اقسام آیات قرآن و فهم آن
محکم و متشابه
آیات بر دو گونه است: یک آیات محکمات که تأویلی ندارد و همه آن را می فهمند؛ و یک آیات متشابهات که تأویل دارد و از قبیل رمز است و تأویل آن را جز خدا و راسخان در علم کسی نمی داند... .
فهم علوم عقلی از قرآن
قرآن و حدیث برای طبقات مختلفۀ مردم آمده است. در آنها علومی است که مخصوصین به وحی می فهمند و دیگر مردم بهرۀ از آن ندارند؛ و علومی است که برای یک طبقۀ عالی از دانشمندان است و دیگران از آن بکلی بی بهره هستند، مانند: براهینی که بر تجرد واجب و احاطۀ قیومی اوست که شماها اگر تمام قرآن را بگردید نمی توانید اینگونه مسائل را از قرآن استفاده کنید، لکن اهل آن مانند فیلسوف بزرگ صدرالمتألهین و شاگرد عالی مقدار آن
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 128
فیض کاشانی علوم عالیه عقلیه را از همان آیات و اخبار که شماها هیچ نمی فهمید استخراج می کنند.
آیات علمی و عملی
در قرآن نیز همین دو گونه آیات وارد است: یکی آیات عملی که باید توده به آن عمل کنند و در کشور باید به مورد اجرا گذاشت؛ و دیگری آیات علمی که چنین نیست. ناچار احادیث و آیاتی که از دستۀ اول است چون عمومی است و برای عمل کردن است باید با فهم عموم درست بیاید و در آنها تأویل و توجیه راه ندارد. البته قانونی که برای یک مملکت وارد شد نباید طوری وضع شود که اهالی آن مملکت آن قانون را نفهمند. آری ممکن است تشریح و توضیح قانون باز محتاج به دانشمندانی باشد، لکن این غیر از تأویل است. لکن آیات و احادیثی که راجع به علمیات است و جنبۀ عملی ندارد، لازم نیست گوینده آنطوری بگوید که همه کس آن را بفهمد، بلکه ممکن نیست اینگونه چیزها را با فهم عموم توده بیان کرد.(160)
* * *
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 129