144
می تواند بردارد؟ اگر نمی تواند، نظر امام و مورد مصرف آن را بفرمایید.
بسمه تعالی، در تبدیل، اجازۀ صاحب پول معتبر است و استفاده ای که از ناحیۀ تبدیل پول پیدا می شود ملک صاحب پول است، باید در همان مصرفی که مالک تعیین کرده صرف شود و شخص واسطه بدون رضایت مالک نمی تواند در او تصرف کند.
[سؤال 9264] 5106
بسمه تعالی
ضمن سلام بر امام امت، سلامت و سعادت آن حضرت را از درگاه خداوند متعال تا انقلاب مهدی (عج) خواهان و خواستاریم وامیدواریم که خداوند، سایۀ اماممان را از سر ما کوتاه نگرداند.
اماما! ما گروهی از اعضای انجمن اسلامی و بسیج مستضعفین روستای ولی آباد، که یکی از شاخه های شهرستان تنکابن است، از دست اندرکاران خواهانیم که زمانی را برای دیدار و تجدید پیمان با آن حضرت مقرر فرمایند؛ باشد که با این دیدار روحیه ای دوباره بگیریم و مشتاقانه تر در خدمت خدا و مردم باشیم.
در ضمن، شخصی باغبان یکی از سرمایه داران بود. حدود 4 سال برای آن شخص کار کرد و بعد صاحب باغ به دلایلی می خواست که باغبان را بیرون کند؛ اما باغبان مبلغ حدود 000 / 50 تومان از صاحب باغ گرفت. آیا این پول حلال است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر با رضایت به او داده یا قراردادی داشته اند که هرگاه بخواهد او را بیرون کند پول را به او بدهد، حلال است و در غیر این صورت حرام است.
[سؤال 9265] 5107
بسمه تعالی 29 / 9 / 1361
حضرت آیت الله العظمی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی، دامت برکاته
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 145
با عرض ادب، به استحضار می رساند این جانبان مالک شش دانگ زمینی در حومۀ بخش دو همدان، منطقۀ صنعتی محدوده شهری می باشیم، لکن طیّ نامۀ صادرۀ سازمان شهری استان همدان، به علت آن که در تهران خانۀ مسکونی داریم و با زن و بچّه ساکن آن می باشیم، مالکیت این جانبان لغو گردید، واین زمین ما به برادرزاده های فروشنده واگذار گردیده است. اکنون با توجه به بیانات و فرامین آن حضرت که قوانین خلاف شرع باید لغو گردد، و طبق فرمان اخیر که فرمودید: «هیچ کس حق ندارد در مال کسی ـ چه منقول و چه غیر منقول ـ و در مورد حق کسی، دخل و تصرّف کند، یا توقیف و مصادره نماید، مگر به حکم حاکم شرع، آن هم پس از بررسی دقیق و ثبوت حکم از نظر شرعی»، از حضور مبارک استفتا می نماید که آیا لغو مالکیت این جانبان از طرف اداره سازمان شهری استان همدان مطابق قوانین شرعی بوده است یا خیر؟
چون ملجأی غیر از آن حضرت، که ترتیب اثر به عرض حال ما بدهد، نمی دانیم، لذا ملتمسانه استدعا داریم نظر مبارک خودتان را در این باره، مرقوم فرمایید که حق شرعی ما ضایع نگردد. با عرض مراتب بندگی و جان نثاری
بسمه تعالی، تنها داشتن منزل مسکونی در شهر دیگر، موجب زوال مالکیت زمین نمی شود، و ضبط و تصرف ملک مشروع غیر، غصب و حرام است، و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه نمایند.
[سؤال 9266] ----> 221
2. آیا اگر زنی پولی از جیب شوهر خود بردارد که او نمی داند، به عنوان دزدی حساب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 9267] ----> 5156
3. اگر کسی زمینی را از مال حلال خریده باشد، یا به ارث به او رسیده باشد، چه در شهر چه خارج شهر، آیا بالاجبار می شود از او گرفت؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 146
[سؤال 9268] ----> 5156
4. اگر کسی زمین موات را احیا کرد و به صورت باغ یا زراعت درآورد، می توان بالاجبار از او گرفت؟
بسمه تعالی، جایز نیست و رسیدگی موکول است به دولت اسلامی و مراعات مقررات لازم است.
[سؤال 9269] ----> 5156
5. اگر کسی دو عدد منزل داشته باشد و به یکی از آن دو احتیاج داشته باشد، آیا منزل دیگر را جبراً می شود از او خرید یا اجاره کرد؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 9270] ----> 5271
8. اگر مالکی زمین معلوم و مشخص خود را در زمانی که مزرعه آب نداشته، به شخصی داده که از آب مزرعۀ دیگر بکارد، آیا پس از آن که چاه عمیق حفر شود و خود مالک سهام چاه داشته و علاقۀ مفرط به کشاورزی داشته و دارد و بخواهد خودش استفاده نماید، آن شخص بایستی زمین معیّن را جهت کشاورزی به صاحبش مسترد نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر زمین مذکور، به احیا یا خریدن از محیی ملک شده، تصرف و استفادۀ غیر مالک از او منوط به اذن و رضایت مالک است.
[سؤال 9271] 5108
بسمه تعالی 28 / 10 / 1359
دفتر رهبر عالی قدر، امام خمینی، مدّ ظله
بعضی از اراضی و قطعات در محدودۀ شهر که مالکش شخص معیّن است و مالکیتش با موازین شرعی می باشد، از طرف هیأت پنج نفری این اراضی، موات اعلام کرده و تقسیم می کنند و پول به صاحب ملک نمی پردازند، که موجب نارضایتی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 147
مالکین و سایر مردم می گردد. نظر مبارک رهبر عالی قدر را دربارۀ این اراضی اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، تصرف در ملک شرعی غیر، بدون رضایت او غصب و حرام است.
[سؤال 9272] ----> 5271
2. قناتی دارای آب هست؛ ولی به علت اختلاف بین چند نفر از مالکین و خرابی قسمتی از قنات و عدم توجه بعضی از مالکین، فعلاً از آب آن استفاده نمی شود و در نتیجه، جمعی از مالکین و زارعین اقدام به حفر چاه عمیق نموده اند. آیا آن عده که از آب قنات مالکیت ندارند، می توانند اراضی را بدون اذن مالک شرعی تصاحب و تصرف نمایند؟
بسمه تعالی، زمین اگر مالک شرعی داشته باشد، تصرف در آن منوط به اذن و رضایت مالک است.
[سؤال 9273] ----> 5271
4. چنانچه مالکین به کشاورزی علاقه داشته باشند، ولی جمعی که مالک قنات نیستند، اراضی را تصرف نموده باشند، مالکین حق دارند سهم اراضی خود را از آن ها مطالبه نمایند؟
بسمه تعالی، چنانچه ملکیت زمین به وسیلۀ یکی از اسباب شرعیه برای شخصی ثابت شود، بدون رضایت او دیگری حق تصرف ندارد؛ و مالک قنات بودن ربطی به مالکیت زمین ندارد.
[سؤال 9274] 5109
بسمه تعالی
حضور مبارک حضرت حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله العظمی جناب آقای حاج سید روح الله خمینی، دامت برکاته، با نهایت احترام؛ به عرض می رساند:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 148
شش دانگ دهکده ای که به ثبت رسیده و حدود چهارگانه آن به وسیلۀ علائم طبیعی و نصب میله هایی به شرح مندرج در صورت مجلس تحدید حدود کاملاً معلوم و مشخص گردیده، به طور مشاع متعلق به خرده مالکین بوده که در اجرای قانون اصلاحات اراضی تحت کشت به زارعین مربوطه منتقل گردیده است و یک نفر از خرده مالکین، در محل و سایرین به اقتضای مشاغل دولتی در نقاط دور دست این دو محل می باشند و اطلاعی نداشته اند. مالک دهکدۀ همجوار ـ که اراضی هر دو دهکده بلافاصله وصل به هم می باشد ـ با تبانی برادرش که احد از خرده مالکین محل بوده و با سوء استفاده از عدم حضور سایر مالکین در محل، به علت هم سامان بودن اراضی به اتفاق چند نفر از زارعین خود به اراضی خرده مالکین رفته و آن را غاصبانه تصرف و مورد بهره برداری قرار داده، سپس برای آمارگیری به اداره اصلاحات ارضی مراجعه کرده و چون ساکن آن محل نبوده و هیچ گونه سمتی از لحاظ زارع یا مالک در آن جا نداشته از آمارگیری خودداری نموده اند و چندین سال است بدون هیچ گونه مدرک و مجوز قانونی ملک دیگران را غصب نموده است؛ آیا این اراضی را که بین عموم خرده مالکین مشاع است و بدون رضایت صاحبان و در غیاب آن ها (به طور موقت) غصب نموده، شرعاً حلال می باشد یا خیر؟ از حضور مبارک استدعا دارد عندالله و عندالرسول، پاسخ شرعی آن را ذیلاً مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که تصرف در ملک غیر موقوف است به رضایت مالک آن و خصوصیات قضیه شخصیه باید در محاکم صالحه مطرح شود.
[سؤال 9275] 5110
بسمه تعالی 17 / 4 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
کسی زمین زراعتی واگذاری مالک را که به عنوان تقسیم اراضی دولت به دست او رسیده، حق فروش اولویت آن را به دیگری دارد یا نه؟ در صورت جواز فروش حق
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 149
اولویت زمین و تصرف ده سال خریدار آن زمین را، و پرداخت وجه تعیین شده به خود فروشنده آیا ورثه فروشنده می تواند معامله زمین فروخته شده را به خریدار بعد از فوت فروشنده فسخ و زمین را برگردانند؟ لطفاً بیان فرمایید.
بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین موکول به دولت اسلامی است و چنانچه زمینی را کسی شرعاً مالک بود و فروخت بدون حق فسخ ورثه نمی توانند فسخ کنند.
[سؤال 9276] 5111
بسمه تعالی 18 / 10 / 1361
دفتر امام خمینی، رهبر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، سلام علیکم
به محضر حضرت عالی می رساند: قریب به دو ماه پیش در یکی از بخش های یک بیمارستان، گردن بند طلا مفقود شده و پیگیری این موضوع به انجمن اسلامی محول شده و با تحقیقاتی که به عمل آورده شد، شخص خاطی مشخص نشده و مسئولیت کارهای مربوطۀ آن شیفت، به عهدۀ قریب به شانزده نفر یا بیشتر بوده. آیا از نظر شرعی می توان مبلغ گردن بند که بالغ بر پانزده هزار تومان است را از افراد مذکور مطالبه نماییم یا خیر؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، مطالبه از کسی که شرعاً ثابت نیست که طلا را برداشته جایز نیست.
[سؤال 9277] ----> 4080
3. آیا نوشتن شعار یا صحبتی از امام برای تبلیغ یا جواب گویی به گروهک ها بر روی دیوار ساختمانی، بدون اجازه و احتمالاً نارضایتی صاحب ساختمان، اشکال ندارد؟
بسمه تعالی، با فرض رضایت صاحب آن اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 150
[سؤال 9278] ----> 7240
5. دو سال پیش در نهضت سوادآموزی آموزشیار بودم؛ در همان مدرسه، آموزشیار دیگری نیز درس می داد، در کلاس دیگری حوالۀ مقداری نفت که دقیقاً مقدارش یادم نیست (فکر می کنم 220 لیتر بود) از رئیس آموزشگاه گرفت البته بدون اطلاع من و به من نیز گفت: نصف مال کلاس شما، و نصف مال کلاس من؛ من گفتم: دیگر زمستان تمام شده و احتیاجی نیست و لذا در حدود 40 لیتر از سهمیۀ خودم را به فردی که واقعاً احتیاج داشت (با توافق مسئولین نهضت) دادم؛ البته فقط حواله مال نهضت بود و پولش از خودمان. بعد از چند روز فهمیدم او قصد دارد نفت را برای منزل خودش مصرف کند، ولی از طرف مدیر مدرسه و همین طور شعبه ای که حواله مربوط به آن شعبه بود، اعتراض شده بود که مدرسه این نفت را احتیاج ندارد و به آموزشیار تعلق نمی گیرد. خلاصه من نمی دانم آیا این آموزشیار، نفت را گرفته یا نه؟ البته این آموزشیار، توده ای از آب درآمد و پاکسازی شد و من هم به خاطر بیماری و بعد، تولد بچه نتوانستم به کارم ادامه دهم. حالا مدتی است نگرانم که آیا من مسئول بودم که به نهضت اطلاع دهم که این نفت مورد احتیاج نیست و ناراحتم؛ مرا راهنمایی کنید.
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نسبت به گذشته بر شما چیزی نیست.
[سؤال 9279] ----> 6998
3. آیا استفاده از وسایل کسب علم در مدارس مانند گچ و تخته و... برای استفادۀ شخصی جایز است، با توجه به این که در جهت کسب علم بوده و نه استفادۀ دیگر؟
بسمه تعالی، تابع مقررات مدارس و اجازۀ مسئولین مربوطه است.
[سؤال 9280] ----> 6998
5. در آزمایشگاه شیمی گروهی هستیم که با اجازه و اطلاع مدیر دبیرستان و زیر نظر معلم شیمی آزمایش هایی برای تحقیق بیشتر انجام می دهیم. آیا استفاده از مواد و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 151
احیاناً از بین رفتن بعضی از وسایل در موقع آزمایش برای یک گروه چند نفره جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دبیرستان و اجازۀ مدیر است و چنانچه بدون اجازه، استفاده نمایند و یا آن که وسایل به دست آنان از بین برود، ضامن هستند.
[سؤال 9281] 5112
بسمه تعالی 30 / 11 / 1361
حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، مدّ ظله
1. مقداری کالا بنا بر حکم دادسرای ویژۀ امور صنفی قرار است در اختیار تعاونی قرار گیرد، که با قیمت های تعیین شدۀ دادگاه محترم امور صنفی، قیمت آن به صاحب کالا پرداخت شود. صاحب کالا ضمن مراجعه برای تسریع در امر تحویل، اظهار می دارد که چون حکم دادگاه، کمتر از نصف قیمت خرید من می باشد، راضی نیستم. از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت به تحویل و توزیع کالا چیست؟
2. تعدادی کالا، بنا بر حکم دادسرای ویژۀ امور صنفی قرار است در اختیار تعاونی قرار گیرد و بهای آن را ـ با وجود مشخّص بودن صاحبان کالا ـ باید به حساب جاری تعیین شده از طرف دادگاه واریز نماییم. از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت به تحویل و توزیع کالا چیست؟
3. مقداری کالا از یکی از کارخانجات مصادره شده، در اختیار تعاونی قرار می گیرد. از نظر شرعی تکلیف اعضای تعاونی، نسبت به تحویل و توزیع کالا چیست؟
بسمه تعالی، در صورتی که موارد مذکوره، مستند به حکم حاکم شرع باشد و قطع به خلاف نباشد، حکم دادگاه نافذ، و عمل به طبق آن مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 152
[سؤال 9282] 5113
بسمه تعالی 1 / 1 / 1361
دفتر رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی
در باغچه بعضی از مدارس دولتی یا استیجاری به وسیله کارکنان مدرسه سبزی کشت می شود که از آب لوله مدرسه مشروب می گردد. آیا کارکنان مدرسه شرعاً می توانند از سبزی یا میوه درختان موجود در باغچه ها استفاده نمایند یا نه؟ خواهشمند است دستور فرمایید چگونگی امر را اعلام فرمایند.
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر مقررات خاصی باشد.
[سؤال 9283] 5114
بسمه تعالی 15 / 9 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، استدعا دارد نسبت به موارد زیر، نظر شریفتان را اعلام فرمایید:
1. زمین هایی که در حومۀ تهران بوده و صاحبانشان معلوم نبوده و هنوز هم معلوم نیست و در اوایل انقلاب و بعد از آن، افراد بی بضاعت که خانه نداشته اند، آن ها را گرفته و ساختمان ساخته اند، تصرف این چنین زمین هایی از نظر شرع چطور است؟
بسمه تعالی، با نظر مسئولین مربوطه، در دولت اسلامی مانع ندارد.
[سؤال 9284]
2. اگر حالا یا بعدها ـ که این زمین ها ارزش پیدا می کند ـ صاحبانشان پیدا شود، چه باید کرد؟ آیا باید خانه را واگذار کرد یا بهای زمین را داد؟ اگر بخواهیم بهای زمین را بدهیم، آیا باید بهای زمان انقلاب را بدهیم، یا قیمت روز آن را پرداخت کنیم؟
بسمه تعالی، اگر مالک شرعی زمین معلوم است، باید رضایت او تحصیل شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 153
[سؤال 9285]
3. اگر صاحب زمین کسی باشد که به احتمال زیاد در زمان طاغوت، این زمین ها را به زور گرفته باشد، تکلیف چیست؟ (امثال شریف امامی، آموزگار نخست وزیر رژیم سابق).
بسمه تعالی، حکم همان است که قبلاً ذکر شد و امر این زمین ها، با دولت اسلامی است.
[سؤال 9286]
4. اگر این چنین تصرفی درست باشد و افرادی که این خانه ها را ساخته اند، اگر بنابر ضرورت زندگیشان بخواهند از تهران به شهرستان های دیگر بروند، آیا می توانند این خانه ها را با شرایط مذکور بفروشند؟ و در صورت جواز، آیا تنها بنا و آنچه که در آن ساخته، باید بفروشند یا زمین آن را هم می توانند بفروشند؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.
[سؤال 9287]
5. خرید و فروش زمین هایی که سند محضری ندارد و صاحب ملک، قولنامه ای می فروشد، از نظر شرع چطور است؟
بسمه تعالی، باید با مراعات موازین شرعی، و مقررات دولت اسلامی باشد.
[سؤال 9288] ----> 2258
3. در چیزی که توقیف شده، مثل خانه و حمام و غیره، تصرف اشخاص جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر توقیف از طرف دولت اسلامی است میزان مقررات آن است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 154
[سؤال 9289] 5115
بسمه تعالی 25 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، مرجع عالی قدر تشیع، و رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، دامت برکاته
این جانب ساکن قریۀ حصارک کرج، مدت چهارده سال است که باغی را در ده حصارک، جنب امامزاده محمد، به مساحت تقریبی شش هزار متر مربع احداث نموده ام و چون زمین های اطرافش، جهت احداث مسکن فروخته شده و خانه سازی شده است، در نتیجه نهر آب باغ مزبور، از میان خانه های جدید الاحداث عبور می کند، به طوری که آبیاری را مشکل نموده و به علاوه موجب خسارت و ضرر به خانه های مسکونی جدید می شود و با توجه به این که باغ فوق، جزء اموال مصادره شده نیست، آیا شرعاً می توانم آن را به فروش برسانم یا خیر؟
بسمه تعالی، اختیار ملک، در اصل فروش و انتخاب مشتری، با مالک شرعی است و مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است.
[سؤال 9290] 5116
بسمه تعالی
خواهشمند است نظریه خود را دربارۀ مسأله زیر مرقوم فرمایید:
زمینی در مقابل 530000 ریال وجه نقد، در تاریخ 13 / 2 / 1358 از طرف دفتر خانه سازی برای مستضعفین، به این جانب طبق ضوابطی ـ که می بایست از تاریخ عقد قرارداد به مدت سه ماه، 60% کار ساختمان انجام شود و در غیر این صورت، زمین برگشت داده خواهد شد ـ فروخته شد، و شروع به ساختن ساختمانی دوطبقه کردم، که یک طبقۀ آن، با مقداری از پول فرزندم ـ که ایشان تصمیم داشت پس از ازدواج در آن سکونت داشته باشد ـ و بقیه از مقدار پولی که متعلق به خودم بود. پس از مدتی که از شروع ساختمان گذشته بود، برای تکمیل کردن، احتیاج به پول پیدا کردم. برای
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 155
درخواست وام، به بنیاد مراجعه نمودم و بنیاد جواب گفت که هیچ گونه تعهدی نسبت به ساختن ساختمان و پرداخت وام نداریم. لذا به اجبار برای کامل کردن ساختمان، مقداری مقروض شدم، که پس از تکمیل ساختمان، قرض را بپردازم. ساختمان که تکمیل شد، موعد قرض فرا رسید، و برای پرداخت آن، مجبور شدم یک طبقه از آن ساختمان را، به مدت یک سال اجاره و رهن دهم. حال که ساختمان و موعد اجاره، به پایان رسیده، شخص مذکور ساختمان را تخلیه نمی نماید.
و از طرفی فرزند این جانب به تکلیف رسیده و تصمیم به ازدواج گرفته است.
پس از اتمام بدهی ساختمان، به دفتر خانه سازی برای مستضعفین مراجعه نمودم، که هم راجع به گرفتن سند اقدام نمایم، و هم موقعیت فعلی را با آن ها در میان بگذارم. آن ها در پاسخ گفته اند که شما حقی نسبت به آن یک طبقه که اجاره داده اید، ندارید و آن شخص ـ که هیچ گونه حقی نسبت به ساختمان ندارد ـ می تواند جداگانه برای خود، سندی اختیار کند و شما مالک یک طبقه از آن دو طبقه می باشید. نظریه آن رهبر محبوب و امید مظلومان در مورد مسأله زیر، باعث دلگرمی این قبیل مظلومان ذکر شده در بالا، می باشد.
1. آیا چنین شخصی می تواند نسبت به ساختمانی که هیچ گونه نقشی در ساختمان و مخارج آن ندارد، از نظر شرع حقی داشته باشد؟
2. آیا دفتر خانه سازی برای مستضعفین، از نظر شرع می تواند سهمی از خانه ای که دسترنج یک عمر زحمات این جانب بوده، برای چنین شخص ظالم، که مدت ها است باعث ناراحتی و نگرانی خود و خانواده این جانب شده، حقّی قائل شود؟
طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار
بسمه تعالی، رسیدگی به امر زمین، موکول به دولت اسلامی است و ساختمان ملک کسی است که آن را با پول خود ساخته است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 156
[سؤال 9291] 5117
بسمه تعالی
محضر مستطاب رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله امام خمینی، دامت افاضاته، احتراماً؛ طول عمر و موفقیت آن قائد عظیم الشأن را از درگاه ایزد متعال آرزومندیم. این جانبان نمایندگان منتخب صنف فرش تهران به مسائلی برخورد نموده ایم که با کسب تکلیف شرعی از محضر آن جناب، جوابگوی افراد صنف خود خواهیم بود.
1. قانون نظام صنفی اصناف در شورای انقلاب به تصویب رسیده و برای افراد صنف، خطوطی را مشخص کرده است. آیا نمایندگان منتخب صنف می توانند مبلغی به عنوان تأمین هزینه های اتحادیه، به یک نسبت مشخص دریافت نمایند و اگر واحدی از پرداخت ماهانه خودداری کرد، بالاجبار از او مطالبه نمایند؟
بسمه تعالی، نمی توانند از کسی وجهی زاید بر آنچه که تعهد نموده، بدون رضایت دریافت کنند.
[سؤال 9292]
2. پس از وضع مخارج اتحادیه، مازاد مبلغ دریافتی بالا را می توانند در امور خیریه (کمک به بازسازی مناطق جنگی، جبهه ها و...) مصرف نمایند؟
بسمه تعالی، اختیار تعیین مصرف پول دریافتی با صاحبان پول است.
3. در عرف بازار، جواز هر صنف دارای قیمت نسبتاً خوبی می باشد. آیا برای صدور جواز کسب، نمایندگان منتخب صنف مجاز هستند مبلغی را مطالبه نمایند و مبلغ مذکور را به حساب اتحادیه واریز نمایند؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است و خارج از حدود مقررات، حق ندارند از کسی چیزی مطالبه کنند.
4. آیا نمایندگان منتخب صنف مختارند از ادامۀ کار واحدهایی که طبق ضوابط نظام صنفی اصناف (مادۀ 2 قانون نظام صنفی سال 59) و اتحادیه نیستند جلوگیری به عمل آورند و در صورت عدم تطبیق
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 157
از ضوابط، محل کار آن ها را تعطیل نمایند؟
بسمه تعالی، اتخاذ تصمیم در این گونه امور، موکول به دولت جمهوری اسلامی و محاکم قضایی با مراعات ضوابط شرعی است.
[سؤال 9293] 5118
بسمه تعالی 20 / 1 / 1361
پس از سلام، عرض می شود که پدر و عموهایم مقداری از مرتع جنگلی، از پدر خودشان به ارث بردند و سهم هر یک معلوم شد. پدر ما آن مقدار ملک به ارث رسیدۀ خود را، به عنوان خرج بعد از فوت وصیت کرده است، ما هم چهار برادر هستیم که وصی پدر خود می باشیم. ولی قبل از فوت، آن را به یکی از برادرانش اجاره داد و عموی ما ملک را تصرف نموده، ولی نه ملک را به ما می دهد و نه اجارۀ آن را، و خرج میت هم مانده است. تکلیف ما نسبت به این ثلث چیست؟ در ضمن شغل ما چهار برادر حشم داری است و ملک خودمان را هم احتیاج داریم. آیا از نظر شرعی و قانونی ما می توانیم دربارۀ این ملک اقدام بنماییم یا خیر؟ لطفاً جواب را کتبی ارائه بفرمایید،که مورد احتیاج می باشد.
بسمه تعالی، منوط است به دولت اسلامی.
[سؤال 9294] 5119
بسمه تعالی 1 / 7 / 1361
محضر انور حضرت آیت الله العظمی، آقای خمینی، متّع الله المسلمین بطول عمره الشریف، محترماً به عرض عالی می رسانیم که:
یک هکتار آب و ملک موروثی جدمان ـ که کارش را خودمان می کردیم ـ در اثر سانحۀ مریضی که پیش آمد، طبق قرارداد و نوشتۀ یک ساله، به دست کارگری دادیم. فعلاً می خواهیم خودمان ـ مثل سابق ـ کارش را انجام دهیم و ایشان می گوید: آقا فرموده: زمین مال خدا است. آیا ملک و آب موروثی حقّه را با قرار سه الی چهار سال
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 158
نباید واگذار نماید؟ اگر شرعاً مالک و مستحق زراعت کردن هستیم مزیّن به خاتم شریف فرمایید.
مضافاً این که امسال کلاً ما را از حق مالکیت طرد نموده، به دادگاه صالحه شکایت دادیم، آن هم وقت رسیدگی را، چهار ماه دیگر تعیین کرده اند. در این صورت نمی دانیم آیا قانون اسلامی، برای رسیدن به حق حقه، اجرا می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، رسیدگی موکول به دادگاه های اسلامی است.
[سؤال 9295] 5120
بسمه تعالی 26 / 5 / 1361
محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
محترماً به عرض می رساند: این جانب اهل سبزوار خانه ای در چندین سال پیش خریداری و حدود پانزده سال با شوهر و فرزندم در آن ساکن بوده و چند سالی است به سبزوار آمده ام. این خانه حدود پنجاه سال قبل ساخته شده. حالیه چند نفر از اهالی ده، قفل درب خانه ام را شکسته؛ به دلیل آن که زمین خانۀ مذکور در زمان ساخت، محل برج بوده و متعلق به بیت المال است و برای پایگاه بسیج متصرف شده اند. استدعا دارم نظریۀ خود را در مورد مالکیت حقیر اعلام فرمایند.
بسمه تعالی، تصرف ملک غیر بدون اجازۀ مالک، غصب و حرام است و مدعی عدم مالکیت تا دعوای خود را به وجه شرعی ثابت نکند، حق مزاحمت ندارد و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه مراجعه نمایند.
[سؤال 9296] 5121
بسمه تعالی
بیان فرمایید که علمای علمیه و فقهای اثنی عشریه در این مسأله شرعیه چه می فرمایند؟
امام امت! در روستاهای حومۀ بیهند، اراضی ملکی مشروعی دارم، که ثبتی و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 159
متصرفی چندین سالۀ من است. در رژیم قبلی، عده ای به یاری چند نفر ثروتمند شهرنشین، با پشتیبانی خوانین، در اراضی کشاورزی فدوی، بدون اجازۀ من ده حلقه چاه حفر کردند و خساراتی تولید نمودند که از امور کشاورزی محروم شده ام. به قانون و دادگاه مراجعه کردم و در دادگاه برای مقداری خسارت از نظر عرف، حاکم شده ام، ولی تا به حال جواب خسارت را هم نداده اند، سؤال این است که:
1. آیا از نظر شرعی، حق داشته اند در اراضی کشاورزی ثبتی ملکی بنده چاه حفر کنند یا خیر؟ و آیا بایستی مقدار اراضی که چاه در آن حفر شده، از کشت و زراعت محروم باشد و یا این که از بنده خریداری کنند؟
2. چنانچه در آتیه، در اثر آفات ارضی و سماوی، آبی از بندسار و چاه آب موتوری بنده به داخل ده حلقه چاه مورد بحث رسوخ نماید، و برای متجاوزین تولید خسارت کند، شرعاً چه تکلیفی خواهد داشت؟ من حدود چهارده نفر عائله دارم، شغل و امیدم همین کشاورزی بوده و هست. حکم الله را بیان فرمایید. حکم محکومیت متجاوزین در مورد جبران خسارت از نظر عرف، به پیوست است.
بسمه تعالی، برای بررسی و احقاق حق، به محاکم قضایی مراجعه نمایید.
[سؤال 9297] 5122
بسمه تعالی 19 / 4 / 1361
دفتر محترم امام امت، ضمن عرض سلام، معروض می دارد:
قسمتی از اراضی این جانبان که چمن زار و زمین کشت بود، فئودال ها در زمان رژیم طاغوت، با زور از ما گرفته و در مقابل آن، پول قابل توجهی، سال به سال به عنوان اجاره در اختیار ایلات منطقه گذاشته بودند. در این مورد به هر جا شکایت کردیم، جواب مثبت به ما ندادند. حالا که با یاری خداوند عالم، و با همت مردم دلیر ایران، مخصوصاً با رهبری بی دریغ خمینی بت شکن، دولت طاغوت ریشه کن شد و به جایش دولت جمهوری اسلامی نشست. آیا صاحبان آن زمین های غصب شده ـ که
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 160
تمامی پیرمرد و بیوه زن و صغیر و یتیم و مستضعف ترین مردم منطقه هستند ـ می توانند با سند موجود و معتبر، که در دست دارند، روی آن زمین ها کشت و زراعت کنند یا نه؟
بسمه تعالی، اگر مدعی به وجه شرعی ثابت کند که ملکی از او غصب شده، می تواند ملک خود را مطالبه نماید و اگر نزاعی در بین است، برای فیصلۀ آن، به محاکم قضایی مراجعه نمایند.
[سؤال 9298] 5123
بسمه تعالی 4 / 10 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته، پس از اهدای سلام به پیشگاه مبارک؛ سلامت و طول عمر جناب عالی را از خداوند خواهانم. از محضر مبارک تقاضا می شود به مسألۀ زیر پاسخ فرمایید:
چند نفر دزد و سارق مسلّح به نوبت های متوالی از مردم بی دفاع روستایی، به زورِ اسلحه مبلغ صد و پانزده هزار تومان پول اخاذی کرده اند که نوبت اول به عنوان مثال، جلال خان و عده ای مبلغ پانزده هزار تومان و نوبت دوم جلال خان و عده ای مبلغ بیست هزار تومان، نوبت سوم جلال خان و حسین و آزاد مبلغ سی هزار تومان، نوبت چهارم جلال خان و علی و غیره مبلغ پنجاه هزار تومان.
حال از این عده، حسین و علی به چنگال عدالت افتاده اند. جهت جلب رضایت مردم و رهایی خود از زندان، تمام پول ـ یعنی هر صد و پانزده هزار تومان ـ را پرداخت کرده اند؛ آیا از نظر شرع مقدس اسلام جایز است که اهالی، همۀ مبلغ پول را تصرف کنند یا خیر؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، پولی که دادگاه های شرعی به حساب پول آن ها به آن ها می دهند، می توانند بگیرند؛ مگر این که علم داشته باشند از آن ها نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 161
[سؤال 9299] 5124
بسمه تعالی 20 / 2 / 1362
محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
احتراماً؛ بدین وسیله استفتا می نماید نسبت به رقبات مندرج در حکم که در رژیم منحوس ستم شاهی و در عصر ناصرالدین شاه قاجار که حکومت ظلم و جور شاهنشاهی و حکام عملۀ ظلم بر همۀ کشور ما حاکم بوده است. سه برادر به شرح مندرج در حکم که بر علیه ستمگران و حکام و ولایت قیام نموده اند و جان خود را در این راه نهاده اند و اموال ایشان توسط عده ای از خدا بی خبر عدواناً غصب و تصرف شده است و نظر به این که اولاد صغار ایشان بی سرپرست و بی دادرس بوده اند، حکم مزبور نیز کأن لم یکن و بلا اجرا مانده است و هم اکنون در زمان حاضر، تعدادی از این رقبات در دست اولاد همان متصرفین موجود می باشد. خواهشمند است اظهار لطف فرموده نظر مبارک را شرعاً و قانوناً مرقوم فرمایند.
بسمه تعالی، رسیدگی و تحقیق دربارۀ مطلب مرقوم، موقوف به دادگاه های صالحه است.
[سؤال 9300] 5125
بسمه تعالی
طلبه ای یک قطعه از اراضی کوی طلاب آستانۀ مقدّس رضوی را با اذن حاکم شرع به عنوان اجاره به مدّت بیست سال اخذ نموده و اجارۀ سالیانۀ آن را هم یکی دو سال داده، ولی در غیاب او شخص دیگری ساختمانی روی آن بنا کرده، آیا متصرّف (که در آن زمین ساختمان کرده، و مدّت چند سال هر طور که خواسته استفاده و تصرّف و سکنا کرده) بابت استفاده و تصرّف و سکنا ضامن است یا نه؟
بسمه تعالی، ضامن است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 162
[سؤال 9301] 5126
بسمه تعالی 26 / 6 / 1358
به عرض عالی می رساند:
1. قبرستان قدمگاه کاشان که چهل و هشت جریب بود و از طرف عالم ربّانی السید فخرالدین (پدر امام زاده سید اعظم السید علی که فعلاً صحن و بقعه آن در قدمگاه است که از اولاد امام زاده یحیی که گنبد و بارگاه آن در تهران است) بنا شد. و در سال 925 هجری قمری، وقف بر دفن اموات مسلمین شد. در زمان سلطنت طاغوتی، قبور مسلمین حتی قبور عده ای از علمای بزرگ و سادات عالی مقدار را بر هم زدند و مانع از دفن شدند و در آن خانه و مدرسه و غیره ساخته اند.
آیا می توان در حوض های آن وضو گرفت و در آن بناها نماز خواند یا حکم غصب بر آن جاری و وضو و نماز در آن باطل می باشد؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان ثابت است، تصرفات مذکوره، حکم غصب را دارد.
2. بعضی از مساجد که در مسیر خیابان ها واقع شده است، نظر مبارک عالی در مورد آن ها چه می باشد؟
بسمه تعالی، مساجدی که در مسیر جاده واقع شده است، اگر به هیچ وجه احتمال عود ندارد، حکم مسجد بر آن مترتّب نمی شود.
[سؤال 9302] 5127
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، زید عزّه
پس از عرض سلام، امید است وجود گرامیتان تا ظهور حضرت بقیة الله الأعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف از گزند حوادث مصون و بر دشمنان اسلام و مسلمین پیروز باشید. مسأله ای در بین است، خواهشمند است جواب بفرمایید:
واقفی مسجد و چند باب مغازه برای مخارج ضروری مسجد ساخته و به اجاره داده است. ضمناً خانه ای را که مشرف به خیابان است، جهت قبرستان خود و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 163
خانواده اش اختصاص داده است. در حال حاضر، واقف بنا به وصیتش در همین خانه مدفون است. با تفاصیلی که به عرض رسید، آیا بسیج مستضعفین مسجد، می توانند از این قبرستان خانوادگی به عنوان کتابخانه یا مشابه آن استفاده نمایند یا دخل و تصرّف در آن حرام می باشد؟ والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، منوط به اجازۀ صاحب آن است.
[سؤال 9303] 5128
بسمه تعالی
رهبر عظیم الشأن! سلام و درود ما جان برکفان را بپذیر. در این جا لازم است به استحضار برسانیم که ما آن زبان گویا را نداریم که از شما، قدردانی و تشکر کنیم. تنها کاری که از دست ما بر می آید، این است که به سلامتی شما دعا کنیم و شعار «خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار» را دائماً زمزمه کنیم.
امام عزیز! یک سؤال شرعی داشتم و آن این بود که ما اخیراً یک شماره ای به دستمان رسیده است که با این شماره می توانیم به طور رایگان با تمام نقاط امریکا، تماس تلفنی داشته باشیم. با توجه به این که صاحب شرکت تلفن، سال های سال حقوق مستضعفین را پایمال کرده است، آیا صحیح است که از آن، استفادۀ شخصی کنیم؟ و یا از آن برای تبلیغات اسلامی استفاده بکنیم؟ به این معنا که ما می توانیم با گرفتن این شماره، اخبار کشورهای اسلامی را ـ به فرض از واشنگتن ـ گرفته و آن را ضبط کرده و در یک شهری ـ به فرض در همین شهری که ما زندگی می کنیم ـ برای مسلمانان پخش کنیم.
از خداوند متعال خواستاریم که سلامت و سعادت آن امام را پایدار نماید، تا ما را دعا کنند، که ان شاء الله با دستی پر، به خدمت اسلام برسیم.
بسمه تعالی، استفاده از مال دولت یا شخص حقیقی یا حقوقی، بدون کسب اجازۀ قانونی، حکم غصب دارد، ان شاء الله تعالی در حمایت اسلام، و خدمت به مسلمین موفق باشید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 164
[سؤال 9304] 5129
بسمه تعالی
تمام حاصل زمین موقوفه ـ که عمل به وقف نمی شده ـ و باقی حاصل های زمین دیگر که غیر موقوفه است سال های متمادی مخلوط بوده و استفاده شده است. ما چگونه بعد از این استفاده کنیم و اموال خودمان را از وقف جدا کنیم؟
بسمه تعالی، نسبت به مقداری که یقین دارند از عوائد وقف صرف در غیر جهت وقف شده ضامن هستند و باید از عهده برآیند.
[سؤال 9305] 5130
بسمه تعالی 26 / 12 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
چه می فرمایید نسبت به موقوفه ای که با کوشش حجت الاسلام غیوری و با رضایت ادارۀ اوقاف و متولّی و مستأجر موقوفه برای ادارۀ آموزش و پرورش شهر ری ـ جهت تأسیس یک مجتمع فرهنگی که در محل ضروری است ـ اختصاص یافته است. عده ای که در بین آن ها مستضعف نیز دیده می شود به زور دیوار موقوفه را خراب و به قصد خانه سازی آن را تصرف می کنند.
آیا تصرف ملک موقوفه بدون اذن متولّی یا مستأجر آن جایز است؟ و صرف مستضعف بودن موجب جواز این گونه تصرف است؟ و آیا ادامۀ تصرف ملک موقوفه و اقامۀ نماز و انجام تکالیف دینیۀ دیگر در آن بی اشکال است؟
جبران خسارات متحمله موقوفه، در عهده و ضمانت کیست؟ آیا متولی موقوفه یا ادارۀ اوقاف ملزم به پرداخت وجهی در برابر تأسیسات متصرفین می باشند؟
در خاتمه، زمین موقوفه حدود هشت هزار متر مربع و واقع در بلوار مرداویچ شهر ری و معلوم المصرف و موسوم به باغ وقفی وزیر لشکر است. والسلام علیکم
بسمه تعالی، تصرف در زمین موقوفه بدون اجازۀ متولی شرعی جایز نیست و در حکم غصب است و خسارات وارده بر عهدۀ شخص متصرف
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 165
است و اعیانی که ملک متصرف است مربوط به خود او است؛ ولی در صورت عدم موافقت متولی شرعی به ابقای آن ها در موقوفه، باید موقوفه را تخلیه نماید.
[سؤال 9306] 5131
بسمه تعالی
فردی در مدرسه ای سکونت داشته و به شرایط جواز سکونت در آن عمل نکرده است. در مدت سکونت جمعاً مبلغ ده هزار تومان به عنوان شهریه از آن مدرسه گرفته است. الآن می داند که اگر این مبلغ را به متولی آن برگرداند به مصرف واقعی آن نخواهد رسید. در هر حال می خواهد آن را برگرداند تا مدیون نباشد. بفرمایید آن را به چه مصرفی برساند.
بسمه تعالی، اگر از وجوه شرعیه است، باید به حاکم شرع و اگر از موقوفه است، به متولی شرعی مراجعه شود.
[سؤال 9307] 5132
بسمه تعالی 2 / 9 / 1361
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی، نایب الامام، جناب حاج آقا سید روح الله الموسوی الخمینی، مدّ ظله العالی
احتراماً؛ عاجزه ساکن پاریز سیرجان، بخش دوازده ثبتی کرمان، در موارد مشروحۀ مطروحه ذیل، از آن محضر مقدس و مبارک استدعای نفاذ حکم شرعی را دارد.
1. شخص زید نامی در ملک مهریه و نکاحیه این عاجزه و در اراضی مشاعی تقسیم شده بر مبنای عرف محل، بدون رضایت این ضعیفه در اراضی ملک مورد اشاره (مهریه و نکاحیه و سهم الارث) که آبی و دارای جوی و جدول و ممر و مدخل و حیّز و حریم می باشد، خودسرانه و غیر مجاز زراعت دیم نموده است، در حالی که آن شخص زارع و مالک و مستأجر آن اراضی و ملک مزبور نبوده و نیست. آیا چنین
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 166
زراعتی در اراضی مردم، به مصداق «الناس مسلطون علی أنفسهم و أموالهم» و بدون حق و استحقاق، و نیز بدون رضایت و نوشتۀ صاحب آن، انجام شده و می شود صحیح است؟ و آیا این دخل و تصرف غیر مجاز، غصبی نمی باشد؟ حکم شرعی آن چه خواهد بود؟
2. این ملک که به نام دُرُک (دُرُق) و تکزه و گود هادی و سایر متعلقات به آن معروف و واقع در پاریز از توابع سیرجان بخش ثبتی 12 کرمان می باشد و دو دانگ از کل شش دانگ آن هم وقف است، آیا هرگونه زراعت و دخل و تصرف در اراضی وقفیه این ملک و مشابه آن، بدون رضایت واقف و اداره اوقاف و متولی و ناظر مربوطه، شرعاً جایز است؟
3. چون تقسیم ملک مزبور و اراضی آن برمبنای عرف محل بوده، ولی مواجه با چنین مسائلی از قبیل دخل و تصرف و زراعت غیر مجاز، و احیاناً وقف غصبی و وجود اراضی وقفی در آن گردیده است، آیا این تقسیم بر این مبنا صحیح بوده؟ و دارندگان اراضی ملک مزبور و مشابه، می توانند پس از این تقسیم، در سهام خود دخل و تصرف مالکانه نمایند؟ و آیا این دخل و تصرفات صاحبان، بر مبنای تقسیم عرف محل، شرعی است؟
بسمه تعالی، حکم کلی مسأله معلوم است که تصرف در ملک غیر، موقوف است به رضایت مالک، و تصرّف در وقف، باید با نظر متولی شرعی و مراعات جهت وقف باشد، و رسیدگی به خصوص مورد سؤال موکول است به مسئولین ذی ربط در دولت اسلامی.
[سؤال 9308] 5133
بسمه تعالی 19 / 8 / 1358
زعیم عالی قدر و رهبر ملت ایران، امام خمینی
این جانبان، امضا کنندگان زیر، از بیست سال قبل زمینی خریداری و با حفر چاه و کشت یونجه و درخت، آباد نموده ایم اینک عده ای فریب خورده و فرصت طلب،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 167
زمین های ما را تصرّف و تقسیم نموده اند. با توجه به این که عدّه ای از ما، غیر از این زمین، حتی خانه ای برای سکونت نداشته و مستأجر می باشیم؛ از امام تقاضا داریم نظر خود را دربارۀ این چنین متجاوزین در حکومت جمهوری عدل اسلامی مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر زمین به خریداری یا احیا، ملک شده باشد، کسی بدون رضایت مالک حق تصرف ندارد و چنانچه نزاعی باشد، باید در محاکم صالحه حل شود.
[سؤال 9309] 5134
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران
محترماً؛ به عرض عالی می رساند: در قریه ای به نام حسن آباد جرقویه در صد کیلومتری اصفهان معدن نمکی وجود دارد که در زمان طاغوت عده ای از سرمایه داران آن معدن را اجاره کرده بودند به یک مال الاجاره ناچیزی. ولی بعد از پیروزی انقلاب مردم فقیر که روح تازه در کالبد آن ها دمیده شد از تصرف مستأجرین سابق جلوگیری به عمل آورده و با اجازه دادگاه انقلاب اصفهان خود رسماً شروع به بهره برداری کرده و درآمد آن را که روزانه هفتصد تومان است با اجازه از ستاد جهاد سازندگی به مصرف عمران محل رسانده اند. آیا اجازه می فرمایید مقداری از آن را به مصرف فقرای محل برسانیم؟
دعای خیر تمامی مظلومان بدرقۀ راه آن رهبر انقلاب و امید مستضعفان باد
بسمه تعالی، اگر معدن مذکور در ملک شخصی کسی است، تصرف در آن منوط است به اذن مالک آن، و اگر در اراضی موات است هر کس هر مقدار از آن بهره برداری کند مالک می شود و چنانچه دولت اسلامی مقرراتی داشته باشد باید مراعات شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 168
[سؤال 9310] 5135
بسمه تعالی 12 / 10 / 1358
پیشگاه مبارک حضرت آیت الله العظمی جناب آقای حاج سید روح الله موسوی خمینی، دامت برکاته
با نهایت احترام؛ به عرض مبارک می رسانیم که دیم زار امامه پایین، از چندین سال قبل بین اهالی محل تقسیم گردیده و قباله دارند و سال های سال در تصرف کشت و زرع داشته اند و در سال 1318 به نام افراد به عنوان مالکیت، هر کس به سهم خود ثبت نموده است. و همچنین مخارج های زمین از قبیل حقوق کدخدایی و خرج دیوانی و غیره را هر کس به سهم خود پرداخت نموده است. از سال 1342 به دستور محمدرضا شاه خائن زمین ها را گرفته، جزء شکارگاه قرار داده اند. اکنون به حمد خدا زمین ها آزاد شده و مالک های زمین آماده کشت و زرع هستند؛ اما چند نفر از اهالی محل که در آن زمان در دنیا هم نبوده اند اکنون اظهار می دارند: چون طاغوت زمین را گرفته و حالا آزاد شده است، سهم قبلی را قبول ندارند. خواهشمند است نظریه مبارک در این باره مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک غصب و حرام است و رسیدگی موکول به دولت اسلامی است.
[سؤال 9311] 5136
بسمه تعالی 10 / 11 / 1358
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با تقدیم سلام
در قریه تکمه داش در کنار جاده تهران ـ تبریز، اهالی، زمین ها را تصرف کرده و برای خود دکان ساخته اند. البته ملک مال مالک بوده و شخصی یک قطعه تصرف کرده و برای خود زیرزمین درست کرده. آیا اهالی می توانند روی ملک صاحب مال زیرزمین، دکان و یا چیز دیگر بسازند یا نه؟ درصورت فروش صاحب زیرزمین مقدم است یا نه؟
بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 169
[سؤال 9312] 5137
بسمه تعالی
حضور انور حضرت آیت الله العظمی مرجع الانام امام خمینی مدّ ظله العالی
یک مؤسسه اسلامی است که به وسیله سرمایه شخصی برای مستضعفین تأسیس شده؛ بدون این که کسی بلا عوض کمکی کرده باشد. آیا ممکن است شرعاً از بانی و مؤسس آن بدون رضایتش خلع ید کرد؟ بیّنوا توجروا
بسمه تعالی، در صورتی که به یکی از اسباب شرعیه از ملک او خارج نشده، مزاحمت او جایز نیست.
[سؤال 9313] ----> 2223
6. اگر شخصی در بانک خون بیمارستانی کار می کند و جهت بیماری 5 واحد خون پیش بینی و رزرو می شود و او از بستگان بیمار، همان تعداد خون پیش بینی شده را بالاجبار طبق قانون بیمارستان گرفت؛ ولی بعد یک واحد آن مصرف شد و هیچ گونه خرید و فروشی هم در کار نباشد و بقیۀ خون ها به بیماران دیگری تزریق شد، تکلیف شخصی که در بانک خون کار می کند چیست؟ و آیا در روز واپسین جواب دارد یا نه؟ واگر دارد، جواب و مسئولیت با سرپرست آن مرکز است یا کسی که خون را گرفته؟
بسمه تعالی، باید رضایت صاحبان خون تحصیل شود.
[سؤال 9314] 5138
بسمه تعالی 22 / 9 / 1358
محضر مقدس حضرت مستطاب آیت الله العظمی امام خمینی، مدّظله العالی
محترماً؛ به استحضار عالی می رساند که عده ای از کشاورزان، مقداری چوب سفیدار به طور غارس و مالکی در زمین متعلقی این جانبان کاشته و غرس نموده اند و مدت بیست سال بود که حقوق مالکانۀ این جانبان را می پرداختند و اکنون مشغول قطع اشجار و فروش آن گردیده و حقوق این جانبان را نمی پردازند. تکلیف شرعی در این
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 170
مورد چیست؟ مستدعی است حکم مسأله را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت او غصب و حرام است.
[سؤال 9315] 5139
بسمه تعالی 3 / 7 / 1361
با عرض سلام به حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی، مدّ ظله
بنا به تصویب شورای انقلاب، در گذشته سازمان عمران اراضی مقداری زمین به قیمت معینی، از شخصی گرفته و آن را بین دوازده برادر جهادی تقسیم نموده است. صاحب زمین، با آن قیمت راضی به فروش نمی باشد. از طرفی برادران جهاد، دارند روی زمین مزبور خانه می سازند. از نظر شرعی بفرمایید تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، اگر احتمال می دهند که مسئولین زمین را به وجه شرعی از مالک آن گرفتند و به دیگران واگذار نمودند، تصرفات در آن زمین اشکال ندارد.
[سؤال 9316] 5140
بسمه تعالی
محضر مقدس عظیم الشأن جهان اسلام مرجع عالی قدر تقلید حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام ظله العالی
1. مالک خانۀ خراب و متروکی حاضر به تعمیر آن نیست و باقیماندن آن به این حال موجب ضرر و ناراحتی اهل محله و به خصوص همسایگان آن خانه است، آیا شرعاً جایز است دیگران آن را گرفته بازارچه و پاساژ بسازند تا جلو ضرر گرفته شود و اگر جایز نیست راه شرعی جلوگیری از ضرر و ناراحتی چیست؟
بسمه تعالی، تصرف در ملکی که مالک از آن اعراض نکرده بدون رضایت مالک جایز نیست و به مقامات صالحه مراجعه شود تا به طریق مشروعی ضرر را رفع نمایند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 171
[سؤال 9317]
2. زمینی که مورد نیاز مستضعفین است آیا مالک آن می تواند آن را به قیمت زیاد مثلاً به 200 برابر قیمتی که آن را خریده بفروشد و آیا می شود زمین را از او گرفت؟
بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت او جایز نیست و مالک نباید در قیمت اجحاف نماید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 8صفحه 172