بخش اول: هویّت قرآن

قرآن، مفتاح معرفت الهی

قرآن، مفتاح معرفت الهی

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، داعی به معرفت خدا

‏به طور کلی یکی از مقاصد مهمّۀ آن، دعوت به معرفت الله و بیان‏‎ ‎‏معارف الهیّه است، از شئون ذاتیّه و اسماییّه و صفاتیّه و افعالیّه؛ و‏‎ ‎‏از همه بیشتر در این مقصود، توحید ذات و اسماء و افعال است که‏‎ ‎‏بعضی از آن به صراحت و بعضی به اشارات مستقصی مذکور‏‎ ‎‏است.(20)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، معرّف حق تعالی 

‏کتابهای آسمانی هم، ‏‏[‏‏که‏‏]‏‏ بالاترینش کتاب قرآن کریم است، تمام‏

کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 16

‏مقصدش همین است که معرفی کند حق تعالی را با همۀ اسما و‏‎ ‎‏صفاتی که دارد.(21)‏

19 / 8 / 66

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، ناشر توحید و معارف 

‏عمده مقصد و مقصود انبیای عظام و تشریع شرایع و تأسیس‏‎ ‎‏احکام ونزول کتابهای آسمانی، خصوصاً قرآن شریف جامع که‏‎ ‎‏صاحب و مکاشف آن نور مطهّر رسول ختمی ـ صلّی الله علیه و‏‎ ‎‏آله ـ است، نشر توحید و معارف الهیّه و قطع ریشۀ کفر و شرک و‏‎ ‎‏دوبینی و دوپرستی بوده؛ و سرّ توحید و تجرید در جمیع عبادات‏‎ ‎‏قلبیّه و قالبیّه ساری و جاری است.(22)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، حاوی علم به ذات و صفات 

‏نظر در ذات برای اثبات وجود و توحید و تنزیه و تقدیس آن،‏‎ ‎‏غایت ارسال انبیا و آمال عرفا بوده؛ و قرآن کریم و احادیث شریفه‏‎ ‎‏مشحون از علم به ذات و کمالات و اسما و صفات ذات مقدس‏‎ ‎‏است؛ و ملحدین اسما را حق تعالی تعییر فرموده؛ و هیچ کتابی از‏‎ ‎‏کتب حکما و متکلّمین بیشتر از کتاب کریم الهی و کتب معتبرۀ‏‎ ‎‏اخبار، مثل ‏‏اصول کافی‏‏ و ‏‏توحید‏‏ شیخ صدوق، غور در اثبات ذات و‏‎ ‎‏اسما و صفات ننمودند.(23)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، توصیف کنندۀ حق تعالی 

‏قدری مراجعه نمایید به کتاب خدا و خطب و آثار و اخبار رسول‏‎ ‎‏اکرم و خلفای معصومین او ـ سلام الله علیهم ـ ببینید در هر مقصد‏‎ ‎‏از مقاصد معارف که تصور می شود کدام حکیم و عارف بیشتر از‏

کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 17

‏آنها بیانی نموده. تمام کلماتشان مشحون از توصیف حق و استدلال‏‎ ‎‏بر ذات و صفات ذات مقدس است، به طوری که هر طایفه ای به‏‎ ‎‏قدر فهم خود از آن برخوردار می شود.(24)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قرآن، عامل تحول معنوی و عرفانی 

‏تحول معنوی و تحول عرفانی که به واسطه قرآن پیدا شده است،‏‎ ‎‏فوق همۀ مسائل است. و بشر، هر کس از یک بعد به قرآن نگاه‏‎ ‎‏کرده است و بعضی بعد ظاهرش را، بعد مسائل اجتماعی را، بعد‏‎ ‎‏مسائل سیاسی را، بعد مسائل فلسفی، بعد مسائل عرفانی؛ لکن آن‏‎ ‎‏بعد حقیقی که بین عاشق و معشوق است، آن سرّی که بین خدا و‏‎ ‎‏پیغمبر اکرم است، آن یک مطلبی نیست که ماها بتوانیم بفهمیم‏‎ ‎‏چی است قصّه. ‏

‏     ‏‏آنکه از حضرت باقر ـ سلام الله علیه ـ نقل شده است که‏‎ ‎‏فرموده است که من از «صمد»، تمام احکام و شرایع را، تمام‏‎ ‎‏حقایق را از «صمد» می توانم نشر کنم،‏‎[1]‎‏ مسأله هست این. البته ما‏‎ ‎‏هم از «صمد» می توانیم اصول معارف رابفهمیم، لکن او زاید بر‏‎ ‎‏این مسائل می گوید. در هر صورت کمال تأسف است برای انسانها‏‎ ‎‏که نمی خواهند بدانند، در راه دانستن نیفتاده اند، در راه معرفت‏‎ ‎‏کتاب خدا قدم برنداشته اند، ارتباط با مبدأ وحی برقرار نکردند که‏‎ ‎‏از مبدأ وحی تفسیر بشود برایشان.(25)‏

1 / 10 / 62

*  *  *

‏ ‏

‏آرمان اصلی وحی این بوده است که برای بشر معرفت ایجاد کند؛‏

کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 18

‏ ‏

معرفت خدا، آرمان اصلی وحی 

‏معرفت به حق تعالی، در رأس همۀ امور این معناست. اگر تزکیه‏‎ ‎‏گفته شده است و دنبالش تعلیم گفته شده است، برای این است‏‎ ‎‏که، نفوس تا تزکیه نشوند نمی توانند برسند.(26)‏

29 / 1 / 64

*  *  *

‎ ‎

کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 19

  • )) التوحید؛ ص 92، «باب تفسیر قل هو الله ُ احد الی آخرها»، ح 6.