حرمت تصرف در ملک غیر و اموال عمومی و ضمان به سبب غصب (سؤالهای 9174ـ9240)

‏‏حرمت تصرف در ملک غیر و اموال عمومی و ضمان به سبب غصب‏

‏‏[سؤال 9174]‏‏ ‏ ‏ 5038‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 2 / 1358‏

‏‏حضور مبارک ملجأ الانام و الارامل والایتام آیت الله‌ العظمی زعیم بزرگوار جناب‏‎ ‎‏آقای سید روح الله‌ خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏محترماً و در کمال عجز عرض و استفتا می نمایم این بنده به جواز شرعی مالک‏‎ ‎‏املاکی بوده و هستم که قسمت عمده این ها را کشاورزان به قانون اصلاحات با وجود‏‎ ‎‏کراهت بنده تصاحب نموده اند فقط از سال ها قبل از تصویب قانون اصلاحات ارضی‏‎ ‎‏شخصاً در اراضی دو فرد از افراد خود در حومه هادی آباد و چند هکتاری (بالغ سی‏‎ ‎‏هکتار تقریباً) در سید اسماعیل با استخدام کارگر کشت و زرع نموده و دو قطعه باغ‏‎ ‎‏تأسیس نموده ام. و اخیراً بعد از انقلاب و تغییر رژیم و واژگون شدن حکومت طاغوتی‏‎ ‎‏چند نفر در هادی آباد و برخی در سید اسماعیل به ادّعای آن که حکومت جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی و فتاوی مراجع تقلید و فرمان زعیم بزرگوار آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏‎ ‎‏تجویز نموده است دو فرد آب و ملک و کروم مرا در هادی آباد غصب و بعضاً مزاحم‏‎ ‎‏زراعتم گردیده اند و ادعای غاصبین این است که در سالهای خیلی پیش، قبل از‏
‏‎

‎‏تصویب و اجرای قانون اصلاحات ارضی مورث مادر آن ها و یا پدر و خود آن ها‏‎ ‎‏(تقریباً 25 و یا 30 سال قبل) در آن دو فرد زارع بوده اند در حالی که بنده ادعای آن ها‏‎ ‎‏را که فاقد دلیل است قبول ندارم و منکرم و این اشاعه اکاذیب موجب عکس العمل و‏‎ ‎‏سوء اثر و ارخاء عقیده برخی گردیده است، استدعا دارم حکم شرعی قضیه را فوراً‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید که تکلیف شرعی روشن گردد و آیا صرف ادعا موجب اثبات عقد‏‎ ‎‏مزارعه و غصب آب و ملک و کروم مالک و ضرار به وی می باشد و یا غاصب باید‏‎ ‎‏مأخوذ به عقوبت و جلوگیری ازغصب و ایجاد بلوا و آشوب و اضرار به دیگران گردد‏‎ ‎‏استدعای عاجزانه دارم فتوای شریف خود را صریحاً مرقوم و به خاتم مبارک مزیّن‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حکم شرعی معلوم است که تصرف در ملک غیر بدون‏‎ ‎‏رضایت او جایز نیست و در مورد قضیه شخصیه که نزاع و اختلاف است‏‎ ‎‏باید به محاکم صالحه مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 9175]‏‏ ‏ ‏ 5039‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امام امت، ادام الله‌ بقاؤک، سلام علیکم، در مورد مسأله زیر از‏‎ ‎‏محضرتان کسب تکلیف می کنم.‏

‏‏یک قطعه زمین را جهت خان‏‏ۀ‏‏ مسکونی از آقای بنگاه داری که خود مالک آن بود‏‎ ‎‏خریداری نمودم؛ بعد از آن که چندین بار به اتفاق مالک جهت روشن شدن حدود‏‎ ‎‏اربع‏‏ۀ‏‏ زمین به محل زمین رفتم و حدود اربع‏‏ۀ‏‏ آن را به این جانب نشان داد، زمین مذکور‏‎ ‎‏را طبق حدودِ مورد تأیید فروشنده و توسط معماری که فروشنده به بنده معرفی کرده‏‎ ‎‏بود و قرارداد فی مابین این جانب و معمار را امضا کرده بود، شروع به ساختن نمودم و‏‎ ‎‏مدتی است که ساختمان پایان یافته است؛ قابل ذکر است که‏‎ ‎‏قطعه زمین دیگری نیز‏‎ ‎‏مجاور ساختمان حقیر است که اکنون صاحب زمین مجاور می خواهد اقدام به ساخت‏‎ ‎‏زمین خود کند و جهت پیاده کردن نقشه، کارشناس آورده است؛ ولی متأسفانه‏
‏‎

‎‏مشخص گردیده که قسمتی از ساختمان حقیر در قسمتی از زمین مجاور قرار گرفته‏‎ ‎‏است؛ این جانب طبق مسأله 2556 رسال‏‏ۀ‏‏ احکام آن امام عزیز ـ با این تفاوت که زمین‏‎ ‎‏ساختمانی است ـ با توجه به نقص کامل زمین مجاور، شرعاً و عرفاً باید خسارات‏‎ ‎‏مادی زیادی را متحمّل شوم و رضایت کامل صاحب زمین غصب شده را حاصل‏‎ ‎‏نمایم؛ با تشخیص حقیر، علت اصلی تجاوز ساختمان حقیر به زمین مجاور و‏‎ ‎‏خسارات وارد‏‏ۀ‏‏ مادی به این جانب، تعیین حدود نادرست فروشنده به این جانب است.‏‎ ‎‏تکلیف شرعی این جانب با آقای فروشنده چیست؟ و آیا بنده شرعاً حق دارم که‏‎ ‎‏خسارات وارد‏‏ۀ‏‏ فوق را از فروشنده مطالبه کنم یا خیر؟‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، مالک شرعی زمین حق دارد زمین خود را مطالبه کند؛ و اگر‏‎ ‎‏شما متحمّل خسارتی شوید و مغرور از طرف فروشنده باشید، می توانید‏‎ ‎‏خسارات را به او رجوع کنید.‏

‏‏[سؤال 9176]‏‏ ‏ ‏ 5040‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 9 / 1358‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران، دامت‏‎ ‎‏برکاته، احتراماً؛ حضرت آیت الله‌ را دست بوسم. بنده هنوز منتظر دریافت پاسخ به نامۀ‏‎ ‎‏مورخه 6 / 8 / 1358 هستم تا نظر حضرت آیت الله‌ العظمی را در مورد کارخانجات‏‎ ‎‏بدانم.‏

‏‏همچنین اکنون یک سؤال شرعی داشته و از محضر عالی استدعای حکم شرعی‏‎ ‎‏دارم. مواد اولیۀ کارخانۀ ما، نخ پنبه ای است که از کارخانجات نخ ریسی خریداری‏‎ ‎‏می شود. و اکنون بعضی از کارخانجات که ملی اعلام شده و این کارخانجات را بدون‏‎ ‎‏رضایت از صاحبان اصلی آن ها گرفته اند. آیا ما می توانیم از آن ها نخ خریداری نموده و‏‎ ‎‏معامله نماییم؟‏

‏‏از جمله، کارخانۀ نخ تاب فروزان در تبریز و یا کارخانۀ توکلی است که آیا کبریت‏
‏‎

‎‏تولیدی آن ها را اکنون می توان خرید و شرعاً صحیح است؟‏

‏‏استدعا می نماید، حکم شرعی صادر و طی چند کلمه پاسخ مرقوم فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مواد اولیه را دولت می دهد و طبق مقررات دولت اسلامی‏‎ ‎‏عمل می شود، محصول کارخانه حلال است.‏

‏‏[سؤال 9177]‏‏ ‏ ‏ 5041‏

‏‏پاسخ استفتا: [نقل از صحیفه امام، ج 14، ص 223 ]‏

‏‏زمان: اسفند 1359 / جمادی الاول 1401‏

‏‏مکان: تهران، جماران‏

‏‏موضوع: پاسخ امام خمینی به سؤال آقای سید مرتضی پسندیده در مورد احداث‏‎ ‎‏ساختمان در زمین غصبی و پیامدهای حقوقی آن‏

‏‏[ بسمه تعالی. محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی آقای امام خمینی ـ متّع الله‌‏‎ ‎‏المسلمین بطول بقائه الشریف. هر گاه کسی زمینی را از مالک غصب کرد و در آن‏‎ ‎‏زمین، مغازه و عمارت ساخت و مالک صاحب زمین از قاضی تقاضای رسیدگی و‏‎ ‎‏صدور حکم تخریب ساختمان را نمود و استدعا کرد زمین را به صورت اولیه‏‎ ‎‏برگرداند، آیا قاضی موظف به صدور حکم تخریب و برگرداندن زمین به صورت اولیه‏‎ ‎‏به خرج غاصب می باشد یا خیر؟ و آیا اجرت المثل مدت غصب تا برگشت به مالک به‏‎ ‎‏عهد‏‏ۀ‏‏ غاصب است یا نیست؟ مستدعی است مرقوم فرمایید.]‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور قاضی موظف است شرعاً که حکم تخلیه و‏‎ ‎‏برگرداندن زمین را به صورت اولیه بدهد و مقامات اجرایی موظفند یا‏‎ ‎‏وادار کنند غاصب را که زمین را به حال اول برگرداند، یا به صورت اولیه‏‎ ‎‏برگردانند و مخارج آن را از غاصب بگیرند. و اجرت المثل مدت غصب تا‏‎ ‎‏برگشت به مالک را از غاصب گرفته، به مالک بپردازند.‏

‏‏ ‏ ‏ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9178]‏‏ ‏ ‏ 5042‏

‏‏پاسخ استفتا: [نقل از صحیفه امام، ج 10، ص 256]‏

‏‏زمان: مهر 1358 / ذی القعدة 1399‏

‏‏مکان: قم‏

‏‏موضوع: غصب اراضی کشاورزی و کشت و زرع در آن ها‏

‏‏سؤال کننده: ایزدی، علی (وزیر کشاورزی دولت موقت)‏

‏‏[بسم الله‌ الرحمن الرحیم. محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب ایران حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏با تقدیم ادعیه و تحیات، از حضور مبارک استدعای ابلاغ اوامر کتبی و تعیین‏‎ ‎‏تکلیف نسبت به مسائل مشروحۀ ذیل را که مورد حاجت اشخاص و مأمورین دولت‏‎ ‎‏است می نماید:‏

‏‏1. با آن که دستورات لازم الاتباع آن حضرت در مورد لزوم فعالیت بیشتر‏‎ ‎‏کشاورزان و توسع‏‏ۀ‏‏ سطح کشت منطوقاً و مفهوماً ناظر به کار مشروع هر کس در زمینی‏‎ ‎‏است که طبق مبانی شرعی و قانونی در اختیار دارد، مع التأسف جمعی از افراد ضد‏‎ ‎‏انقلاب و فرصت طلب در بعضی از مناطق، اذهان ساده روستاییان را مشوب نموده و‏‎ ‎‏وانمود می سازند که کشت و کار بدون اجازه در اراضی دیگران نیز در حکم اطاعت از‏‎ ‎‏امر امام و توسع‏‏ۀ‏‏ میزان کشت تلقی خواهد شد. استدعای صدور حکم در رفع این‏‎ ‎‏گونه شبهات و القائات را دارد.]‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در اراضی دیگران چه به طور کشت یا به طریق دیگر‏‎ ‎‏حرام است و توسعۀ کشت به طور غصب جایز نیست و باید از آن احتراز‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏ ‏ ‏ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏‏[سؤال 9179]‏

‏‏[‏‏2. بعضی افراد با سخنرانی و انتشار اعلامیه ها با تأویل و تعبیر نابجا از اصل «الزرع‏
‏‎

‎‏للزارع و لو کان غاصباً» وانمود می نمایند که هر کس بدون اجازه و عدواناً در زمین‏‎ ‎‏دیگری شخم بزند و بذر بپاشد می تواند استیلای غاصبان‏‏ۀ‏‏ خود را تا برداشت محصول‏‎ ‎‏ادامه دهد. مستدعی است نظر مبارک را در این مورد که آیا می توان از این گونه افراد‏‎ ‎‏غاصب قبل از رسیدن محصول خلع ید نمود و تعیین حدود ضمان شرعی غاصب‏‎ ‎‏ابلاغ فرمایند.]‏

‏‏بسمه تعالی، غاصب باید فوراً زمین مغصوب را به صاحبش رد کند و‏‎ ‎‏صاحب زمین می تواند کشت او را حتی قبل از رسیدن موعد برداشت، از‏‎ ‎‏زمین خود تخلیه کند.‏

‏‏ ‏ ‏ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏‏در خاتمه از حضور مبارک اجازه می خواهد که متن فتاوی صادره را برای اطلاع‏‎ ‎‏عموم مردم و به خصوص کشاورزان و روستاییان به طبع رسانیده و در دهات و مزارع‏‎ ‎‏کشور منتشر نماید تا ان شاء الله‌ تعالی بدین وسیله و با مدد گرفتن از اوامر آن رهبر‏‎ ‎‏عالی قدر از تجاوزات و تصرفات عدوانی و غاصبانه به خصوص در شروع فصل کشت‏‎ ‎‏پاییزه حتی الامکان جلوگیری و به ایجاد نظم و آرامش در مناطق روستایی کمک گردد.‏

‏‏ ‏ ‏ با تقدیم شایسته ترین احترامات ـ علی ایزدی‏

‏‏[سؤال 9180]‏‏ ‏ ‏ 5043‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 10 / 1361‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر، رهبر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض می رساند شرکت رادیاتور ایران که تولید کننده انواع رادیاتور‏‎ ‎‏وسایل نقلیه می باشد، رادیاتور را در تهران خودش مستقیم به فروش می رساند و از‏‎ ‎‏مشتری ها رادیاتور اسقاطی را بدون رضایت آن ها به اضافه مبلغ کل رادیاتور نو و سود‏‎ ‎‏پانزده درصد دریافت می کند (ضمناً یادآور می شود که برای تأیید نیاز و این که به‏‎ ‎‏دست مصرف کننده برسد بازدید از رادیاتور به عمل می آید) و اسقاطی آن را شرکت‏‎ ‎‏از قرار کیلویی 217 ریال به فروش می رساند و مبلغ ذکر شده را به حساب شرکت‏
‏‎

‎‏واریز می نماید. تذکر این که این ضایعات جزء مواد اولیه کارخانه محسوب نمی شود و‏‎ ‎‏وزن انواع و اقسام رادیاتور اسقاطی از 10 کیلو تا 50 کیلو می باشد. خواهشمند است‏‎ ‎‏در مورد حکم شرعی این مسأله ما را راهنمایی فرمایید. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، گرفتن رادیاتور اسقاطی از مالک شرعی بدون رضایت او‏‎ ‎‏جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9181]‏‏ ‏ ‏ 5044‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی المجاهد الاکبر الامام الخمینی، دام ظله الشریف‏

‏‏بعد از تقسیم زید عایدات خودش را در بین اولادش، اگر ثابت شود به اقرار زید و‏‎ ‎‏اولادش و یا بیّنه شرعیه، بعضی تقسیم شدۀ عایدات، مال فرزند بزرگ زید است. آیا‏‎ ‎‏فرزند بزرگ زید حق دارد عایدات خود را بردارد، با علم فرزند مذکور تقسیم پدر را،‏‎ ‎‏یا خیر، بیان فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار تصرفات مشروعه در ملک با مالک است و اگر نزاعی‏‎ ‎‏در بین است به محاکم قضایی مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 9182]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 684‏

‏‏3. آیا حدود مالکیت فرزندی که در خانۀ پدر ومادرش زندگی می کند در اموال و‏‎ ‎‏اشیای آن خانه که متعلق به والدینش هست عین همان مالکیت شخصی خودش‏‎ ‎‏هست بر اموال و اشیای آن خانه، یا خیر جزء اموال خود شخص حساب نمی شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، امول والدین و دیگران مال شخص به حساب نمی آید.‏

‏‏[سؤال 9183]‏‏ ‏ ‏ 5045‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر آیت الله‌ امام خمینی‏

‏‏شخصی در خیابان 15 خرداد بازار نوروز خان طبقه فوقانی مغازه های خود را ـ که‏
‏‎

‎‏همکف خیابان است ـ به شکل یک سالن و چند دست شویی و چند توالت و یک‏‎ ‎‏حیاط کوچک ساخته است و در اختیار اهالی خیابان 15 خرداد و بازار نوروزخان‏‎ ‎‏برای حسینیه و نماز خواندن قرار داده است. و محل مذکور را وقف نکرده و ملک‏‎ ‎‏شخصی است؛ آیا بدون اجازه مالک، می شود ساختمان محل ذکر شده را تغییر‏‎ ‎‏شکل  داد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملک او است، تصرف در آن موقوف است به اجازۀ او. و‏‎ ‎‏چنانچه اختلافی هست باید در محاکم صالحه حل شود.‏

‏‏[سؤال 9184]‏‏ ‏ ‏ 5046‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 12 / 1361‏

‏‏قم، دفتر محترم حضرت امام خمینی، محترماً؛ نظر خودتان را از لحاظ شرعی‏‎ ‎‏دربارۀ سؤال ذیل مرقوم فرمایید:‏

‏‏زیدی به ملکی تجاوز نموده و پس از سال ها، قرار شده که اجارۀ آن را بپردازد و‏‎ ‎‏خلاصه کارشناس دادگستری مال الاجارۀ زمین را که سالیانه 80 من سنگ شاهی جو‏‎ ‎‏بوده، به نرخ دولتی از 15 سال قبل تا کنون حساب نموده؛ نرخ دولتی ‏‏ نرخ آزاد‏‎ ‎‏می باشد؛ ولی صاحب زمین اظهار می دارد که اجارۀ زمین به طور مرسوم چون از ابتدا‏‎ ‎‏تاکنون جو بوده، عین جو را مطالبه می نماید. تقاضا می شود مرقوم فرمایید که آیا عین‏‎ ‎‏جو به مالک می رسد یا این که وجه آن؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر متعارف و مرسوم محل این است که اجرت المثل زمین با‏‎ ‎‏جو تعیین می شود، صاحب زمین حق مطالبۀ عین جو را دارد و چنانچه‏‎ ‎‏متعارف محل مختلف است، مصالحه کنند.‏

‏‏[سؤال 9185]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 632‏

‏‏2. اگر کسی خانه ای را از کسی بخرد و این خانه، زمینش غصبی باشد ولی آن‏
‏‎

‎‏شخص که این خانه را می خرد خبر ندارد، تکلیفش چیست؟ آیا نمازش درست‏‎ ‎‏می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرفاتی که پیش از اطلاع از غصب انجام داده اشکال ندارد؛‏‎ ‎‏ولی پس از اطلاع، باید از مالک شرعی رضایت بگیرد.‏

‏‏[سؤال 9186]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 476‏

‏‏موضوع دیگر گرفتن زمین بدین منظور است.‏

‏‏قبلاً دستگاه های تصفیه فاضلاب از خارج وارد می شد و کلیه وسایل آن هم از‏‎ ‎‏خارج خریداری می گردید. با مطالعاتی که صورت گرفته معلوم شده این دستگاه های‏‎ ‎‏پرهزینه با تمام هزینه هایی که برای اداره آن ها پرداخت می گردد، کارایی چندان خوبی‏‎ ‎‏نداشته و اگر زمین در اختیار باشد تا بتوانیم سیستم کم خرجی را که قبلاً اشاره شد‏‎ ‎‏آماده نماییم، هیچ گونه خرجی برای نگهداری ندارد و ابزار و وسایل مکانیکی هم به‏‎ ‎‏طور کل در آن به کار نمی رود.‏

‏‏در بعضی از نقاط زمین بایر به اندازه کافی هست و علاوه بر تأمین زمین‏‎ ‎‏تصفیه خانه از آب خروجی تصفیه خانه هم برای آباد کردن زمین های اطراف به خوبی‏‎ ‎‏می توان استفاده نمود. در بعضی شهرها با این مسأله روبه رو هستیم که زمین بایر‏‎ ‎‏نیست و لیکن خود مردم شهر آمادگی دارند که برای رفع مشکلات فاضلاب از‏‎ ‎‏زمین های مزروعی در اختیار تصفیه خانه قرار دهند. زمین مورد نیاز تقریباً برای هر نفر‏‎ ‎‏5 / 1 متر می باشد.‏

‏‏آیا اختصاص دادن این زمین ها به تصفیه خانه در صورتی که هیچ امکان دیگری‏‎ ‎‏نباشد، برای رفع مشکلاتی که فاضلاب در شهرها ایجاد کرده و رهایی از هزینه های‏‎ ‎‏سنگین جایز است.‏

‏‏بسمه تعالی، با رضایت صاحبان زمین اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9187]‏‏ ‏ ‏ 5047‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏لطفاً به سؤالات ذیل پاسخ بفرمایید:‏

‏‏1. طلبه ای یک قطعه از اراضی کوی طلاب آستانۀ قدس رضوی را با اذن حاکم‏‎ ‎‏شرع به عنوان اجاره به مدت بیست سال اخذ نموده و سند اجارۀ آن را هم از یکی از‏‎ ‎‏محضرهای اسناد رسمی گرفته و اجارۀ سالیانه آن را هم یکی دو سال داده و روی آن‏‎ ‎‏در و دیوار قرار داده و پس از آن شخص دیگری در غیاب او ساختمانی روی آن بنا‏‎ ‎‏کرده، آیا زمین و حق اولویت آن مال مستأجر است، یا شخص دیگر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در مدت اجاره شخص اول، دومی حق احداث بنا نداشته‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 9188]‏

‏‏2. آیا شخص متصرف مصارف یوم بنا را استحقاق دارد، یا مصارف یوم تخلیه را با‏‎ ‎‏قیمت روز؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر متصدی شرعی و مستأجر حاضر به بقای بنا بشوند به هر‏‎ ‎‏نحو تراضی کنند صحیح است.‏

‏‏[سؤال 9189]‏‏ ‏ ‏ 5048‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 3 / 1361‏

‏‏محضر حضرت امام خمینی ادام الله‌ عزّه‏

‏‏محضر عالی عرض می شود که زمینی است تقریباً سی هزار متر مربع که در زمان‏‎ ‎‏سابق ملک شخصی بوده و در سابق ارباب، همین ملک مزبور را از صاحبش خریده و‏‎ ‎‏به زارعین محلی جهت خرمنگاه فروخته، ولی کسی نوشته ای و سندی در دست ندارد‏‎ ‎‏که سهم هر کس چه مقدار است. و همچنین تعداد افراد خریداران نیز معین نیست و‏‎ ‎‏بعد از رفتن ارباب، زمین معطل می ماند و کشاورزان زمین مزبور را یک جا فروخته و‏
‏‎

‎‏پول آن را جهت ساختمان حمام عمومی برای روستای محل هدیه می کنند. الآن آنان‏‎ ‎‏که زمین مزبور را از کشاورزان خریده اند چند سال است که تصرف کرده اند و آباد‏‎ ‎‏کرده اند و خانه ساخته اند. و حالا برایشان در صحت معامله و مالک بودن شبهه ایجاد‏‎ ‎‏شده ولذا از آن حضرت تکلیف شرعی را خواستارند و ضمناً حاضرند جهت مصالحه‏‎ ‎‏هر مقدار، خواه با قیمت فعلی و خواه با قیمت قبلی ملک مزبور به هر حسابی که‏‎ ‎‏فرمایند واریز کنند. ‏

‏‏و در ضمن تکلیف عبادت ها را که در آن ملک به جا آورده اند خواستارند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر علم به غصب بودن ملک ندارند، معامله صحیح و‏‎ ‎‏تصرفات و عبادات اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 9190]‏‏ ‏ ‏ 5049‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 10 / 1361‏

‏‏تهران، جماران دفتر رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی مدّ ظله ‏

‏‏بدواً دوام عمر و عزت رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی و پیروزی‏‎ ‎‏هرچه سریع تر رزمندگان اسلام در جبهه های جنگ حق علیه باطل را از درگاه خدای‏‎ ‎‏بزرگ مسئلت می نمایم.‏

‏‏این جانب ساکن شهرستان جهرم، میدان شهدا، در یک مغازه کسب معاش می کنم و‏‎ ‎‏مالک یک باب مغازه نیز واقع در میدان شهدا می باشم که در اجارۀ دیگری می باشد.‏‎ ‎‏اکنون مالک مغازه مورد اجاره فدوی خواستار تخلیه مغازه خود می باشد و این جانب‏‎ ‎‏هم مغازه مالکی خودم را برای ادامۀ کسب می خواهم، لیکن مستأجر حاضر به تخلیه و‏‎ ‎‏تحویل مغازه به این جانب نیست و با توجه به این که قانوناً و شرعاً ادامۀ کسب در این‏‎ ‎‏مغازه بدون اجازه و رضایت مالک خلاف و حرام است، مع الوصف چون این جانب‏‎ ‎‏فردی مسلمان و پیرو خط امام هستم، لذا حاضرم در صورتی که مغازه خودم را‏‎ ‎‏تحویلم دهد مغازه استیجاری خود را به صاحبش تحویل دهم. مستدعی است دستور‏
‏‎

‎‏شرعی این جریان را به آدرس ابلاغ فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، مستأجر پس از تمام شدن مدت اجاره و مطالبۀ مالک باید‏‎ ‎‏مورد اجاره را تخلیه کند و اگر تخلیه نکند حکم غصب را دارد و تخلیه‏‎ ‎‏نکردن مغازۀ شما موجب نمی شود که شما در مغازۀ دیگری بدون رضایت‏‎ ‎‏مالکش تصرف کنید.‏

‏‏[سؤال 9191]‏‏ ‏ ‏ 5050‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 11 / 1361‏

‏‏قم، دفتر محترم حضرت امام خمینی‏

‏‏احتراماً به عرض می رساند: زیدی در چندین سال قبل به ملک شخصی تجاوز‏‎ ‎‏نموده و تصرف عدوانی کرده. صاحب ملک، موضوع را به دادگاه ارجاع و پس از‏‎ ‎‏سال ها محاکمه بالاخره آن زید حاضر شده که اجارۀ سال های قبل را بپردازد و ملک‏‎ ‎‏در تصرف آن باشد؛ ولی صاحب زمین در اثر بیکاری خود و فرزندانش کشت و زرع‏‎ ‎‏در آن را خود می خواهد به عهده بگیرد و اصولاً راضی نیست که ملک در دست‏‎ ‎‏نامبرده باشد.‏

‏‏چون در اسلام رضایت طرفین شرط است و به هیچ وجه صاحب زمین حاضر‏‎ ‎‏نیست که از ملک خریداری خود صرف نظر نماید و برای رفع بیکاری و تولید بیشتر و‏‎ ‎‏به فرمود‏‏ۀ‏‏ امام امت: «کار عبادت است» صاحب زمین می خواهد بهره برداری از آن‏‎ ‎‏زمین را‏‎ ‎‏خودش انجام دهد و در این مدتی که در دست متجاوز بوده، راضی نبوده‏‎ ‎‏است؛ لذا مستدعی است از لحاظ شرعی مرقوم فرمایید که آیا ملک به صاحب آن‏‎ ‎‏برمی گردد یا این که باید در دست متجاوز باشد و اجرت آن را بپردازد؟ ثانیاً در این‏‎ ‎‏چند سال، کارهایی از قبیل خواندن نماز و غیره در آن حلال بوده یا حرام؟ والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک مشروع غیر، منوط به اجازۀ مالک است و اگر‏‎ ‎‏مالک اجازه ندهد باید ملک را تخلیه کند و به مالک برگرداند و نماز در‏‎ ‎‏مکان غصبی با علم به غصبیت باطل است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9192]‏‏ ‏ ‏ 5051‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 3 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی رهبر عالی مقام شیعیان اسلام ‏

‏‏پس از تقدیم سلام، حدود شصت سال قبل در قریۀ نوش آباد کاشان سیلی مهیب و‏‎ ‎‏خطرناک جاری شده که قریب نصف از قریه مزبور به انضمام خانه مسکونی پدری‏‎ ‎‏این جانبان خراب و کلیه اموال پدری ما در زیر سیل مدفون و از بین رفته است و چون‏‎ ‎‏این خانه قابل ساختمان نبوده، مرحوم پدرمان خانه دیگری احداث و در این چند سال‏‎ ‎‏مقدار کمی از اثاث منزل را از زیر خاک بیرون آوردند و بقیه مانده است. روز گذشته‏‎ ‎‏چند نفر از اهالی نوش آباد بدون مشورت و اجازه این جانبان و بدون هیچ گونه اطلاعی‏‎ ‎‏بلدوزر در محلّ فوق برده و به زیر و رو کردن آن مشغول شده اند که در نتیجه مقداری‏‎ ‎‏از اثاثیه از قبیل سینی و قوری و ظروف دیگر و یک کوزه سفالی پر از سکّه که در اثر‏‎ ‎‏جاری شدن سیل در آن محل به زیر خاک رفته پیدا نموده اند. چون این اشخاص‏‎ ‎‏نتوانسته اند با هم برای تصاحب آن توافق نمایند، و علی رغم بردن در محل های‏‎ ‎‏مختلف، در اثر اختلاف بین خود موفق به تقسیم نشده اند، بعد از برداشت مقداری از‏‎ ‎‏آن، کوزه را به وسیله بسیج به سپاه کاشان برده اند و سپاه پس از شمارش و برداشت،‏‎ ‎‏خانه مزبور را تحت کنترل خود قرار داده اند. اولاً، آیا این اشخاص در زمان حکومت‏‎ ‎‏اسلامی که مو به مو قانون به فرمان رهبر عالی قدر حکم فرما است حق داشته اند بدون‏‎ ‎‏اطلاع و رضایت ما این عمل را انجام دهند؟ و آیا اگر باز هم سپاه یا شخص دیگر قصد‏‎ ‎‏تخریب و حفاری آن را داشتند می توانند بدون رضایت مالکین این عمل را انجام‏‎ ‎‏دهند؟ در حالی که صاحب خانه مرحوم شده و عیالش که والد ما می باشد در قریه‏‎ ‎‏نامبرده یکّه و تنها بدون سرپرست زندگی می کند و عاری از هرگونه درآمدی می باشد.‏‎ ‎‏استدعای عاجزانه داریم که فتوای شرعی آن مرجع عالی قدر به پیوست اوامر قانونی‏‎ ‎‏در ارتباط با منع داخل شدن اشخاص به آن محل بدون رضایت ما، و نیز تعقیب چند‏
‏‎

‎‏نفری که مرتکب چنین عمل خلاف شرع گردیده اند صادر گردیده و نیز اشیای پیدا‏‎ ‎‏شده بعد از طی مراحل شرعی و قانونی آن به وارثین پس داده شود. والسلام. ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه اعراض نکرده زمین خانه مخروبه و دفینه هایی که در‏‎ ‎‏آن یافت می شود متعلّق به مالک شرعی آن یا وارث او می باشد و دیگران‏‎ ‎‏بدون اجازه حق تصرف ندارند و اگر نزاعی در بین است به محاکم صالحه‏‎ ‎‏مراجعه کنند.‏

‏‏[سؤال 9193]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 438‏

‏‏3. آیا تلفن کردن به ایران و به حساب بانک ها و شرکت های بزرگ امریکایی‏‎ ‎‏گذاشتن، کار درستی است یا خیر؟ البته اخیراً شنیدیم که شما تحریم کرده اید ولی ما نه‏‎ ‎‏امضای شما را و نه آن حکم را دیدیم و کسانی هم که به ما گفته بودند، خودشان هم‏‎ ‎‏نمی دانستند، فقط شنیده بودند؛ لطفاً ما را راهنمایی فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، بدون اجازۀ مسئولین مربوطه، جایز نیست و موجب ضمان‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 9194]‏‏ ‏ ‏ 5052‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 7 / 1358‏

‏‏از محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی تقاضا‏‎ ‎‏می شود به دو مسأله ذیل جواب فرمایند موجب کمال تشکر است. ‏

‏‏1. عده ای از خرده مالکین که زمین خود را به دیگران داده اند کشت نمایند، همه‏‎ ‎‏ساله طبق قرارداد قبلی مقداری از عواید آن را به صاحبان و متصرفان قبلی می دادند از‏‎ ‎‏امسال از دادن آن خودداری می کنند تکلیف شرعی آن ها را بیان فرمایید؟‏

‏‏2. مالکین قبلی که در اصلاحات ارضی ده آن ها تقسیم شده و مقداری از زمین آن‏‎ ‎‏ده را مالک قبلی متصرف شده و سند مالکیت هم گرفته حال زارعین ادعا می کنند ملک‏‎ ‎‏فوق هم بایست جزو سایر زمین ها تقسیم می شد و نشده فعلاً اقدام به کشت ملک‏
‏‎

‎‏فوق نموده اند بیان فرمایید تکلیف چیست تا عمل شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک جایز نیست و‏‎ ‎‏موجب ضمان است و اجرت مدتی که استفاده شده باید به مالک داده‏‎ ‎‏شود. ‏

‏‏[سؤال 9195]‏‏ ‏ ‏ 5053‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 7 / 1358‏

‏‏مقام منیع مرجع شیعیان جهان، زعیم عالی قدر آیت الله‌ خمینی، دامت برکاته‏

‏‏باغ توت زار ارضاً و عیاناً با ریشه و با ساختمان تلمبار، مال زیدی است. آن زید در‏‎ ‎‏آن باغِ تربیت کرم ابریشم (نوغان) هر سال یک بار نوغان می نماید و مدت کار‏‎ ‎‏نوغان داری 30 الی 45 روز است. در موقع تربیت کرم ابریشم (نوغان) که‏‎ ‎‏اردیبهشت  ماه الی اوایل تیر ماه عمر نوغان است، در اثر گرفتاری، صاحب باغ (زید)‏‎ ‎‏کارگر استخدام می کند تا کار نوغان تمام شود یا بنابر رسم محلی به کارگر (عمرو)‏‎ ‎‏نصف بهره بری می دهد. همیشه رسم بوده است پس از انجام تربیت کرم ابریشم،‏‎ ‎‏عایدات آن نصف مال زید و نصف مال عمرو بالسویه باشد. حال در جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی نصف بهره ور (عمرو) از باغ (زید) بیرون نمی رود و ادعای مالکیت می کند و‏‎ ‎‏تمام بهره را تصاحب کرده، می گوید: چون در کار تربیت کرم ابریشم (نوغان) چند‏‎ ‎‏سال عمل کرده ام، مال خودم است. استدعا دارم حکمش را ذیلاً قید فرمایند؛ مزید‏‎ ‎‏تشکر است.‏

‏‏بسمه تعالی، بدون اجازه مالک حق تصرف در ملک او را ندارد و ابریشم‏‎ ‎‏حاصل، ملک مالک پیله است و عامل استحقاق اجرت المثل دارد.‏

‏‏[سؤال 9196]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1787‏

‏‏3. چون مخارج فرزند به عهدۀ پدر و مادر است اگر این مخارج را پدر و مادر از راه‏‎ ‎‏حرام به دست آورند و لباس فرزندان غصبی باشد و فرزندان نیز از آن مسأله اطلاع‏
‏‎

‎‏دارند آیا مسئولیتی متوجه فرزندان است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بداند چیزی تماماً یا بعضاً غصب است تصرف در آن‏‎ ‎‏حرام است.‏

‏‏[سؤال 9197]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 326‏

‏‏8. اگر کسی کبوتری را بگیرد و بدون این که اعلام کند، سرش را بریده و بخورد و‏‎ ‎‏نداند مال کیست و بعد پشیمان شود، چگونه می تواند جبران کند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین دارد که مالک داشته، قیمت آن را ضامن است و اگر‏‎ ‎‏صاحب آن را نمی شناسد، حکم مجهول المالک دارد. ‏

‏‏[سؤال 9198]‏‏ ‏ ‏ 5054‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏‏حضور باهر النور مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی و نایب الامام حقاً،‏‎ ‎‏امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏در مورد قطعاتی که این جانب در قریه آب بر طارم علیای زنجان با پرداخت پول‏‎ ‎‏خریداری کرده و سند رسمی دارم و متصرفین غاصب فعلی، خودشان نیز در سابق‏‎ ‎‏مطابق احکام شرع انور به این جانب بهرۀ مالکانه می پرداخته اند و اکنون بدون پرداختن‏‎ ‎‏دیناری، نسبت به خرید و فروش غیر رسمی قطعات مذکور اقدام نموده و برای‏‎ ‎‏خودشان احداث ساختمان می نمایند و در زمین های مذکور نماز می خوانند و از محل‏‎ ‎‏فروش عایدی و یا از محل فروش عین ملک به زیارت می روند، چه فتوایی صادر‏‎ ‎‏می فرمایید؟‏

‏‏خواهشمند است نظریه ای اعلام فرمایید که یا من به حقّ شرعی خود برسم و یا به‏‎ ‎‏طور کلی از حق مشروع خود چشم بپوشم و با 9 سر عائله با نهایت عسرت و پریشانی‏‎ ‎‏و شرمساری از خانواده و طلبکاران به زندگانی ادامه دهم.‏

‏‏بسمه تعالی، رسیدگی به مطلب مرقوم، موکول به مسئولین مربوطه در‏
‏‎

‎‏دولت اسلامی است و اگر معلوم شود که شما شرعاً مالک هستید باید ملک‏‎ ‎‏شما به شما داده شود.‏

‏‏[سؤال 9199]‏‏ ‏ ‏ 5055‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله ‏

‏‏بدون اجازه صاحب باغ مرکبات می توان جاده خصوصی نه «دولتی» افتتاح نمود یا‏‎ ‎‏خیر؟ جواباً اعلام فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف ملک غیر به هر عنوان که باشد بدون اجازۀ مالک،‏‎ ‎‏غصب و حرام و موجب ضمان است.‏

‏‏[سؤال 9200]‏‏ ‏ ‏ 5056‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی‏

‏‏1. کسی مال پدر یا مادر خود را غصب کند، ضامن است یا نه؟ شما بیان بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9201]‏

‏‏2. زن مال شوهر خود را غصب کند، ضامن است یا نه؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9202]‏

‏‏3. مرد مال زن خود را غصب کند، ضامن است یا نه؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏‏4. آدم معیوب از دست و پا و چشم و کمر ناقص باشد می تواند برای نماز میت اجیر شود یا نه؟ شما‏‎ ‎‏بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر نمی تواند نماز را با تمام شرایط اختیاری آن انجام دهد نمی تواند اجیر شود.‏

‏
‏‎

‎‏5. شخصی که از دبر با زن خود نزدیکی می کند آیا مثل زن اجنبی گناه دارد بر فاعل، یا مانع ندارد زنِ‏‎ ‎‏خودش است شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، کراهت شدیده دارد.‏

‏‏6. کسی مال غصب در ذمه دارد و صاحب مال را نمی شناسد، می تواند به پدر یا برادر خود که فقیر‏‎ ‎‏است رد مظالم بدهد تا از ذمه آن بری شود؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، به برادر مانع ندارد و اگر پدر واجب النفقه او است نمی تواند به او بدهد.‏

‏‏7. شخص فقیر چیزی پیدا کند، اگر صاحب آن پیدا نشد می تواند به عنوان رد مظالم خودش تصرف‏‎ ‎‏کند؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حاکم شرع به او تصدّق کند جایز است و گر نه باید به دیگری صدقه بدهد.‏

‏‏[سؤال 9203]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 304‏

‏‏2. اگر دکتری کار واجبی داشته باشد و جان مریضی در خطر باشد و آن دکتر برای‏‎ ‎‏نجات دادن جان مریض مجبور باشد کفش شخص دیگری را بپوشد و جان مریض را‏‎ ‎‏شفا بدهد اما دیگر آن شخص را نبیند، آیا مرتکب گناه شده است؟ و باید با کفش چه‏‎ ‎‏کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، پوشیدن کفش اگر ضرورت داشته باشد،‏‎ ‎‏اشکال ندارد ولی موجب ضمان است.‏

‏‏[سؤال 9204]‏‏ ‏ ‏ 5057‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 8 / 1360‏

‏‏حضور مبارک ولی فقیه، امام خمینی‏

‏‏محترماً؛ به عرض می رسانم: همسر این جانب در یوم الله‌ دوم مرداد به درجۀ رفیع‏‎ ‎‏شهادت نائل گردیده و از ایشان فرزند نه ماهه ای برایم به یادگار مانده. پدر شوهرم‏‎ ‎‏صاحب قطعه زمینی است در میانه، و اقدام به حفر چاه هم نموده و ثلث این زمین را به‏‎ ‎‏فرزند صغیرم واگذار نموده است. کارگر کشاورزی آن مزرعه، زمین را تصاحب کرده‏‎ ‎‏و مستمری فرزندم قطع شده. نظر حضرت مبارک را در مورد شرعی یا غیر شرعی‏
‏‎

‎‏بودن این تصرف اعلام فرمایید. متشکرم.‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر آباد است و مالک شرعی دارد تصرّف آن بدون‏‎ ‎‏اجازۀ مالک، غصب و حرام و موجب ضمان است و اگر نزاعی در بین‏‎ ‎‏است به محاکم صالحه مراجعه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9205]‏‏ ‏ ‏ 5058‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 6 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرات حجج اسلام شورای استفتای امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏یک قطعه باغ مثمره داشتیم. بعد از فوت پدرمان و ازدواج ما دختران، ارباب‏‎ ‎‏بلاعوض همین باغ را غصب و تصرف کرد. در زمان حاکم طاغوتی هم ما هر حرکتی‏‎ ‎‏کردیم، ارباب زندانی مان کرد و نتوانستیم به حق خودمان برسیم. اما فعلاً بحمدالله‌‏‎ ‎‏حاکم اسلامی است و ما می خواهیم به باغ ارثیمان برسیم. آیا با موازین اسلام و با‏‎ ‎‏نظریه حضرت عالیان می توانیم به حق خودمان صاحب و تصرف کنیم یا نه؟ لطفاً‏‎ ‎‏فتوای امام هم در زیر مرقوم بشود.‏

‏‏بسمه تعالی، مالک شرعی حق دارد ملک و خسارات واردۀ بر آن را از‏‎ ‎‏غاصب متصرف مطالبه نماید؛ ولی اگر نزاعی در بین باشد، به دادگاه‏‎ ‎‏مراجعه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9206]‏‏ ‏ ‏ 5059‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حجت الاسلام و المسلمین، آیت الله‌ العظمی، جناب آقای حاج‏‎ ‎‏سید روح الله‌ خمینی، دامت افاضاته‏

‏‏قطعه زمین بزرگی از اراضی شهری، در شهرستان کازرون که بین یک عده از ورّاث‏‎ ‎‏بود سازمان عمران اراضی اولاً صاحبانش را حاضر کرده (این مطلب به قول ورّاث‏‎ ‎‏است) بر این که تمام این قطعه زمین به متراژ مهندسی هرچه باشد هر متری شش‏
‏‎

‎‏تومان می دهیم. پس از گفت و شنودها، سازمان عمران، خیابان و کوچه از اصل زمین‏‎ ‎‏خارج کرده و ما بقی را هر متری شش تومان داده. الحال صاحبان اراضی به این هایی‏‎ ‎‏که زمین به آن ها واگذار شده و خانه ساخته اند می گویند: ما حلال نمی کنیم و راضی‏‎ ‎‏نیستیم. بنابر این گفتار، بیان فرمایید سکونت در این مساکن و نماز در آن ها جایز و‏‎ ‎‏صحیح است یا خیر؟ و چنانچه صحیح نباشد چه باید کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مالک شرعی دارد، تصرف شما در آن باید با رضایت او‏‎ ‎‏باشد و بدون رضایت، حکم غصب را دارد و چنانچه احتمال دهید که‏‎ ‎‏روی موازین شرعی به شما داده شده، می توانید در آن تصرّف کنید و نماز‏‎ ‎‏شما صحیح است.‏

‏‏[سؤال 9207]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7327‏

‏‏7. شخصی از من خواسته تا از شما در مورد این مسأله سؤال کنم که چند سال قبل‏‎ ‎‏زنی چون محتاج کار کردن بود، در کارخانه ای استخدام می شود و مشغول به کاری‏‎ ‎‏گردیده، با توجه به این که کارخانه ها قبل از انقلاب، خصوصی و در اختیار افراد‏‎ ‎‏سرمایه دار بوده و این کارخانۀ مذکور نیز متعلق به اشخاصی بود که چند تن از آن ها‏‎ ‎‏اعدام می گردند بعد از انقلاب. مسأله ای که مطرح است این است: این کارخانه‏‎ ‎‏محصولش چون پارچه بوده، این خانم نیز از آن جا پارچه به خانه می آورده، شاید‏‎ ‎‏اسمش دزدی باشد، البته این امر قبل از انقلاب بوده ولی بعد از انقلاب که کارخانه ها‏‎ ‎‏ملی شده بود، آوردن پارچه توسط این خانم تقلیل پیدا می کند ولی باز چند دفعه ای‏‎ ‎‏تکرار شد و پارچه هایی را که از آن جا آورده بود به اکثر افراد فامیل و افراد بی بضاعت،‏‎ ‎‏دوست و آشنا داده و مقداری هم خود و خانواده اش استفاده می کردند، البته هنوز هم‏‎ ‎‏مقداری از آن پارچه ها استفاده نشده و در صندوق مانده ولی بعد از مدتی که از انقلاب‏‎ ‎‏می گذشت به خود آمده و از کار خود وجداناً پشیمان شده و خواسته که از نظر شرعی‏‎ ‎‏چه تکلیفی خواهد داشت؟ آیا می تواند با آن نماز بخواند؟ و اگر نمی تواند، در چه‏
‏‎

‎‏صورتی این پارچه هایی را که آورده حلال می شود و نماز با آن صحیح است؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم غصب دارد و ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9208]‏‏ ‏ ‏ 5060‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 7 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ خاطر مبارک را معروض می دارد: یک باب حجره واقع در شهرستان ملایر‏‎ ‎‏حدود نیم قرن در اجار‏‏ۀ‏‏ پدر این جانب بوده است که مال الاجاره پرداخت شده است.‏‎ ‎‏بعداً پدر این جانب موافقت می نماید که حجر‏‏ۀ‏‏ مذکور ـ که به صورت دفتر تجارتی‏‎ ‎‏بوده ـ به اضاف‏‏ۀ‏‏ یک باب کارخانه بین سه فرزند ذکور و شخص ایشان تقسیم شود. پدر‏‎ ‎‏و دو فرزند، مالک دو هفتم کارخانه و یک پسر، مالک یک هفتم کارخانه و دفتر‏‎ ‎‏تجارتی باشند. فرزند ارشد اصرار می ورزد که به کار تجارت در شهرستان ملایر بعد از‏‎ ‎‏بازنشستگی در وزارت فرهنگ ادامه دهد. پدر بر اثر اصرار فرزند با این که قلباً راضی‏‎ ‎‏به این موضوع نبوده موافقت می نماید. حدود شش سال از این ماجرا می گذرد و‏‎ ‎‏فرزند ارشد دیناری اجاره به پدر و دو برادر دیگر در این مدت شش سال نمی پردازد.‏‎ ‎‏محل اقامت پدر و فرزند ارشد در تهران است. فرزند ارشد هنگام پرداخت اجار‏‏ۀ‏‏ دکان‏‎ ‎‏به نمایند‏‏ۀ‏‏ مالک، رسیدِ اجار‏‏ۀ‏‏ دکان را به نام خود دریافت می دارد. آیا دریافت چنین‏‎ ‎‏رسیدی از نمایند‏‏ۀ‏‏ مالک دلیل آن است که حق شرعی و عرفی پدر و دو فرزند دیگر از‏‎ ‎‏بین برود یا حق شرعی و عرفی پدر و دو فرزند دیگر به قوّت خود باقی است؟‏‎ ‎‏بسمه تعالی، سند، اعتبار شرعی ندارد و تصرف در مال دیگری موجب‏‎ ‎‏ضمان است و چنانچه نزاعی است، باید به محکمۀ شرعیه مراجعه شود.‏

‏‏[سؤال 9209]‏‏ ‏ ‏ 5061‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ اول ذی الحجه 1402 ق‏

‏‏دفتر محترم مرجع و زعیم عالی قدر تشیع، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏
‏‎

‎‏این جانبان با تحمل زحمات و هزینه ها برای احیای کشاورزی در حومۀ شهر‏‎ ‎‏الیگودرز، امتیاز برق از ادارۀ برق الیگودرز گرفته و چاهی عمیق احداث و مشغول کار‏‎ ‎‏شده ایم و ترانس برق هم خودمان خریداری و نصب کردیم. اخیراً یک مرغداری در‏‎ ‎‏مجاورت این مزرعه بدون رضایت این جانبان بنا شده که برق مرغداری را به ترانس‏‎ ‎‏اختصاصی مزرعه وصل کرده اند. هرچه به ادارۀ برق مراجعه می نماییم که این کار بر‏‎ ‎‏خلاف قانون و مورد خسارت این جانبان می باشد توجهی ندارد و به صاحب مرغداری‏‎ ‎‏هم اجازه داده است. ناچار مراتب را به عرض دفتر امام می رساند که آیا از نظر شرع‏‎ ‎‏این عمل مجاز است یا خیر؟ مستدعی است در این مورد توضیح و توشیح فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، استفاده از ملک مشروع غیر، منوط به اجازۀ مالک است و‏‎ ‎‏بدون اجازۀ مالک غصب و حرام و موجب ضمان است، ولی مقررات و‏‎ ‎‏قوانین دولت اسلامی نیز لازم المراعات است.‏

‏‏[سؤال 9210]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4861‏

‏‏3. شخصی در زمان طاغوت، عضو خانۀ انصاف بوده و یا رئیس خانۀ انصاف؛‏‎ ‎‏شخصی و یا اشخاصی را جریمه نموده و به طریق و تأیید دادگاه، جریمه از مجرم اخذ‏‎ ‎‏و به صندوق دولت پرداخت شده و به نظر اعضا جریمه به حق بوده، آیا به نظر آن‏‎ ‎‏حضرت اعضای خانۀ انصاف ضامن جریمه هستند یا تأییدکننده که دادگاه است یا‏‎ ‎‏ژاندارمری که وصول کننده است یا هیچ کدام؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، کسی که به دستور او خسارت جریمه از طرف گرفته شده‏‎ ‎‏ضامن است اگر مأمور تخلف نمی تواند بکند.‏

‏‏[سؤال 9211]‏‏ ‏ ‏ 5062‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی دام ظله العالی‏

‏‏یک مسافر معامله گر می آید در کنار آبادی بار خود را پایین می آورد و شب بیرون‏
‏‎

‎‏می خوابد، در میدان، به خانه کسی نیست و شب مقداری از اجناس این مسافر گم‏‎ ‎‏می شود و دزد معلوم نیست که از همین آبادی است یا از آبادی دیگر، ولی صاحب‏‎ ‎‏مال، قیمت اجناس خود را از همین آبادی می گیرد، یا به زور قسم خوردن، یا به زور‏‎ ‎‏حکومت، این پول به صاحب مال حلال است یا حرام؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حرام است.‏

‏‏[سؤال 9212]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6321‏

‏‏3. کسی چیزی از غنی بگیرد به نام فلان فقیر اگر به آن فقیر ندهد ضامن و مدیون‏‎ ‎‏است یا نه؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن است.‏

‏‏[سؤال 9213]‏‏ ‏ ‏ 5063‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 4 / 1361‏

‏‏حضور محترم حضرت امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏1. این جانب اهل مازندران هستم در حدود سن 15 الی 16 یا بیشتر در دورۀ شاه‏‎ ‎‏ملعون بود که بنده گناه نمودم. گناه من این است که چرخ ماشین شخصی یا دولتی‏‎ ‎‏نوشابه فروش را سوراخ نموده و موجب ضرر مالی شدم.‏

‏‏حضرت امام! تقاضا دارم که شرایط برطرف شدن این گناه را برای این جانب‏‎ ‎‏ابلاغ  نمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار خسارت وارده را برای مالک آن ضامن هستید.‏

‏‏2. آیا در نماز نافله شب، سوره توحید که سه بار تکرار می شود و همچنین بعد از سوره توحید،‏‎ ‎‏قُلْ  أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَق‏‏ و ‏‏قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاس‏‏ بایستی «بسم الله‌ الرحمن الرحیم» تکرار بشود‏‎ ‎‏یا  نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر یک از سوره های قرآن هرچند بار تکرار شود، بسم الله‌ آن نیز تکرار باید شود.‏

‏‏دعا گوی آن امام عزیز، از ایزد متعال صحت و سلامتی و طول عمر امام عزیز خمینی کبیر را خواستارم‏‎ ‎‏و پیروزی رزمندگان جمهوری اسلامی را مسئلت می دارم.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9214]‏‏ ‏ ‏ 5064‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس رهبر عالی قدر عالم تشیع، حضرت امام خمینی، دامت برکات‏‎ ‎‏وجوده الشریف‏

‏‏حمد و سپاس خدایی را که وجود شما را پس از آن همه زجرها و شکنجه ها و‏‎ ‎‏تبعیدها به دست دژخیمان رژیم پلید شاه، برای زنده نگه داشتن اسلام و نجات‏‎ ‎‏مستضعفین و پیاده کردن حکومت جمهوری اسلامی در ایران و از این طریق به سایر‏‎ ‎‏جهان، حفظ فرمود؛ و پس از حمد و ستایش از خداوند بزرگ، از او خواهانیم که‏‎ ‎‏وجود پربرکت جناب عالی را تا هنگام ظهور حضرت ولی عصر امام زمان (عج)‏‎ ‎‏مصون و محفوظ بدارد که ان شاء الله‌ شما همراه ایشان شمشیر به دست گرفته و با کفار‏‎ ‎‏به نبرد برخیزید؛ آمین رب العالمین.‏

‏‏اما مسأله ای که به حضورتان می خواهیم عرضه داریم و در بین ما مبهم و مورد‏‎ ‎‏بحث است، بنابراین سؤال می شود که ما هم بتوانیم از فتوا و جواب شما بهره مند‏‎ ‎‏گردیم.‏

‏‏اگر کسی از پول بیت المال مبلغی از طریق کلک یا دزدی ببرد و از آن پول، زمین‏‎ ‎‏برای خانه و قسمتی از لوازم خانگی خود را تهیه نماید و در آن زمین با کمک مبلغی از‏‎ ‎‏همان پول، خانه درست کند؛ البته ایشان در اول وضع مالی خوبی نداشته باشند و الآن‏‎ ‎‏هم نداشته باشد و اتاق هایی که ساخته، یکی دو اتاق متوسط، بدون حیاط باشد و در‏‎ ‎‏حال حاضر هم بدهکار باشد و بدهکاری ایشان به اندازۀ قیمت نصف اتاق ها باشد و‏‎ ‎‏ایشان پشیمان شده باشد و توبه نموده که دیگر دست به این اعمال نزند و درست در‏‎ ‎‏چهارچوب اسلام راه رود؛ البته بعد از سه سال حالا مسأله و تکلیف ایشان از لحاظ‏‎ ‎‏اسلام و فتوای جناب عالی چیست؟‏

‏‏1. آیا با همان توبه کردن، گناه او بخشوده می شود و کار دیگر ندارد؟‏

‏
‏‎

‎‏2. اگر چنانچه باید پول را هم بپردازد، باید همان مبلغ را تخمین بزند و بپردازد یا‏‎ ‎‏این که تمام اتاق ها و وسایلی که از آن خرید گردیده؟‏

‏‏3. در صورتی که این کار را کند (یعنی تمام وسایل را بفروشد) خود و زن و‏‎ ‎‏بچه اش سرگردان هستند تا مدتی. اگر این ها را فروختند، تکلیف قرض یا بدهی ایشان‏‎ ‎‏چه می شود؟ آیا از همین پول باید بپردازد یا خیر؟ اگر خیر، توضیح دهید.‏

‏‏بسمه تعالی، توبه مسقط ضمان نیست و نیازی به فروش منزل و اثاثیه آن‏‎ ‎‏نیست در صورتی که حاکم شرع اجازه بدهد و معاملات را تنفیذ کند و‏‎ ‎‏آن ها را به وی ببخشد.‏

‏‏[سؤال 9215]‏‏ ‏ ‏ 5065‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دهم محرم الحرام 1400 ق‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر و زعیم گرامی حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏‎ ‎‏روحی فداه‏

‏‏شخصی مالک سیصد متر زمین می باشد که شهرداری به علت خارج محدوده‏‎ ‎‏بودن به او پروانه نداده که برای خود خانه ای بسازد حالیه بعد از انقلاب چند نفر‏‎ ‎‏فرصت طلب متجاوز زمین او را غصب و هر یک در قسمتی برای خود اتاقی ساخته و‏‎ ‎‏تصرف عدوانی نموده اند. حکم شرعی در این مورد چیست؟ و آیا قاضی محکمه و یا‏‎ ‎‏دیگری می تواند ولو به طور کدخدامنشی به نفع متجاوزین حکم بدهد برای‏‎ ‎‏ساختمانی که شخص متجاوز بر خلاف اصول فنی و مهندسی ساخته و برای مالک‏‎ ‎‏زمین غیر از مقداری مصالح کهنه ارزشی نمی تواند داشته باشد او را ملزم به پرداخت‏‎ ‎‏وجهی نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر بدون رضایت مالک غصب و حرام و‏‎ ‎‏متصرف ضامن اجرت المثل آن است و مالک ملزم به پرداخت وجهی در‏‎ ‎‏مقابل تأسیسات متصرف نیست. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9216]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1391‏

‏‏2. مادرم در سال 1351 در سن 70 سالگی مرحوم شده پدرم در آن سال، 81 سال‏‎ ‎‏داشت؛ کوچک ترین اولاد مادرم من می باشم که 37 سال در آن زمان داشتم. بعد از‏‎ ‎‏گذشت ایام هفت و صباح، جهت پرداخت بدهی های آن و رسیدگی به اموال داخل‏‎ ‎‏صندوقی مادر، به اتفاق اکثریت ورثۀ مادرم و به اتفاق پدر، صندوق آن مرحومه را باز‏‎ ‎‏کرده؛ مقداری لباس بود که پدرم بین بچه ها تقسیم کرده بود و مقداری هم طلا و نقره‏‎ ‎‏که پس از صورت برداری بعد از چند روز دیگر به این جانب داده که بفروشم و بدهم‏‎ ‎‏بابت هزینۀ ایام هفت و صباح؛ چون اکثریت هزینه را حقیر ضامن و عهده دار شده‏‎ ‎‏بودم. وقتی زیر ورقۀ صورت اموال داخل صندوقی را پدرم امضا کرده بود، حقیر هم‏‎ ‎‏به مبلغ 14000 ریال در بازار به فروش رسانده و وجه آن را بابت بدهی ـ به دستور‏‎ ‎‏پدر  ـ به اشخاصی دادم. تا سال 1352 که پدرم حیات داشته، ورثه ـ بنا بر احترام ـ‏‎ ‎‏چیزی اظهار نکرده بودند؛ تا این که بعد از فوت پدر مرتب نامه نوشته بودند که باید‏‎ ‎‏طلاآلات را بیاوری بین ما تقسیم کنی.‏

‏‏سؤال می شود که آیا این فروش که با اجازۀ پدر بوده چگونه می شود؟ صحیح بوده‏‎ ‎‏یا خیر؟ و اگر صحیح نبوده، آیا بنده باید همان مبلغ 14000 ریال را عیناً بین آن ها‏‎ ‎‏تقسیم کنم، یا به قیمت امروز که 10 سال گذشته است؟ استدعا می شود جواب را‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ورثه، فروش طلاجات را امضا نکنند، می توانند هریک‏‎ ‎‏سهم الارث خود را به قیمت فعلی از فروشنده مطالبه نمایند.‏

‏‏[سؤال 9217]‏‏ ‏ ‏ 5066‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 جمادی الاولی 1400 ق‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی آقای حاج سید روح الله‌ خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، محترماً معروض می دارد:‏

‏‏زمین هایی که در شهرستان ها داخل محدوده و یا خارج محدوده و مسبوق به زرع‏
‏‎

‎‏می باشد و در تصرف مالکین می باشد و آثار زراعت از جدول بندی و تسطیح زمین در‏‎ ‎‏آن به وضوح پیدا می باشد و فعلاً زراعت آن برای موانعی تعطیل شده و دارای سند‏‎ ‎‏مالکیت هم می باشد و در تصرف مالکین هم هست و همچنین زمین هایی که درخت‏‎ ‎‏کاری شده و از کسی هم غصب نشده، آیا شرعاً مالک هستند یا نه؟ و آیا تصرف‏‎ ‎‏دیگران در آن زمین ها بدون اذن مالکین جایز است یا خیر؟ و آیا دیگری مالک آن‏‎ ‎‏زمین ها می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، ملکیت مالکین باقی است و تصرف دیگران،‏‎ ‎‏بدون رضایت آن ها جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9218]‏‏ ‏ ‏ 5067‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، پس از اهدای عرض سلام و تحیّات وافره، استدعا داریم به چند سؤال ذیل‏‎ ‎‏جواب مرحمت فرمایند.‏

‏‏1. آیا حفر چاه عمیق و نیمه عمیق در زمین زراعتی اشخاص، بدون کسب اجازۀ‏‎ ‎‏صاحب زمین جایز است یا خیر؟‏

‏‏2. آیا احداث و کندن کانال و جدول در زمین زراعتی اشخاص، بدون رضایت‏‎ ‎‏صاحبان آن جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، هرگونه تصرف در ملک مشروع غیر، باید با رضایت مالک‏‎ ‎‏باشد و بدون رضایت او غصب و حرام و موجب ضمان است.‏

‏‏[سؤال 9219]‏‏ ‏ ‏ 5068‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پس از سلام، به عرض عالی می رساند باغی است موروثی، حدود چهل جریب‏
‏‎

‎‏مشجر به اشجار سی ساله، که در آن ساختمان مسکونی و پمپ آبی وجود دارد، و‏‎ ‎‏متعلق به سه فرزند و زوجۀ متوفی می باشد. چندی قبل، بنیاد مسکن تابلویی دال بر‏‎ ‎‏تصرف باغ، بر سر آن نصب کرده است، که پس از تماس با مسئول بنیاد، حدود 15‏‎ ‎‏هزار متر آن را در اختیار مستضعفین قرار داده اند و بنیاد نیز موافقت نموده است. آیا از‏‎ ‎‏نظر شرعی کسی می تواند با این شرایط، به باقیماندۀ باغ هجوم بیاورد و تصرف کند یا‏‎ ‎‏نه؟ خواهشمندم وظیفه شرعی این جانب را روشن فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرّف در ملک غیر بدون رضایت او، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 9220]‏‏ ‏ ‏ 5069‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی‏‎ ‎‏مدّ  ظله سلام عرض می کنم و بعد مسأله شرعی بیان فرمایید.‏

‏‏زیدی، سه دانگ آب از قریه خرواج ـ که یکی از قریه های جنوبی استان خراسان‏‎ ‎‏می باشد ـ سه سال هست که از مالک خریده است، ملک مذکور در دست برزگر‏‎ ‎‏کشاورز بوده و دو سال است که محصولش را به نامبرده ـ که ملک را خریده ـ تحویل‏‎ ‎‏داده است، ولی امسال برزگر، نه ثمر ملک را داده و نه ملک را تحویل می دهد. حکم‏‎ ‎‏شرع را بیان فرمایید. مالک فعلی شکوه دارد.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک شرعی دیگری، بدون رضایت مالک، غصب‏‎ ‎‏و حرام است.‏

‏‏[سؤال 9221]‏‏ ‏ ‏ 5070‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 3 / 1361‏

‏‏محضر معظّم فقیه عالی قدر، امید مستضعفان جهان، رهبر امت مسلمان ایران،‏‎ ‎‏حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏در کمال توقیر و احترام، به عرض می رساند کمینه تحت تأثیر پیشه ضعیف مردی‏
‏‎

‎‏که باربری می کرده و بنا به التماس و درخواست او، دکان شوهرم را به امانت و به طور‏‎ ‎‏موقّت با اخذ امانت نامه در اختیارش گذارده ام، به این شرط که به محض مطالبۀ‏‎ ‎‏شوهرم، مسترد نماید.‏

‏‏باربر که به اتکای همین دکان، صاحب خانۀ شخصی و لوازم کامل زندگی و سرمایۀ‏‎ ‎‏کافی و اتومبیل سواری شده است، حالا دیگر از استرداد امانت به شوهر معیل و علیل‏‎ ‎‏و نیازمندم، امتناع می ورزد. چون هم زیستی کمینه و شوهرم به همین جهت متزلزل‏‎ ‎‏شده است، مستدعی است به این سؤال جواب شرعی اعطا فرمایید: شخصی که دکانی‏‎ ‎‏را به رسم امانت و به طور موقت گرفته و امانت نامه داده و در امانت نامه، امانت گرفتن‏‎ ‎‏را تصدیق، و با سپاسگزاری از این مساعدت، تعهّد کرده که به محض مطالبۀ صاحب‏‎ ‎‏امانت، بدون توسل به هیچ گونه عذر و بهانه ای، امانت را به صاحبش مسترد کند، آیا به‏‎ ‎‏حکم شرع، محکوم و موظّف به استرداد امانت می باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر، بدون رضایت مالک شرعی، حرام و‏‎ ‎‏موجب ضمان است.‏

‏‏[سؤال 9222]‏‏ ‏ ‏ 5071‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت حجت الاسلام والمسلمین، حضرت آیت الله‌ العظمی، امام‏‎ ‎‏خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، چه می فرمایید در این مسأله شرعیه:‏

‏‏فردی هستم زارع، که مقدار شش ساعت آب و اراضی در چند سال قبل خریداری‏‎ ‎‏نموده ام که کار زراعی آن در ید یک نفر، به نام محمداسماعیل بوده و در دو سال پیش‏‎ ‎‏نامبرده ملک این حقیر را به برادرش ابراهیم واگذار نموده که زراعت کند و در اول‏‎ ‎‏میزان سال گذشته، به نامبرده تذکر دادم که ملکم را واگذار نماید تا خودم زراعت‏‎ ‎‏نمایم، واگذار نکرد و در اول فروردین سال 1361 ملک را به پدرش واگذار نمود و‏‎ ‎‏دنبال کارهای دیگری رفت. پدرش برای این جانب سفارش داده بود که زمین هایت را‏‎ ‎‏خودت شخم بزن و زراعت نما، و من هم بر طبق همین سفارش، زمین هایم را با‏
‏‎

‎‏تراکتور شخم زدم. حال که اول نسق زراعی شده، ابراهیم نام آمده و دوباره چسبیده به‏‎ ‎‏ملک، و ملک این جانب را واگذار نمی کند و هر چند پدرش که مردی مسن و‏‎ ‎‏سالخورده است، به ایشان می گوید: پسرم از تو راضی نیستم، ملک را واگذار کن، باز‏‎ ‎‏هم واگذار نمی کند. در صورتی که اصلاً این حقیر راضی نیستم که ایشان ملک مرا‏‎ ‎‏زراعت نماید. آیا از نظر شرع مقدس اسلام، حق دارد ملک را، در حالی که صاحبش‏‎ ‎‏راضی نیست، زراعت کند یا خیر؟ حکم الله‌ را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف ملک غیر، بدون اجازۀ مالک، غصب و حرام و‏‎ ‎‏موجب ضمان است، و اگر نزاعی در بین است به محاکم شرعیه مراجعه‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏[سؤال 9223]‏‏ ‏ ‏ 5072‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر محترم رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم‏

‏‏محترماً به استحضار می رساند کسبۀ پاساژ انقلاب اسلامی مشهد، خیابان شهید‏‎ ‎‏دیالمه، که از طرف بنیاد مستضعفان مصادره شده است، با ارسال نامه ای از طرف مالک‏‎ ‎‏قبلی پاساژ ـ که فتوکپی آن به ضمیمه تقدیم می گردد ـ در ماندن در محل جهت کسب،‏‎ ‎‏دچار تردید شده ایم. مستدعی است در این خصوص، فتوای آن مرجع محترم را‏‎ ‎‏اعلام  فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، توقیف و تصرف ملک مشروع غیر، بدون مجوز شرعی،‏‎ ‎‏غصب و حرام است و برای پیگیری به مسئولین مربوطه مراجعه نمایید.‏

‏‏[سؤال 9224]‏‏ ‏ ‏ 5073‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه، نظر مبارک‏‎ ‎‏خودتان را در این مسأله بیان فرمایید:‏

‏
‏‎

‎‏شخصی زمین وقفی ای را اجاره نموده و سرقفلی داده و بنایی را دو طبقه ساخته که‏‎ ‎‏بنای زیر را به نام حسینیه و طبقۀ فوقانی را به نام مسجد نام گذاری نموده است و خود‏‎ ‎‏بانی می گوید: هنوز بنده وقف نکرده ام، بلکه شرعاً و عرفاً به نام خود ثبت داده ام‏‎ ‎‏(و  حال آن که در تصرف نماز و امام جماعت قرار داده است). از طرفی افرادی معدود‏‎ ‎‏در آن محل می خواهند بنا را در اختیار بگیرند و هر روز برای این شخص ایجاد‏‎ ‎‏مزاحمت می نمایند و می گویند تو حقی در این مسجد نداری. آیا می توانند بدون‏‎ ‎‏رضایت این شخص که می گوید این بنا در اختیار خود من می باشد (و بر فرض وقف،‏‎ ‎‏متولی آن خودم هستم) تصرفاتی انجام دهند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا شرعاً ثابت نشود که بنا وقف حسینیه یا مسجد شده،‏‎ ‎‏محکوم به ملکیت است برای صاحب آن و بدون رضایت او نمی توانند در‏‎ ‎‏آن تصرف کنند.‏

‏‏[سؤال 9225]‏‏ ‏ ‏ 5074‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏یک کسی مال از مسافر خریده، مسافر رفت ناپدید شد، کسی آن را نمی شناسد،‏‎ ‎‏بعد از چند روز کسی پیدا شد گفت این مال از من است گم شده بود، من به دنبال این‏‎ ‎‏می گشتم این جا پیدا کردم و کسی که این مال خریده حق دارد پول خود را از صاحب‏‎ ‎‏مال بگیرد یا این مال خود را به غیر پول ببرد؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدّعی ثابت کند که مال از او است می تواند آن را بگیرد و‏‎ ‎‏چیزی در مقابل آن ضامن نیست.‏

‏‏[سؤال 9226]‏‏ ‏ ‏ 5075‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک امام عزیز، با سلام فراوان، و آرزوی طول عمر آن امام عزیز، با‏
‏‎

‎‏عرض ادب به عرض می رسانم، که این جانبان مسأله ای شرعی برایمان پیش آمده که‏‎ ‎‏حضور آن مقام معظم عرض می نماییم، تا وظیفۀ الهی این جانبان را بیان فرمایید.‏

‏‏چندین خانواده هستیم که در یک سری خانه های یک اطاقی زندگی می کنیم و از‏‎ ‎‏موقعی که در این خانه ها نشستیم، چون به واسطۀ فردی بود که در بنیاد کار می کرد فکر‏‎ ‎‏می کردیم که بنیاد مطلع می باشد؛ ولی چند وقت پیش مالک زمین و خانه ها آمد و گفت‏‎ ‎‏که خانه های مرا تخلیه نمایید؛ چون من راضی نیستم و فعلاً هم این خانه ها مصادره‏‎ ‎‏نشده است و نخواهد شد. حال باتوجه به این وضعیت، و وضع استثنایی ما، که‏‎ ‎‏هیچ کدام حتی وسع گرفتن خانۀ اجاره ای هم نداریم، چندین سؤال برای ما مطرح‏‎ ‎‏است:‏

‏‏1. آیا ما می توانیم در این خانه ها بنشینیم و نماز خود را در مسجد محله یا در بیرون‏‎ ‎‏خانه بخوانیم، یا این که اصلاً نشستن در خانه حرام است؟‏

‏‏2. باتوجه به وضعیت مالی این جانبان و این که فعلاً بنیاد خانه ای به کسی نمی دهد،‏‎ ‎‏اگر ما در این خانه ها نباشیم، پس کجا زندگی نماییم و تکلیف ما چیست؟‏

‏‏3. ضمناً، این خانه ها دارای برق نبودند، که باتوجه به این که به این خانه ها، در‏‎ ‎‏این  شرایط کنتور برق نمی دهند، بدون اطلاع برق منطقه، یک شعله برق برای این‏‎ ‎‏خانه ها کشیده ایم. تکلیف ما در این مورد چگونه است؟ با عنایت به این موضوع‏‎ ‎‏که  برق به ما نمی دهند و ما وسعمان نمی رسد، و به دلایل زیادی، احتیاج مبرم به‏‎ ‎‏برق  داریم؟‏

‏‏خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی (عج) خمینی را نگهدار‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین دارید که اتاق ها مالک شرعی دارد و به غیر وجه‏‎ ‎‏شرعی تصرف شده، باید به هر نحو که ممکن باشد، رضایت مالک شرعی‏‎ ‎‏را کسب نمایید؛ و استفاده از برق و آب منوط به اجازۀ دولت اسلامی‏‎ ‎‏است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9227]‏‏ ‏ ‏ 5076‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 12 / 1361‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی‏

‏‏محترماً به عرض می رساند، زمین منزل این جانب دارای قنات آبی است که زمین و‏‎ ‎‏قنات هر دو، ارث پدری بنده می باشد و سال ها است که این قنات مورد استفادۀ ما‏‎ ‎‏است و ورقه مالکیت قانونی هم دارد. این قنات از چند خانه عبور می کند، که بعضی از‏‎ ‎‏آن ها، سر چاه را باز کرده اند و صاحبان خانه، به وسیلۀ پمپ از آب قنات استفاده‏‎ ‎‏شخصی می کنند و آب، به صاحب اصلی آن نمی رسد و وضعی پیش آمده که تمام‏‎ ‎‏درخت های خانۀ ما، در تابستان آینده، در معرض خشک شدن می باشد. لذا‏‎ ‎‏خواهشمند است مقرر فرمایید که آیا صاحب قنات حق دارد از تصرف عدوانی آن ها،‏‎ ‎‏جلوگیری نماید یا خیر؟ استدعا دارد که به این امر، از لحاظ شرعی رسیدگی، و نتیجه‏‎ ‎‏را به این جانب ابلاغ فرمایید. من الله‌ التوفیق ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه صاحبان خانه ها حق استفاده از آب قنات را‏‎ ‎‏نداشته اند، مالک شرعی می تواند از تصرف و استفادۀ آن ها جلوگیری‏‎ ‎‏نماید.‏

‏‏[سؤال 9228]‏‏ ‏ ‏ 5077‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 12 / 1361‏

‏‏حضور مبارک حضرت حجت الاسلام والمسلمین آیت الله‌ العظمی فی العالمین،‏‎ ‎‏رهبر مسلمانان جهان، فرماندهی کل قوای ایران، آقای حاج سید روح الله‌ خمینی، دام‏‎ ‎‏ظله العالی، حضرت حجت الاسلام، اماما! چه می فرمایید دربارۀ این که:‏

‏‏به موجب چک شمارۀ ‏‏ و نامۀ شماره ‏‏ مبلغ‏‎ ‎‏بیست هزار ریال بابت ودیعۀ دو شمارۀ تلفن برای دو ساختمان دو نفر به مخابرات‏‎ ‎‏کرج تسلیم کرده و مخابرات به اخذ وجه مذکور معترف بوده و آن دو را جزء مشترکین‏
‏‎

‎‏خود می داند و دو شمارۀ تلفن را به نام دو نفر متقاضی صادر نموده، ولیکن دو شمارۀ‏‎ ‎‏مذکور را عالماً و عامداً و بدون اجازۀ مالکین و خریداران به دو نفر دیگر تسلیم نموده‏‎ ‎‏است. آیا با ارتکاب این کار، غصب انجام داده یا خیر؟ مستدعی است، فتوای مبارک را‏‎ ‎‏صادر فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، این عمل جایز نیست و در فرض مرقوم باید به صاحبان آن ها‏‎ ‎‏برگردد.‏

‏‏[سؤال 9229]‏‏ ‏ ‏ 5078‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 10 / 1358‏

‏‏محضر مبارک نایب الامام، امام خمینی مدّ ظله ‏

‏‏پس از عرض سلام، عده ای به نام دانش آموزان پیرو خط امام به استناد جمله ای از‏‎ ‎‏سخنان، تحت عنوان: منتظر نباشید دیگران برایتان کار کنند؛ مسافرخانه ها و پاساژها را‏‎ ‎‏تصرف کرده و می گویند: امام فرموده نباید منتظر اقدام دیگران باشیم. معتقدند مناطق‏‎ ‎‏مذکور را به صورت اتاق در آورده و به دانش آموزان فاقد مسکن دهند و سؤال از‏‎ ‎‏مراجع و حاکم شرع در این مورد خلاف عقیده انقلابی است. این اعمال منع قانونی‏‎ ‎‏شرعی دارد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک غیر، بدون رضایت او غصب و حرام است. ‏

‏‏[سؤال 9230]‏‏ ‏ ‏ 5079‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی مدّ ظله ‏

‏‏ضبط صوتی که صاحبش آن را در دکانی گذاشته تا برگردد بگیرد؛ ولی نزدیک‏‎ ‎‏یک سال نیامده است. آیا صاحب دکان با حفظ تعهد بر پرداخت عین یا مثل یا قیمت‏‎ ‎‏عند المراجعه، می تواند در آن تصرف کند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، بدون علم به رضایت مالک آن، حق تصرف ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9231]‏‏ ‏ ‏ 5080‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 6 / 1358‏

‏‏محضر مبارک رهبر انقلاب حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی ‏

‏‏بعد التحیة و ثناء وافر، امید آن که ان شاء الله‌ وجود ذی جود مقدس در ظلّ توجهات‏‎ ‎‏و عنایات خاصه حضرت بقیة الله‌ عجل الله‌ مصون و محفوظ باشد. اکنون که‏‎ ‎‏جناب عالی در مورد مستضعفین و بالاخص گروه روستاییان و کشاورزان آن همه نظر‏‎ ‎‏لطف و مرحمت دارید، در یکی از قراء لنجان اصفهان که سوابق آن جا از نظر اداره،‏‎ ‎‏ارباب و رعیتی بوده و مالک آن جا بسیار حق بری نموده و بعد از آن که تقسیم اراضی‏‎ ‎‏شد، مردم آن جا احتیاج به حمّام داشتند. خلاصه بدون اجازۀ مالک مقداری از‏‎ ‎‏زمین های او را تصرف کرده و حمامی بر روی آن ساخته اند. اکنون استرضا نموده اند،‏‎ ‎‏ولی او به هیچ وجه راضی نمی شود. آیا آن مقدار زمین را می شود به عنوان تقاص از‏‎ ‎‏حقوق کشاورزان آن قریه که به ظلم و زور گرفته محسوب داشت یا نه؟ و چنانچه‏‎ ‎‏نمی شود، بفرمایید ما از نظر حمام چه کنیم؛ زیرا که چارۀ ما منحصر به همین حمام‏‎ ‎‏است. خواهشمندیم مردم این قریه را از این ناراحتی نجات دهید. زیاده مزاحمت شد،‏‎ ‎‏خداوند وجود شما را از هر گزند حفظ فرماید.‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در زمین غیر بدون رضایت مالک غصب و حرام‏‎ ‎‏است، اگر چه در صورت مباح بودن آب، غسل صحیح است.‏

‏‏[سؤال 9232]‏‏ ‏ ‏ 5081‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک امام؛ سلام علیکم‏

‏‏خانمی هستم از خانوادۀ صاحب کتاب قصص العلماء. پنج سال قبل شوهرم فوت‏‎ ‎‏نمود و هم اکنون بی سرپرست، با سه بچۀ صغیر زندگی می کنم. شوهرم در زمان حیات‏‎ ‎‏خود 9000 متر از باغ 100000 متری خود را به بنده فروخته بود و خطی که داده بود‏
‏‎

‎‏ـ  یعنی فروش نامۀ باغ ـ را بنده گم کردم؛ البته بعد از مرگ شوهرم متوجه شدم که مفقود‏‎ ‎‏شده یا این که دزدیدند. از آن جا که خدا یار مستضعفان است، شوهرم در وصیت نامۀ‏‎ ‎‏خود خوشبختانه توضیح داده بود که «9000 متر از باغ شخصی خود را فروخته ام به‏‎ ‎‏زهرا خانم ـ زوجه ام ـ و وجه آن را دریافت نمودم» بچه های شوهرم که همگی وضع‏‎ ‎‏زندگی بسیار خوبی هم دارند، وصیت پدرشان را قبول دارند ولی باغ مرا به من‏‎ ‎‏نمی دهند و تصرف کردند؛ فقط یک خانۀ قدیمی که در حال ریزش است و من در آن‏‎ ‎‏ساکن هستم با 1000 متر محوطۀ آن، در تصرف بنده می باشد، بقیه را به زور از من‏‎ ‎‏گرفته اند؛ لذا عین وصیت نامۀ شوهرم را برای شما ارسال نمودم و جملۀ فروش باغ در‏‎ ‎‏متن وصیت نامه را با قلم قرمز مشخص نمودم و از شما می خواهم دو کلمه حکم‏‎ ‎‏شرعی آن را در متن وصیت نامه یا جداگانه مرقوم بفرمایید که مورد حاجت است تا‏‎ ‎‏شاید بتوانم حق خود را به دست بیاورم و محل گذران زندگی بنده قبلاً از فروش‏‎ ‎‏محصول این باغ بوده و اکنون هم هیچ گونه درآمدی ندارم و از طریق کمک دیگران‏‎ ‎‏زندگی می نمایم.‏

‏‏ضمناً 500 جلد کتاب وقفی قدیمی شوهرم در خانه ای که ساکن هستم موجود‏‎ ‎‏است، دستور و یا راهنمایی فرمایید تا کتاب ها را جهت استفادۀ عموم و یا طلاب، به‏‎ ‎‏نقطه ای ارسال نمایم.‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه از مال شوهر که به طریق شرعی ثابت شود که به شما‏‎ ‎‏فروخته، جزو ترکه محسوب نیست و ورثه در آن حقی ندارند.‏

‏‏[سؤال 9233]‏‏ ‏ ‏ 5082‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از عرض ارادت و دعای سلامتی برای وجود شریف امام بزرگوار، معروض‏‎ ‎‏می گردد:‏

‏
‏‎

‎‏شخصی مقداری زمین زراعتی نزد دیگری امانت می گذارد و تصریح می کند که‏‎ ‎‏مادامی که خودم و یا اولادم نیامده است، خودت در آن ملک حق تصرف زراعت‏‎ ‎‏کردن دارید، ولی حق فروش و هبه و غیره ندارید و بعد از این که خودم و یا اولادم‏‎ ‎‏آمدم، ملک را تحویل می گیرم. بعد از غیاب صاحب ملک، زمین توسط ارباب قریه بین‏‎ ‎‏دیگران تقسیم شده است و پولش را گرفته است و شخصی که زمین نزد او امانت بوده‏‎ ‎‏مرده است و صاحب زمین معلوم نیست زنده است یا مرده و وارث او زنده است ولی‏‎ ‎‏مسافرت است؛ حال وظیفۀ وارث شخصی که زمین پیش او امانت بوده چیست؟ لطفاً‏‎ ‎‏بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، وارث امانت دار وظیفۀ خاصی در این باره ندارد. بلی، اگر‏‎ ‎‏می داند زمین عدواناً فروخته شده و پول آن در ترکۀ امانت دار باقیمانده، یا‏‎ ‎‏چیزی در ترکه هست که با آن پول تهیه شده، ورثه حق تصرف ندارند؛ مگر‏‎ ‎‏بعد از ادای مال به صاحب آن.‏

‏‏[سؤال 9234]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 823‏

‏‏4. زنی که شوهرش از دنیا رفته است، آیا آن زن می تواند در خانۀ شوهر متوفی‏‎ ‎‏زندگی کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، با رضایت وارثین خانه مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 9235]‏‏ ‏ ‏ 5083‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 12 / 1358‏

‏‏حضور محترم مرجع عالی قدر زعیم اسلام قائد اعظم حضرت آیت الله‌ العظمی‏‎ ‎‏امام خمینی دامت برکاته‏

‏‏پس از عرض سلام به عرض مبارک می رساند شخصی تقریباً شصت ساله دارای‏‎ ‎‏دو خواهر و سه عیال و شانزده نفر اولاد و پسر بزرگ او دارای عیال و شش فرزند به‏‎ ‎‏غیر از نواده های دختری 29 سر عائله در سنه 1324 خدمت مرحوم حضرت آیت الله‌‏
‏‎

‎‏اصفهانی در نجف اشرف به اتفاق مرحوم جناب آقای حاجی میرزا حسن موسوی‏‎ ‎‏حیاتی رسیده حساب اموال خود را کرده و در سنه 1336 خورشیدی از مراجعت مکه‏‎ ‎‏معظمه در نجف اشرف خدمت مرحوم حضرت آیت الله‌ شاهرودی رفته و به کلیه‏‎ ‎‏مسائل وجوهات وارد است و تا کنون حساب های دفتری خمس سهم امام علیه السلام و‏‎ ‎‏زکات همه ساله مرتب بوده، او قدری زمین موروثی پدری دیم و قدری هم از‏‎ ‎‏زمین های جلگه دانیال از بجنورد خریداری کرده و این زمین ها به کسی تعلق نداشته‏‎ ‎‏به جز امام زمان علیه السلام که خود آن شخص بایر را دایر نموده که سال های اول زراعتی‏‎ ‎‏نمی داده و در دوآیش به وسیله میکانیزه کرایه کشت و جمع آوری می نماید، خدا‏‎ ‎‏می داند یک وجب ملک غصبی ندارد و همه از راه مشروع خریداری کرده و حاضر‏‎ ‎‏است زمین های دیم خریداری شده را هر ده هکتار به یک هکتار زمین های مصادره‏‎ ‎‏شده ترکمن صحرا بدهد؛ مثلاً مشاهده می شود جوانان بی تجربه جهاد سازندگی همه‏‎ ‎‏روزه در گالیکش و مینودشت زمین های مردم را تقسیم و همچنین زمین های بیرونی را‏‎ ‎‏مصادره و هرج و مرج به راه انداخته مردم را به اسلام عزیز بدبین نموده اند و البته‏‎ ‎‏شخص نامبرده بعد از مرحوم آیت الله‌ شاهرودی با صلاح جناب آقای آسید اسدالله‌‏‎ ‎‏موسوی از رهبر انقلاب حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی تقلید می نماید و هر‏‎ ‎‏امری که فتوای امام باشد واجب دانسته و هر چند رسال‏‏ۀ‏‏ امام هم در دست دارد آیا‏‎ ‎‏ملکی که از راه مشروع جمع آوری و حتی پول آن هم مخمس شده باشد، مصادره‏‎ ‎‏خواهد شد یا خیر؟ جواب مرحمت و در زیر این نامه مرقوم دارید، محل حاجت‏‎ ‎‏است.‏

‏‏بسمه تعالی، املاکی که به طریق شرعی ملک کسی شده دیگران حق‏‎ ‎‏تصرف ندارند مگر با اجازۀ او.‏

‏‏[سؤال 9236]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3279‏

‏‏2. دولت بعضی از جاها زمین و ساختمان و دکان را خراب می کند و خیابان‏
‏‎

‎‏درست می کند، مالک زمین و ساختمان و دکان راضی نیست؛ زیرا قیمت واقعی و‏‎ ‎‏عرفی نمی دهند، در این صورت پیمانکار از دولت پول می گیرد خیابان درست می کند،‏‎ ‎‏بنابراین گرفتن پول برای پیمانکار جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تصرف در ملک مشروع غیر، منوط به اجازۀ مالک یا ولیّ امر‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 9237]‏‏ ‏ ‏ 5084‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی ‏

‏‏1. آیا اگر زیر زمین های مزروعی یک قطعه زمین چمن زار باشد که سال ها‏‎ ‎‏حیوانات از چراگاه آن استفاده نموده و سابقۀ زمین زراعتی نداشته حالا اگر شخصی‏‎ ‎‏که وارث زمین چمن زار می باشد این زمین چمن زار قسمت خود را برای زراعت‏‎ ‎‏آماده کند جویی که برای آب دادن آن استفاده نماید از کدام زمین استفاده نماید، آیا‏‎ ‎‏می تواند در زمین های مزروعی کسی دیگر جویی حفر نماید برای آب دادن زمین‏‎ ‎‏خود که تازه احداث نموده یا نمی تواند؟ آیا شرعاً زمین های مزروعی بالای چمن زار‏‎ ‎‏مربوط به صاحب این زمین جدیدالاحداث نمی باشد؟‏

‏‏2. آیا این زمین جدیدالاحداث به فرض که جوی آب حق داشته باشد از همان‏‎ ‎‏زمین زراعتی که بالای آن قرار گرفته یا از زمین های دیگر که قدری فاصله دارد با این‏‎ ‎‏زمین جدیدالاحداث یا این زمین جدیدالاحداث بالمناصفه از هر دو طرف حق دارد‏‎ ‎‏که زیر زمین های زراعتی بالا قرار گرفته یا از یک طرف دیگر حق دارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، زمین چمن اگر مالک شرعی دارد اختیار آن با مالک است و‏‎ ‎‏اگر از موات اصلی شمرده می شود و حریم ملک دیگری نیست دیگران‏‎ ‎‏می توانند آن را احیا کنند و در هر صورت تصرف در ملک دیگری برای‏‎ ‎‏حفر جوی آب منوط به اجازۀ مالک است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9238]‏‏ ‏ ‏ 5085‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت نایب الامام، امام خمینی، دامت افاضاته ‏

‏‏محترماً به شرف عرض می رسانم که مسأله ای برای ما پیش آمده است که در حل‏‎ ‎‏آن مانده ایم، لذا بدین وسیله از شما تقاضای پاسخ می نماییم.‏

‏‏ما سه برادر و دو خواهر هستیم که پدر ما در زمان پیروزی انقلاب دار فانی را وداع‏‎ ‎‏گفت. پدر ما قبل از وفات خود باغی را از پدر بزرگم (پدر خودش) خریده و بهایش را‏‎ ‎‏پرداخته است، لذا پدرم به خاطر قدرشناسی از پدر بزرگم و این که کمکی به او شود، به‏‎ ‎‏او گفته بود که تا موقعی که زنده هستی، باغ در اختیار خودت باشد و از آن استفاده کن.‏‎ ‎‏لیکن اجل به وی مهلت نداد و خود زودتر از پدر به ابدیت شتافت و حال چهار سال از‏‎ ‎‏وفات پدرم می گذرد، ولی پدر بزرگم باغ را که مال پنج نوۀ یتیم و صغیر او می باشد رد‏‎ ‎‏نکرده است و محصول آن را که عبارت است از پسته، زردآلو، انگور و چند میوۀ‏‎ ‎‏دیگر، یا می فروشند و یا استفاده می کنند. لذا این جانب که فرزند بزرگ پدرم هستم و‏‎ ‎‏حالا کبیر شده ام، پس از مذاکراتی که با پدر بزرگم انجام دادم و اثری نیافت، حالا این‏‎ ‎‏موضوع را به حضرت عالی عرض می کنم تا شما من را راهنمایی فرمایید که آیا پدر‏‎ ‎‏بزرگم شرعاً حق استفاده از باغ و محصول آن را دارند یا نه؟ و اگر حق ندارند، وضع‏‎ ‎‏محصول چهار سال پیش آن چگونه است؟‏

‏‏از خداوند متعال، پیروزی اسلام و طول عمر رهبر عزیزمان را خواستارم.‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه که ملک پدر شما در حین فوت او بوده، جزو ترکۀ او‏‎ ‎‏محسوب می شود و پس از کسر بدهی و وصیت، باقی مانده به ورثه می رسد‏‎ ‎‏و پدر میت از ترکۀ فرزندش یک ششم ارث می برد، و باغ اگر ملک پدر شما‏‎ ‎‏بوده، جدّ شما مازاد بر سهم الارث خود از باغ را باید به سایر ورثه‏‎ ‎‏برگرداند و نسبت به گذشته نیز ضامن است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 9239]‏‏ ‏ ‏ 5086‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، سلّمه الله‌ تعالی، ضمن آرزوی‏‎ ‎‏سلامتی و تندرستی وجود مبارک رهبر عظیم الشأن و محبوب و بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی ایران، متمنی است به مسأله زیر ـ که مورد سؤال عده ای از کارکنان شرکت‏‎ ‎‏قرار گرفته ـ پاسخ مرحمت فرمایید.‏

‏‏آیا مدیریت و شورای اسلامی کارخانه یا هر مؤسسه ای می تواند به عناوینی شبیه‏‎ ‎‏کمک به جنگ زدگان، بدون کسب رضایت از کارکنان، مبلغی از حقوق آنان را قبل از‏‎ ‎‏پرداخت، برداشت نمایند؛ در صورتی که به این نحوه، عده ای معترض و رضایت‏‎ ‎‏خاطر ندارند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به حقوق کارکنان باید طبق قرارداد عمل شود.‏

‏‏[سؤال 9240]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6686‏

‏‏3. مالکی مغازه ای را طبق قراردادنامه ای با گواهی چند نفر که زیر قراردادنامه را‏‎ ‎‏امضا کرده اند، به کسی در قبال ماهی فلان مبلغ اجاره می دهد و مستأجر از روی این‏‎ ‎‏قراردادنامه اجارۀ هر ماه را طی چک به نام خود مالک پرداخته و مالک آن ها را وصول‏‎ ‎‏می نماید. حال مالک از موقعیت اسلامی سوء استفاده نموده و شکایت نموده و ادعا‏‎ ‎‏می کند که من راضی نیستم و شما به غصب در مغازۀ من نشسته ای؛ آیا شکایت و‏‎ ‎‏ادعای مالک با در نظر گرفتن دریافت اجاره بها از نظر شرع مقدس اسلام درست‏‎ ‎‏است  یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شکایت و ادعایی دارد، می تواند در دادگاه های شرعی‏‎ ‎‏مطرح کند.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎