فصل پنجم: اعجاز قرآن

‏‏فصل پنجم: اعجاز قرآن‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏زندگانی پیغمبر(ص) دلیل اعجاز قرآن‏‏ ‏

‏‏همین طور که اتقان خلقت کائنات و حسن ترتیب و نظم آن ما را‏‎ ‎‏هدایت می کند که یک موجودی منظِّم اوست که علمش محیط به‏‎ ‎‏دقایق و لطایف و جلایل است، اتقان احکام یک شریعت و حسن‏‎ ‎‏نظام و ترتیب کامل آن، که متکفل تمام احتیاجات مادی و معنوی،‏‎ ‎‏دنیوی و اخروی، اجتماعی و فردی است، ما را هدایت می کند به‏‎ ‎‏آنکه مشرِّع و منظِّمِ آن یک علم محیط مطلع بر تمام احتیاجات‏‎ ‎‏عائلۀ بشر است؛ و چون به بداهت عقل می دانیم که از عقل یک‏‎ ‎‏نفر بشر، که تاریخ حیات او را همۀ مورخین ملل نوشته اند و‏‎ ‎‏شخصی بوده که تحصیل نکرده و در محیط عاری از کمالات و‏‎ ‎‏معارف تربیت شده، این ترتیب کامل و نظام تام و تمام صادر نتواند‏‎ ‎‏شد، بالضروره می فهمیم که از طریق غیب و ماوراءالطبیعه این‏‎ ‎‏شریعت تشریع شده و به طریق وحی و الهام به آن بزرگوار‏‎ ‎‏رسیده.(74)‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ابعاد مختلف اعجاز قرآن ‏

‏‏قرآن شریف به قدری جامع لطایف و حقایق و سرایر و دقایق‏
‏‎

‏‏توحید است که عقول اهل معرفت در آن حیران می ماند؛ و این،‏‎ ‎‏اعجاز بزرگِ این صحیفۀ نورانیّۀ آسمانی است، نه فقط حسن‏‎ ‎‏ترکیب و لطف بیان و غایت فصاحت و نهایت بلاغت و کیفیّت‏‎ ‎‏دعوت و اخبار از مغیبات و اِحکام اَحکام و اتقان تنظیم عائله و‏‎ ‎‏امثال آن، که هر یک مستقلاً اعجازی فوق طاقت و خارق عادت‏‎ ‎‏است. بلکه می توان گفت اینکه قرآن شریف معروف به فصاحت‏‎ ‎‏شد و این اعجاز در بین سایر معجزات مشهور آفاق شد، برای این‏‎ ‎‏بود که در صدر اول اعراب را این تخصّص بود و فقط این جهت از‏‎ ‎‏اعجاز را ادراک کردند؛ و جهات مهمتری که در آن موجود بود و‏‎ ‎‏جهت اعجازش بالاتر و پایۀ ادراکش عالیتر بود اعراب آن زمان‏‎ ‎‏ادراک نکردند. الآن نیز آنهایی که هم افق آنها هستند، جز ترکیبات‏‎ ‎‏لفظیّه و محسّنات بدیعیّه و بیانیّه چیزی از این لطیفۀ الهیّه ادراک‏‎ ‎‏نکنند؛ و اما آنهایی که به اسرار و دقایق معارف آشنا و از لطایف‏‎ ‎‏توحید و تجرید باخبرند، وجهۀ نظرشان در این کتاب الهی و قبلۀ‏‎ ‎‏آمالشان در این وحی سماوی همان معارف آن است و به جهات‏‎ ‎‏دیگر چندان توجهی ندارند؛ و هر کس نظری به عرفان قرآن و‏‎ ‎‏عرفای اسلام که کسب معارف از قرآن نمودند کند و مقایسه ما بین‏‎ ‎‏آنها با علمای سایر ادیان و تصنیفات و معارف آنها کند، پایۀ معارف‏‎ ‎‏اسلام و قرآن را، که اسّ اساس دین و دیانت و غایة القصوای بعث‏‎ ‎‏رسل و انزال کتب است، می فهمد؛ و تصدیق به اینکه کتابْ وحی‏‎ ‎‏الهی و این معارف، معارف الهیّه است برای او مؤونه ندارد.‏‏(75)‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏مبارزه طلبی قرآن ‏

‏‏قرآن کریم خود در چند جا معجزه بودن خود را به تمام بشر در‏‎ ‎‏تمام دوره ها اعلان کرده است و عجز جمیع بشر را بلکه تمام جن و‏
‏‎

‏‏انس را از آوردن به مثل خود ابلاغ کرده. امروز ملّت اسلام همین‏‎ ‎‏نشانۀ خدا را در دست دارند و به تمام عائلۀ بشری از روی کمال‏‎ ‎‏اطمینان اعلان می کنند که این نشانۀ پیغمبری نور پاک محمد است‏‎ ‎‏هر کس از دنیای پرآشوب علم و دانش مثل او را آورد ما تسلیم او‏‎ ‎‏می شویم و از گفته های خود بر می گردیم.‏

‏‏     در سورۀ بنی اسرائیل، گوید: ‏‏قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعتِ الانْسُ وَ الجِنُّ عَلی ان‏‎ ‎‏یَأتُوا بِمِثْلِ هذاالقرآن لایَأتُونَ بِمثْلِهِ و لو کان بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیراً.‏‎[1]‎‏ در سوره‏‎ ‎‏هود: ‏‏اَمْ یقُولُونَ افْتراهُ قُلْ فَأتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَریاتٍ وَادْعُوا مَن اسْتَطَعتُمْ مِنْ‏‎ ‎‏دُونِ اللّه إنْ کُنْتُمْ صادِقینَ * فَإِنْ لَمْ یَسْتَجیبُوا لَکُم فَاعْلَمُوا اَنَّما اُنْزِلَ بِعِلْمِ‏‎ ‎‏اللّه .‏‎[2]‎‏(76)‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏عرفان، بزرگترین معجزه قرآن ‏

‏‏این کتاب عزیز در محیطی و عصری نازل شد که تاریکترین محیط‏‎ ‎‏و عقب افتاده ترین مردم در آن زندگی می کردند و به دست کسی و‏‎ ‎‏قلب الهی کسی نازل شد که زندگی خود را در آن محیط ادامه‏‎ ‎‏می داد؛ و در آن حقایق و معارفی است که در جهان آن روز ـ چه‏‎ ‎‏رسد به محیط نزول آن ـ سابقه نداشت؛ و بالاترین و بزرگترین‏‎ ‎‏معجزۀ آن همین است، آن مسائل بزرگ عرفانی که در یونان و نزد‏‎ ‎‏فلاسفه آن سابقه نداشت و کتب ارسطو و افلاطون بزرگترین‏‎ ‎‏فلاسفۀ آن عصرها از رسیدن به آن عاجز بودند، و حتّی فلاسفۀ‏‎ ‎‏اسلام که در مهد قرآن کریم بزرگ شدند و از آن استفاده ها نمودند‏
‏‎

‏‏به آیاتی که صراحت زنده بودن همه موجودات جهان را ذکر کرده،‏‎ ‎‏آن آیات را تأویل می کنند و عرفای بزرگ اسلام که از آن ذکر‏‎ ‎‏می کنند همه از اسلام اخذ نموده و از قرآن کریم گرفته اند و مسائل‏‎ ‎‏عرفانی به آن نحو که در قرآن کریم است در کتاب دیگر نیست و‏‎ ‎‏اینها معجزۀ رسول اکرم است که با مبدأ وحی آنطور آشنایی دارد‏‎ ‎‏که اسرار وجود را برای او بازگو می نماید و خود با عروج به قلّۀ‏‎ ‎‏کمال انسانیت حقایق را آشکارا و بدون هیچ حجاب می بیند و در‏‎ ‎‏عین حال در تمام ابعاد انسانیت و مراحل وجود، حضور دارد و‏‎ ‎‏مظهر اعلای ‏‏هُو الاوَّ لُ والاٰخِرُو الظّٰاهِرُ و الباٰطِنُ‏‎[3]‎‏ می باشد.(77)‏

‏‏8 / 2 / 61‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏امّی بودن پیغمبر(ص) و اعجاز قرآن ‏

‏‏آن معارفی که به برکت بعثت رسول اکرم در عالم پخش شد‏‎ ‎‏ـ کسانی که مطلعند که این معارف چی است و تا آن اندازه ای که‏‎ ‎‏ماها می توانیم ادراک بکنیم ـ می بینم که از حد ‏‏[‏‏درک‏‎ ‎‏]‏‏بشریت‏‎ ‎‏خارج است؛ اعجازی است فوق ادراک بشریت. از یک انسانی که‏‎ ‎‏در جاهلیت متولد شده است، در جاهلیت بزرگ شده است و یک‏‎ ‎‏آدمی بوده است که در یک محیطی پرورش یافته است که اسمی از‏‎ ‎‏این مسائل اصلاً نبوده در آن وقت. محیط آنجا اصلاً راجع به‏‎ ‎‏مسائل دنیا و به مسائل عرفان و فلسفه و سایر مسائل اصلاً آشنایی‏‎ ‎‏نداشتند و در تمام عمرش، حضرت آنجا بوده، یک سفر‏‎ ‎‏مختصری کرده است که چند وقتی، یک چند روزی، سفر کرده و‏‎ ‎‏برگشته. آن وقت، وقتی که بعثت حاصل شد، انسان می بیند که یک‏‎ ‎‏مطالبی پیش آورده است که از حد بشریت خارج است. این‏
‏‎

‏‏8 / 1 / 66 ‏

‏‏ ‏

‏
‏‎

‏‎

• )) «بگو، اگر جن و انس گرد آیند تا همانند این قرآن را بیاورند هرگز نمی توانند هر چند همه پشتیبان یکدیگر باشند»؛ (اسرا / 88).
• )) «آیا کافران می گویند: این قرآن افتراست؟ بگو: ده سوره مثل این افتراها بیاورید، و هرکس غیر از خدا را که می خواهید به کمک بگیرید اگر راستگو هستید؛ پس اگر کافران جواب شما را ندادند بدانید که قرآن به علم خدا نازل شده است»؛ (هود / 13 ـ 14).
• )) «اوست آغاز و انجام و پیدا و پنهان»؛ (حدید / 3).