فهرست تفصیلی
نظریۀ ولایت فقیه نظام مدیریت فرایند تحقیق و توسعه
یا ساختار تحلیلی یک نظریۀ دین شناختی دولت
احمد آکوچکیان
نمای بحث··· 9
فصل اوّل··· 13
ساختار مفهومی نظریۀ جامع نگر دولت··· 13
مفاهیم درونی یک نظریّه دولت (مدیریت اجتماعی)··· 13
فکر ترقی و گفتمان توسعۀ سیاسی آن··· 14
دین و فرایند مدیریت تغییر··· 15
دولت، حاکمیت و مدیریت اجتماعی··· 15
اندیشۀ سیاسی و نظریه پردازی··· 16
ولایت فقیه یا مدیریت فرایند تغییر··· 16
ساختار تحلیلی یک نظریۀ جامع نگر دولت··· 17
ابعاد یک نظریۀ دولت··· 18
ساختار درونی یک نظرۀ دولت··· 19
اوّل: فرایند مدیریت کاربردی توسعه··· 19
دوّم: الگوی کاربردی توسعۀ نظام··· 20
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 605
سوّم: طرح سیستم مطلوب سیاسی··· 20
چهارم: مبانی ادراکی اندیشۀ توسعه··· 21
ساختار کلان نظریۀ نظام مدیریت تحقیق و توسعه··· 22
بنیاد معرفت شناختی فلسفۀ سیاست··· 22
مبانی عام معرفت شناختی اندیشۀ سیاسی··· 22
2 ـ عقل عملی و نسبت آن با امر فقاهت··· 27
مبانی فلسفی ـ کلامیِ نظریۀ سیاسی··· 28
مبانی فلسفۀ دین··· 28
مبانی فلسفۀ سیاسی··· 29
مبادی و اصول نظر دولت مشروعه··· 32
اندیشه های غیر متافیزیکی ـ غیر علمی با آموزه های دین··· 34
نظام مطلوب سیاسی··· 35
اصل مشارکت در نظام مطلوب··· 36
تقید اختیارات حاکم منتخب به قانون اساسی··· 38
مدیریت استراتژیک توسعۀ سیاسی··· 40
تحلیل داده های توصیفی··· 41
طرّاحی الگوی اهداف کاربردی توسعه··· 43
1) اصول الگوی کاربردی توسعۀ سیاسی··· 44
2) اهداف اجرایی مدیریت نظام··· 44
مثال موردی در گزینش رهبری··· 45
و مثالی از رهیافت قانون اساسی··· 45
فرایند مهندسی دولت··· 47
پی نوشت ها:··· 50
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 606
حدود اختیارات ولیّ فقیه
یا تبیین ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه فقه و قانون اساسی
محمد جواد ارسطا
ولایت در لغت··· 55
ولایت در اصطلاح··· 57
اقسام ولایت··· 58
الف) ولایت مطلقه فقیه در تألیفات امام خمینی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران··· 59
ب) ولایت مطلقه فقیه در کلام امام خمینی1 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران··· 63
طریق نخست··· 64
طریق دوم··· 70
طریق سوم··· 73
منطقة الفراغ یا میدان های آزاد حقوقی··· 76
خلاصه و نتایج آن چه تا کنون گفته شد:··· 77
ولایت مطلقه فقیه در قانون اساسی··· 78
نقد و بررسی:··· 79
راه دیگر برای اثبات ولایت مطلقه فقیه در قانون اساسی··· 82
چند نکته··· 85
نکته اول: ولایت مطلقه در مقابل ولایت مقیّده··· 85
نکته دوم: ولایت مطلقه فقیه، وحدت لفظ و تعدد معنی··· 85
نکته سوم: مقصود از فقیه چه کسی است؟··· 88
نقد··· 89
پی نوشت ها:··· 93
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 607
نظریة ولایة الفقیه والادارة الاجتماعیة
سید زهیر الاعرجی
مقدمة تأریخیة··· 99
المشکلة الاجتماعیة فی عصر الغیبة··· 101
اصالة معالجة المشاکل الاجتماعیة··· 101
قواعد الولایة الشرعیة··· 104
اولاً: الإمکان الشرعی··· 105
النظریات الفقهیة حول الولایة··· 105
1) نظریة إنکار الولایة للفقیه··· 105
نقد نظریة إنکار الولایة للفقیه··· 106
2) نظریة الولایة المحدودة للفقیه··· 108
نقد نظریة الولایة المحدودة··· 111
3) نظریة الولایة المطلقة··· 112
تقییم نظریة الولایة المطلقة··· 118
البحث عن الدلیل··· 119
ثانیاً: الإمکان الفلسفی··· 125
الدولة··· 125
شخصیة الدولة وشخصیة الفقیه··· 126
درجة الفقاهة ومقدار الولایة··· 128
ولایة افلاطون وولایة الفقیه··· 129
ولایة الفقیه والتعبیر عن المشاعر··· 130
الفرق بین الولایة والسلطة··· 133
الشخصیة السیاسیة للفقیه··· 136
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 608
ثالثاً: الإمکان الاجتماعی··· 137
أ) المشکلة الحقوقیة··· 137
1 ـ علیٰ المستویٰ النظری··· 137
مبادئ العدالة الحقوقیة··· 139
2 ـ علیٰ المستویٰ المصداقی··· 141
أ) الحقوق الاساسیة··· 142
ب) الحقوق الشخصیة:··· 142
ج) الحقوق الاقتصادیة:··· 143
د) الحقوق السیاسیة:··· 143
ب) ـ المشکلة الاخلاقیة··· 146
مشکلة الشر:··· 147
معالجة الانحرافات الاجتماعیة··· 148
العدالة القضائیة··· 150
الواجبات الدینیة والاخلاقیة··· 150
ج) المشکلة التعبدیة··· 152
د) المشکلة الفکریة··· 154
المسؤولیة الاخلاقیة فی العلاقات الاجتماعیة··· 155
رابعاً: الإمکان العملی··· 156
پی نوشت ها:··· 163
دموکراسی و ولایت فقیه از منظر امام خمینی
محمدرضا امین زاده
مفهوم دموکراسی··· 167
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 609
دموکراسی اسلامی··· 168
حجیّت حاکم و قانون··· 168
معیار درست حجیّت حاکم و قانون··· 170
امام و دموکراسی صحیح··· 171
ولیِّ فقیه و دموکراسی از دیدگاه امام··· 176
برداشت نامناسب از دیدگاه امام.··· 180
پی نوشت ها:··· 183
ولایت فقیه؛ اختیارات و مسئولیت
محمد باوی
پی نوشت ها:··· 191
حکومت مشروع اسلامی
مسیح بروجردی
مقدمه··· 193
بخش اول··· 195
معنای حکومت اسلامی··· 195
نتیجه··· 199
بخش دوّم··· 199
مناط مشروعیت حکومت در اسلام··· 199
استناد به رسول اکرم(ص)··· 200
حکومت پیروان··· 202
حاصل سخن··· 203
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 610
پایان کلام··· 204
پی نوشت ها:··· 207
بررسی ثبات و تحوّل اندیشۀ سیاسی امام خمینی
مصطفی جعفرپیشه فرد
پیش گفتار··· 209
مبحث اوّل: اندیشۀ سیاسی امام در قم··· 214
1) «کشف الاسرار» و مسئله ولایت فقیه··· 214
مطلب اوّل: تأیید حکومت وقت به وسیلۀ فقها··· 216
مطلب دوم: انتخاب مدیر اجرایی به وسیلۀ فقها··· 218
مبحث دوم: اندیشۀ سیاسی امام در نجف··· 222
مبحث سوم: اندیشۀ سیاسی امام در سال های 57 ـ 58··· 225
1) معنای جمهوری اسلامی:··· 227
2) نقش مردم:··· 228
3) حقوق بشر:··· 228
4) نقش امام و روحانیون:··· 228
5) دموکراسی:··· 228
6) استقلال و آزادی:··· 228
7) رأی مردم:··· 229
1) تحلیل اندیشۀ سیاسی امام در سال های 57 ـ 58··· 229
1) تعیین تکلیف حکومت به وسیلۀ پیامبر (ص):··· 230
2) عزل زمام دار:··· 230
3) تشکیل شورای انقلاب اسلامی:··· 231
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 611
4) تعیین دولت موقّت:··· 231
5) حکومت قانون:··· 231
6) ولایت فقیه و نصب وی:··· 232
7) تعیین فقها:··· 232
8) قانون اساسی و شئون ولایت فقیه:··· 232
9) حکم تنفیذ اولین رئیس جمهور:··· 233
1) قرینۀ بیرونی (خارجی) فهم اندیشۀ امام در سال های 57 ـ 58 :··· 234
2) قرینۀ درونی (داخلی) فهم اندیشۀ امام در سال های 57 ـ 58 :··· 237
1) دموکراسی و آزادی:··· 238
2) رأی مردم و جمهوریت··· 242
نکتۀ اوّل:··· 242
نکتۀ دوّم:··· 243
مبحث چهارم: ولایت مطلقۀ فقیه··· 250
الف ـ سیرۀ علمی و نظری:··· 250
ب ـ سیرۀ عملی:··· 252
مبحث پنجم: آخرین اظهارنظر امام دربارۀ ولایت فقیه··· 253
پی نوشت ها:··· 259
ولایت فقیه؛ شرایط و حدود آن
سید احمد حسینی
مقدمه··· 265
1)تاریخچۀ طرح ولایت فقیه··· 266
2)دیدگاه های مختلف··· 269
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 612
3) شئون پیامبر و امام··· 270
4) ولایت بر پیامبر(ص) و امام(ع):··· 271
5) ولایت مطلقه فقیه··· 274
6) راه های اثبات ولایت فقیه··· 275
الف ـ استدلال به روایات··· 275
ب ـ دلالت اقتضا··· 278
ج) استدلال به اجماع··· 279
نقد و بررسی··· 279
استدلال به عموم و اطلاق تعیین فقیه در جایگاه قضا··· 280
نقد و بررسی··· 281
ه ـ استدلال به ولایت حسبه··· 282
پی آمدهای انکار ولایت مطلقه فقیه··· 288
اشکال اول··· 288
نقد و بررسی··· 288
اشکال دوّم··· 289
نقد و بررسی··· 290
اشکال سوم··· 292
نقد و بررسی··· 292
و ـ روش عقلی··· 294
چگونگی استدلال بر ولایت مطلقه فقیه با استفاده از روش عقلی··· 299
پی نوشت ها:··· 310
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 613
شرط اعلمیت در ولی فقیه از منظر امام خمینی
علی اکبر ذاکری
تعریف اعلم··· 315
شرط اعلمیت در مفتی و مرجع··· 317
دلیل اوّل: اجماع··· 317
دلیل دوّم: روایات··· 317
دلیل سوم: دلیل عقلی··· 318
دلیل چهارم: بنای عقلا··· 319
دیدگاه فقها دربارۀ شرط اعلمیت در ولی فقیه··· 320
دیدگاه امام خمینی دربارۀ شرط اعلمیت در ولی فقیه··· 321
دیدگاه امام درباره روایات··· 324
شرایط دیگر ولی فقیه از نظر امام··· 326
پی نوشت ها:··· 328
جنبۀ فقهی حکومت از منظر امام خمینی(ره) و دیگران
محمّدعلی رستمیان
مقدمه··· 331
1) دیدگاه ها در تشکیل حکومت اسلامی··· 333
الف ـ حرمت تشکیل حکومت··· 333
ب ـ جواز تشکیل حکومت··· 334
ج ـ وجوب تشکیل حکومت اسلامی··· 338
1 ـ تشکیل حکومت ضرورتی عقلی:··· 338
2 ـ تشکیل حکومت واجبی شرعی:··· 339
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 614
3 ـ تشکیل حکومت در نزد امام خمینی:··· 339
2) وجوب تشکیل حکومت و حاکم جامعه اسلامی··· 342
وجوب تشکیل حکومت و اقدام برای آن··· 343
4) حکومت، حکم حکومتی و حکم شرعی··· 346
الف ـ معنای حکم حکومتی··· 346
ب ـ عصیان احکام حکومتی··· 348
ج ـ احکام شرعی و حکومتی در حکومت به عنوان واجبی مقدمی··· 350
د ـ احکام شرعی و حکومتی در حکومت به عنوان ضرورت··· 350
ه ـ احکام شرعی و حکومت به عنوان واجب اوّلی··· 351
و ـ حکومت واجب اوّلی در رتبۀ سایر واجبات··· 351
ز ـ احکام شرعی و حکومتی از منظر امام خمینی··· 351
5) مقایسۀ نظریه ها و نتیجه گیری··· 353
پی نوشت ها:··· 355
امام خمینی و شؤون ولایت
حسین رهبری
تضاد قدرت و قانون··· 357
حکومت اسلامی، حکومت قانون الهی··· 358
اختیارات ولی فقیه و سیرۀ عملی امام خمینی··· 359
1 - امام خمینی و وظایف رهبری، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی··· 361
2 - امام خمینی و وظایف رهبری، قبل از تصویب قانون اساسی··· 364
3 - امام و وظایف رهبری، پس از تصویب قانون اساسی··· 366
4 - امام و وظایف رهبری در مرحله بازنگری قانون اساسی··· 373
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 615
5 - امام خمینی و مسئولیت های برون مرزی··· 374
پی نوشت ها:··· 379
اولی الامر در عرف دانشمندان اسلامی و از دیدگاه امام خمینی
محمد نقی سالمی
اولی الامر و اجتهاد··· 387
اولی الامر و نیابت امر··· 393
اولو الامر و فرجام امر··· 398
پی نوشت ها:··· 404
اعلمیت در ولایت
محمد تقی سبحانی نیا
مقدمه··· 407
«اعلم» در لغت و اصطلاح··· 411
لزوم انتخاب اعلم یک قاعدۀ عقلی··· 412
اعلمیت در ولایت··· 415
أعلمیّت در ولایت؛ لغوی یا اصطلاحی.··· 417
شرایط لازم ولیّ امر··· 419
1 و 2 ـ کاردانی و امانتداری:··· 419
3 و 4 ـ دارا بودن تجره و از خانواده ای اصیل و مذهبی بودن:··· 420
5 و 6 و 7 و 8 ـ بردباری، آگاهی، تدبیر و سیاست و اخلاق نیکو:··· 420
9 ـ شجاعت، جهاد و مبارزه و احقاق حق مظلوم:··· 420
10 ـ توانایی تشخیص آفات جامعه و قدرت دفع آن:··· 420
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 616
آثار واگذاری امر ولایت و سرپرستی جامعه به ناأهلان··· 424
1) افساد بیش از اصلاح··· 424
2) دور شدن از هدف اصلی··· 425
3) اضلال امت··· 425
بررسی نظریه علما و فقهای بزرگ شیعه··· 425
نتیجه··· 429
پی نوشت ها··· 430
جایگاه قانون در نظام ولایت فقیه
حسین علی احمدی
مقدمه··· 433
مفهوم قانون و انواع آن··· 434
الف) قانون شرع··· 435
ب) قانون اساسی··· 437
ج) سایر قوانین··· 439
رابطه رهبری و قانون··· 442
الف) رابطه رهبری و احکام شرع··· 442
ب) رابطه رهبری و قانون اساسی··· 444
رابطه رهبری و قانون عادی··· 446
جایگاه رهبری در قانون··· 448
الف) جایگاه ولیّ فقیه در قانون اسلام··· 448
3 ـ قضاوت و حل منازعات··· 450
ب) جایگاه ولیّ فقیه در قانون اساسی··· 452
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 617
پی نوشت ها:··· 456
جایگاه عدالت اجتماعی در نظام ولایت مطلقه فقیه
(ماهیت، ضرورت، پیوند)
حسین علی احمدی
مقدمه··· 457
ماهیت··· 458
1) تعریف عدالت··· 458
الف: عدالت در حقوق غرب··· 458
ب: عدالت در اندیشۀ مسلمانان··· 460
ج: جمع بندی··· 462
د: قانون اساسی··· 463
2 ـ تعریف ولایت مطلقه فقیه··· 466
ضرورت··· 467
1) ادلّه و اعتبار عدالت··· 467
الف: ادله عقلی··· 467
ب: آیات··· 468
ج: روایات··· 468
2) ادله ولایت مطلقه فقیه··· 469
جایگاه عدالت در نظام ولایت··· 472
1) عدالت مبنا و هدف نظام ولایت مطلقه فقیه··· 472
2) عدالت شرط ولیّ فقیه··· 473
3) عدالت، قاعده عمومی در فقه و حقوق اسلامی··· 475
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 618
4) عدالت، وظیفه ولیّ فقیه و مدیران عالی نظام··· 476
پی نوشت ها:··· 479
تأملاتی در اندیشه سیاسی امام خمینی
آیة الله سیدمحمدحسین فضل الله گزینش و ترجمه: مجید مرادی
قدرت و حکومت از دید اسلام··· 483
ولایت فقیه نماد پویایی اسلام··· 484
امیزاج ولایت فقیه و شورا··· 486
پی نوشت ها:··· 488
رابطه آزادی و ولایت در اندیشه سیاسی امام خمینی
منصور میراحمدی
مقدمه··· 489
جایگاه آزادی و ولایت در اندیشه سیاسی امام··· 491
آزادی در اندیشه سیاسی امام··· 491
مبانی و منابع آزادی از دیدگاه امام··· 491
ولایت در اندیشه سیاسی امام··· 495
رابطه آزادی و ولایت در اندیشه سیاسی امام 1··· 499
1 ـ قوانین الهی و اساسی و مفهوم آزادی··· 500
2 ـ احکام حکومتی، مصلحت و آزادی··· 502
الف) مصلحت اسلام: از نظر امام خمینی حکومت و حاکم اسلامی می تواند تمامی··· 503
ب ) مصلحت نظام و حفظ نظام: دو عنوان «مصلحت نظام» و «حفظ نظام» از··· 504
1 ـ مصلحت نظام از دیدگاه امام··· 505
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 619
2 ـ حفظ نظام از دیدگاه امام··· 506
ج) مصلحت مردم:··· 509
جمع بندی و خلاصۀ مقاله··· 510
پی نوشت ها:··· 512
تزاحم ولایت ها در آرای فقهی و سیرۀ عملی امام خمینی
زین العابدین نجفی
مناصب فقیهان··· 516
تزاحم فقیهان در منصب ولایت··· 518
الف ـ تزاحم ولایت ها در صورت عدم وجود تشکیلات حکومتی··· 518
محدوده ولایت ها در صورت عدم وجود تشکیلات حکومتی··· 518
1) مزاحمت در اصل کار··· 519
2) مزاحمت در مقدمات کار··· 519
ب ـ تزاحم ولایت ها در صورت وجود تشکیلات حکومتی··· 520
1) تزاحم ولایت ها در صورت تشکیل حکومت به وسیلۀ یکی از فقها··· 521
بررسی مسئله··· 521
1) واجب کفایی بودن ولایت فقیه:··· 522
حل مشکلات تزاحم بنابر مبنای حسبه··· 526
سیرۀ عملی امام خمینی و فقهای معاصر او··· 526
2)تزاحم ولایت ها در صورت انتخاب یک فقیه به وسیلۀ مردم··· 527
2 ـ 1) مبنای انتصاب··· 528
2 ـ 2) مبنای انتخاب··· 528
2 ـ 3) مبنای حسبه··· 529
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 620
امام خمینی و رهبری شورایی··· 533
تزاحم ولایت ها و وجوه شرعی··· 533
بررسی نظریه ها··· 534
بررسی مسئله··· 535
نتیجه بحث··· 537
نتیجه··· 539
پی نوشت ها:··· 541
ولایت مطلقۀ فقیه؛ فراقانونی یا در چارچوب قانون؟
رحیم نوبهار
درآمد··· 545
1ـ مقدّمه··· 547
تبیین فقهی و حقوقی اصطلاح ولایت مطلقۀ فقیه··· 547
اصول و مبانی «تفسیر قانون»··· 548
راه های تفسیر «ولایت مطلقۀ امر» در اصل 57 قانون اساسی··· 550
تبیین فقهی اصطلاح «ولایت مطلقۀ فقیه»··· 551
معنای ولایت مطلقۀ فقیه··· 551
پیشینۀ تاریخی اصطلاح «ولایت مطلقۀ فقیه»··· 555
نتیجه گیری··· 565
استناد به ادلّۀ وجوب وفا به عقد:··· 569
استناد به ادلّۀ لزوم وفا به شرط:··· 571
استناد به وکالت بودن ولایت فقیه:··· 575
استناد به لزوم جلوگیری از هرج و مرج و اختلال نظام:··· 575
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 621
عدم مشروعیّت تخطّی از برخی از اصول قانون اساسی:··· 579
بخش دوم··· 581
نتیجه گیری··· 590
پی نوشت ها:··· 596
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیهصفحه 622