اقسام آیات قرآن و فهم آن

‏‏اقسام آیات قرآن و فهم آن‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏محکم و متشابه‏‏ ‏

‏‏آیات بر دو گونه است: یک آیات محکمات که تأویلی ندارد و همه‏‎ ‎‏آن را می فهمند؛ و یک آیات متشابهات که تأویل دارد و از قبیل رمز‏‎ ‎‏است و تأویل آن را جز خدا و راسخان در علم کسی نمی داند... .‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏فهم علوم عقلی از قرآن‏

‏‏     ‏‏قرآن و حدیث برای طبقات مختلفۀ مردم آمده است. در آنها‏‎ ‎‏علومی است که مخصوصین به وحی می فهمند و دیگر مردم بهرۀ‏‎ ‎‏از آن ندارند؛ و علومی است که برای یک طبقۀ عالی از دانشمندان‏‎ ‎‏است و دیگران از آن بکلی بی بهره هستند، مانند: براهینی که بر‏‎ ‎‏تجرد واجب و احاطۀ قیومی اوست که شماها اگر تمام قرآن را‏‎ ‎‏بگردید نمی توانید اینگونه مسائل را از قرآن استفاده کنید، لکن‏‎ ‎‏اهل آن مانند فیلسوف بزرگ صدرالمتألهین و شاگرد عالی مقدار آن‏
‏‎

‏‏فیض کاشانی علوم عالیه عقلیه را از همان آیات و اخبار که شماها‏‎ ‎‏هیچ نمی فهمید استخراج می کنند.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏آیات علمی و عملی‏

‏‏     در قرآن نیز همین دو گونه آیات وارد است: یکی آیات عملی‏‎ ‎‏که باید توده به آن عمل کنند و در کشور باید به مورد اجرا گذاشت؛‏‎ ‎‏و دیگری آیات علمی که چنین نیست. ناچار احادیث و آیاتی که از‏‎ ‎‏دستۀ اول است چون عمومی است و برای عمل کردن است باید با‏‎ ‎‏فهم عموم درست بیاید و در آنها تأویل و توجیه راه ندارد. البته‏‎ ‎‏قانونی که برای یک مملکت وارد شد نباید طوری وضع شود که‏‎ ‎‏اهالی آن مملکت آن قانون را نفهمند. آری ممکن است تشریح و‏‎ ‎‏توضیح قانون باز محتاج به دانشمندانی باشد، لکن این غیر از‏‎ ‎‏تأویل است. لکن آیات و احادیثی که راجع به علمیات است و‏‎ ‎‏جنبۀ عملی ندارد، لازم نیست گوینده آنطوری بگوید که همه کس‏‎ ‎‏آن را بفهمد، بلکه ممکن نیست اینگونه چیزها را با فهم عموم توده‏‎ ‎‏بیان کرد.(160)‏

‏‏*  *  *‏

‏‎ ‎

‏‎