قرآن سازندۀ انسان
مقصد نزول در قرآن
ما باید مقصود از تنزیل این کتاب را قطع نظر از جهات عقلی برهانی، که خود به ما مقصد را می فهماند، از خود کتاب خدا اخذ کنیم. مصنّف کتاب مقصد خود را بهتر می داند. اکنون به فرموده های این مصنّف راجع به شئون قرآن نظر کنیم، می بینیم خود می فرماید: ذلِکَ الْکتابُ لا ریْبَ فیهِ هُدیً لِلمُتَّقین. این کتاب را کتاب هدایت خوانده. می بینیم در یک سورۀ کوچک چندین مرتبه می فرماید: وَ لَقَدْ یَسَّرْنا القُرآن لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِر. می بینیم می فرماید: وَ اَنْزَلْنا اِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ اِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّروُنَ. می فرماید: کِتابٌ اَنْزَلْناهُ اِلیْک مُبارَکٌ لِیَدَّبَّروُا آیاتِهِ و لِیَتَذَکَّرَ اُولوا الاَلْبٰابِ.(13)
* * *
قرآن، رساننده انسان به مقام قرب
بدانکه این کتاب شریف، چنانچه خود بدان تصریح فرموده، کتاب
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 13
هدایت و راهنمای سلوک انسانیّت و مربّی نفوس و شفای امراض قلبیّه و نوربخش سیر الی الله است.
بالجمله، خدای تبارک و تعالی به واسطۀ سعۀ رحمت بر بندگان، این کتاب شریف را از مقام قرب و قدس خود نازل فرموده و به حسب تناسب عوالم تنزّل داده تا به این عالم ظلمانی و سجن طبیعت رسیده و به کسوۀ الفاظ و صورت حروف در آمده، برای استخلاص مسجونین در این زندان تاریک دنیا و رهایی مغلولین در زنجیرهای آمال و امانی و رساندن آنها را از حضیض نقص و ضعف و حیوانیّت به اوج کمال و قوّت و انسانیّت و از مجاورت شیطان به مرافقت ملکوتییّن بلکه به وصول به مقام قرب و حصول مرتبۀ لقاءالله که اعظم مقاصد و مطالب اهل الله است؛ و از این جهت، این کتاب، کتاب دعوت به حق و سعادت است و بیان کیفیّت وصول بدین مقام است؛ و مندرجات آن اجمالاً آن چیزی است که در این سیر و سلوک الهی مدخلیّت دارد و یا اعانت می کند سالک و مسافر الی الله را.(14)
* * *
قرآن، هادی به سُبُل سلامت
مقصد قرآن، چنانچه خود آن صحیفۀ نورانیّه فرماید، هدایت به سُبُل سلامت است و اخراج از همۀ مراتب ظلمات است به عالم نور؛ و هدایت به طریق مستقیم است، باید انسان به تفکر در آیات شریفه مراتب سلامت را از مرتبۀ دانیۀ آن، که راجع به قوای ملکیّه است، تا منتهی النّهایۀ آن، که حقیقت قلب سلیم است ـ به تفسیری که از اهل بیت وارد شده که «ملاقات کند حق را در صورتی که غیرحق در آن نباشد» ـ به دست آورد؛ و سلامت قوای ملکیّه و
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 14
ملکوتیّه گم شدۀ قاری قرآن باشد، که در این کتاب آسمانی این گم شده موجود است و باید با تفکّر استخراج آن کند.(15)
* * *
قرآن، راهنمای مقاصد عالی
هیچ جا بهتر از قرآن نیست. هیچ مکتبی بالاتر از قرآن نیست. این قرآن است که هدایت می کند ما را به مقاصد عالیه ای که در باطن ذاتمان توجه به او هست و خودمان نمی دانیم.(16)
15 / 4 / 59
* * *
قرآن، منعکس کننده معنویت در مادیت
اتصال معنویت به مادیت و انعکاس معنویت در همۀ جهات مادیت از خصوصیات قرآن است که افاضه فرموده است. قرآن در عین حالی که یک کتاب معنوی ـ عرفانی به آنطوری است که به دست ماها، به خیال ماها، به خیال جبرئیل امین هم نمی رسد، در عین حال یک کتابی است که تهذیب اخلاق را می کند، استدلال هم می کند، حکومت هم می کند و وحدت را هم سفارش می کند و قتال را هم سفارش می کند و این از خصوصیات کتاب آسمانی ماست که هم باب معرفت را باز کرده است تا حدودی که در حد انسان است و هم باب مادیات را و اتصال مادیات به معنویات را و هم باب حکومت را و هم باب خلافت را و همه چیز را.(17)
21 / 2 / 62
* * *
قرآن، سفرۀ گستردۀ الهی
قرآن و کتاب الهی یک سفرۀ گسترده ای است که همه از آن استفاده
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 15
می کنند، منتها هرکس به وضعی استفاده می کند و عمدۀ نظر کتاب الهی و انبیای عظام بر توسعۀ معرفت است.(18)
20 / 9 / 63
* * *
قرآن، نقطۀ جمع همه مسلمانان
قرآن کریم را که برای رشد جهانیان و نقطۀ جمع همۀ مسلمانان بلکه عائلۀ بشری، از مقام شامخ احدیت به کشف تام محمدی(ص) تنزل کرد که بشریت را به آنچه باید برسند برساند و این ولیدۀ «علم الاسماء» را از شرّ شیاطین و طاغوتها رها سازد و جهان را به قسط و عدل رساند و حکومت را به دست اولیاءالله ، معصومین ـ علیهم صلوات الاولین و الآخرین ـ بسپارد تا آنان به هر که صلاح بشریت است، بسپارند.(19)
15 / 3 / 68
* * *
کتابقرآن کتاب هدایت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 16