فصل اول حقیقت خلافت و خلیفة الله‏

‏‏ ‏

‏‏فصل اول‏

‏‏حقیقت خلافت و خلیفة الله ‏‎[1]‎

‏‏ ‏

‏‏هویت غیبی احدی‏‏ ‏‏در بطون مطلق‏

‏‏أنّ الهویّة الغیبیّة الأحدیة والعنقاء المغرب المستکنّ فی غیب‏‎ ‎‏الهویّة و الحقیقة الکامنة تحت السرادقات النوریّة و الحجب‏‎ ‎‏الظلمانیّة فی عماء و بطون و غیب و کمون لا اسم لها فی عوالم‏‎ ‎‏الذکر الحکیم، و لا رسم، و لا أثر لحقیقتها المقدّسة فی الملک و‏‎ ‎‏الملکوت، و لا وسم؛ ...‏

‏‏هذه الحقیقة الغیبیّة لا تنظر نظر لطف أو قهر و لا تتوجّه توجّه‏‎ ‎‏رحمة أو غضب الی العوالم الغیبیّة و الشّهادتیّة، من الروحانیّین‏‎ ‎‏القاطنین فی الحضرة الملکوت و الملائکة المقرّبین الساکنین فی‏‎ ‎‏عالم الجبروت ؛ بل هی بذاتها، بلا توسّط شی ء، لا تنظر الی‏‎ ‎‏الأسماء و الصّفات و لا تتجلّی فی صورة أو مرآة؛ غیب مصون من‏
‏‎

‏‏الظهور، مستور غیر مکشوف عن وجهها حجاب النور؛ فهو الباطن‏‎ ‎‏المطلق و الغیب الغیر المبدأ للمشتق.‏‎[2]‎‏(1)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏مُظهر حقیقت‏‏ ‏‏غیبیّه در آینۀ اسما و صفات‏

‏‏و اذا انکشف علی سرّک أنّ هذه الحقیقة الغیبیّة أجلّ من أن‏‎ ‎‏ینال بحضرتها أیدی الخائضین و یستفیض من جناب قدسها أحد‏‎ ‎‏من المستفیضین، و لم یکن واحد من الاسماء و الصّفات بمالها من‏‎ ‎‏التّعیّنات محرم سرّها و لم یؤذن لاحد من المذکورات دخول‏‎ ‎‏خدرها، فلابدّ لظهور الأسماء و بروزها و کشف أسرار کنوزها من‏‎ ‎‏خلیفة الهیّة غیبیّة یستخلف عنها فی الظّهور فی الاسماء و ینعکس‏‎ ‎‏نورها فی تلک المرایا، حتّی ینفتح أبواب البرکات و ینشقّ عیون‏‎ ‎‏الخیرات و ینفلق صبح الأزل و یتّصل الاخر بالأوّل. فصدر الأمر‏‎ ‎‏باللّسان الغیبی من مصدر الغیب علی الحجاب الأکبر و الفیض‏‎ ‎‏الأقدس الأنور بالظهور فی ملابس الأسماء و الصفات و لبس کسوة‏‎ ‎‏التعیّنات ؛ فأطاع أمره و أنفذ رأیه.‏

‏‏دو وجه خلیفۀ الهی‏

‏‏هذه الخلیفة الألهیّة و الحقیقة القدسیّة الّتی هی اصل الظهور‏‎ ‎‏لابدّ و أن یکون لها وجه غیبی الی الهویّة الغیبیّة، و لا یظهر بذلک‏‎ ‎‏الوجه أبداً؛ و وجه الی عالم الأسماء و الصفات؛ بهذا الوجه یتجلّی‏
‏‎

‏‏فیها و یظهر فی مرایاها فی الحضرة الواحدیّة الجمعیّة.‏

‏‏نخستین استفاضۀ فیض اقدس‏

‏‏أوّل ما یستفیض من حضرة الفیض الأقدس والخلیفة الکبری‏‎ ‎‏حضرة الاسم الاعظم، أی الاسم «الله » بحسب مقام تعیّنه،‏‎ ‎‏باستجماع جمیع الاسماء و الصّفات و ظهوره فی جمیع المظاهر و‏‎ ‎‏الآیات. فانّ التعیّن الأوّل للحقیقة اللاّمتعیّنة هو کلّ التعیّنات و‏‎ ‎‏الظّهورات؛ و لا یرتبط واحد من الاسماء و الصّفات بهذا الفیض‏‎ ‎‏الأقدس الأ بتوسّط الاسم الاعظم علی التّرتیب المنسّق. کلّ حسب‏‎ ‎‏مقامه الخاصّ به.‏‎[3]‎‏(2)‏

‏‏***‏

‏‏هذه الخلافة هی الخلافة فی الظهور والافاضة و التعیّن‏‎ ‎‏بالاسماء و الاتّصاف بالصّفات من الجمال و الجلال لاستهلاک‏‎ ‎‏التعیّنات الصفاتیّة و الاسمائیّة فی الحضرة المستخلف عنه‏
‏‎

‏‏واندکاک کلّ الانّیّات فی مقام غیبه و عدم الحکم لواحد منها و عدم‏‎ ‎‏الظّهور لها.‏

‏‏خلافت در ظهورو تعیّن به اسما و صفات‏

‏‏فهذه الخلیفة الالهیّة ظاهرة فی جمیع المرائی الاسمائیّة‏‎ ‎‏منعکسه نورها فیها حسب قبول المرآة و استعدادها ساریّة فیها‏‎ ‎‏سریان النفس فی قواها، متعیّنه بتعیّناتها تعیّن الحقیقة اللاّبشرطیّة‏‎ ‎‏مع المخلوطة، و لا یعلم کیفیة هذا السریان و النفوذ و لا حقیقة هذا‏‎ ‎‏التحقّق و النزول الاّ الخلّص من الاولیاء الکاملین و العرفاء‏‎ ‎‏الشامخین الّذین یشهدون نفوذ الفیض المقدّس الاطلاقی و‏‎ ‎‏انبساطه علی هیاکل الماهیّات بالشهود الاءیمانی و الذوق‏‎ ‎‏العرفانی.‏‎[4]‎‏(3)‏

‏‏***‏

‏‏خلافت، اعظم شئون الهی‏

‏‏أنّ هذه الخلافة من أعظم شؤونات الالهیّة و أکرم مقامات‏‎ ‎‏الربوبیّة باب أبواب الظّهور و الوجود و مفتاح مفاتیح الغیب و‏‎ ‎‏الشّهود؛ و هی مقام «العندیّة» الّتی فیها مفاتیح الغیب الّتی لا یعلمها‏‎ ‎‏الاّ هو.‏‎[5]‎

‏‏بها ظهرت الاسماء بعد بطونها و برزت الصّفات غبّ کمونها؛ و‏
‏‎

‏‏هذه هی الحجاب الأعظم الّذی یعدم عنده کلّ صغیر و کبیر، و‏‎ ‎‏یستهلک لدی حضرته کلّ غنیّ و فقیر؛ و هذه الفضاء اللاّیتناهی‏‎ ‎‏الّذی فوق العرش الّذی لا خلأ فیه و لا ملأ؛ و هذه سبحات وجهه‏‎ ‎‏الّتی لو کشفت الحجب النورانیّة و الظلمانیّة، لأحرقت ما انتهی الیه‏‎ ‎‏بصره.‏‎[6]‎‎[7]‎‏(4)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏خلافت، مقام‏‏ ‏‏استجماع حقایق الهی‏

‏‏و اعلم أن هذه الخلافة أیضاً خلافة فی الظهور. فانّ الاوّل ـ جلّ‏‎ ‎‏مجده ـ لمّا أراد أن یظهر فی الاکوان، لرؤیة نفسه و کمالات ذاته فی‏‎ ‎‏مرآة کاملة جامعة، تجلّی باسمه الاعظم الأتّم الّذی له مقام احدیّة‏‎ ‎‏الجمع. فأشرقت من ذلک التّجلّی سموات الارواح و اراضی الأشباح.‏‎ ‎‏فکلّ المراتب الوجودیّة و الحقائق النزولیّة و الصعودیّة من تعیّن تجلّیه‏‎ ‎‏الذاتی الحاصل بالاسم الاعظم. فمقام الخلافة مقام استجماع کلّ‏‎ ‎‏الحقائق الالهیّة و الاسماء المکنونة المخزونة.‏‎[8]‎‏(5)‏‏***‏

‏
‏‎

‏‏ارتباط خلیفۀ کبرا با اسما و صفات‏‎ ‎

‏‏و لعلّک بعد المصابیح الماضیة المستنیرة بالانوار الالهیة‏‎ ‎‏المنوّره لقلبک و النفثة الروحیة النافخة فی روعک عرفت کیفیة‏‎ ‎‏ارتباط هذه الخلیفة الکبری بالاسماء الحسنی و الصفات العلیا، و‏‎ ‎‏ان ارتباطها بها ارتباط افتقار و وجود کما ان ارتباط هذه بها ارتباط‏‎ ‎‏تجل و ظهور، فانّ الحقیقة الغیبیة الاطلاقیة لا ظهور لها بحسب‏‎ ‎‏حقیقتها فلا بدّ لظهورها من مراة یتجلّی فیها عکسها، فالتعینات‏‎ ‎‏الصفاتیة مرائی انعکاس ذلک النور العظیم و محل ظهوره.‏‎[9]‎‏(6)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏خلیفۀ خداوند‏‏ ‏‏مستجمع صفات متقابل‏

‏‏... فهو تعالی بحسب مقام الالهیّة مستجمع للصّفات المتقابلة‏‎ ‎‏کالرّحمة والغضب، والبطون و الظّهور والأولیّة و الآخریّة والسّخط‏‎ ‎‏والرّضا؛ وخلیفته لقربه الیه و دنوّه من عالم الوحدة والبساطة‏‎ ‎‏مخلوق بیدیه اللطف و القهر؛ وهو مستجمع للصفات المتقابلة‏‎ ‎‏کحضرة المستخلف عنه؛ و لهذا اعترض علی ابلیس بقوله تعالی:‏‎ ‎‏«ما مَنَعَک أنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِیَدَیَّ»‏‎[10]‎‏ ای: مع انّک مخلوق بید‏‎ ‎
‏‎

‏‏واحدة.‏‎[11]‎‏(7)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏روح خلافت‏‏ ‏‏محمّدی(ص) و اصل و مبدأ آن‏

‏‏هذه الخلافة هی روح الخلافة المحمدیّة (ص) و ربّها و أصلها‏‎ ‎‏و مبدئها، منها بدأ اصل الخلافة فی العوالم کلّها بل أصل الخلافة‏‎ ‎‏والخلیفة والمستخلف الیه، و هذه ظهرت تمام الظهور فی حضرة‏‎ ‎‏اسم الله الاعظم ربّ الحقیقة المطلقة المحمدیّة (ص) اصل‏‎ ‎‏الحقائق الکلیّة الالهیّة، فهی اصل الخلافة و الخلافة ظهورها، بل‏‎ ‎‏هی الظاهرة فی هذه الحضرة لاتّحاد الظاهر و المظهر کما اشار الیه‏‎ ‎‏فی الوحی الالهی اشارة لطیفة بقوله تعالی: «انّااَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ‏‎ ‎‏الْقَدْر»‏‎[12]‎

‏‏و قال شیخنا و استاذنا فی المعارف الالهیّة العارف الکامل‏‎ ‎‏المیرزا محمّد علی الشّاه آبادی الاصفهانی‏‎[13]‎‏ ـ أدام الله ایام برکاته ‏‎ ‎‏فی اول مجلس تشرّفت بحضوره و سألته عن کیفیّة الوحی الالهی،‏‎ ‎‏فی ضمن بیاناته انّ «ها» فی قوله تبارک و تعالی: «انّااَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ‏‎ ‎‏الْقَدْر» اشارة الی الحقیقة الغیبیّة النازلة فی بنیة المحمدیّة الّتی هی‏‎ ‎‏حقیقة لیلة القدر.‏‎[14]‎‏(8)          ‏‏***‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏ظهور الوهیت،‏‏ ‏‏حقیقت خلافت‏

‏‏در حدیث احتجاج وارد است که: "قاسم بن معاویه گفت که به‏‎ ‎‏حضرت صادق عرض کردم که: "اهل سنّت حدیثی در معراج نقل‏‎ ‎‏کنند که چون رسول خدا را به معراج بردند، دید بر عرش لا اله الا‏‎ ‎‏الله ، محمّد رسول الله ، ابوبکرالصدیق" فرمود: سبحان الله ، تغییر‏‎ ‎‏دادند هر چیز را حتّی این را؟"‏

‏‏گفتم:«آری». فرمود:«خدای عزّوجل چون خلق فرمود عرش‏‎ ‎‏را، نوشت بر او لا اله الا الله ، محمّد رسول الله ، عَلِیٌّ اَمیرُ الْمُؤمنین.‏‎ ‎‏پس، ذکر فرمود کتابت این کلمات را بر آب و کرسی و لوح و جبهۀ‏‎ ‎‏اسرافیل و دو جناج جبرائیل و اکتاف آسمانها و زمینها و سر کوهها‏‎ ‎‏و بر شمس و قمر.» پس فرمود: «وقتی یکی از شما گفت: لا اله الا‏‎ ‎‏الله ، محمد رسول الله ، بگوید: علیٌّ امیر المؤمنین.»‏‎[15]‎

‏‏باطن خلافت ختمی‏‏ ‏‏و ولایت علوی‏

‏‏... و اما نکتۀ عرفانیّه برای «نوشتن این کلمات بر جمیع‏‎ ‎‏موجودات از عرش «اعلا تا منتهای ارضین» آن است که حقیقت‏‎ ‎‏خلافت و ولایت ظهور الوهیّت است؛ و آن اصل وجود و کمال آن‏‎ ‎‏است؛ و هر موجودی که حظّی از وجود دارد، از حقیقت الوهیّت و‏‎ ‎‏ظهور آن؛ که حقیقت خلافت و ولایت است حظّی دارد؛ و لطیفۀ‏
‏‎

‏‏الهیّه در سرتاسر کائنات، از عوالم غیب تا منتهای عالم شهادت‏‎ ‎‏برناصیۀ همه ثبت است؛ و آن لطیفۀ الهیّه حقیقت «وجود منبسط»‏‎ ‎‏و «نفس الرحمن» و «حق مخلوق به» است که بعینه باطن خلافت‏‎ ‎‏ختمیّه و ولایت مطلقۀ علویّه است؛ و از این جهت است که شیخ‏‎ ‎‏عارف شاه آبادی ـ دام ظلّه می فرمود که شهادت به ولایت در‏‎ ‎‏شهادت به رسالت منطوی است؛ زیرا که ولایت، باطن رسالت‏‎ ‎‏است؛ و نویسنده گوید که در شهادت به الوهیّت شهادتین منطوی‏‎ ‎‏است جمعاً و در شهادت به رسالت آن دو شهادت نیز منطوی‏‎ ‎‏است؛ چنانچه در شهادت به ولایت آن دو شهادت دیگر منطوی‏‎ ‎‏است؛ و الحمدلله اولاً و آخراً.(9)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏روح ولایت و اصل حقیقت خلافت ‏

‏‏الصّلاة والسّلام علی أصل الانوار و محرم سرّ الاسرار،‏‎ ‎‏المستغرق فی غیب الهویّة و المنمحی عنه التعیّنات السوائیّة، أصل‏‎ ‎‏أصول حقیقة الخلافة و روح أرواح منصب الولایة، المستتر فی‏‎ ‎‏حجاب عزّالجلال و المخمّر بیدی الجلال و الجمال، کاشف رموز‏‎ ‎‏الاحدیّة بجملتها و مظهر حقائق الالهیّة برمّتها، المرآة الاتم‏‎ ‎‏الامجد، سیّدنا، أبی القاسم ـ محمد صلی الله علیه و آله الشموس‏‎ ‎‏الطالعة من فلک الخلافة الاحمدیّة(ص)، والبدور المنیرة من أفق‏‎ ‎‏الولایة العلویّة(ع)، سیّما خلیفته، القائم مقامه فی الملک‏‎ ‎‏والملکوت، المتّحد بحقیقته فی الحضرة الجبروت واللاهوت،‏‎ ‎‏أصل «شجرة طوبی» و حقیقة «سدرة المنتهی»، «الرفیق الاعلی» فی‏‎ ‎‏مقام «أوأدنی»، معلّم الروحانییّن و مؤیّد الانبیاء و المرسلین، علیّ،‏
‏‎

‏‏أمیرالمؤمنین ـ علیه صلوات الله و ملائکته و رسله أجمعین.‏‎[16]‎‏(10)‏‎ ‎‏***‏

‏‏ ‏

‏‏خلیفه خداوند،‏‏ ‏‏مظهر فنای مطلق‏

‏‏مقام رسالت را که برای اشرف الخلیفة ثابت نمود مقام «فنای‏‎ ‎‏مطلق و لا استقلالی تام» است؛ زیرا که رسالت مطلقۀ ختمیه،‏‎ ‎‏خلافت کبرای برزخیّه الهیّه است و این خلافت، خلافت در ظهور‏‎ ‎‏و تجلّی و تکوین و تشریع است و خلیفه را از خود به هیچ وجه‏‎ ‎‏استقلالی و تعیّنی نباید باشد و الاّ خلافت به اصالت برگردد و این‏‎ ‎‏برای احدی از موجودات امکان ندارد.(11)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏فقر محض حقیقت خلافت‏

‏‏...حقیقة الخلافة هی الفقر المحض المشار الیه بقوله (ص):‏‎ ‎‏«الفقر فخرا»‏‎[17]‎‎[18]‎‏(12)‏

‏‏***‏

‏‏ ‏

‏‏عدم استقلال‏‏ ‏‏خلیفه در تصرّف‏

‏‏الالٰهیَّة انّمٰا هو لقطبیّتهِ وَخلافته فَالخزائن لله والتّصرف لخَلیفتِه»‏

‏
‏‎

‏‏للعَبْد و بوَجهٍ الخزائن و التّصرّف لله و بوَجْه همٰا للْعبْد و بوجْه‏‎ ‎‏عَکس الاوّل تدبّر.‏‎[19]‎‏(13)‏

‎

‏‎ ‎

‏‎

• )) آنچه در این بخش به آن پرداخته می شود بررسی این اعتقاد است که: «برخی انسانها خلیفۀ خداوند برروی زمینند.» سؤال این است که اساساً چرا خداوند نیاز به خلیفه دارد و یا چرا در نظام هستی وجود جانشین الهی ضروری است؟ و چرا اموری که معتقدیم به واسطه خلیفه خداوند انجام می گیرد، بدون وساطت او رخ نمی دهد؟ جایگاه و مقام این خلیفه در نظام طولی جهان چیست؟ حدود استخلاف او تا کجاست و محدودۀ آن، چه گستره ای را فراگرفته است؟ بحث وبررسی پیرامون محورهای فوق در آثار حضرت امام (س) منظور نظر این مقوله است.
• )) هویت غیبی احدی و عنقای مغرب، که در غیب هویت آشیان گرفته، و حقیقتی که زیر پرده های نور و حجابهای ظلمت، در «عماء» و بطون و غیب و نهان مخفی است و در عوالم ذکر حکیم هیچ گونه اسم و رسمی ندارد، و از حقیقت مقدسش در ملک و ملکوت هیچ اثر و نشانه ای نیست. این حقیقت غیبی بر عوالم غیب و شهود ـ اعم از روحانییّن ساکن در حضرت ملکوت و ملائک مقرب که در عالم جبروت، سکنا دارند ـ به لطف یا قهر نظر نمی کند و با رحمت یا غضب بدانان روی نمی نماید؛ بلکه آن حقیقت فی نفسه و بدون واسطه شدن چیزی حتی به اسما و صفات نیز نظر نمی افکند و در هیچ صورت یا مرآتی تجلّی نمی کند. غیبی است مصون از ظهور و پوشیده ای است که نقاب نور از رخ برنمی گیرد. پس، او باطن مطلق است و غیبی است که مبدأ هیچ مشتقی نیست.
• )) هرگاه بر نهان ضمیرت آشکار شد که این حقیقت غیبی والاتر از آن است که ژرف اندیشان به حضرتش دست یابند، یا احدی بتواند از بارگاه مقدسش بهره برد، و هیچ کدام از اسما و صفات به سبب تعیّنشان، محرم سرّ او نیستند و به هیچ یک از موارد مذکور، اجازه راهیابی به سراپرده اش داده نشده است. [خواهی دانست که] به ناچار برای ظهور و بروز اسما و کشف اسرار خزاین او، خلیفۀ الهی غیبیّه ای لازم است که در ظهور در اسما جانشین وی شود؛ و نور او را در آن آینه ها منعکس سازد تا بدین وسیله، درهای برکات گشوده شود و چشمه های خیرات سربرآورند و صبح ازل بدمد و اول و آخر به هم بپیوندند. از این رو، از منبع غیب با زبان غیبی، به حجاب اکبر و فیض اقدس انور، امر شد که در لباس اسما و صفات و پوشش تعیّنات ظهور نماید و او [نیز] اطاعت امر کرده، فرمان غیب را به مرحله اجرا درآورد.این خلیفه الهی و حقیقت قدسی که اصل ظهور است ضرورتاً یک وجهه غیبی به سوی هویت غیبی دارد که هرگز به آن وجه ظهور نمی کند، و وجهی هم به سوی عالم اسما و صفات دارد که با آن، در آن عوالم تجلّی می کند و در حضرت واحدیت جمعی در آینه اسما و صفات ظهور می یابد.اولین چیزی که از فیوضات حضرت فیض اقدس و خلیفه کبرا بهره برد، حضرت اسم اعظم، یعنی اسم «الله » به حسب مقام تعیّنش بود، با جامعیت ودر برگیرندگی تمامی اسما و صفات، و ظهور نمودن در جمیع مظاهر و نشانه ها، چرا که تعیّن اول [آن ]حقیقت نامتعیّن، در واقع [دربردارنده و شامل] تمامی تعیّنات وظهورهاست، و هیچ یک از صفات و اسما جز به واسطه اسم اعظم با این فیض مقدس در ارتباط نخواهند بود. بنابر ترتیب مرتّب شده، و هر یک بر حسب مقام خاصّ خود.
• )) این خلافت، خلافت و جانشینی درظهور و اضافه و متعیّن شدن به اسما و اتصاف به صفات جمال و جلال است؛ زیرا تعیّنات صفاتیّه و اسماییه در حضرتی که این خلیفه جانشین اوست، مستهلک شده اند و همه انیّات [و تمایزات] در مقام غیب او نابود گشته اند و هیچ یک [از خود] حکم و ظهوری ندارند. پس، این خلیفه الهی در آینه های اسمایی نمود می یابد و نورش بر حسب پذیرش آینه و استعدادش، در آن منعکس می گردد و بسان جریان نفس در قوایش در آنها جریان می یابد، و همانند تعیّن حقیقت «لا بشرط» به وسیله [حقیقت] «مخلوط» [باشروط] با تعیّناتش متعیّن می گردد؛ و چگونگی این سریان و نفوذ وحقیقت این تحقّق و نزول را جز اولیای مخلص کامل و عرفای بلند مرتبه که نفوذ فیض مقدس و گسترش آن بر هیاکل ماهیات را با شهود ایمانی و ذوق عرفانی مشاهده کرده اند، کسی نمی داند.
• )) اقتباس از آیه «وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لایَعْلَمُها اِلاّ هُو.»؛ (انعام / 59).
• )) عن النبی (ص): «إنّ لله سَبْعینَ ألْفَ حِجٰابٍ مِنْ نُورٍ وَ ظُلْمَةٍ لَوْ کُشِفَتْ لَأَحْرَقَتْ سُبُحاتُ وَجْهِه دُونَه»؛ خداوند هفتاد هزار حجاب از نور و ظلمت دارد که اگر پرده از روی آنها برداشته شود، انوار عظمت و جلالش، جمیع ماسوای او را می سوزاند.» بحار الانوار؛ ج 55، ص 54؛ «کتاب السماء و العالم»، باب 5، ذیل حدیث 13؛ التجلیّات الالهیّة؛ ص 258.
• )) این خلافت از بزرگترین شئون الهی و گرامیترین مقامات ربوبی و باب الابواب ظهور و وجود، و شاه کلید کلیدهای غیب و شهود است و همان مقام «عندیّت» است که «کلید خزاین غیبی که جز او کسی نمی داند.» در آن است، و به واسطۀ آن اسما ـ پس از اینکه در بطون بودند ـ ظاهر شدند و صفات پس از پنهان بودن، آشکار شدند؛ و این همان حجاب بزرگ است که هر صغیر و کبیری در محضرش معدوم می شود، و هر فقیر و غنی ای در بارگاهش نابود می گردد، و فضای بی انتهایی است که در بالای عرش قرار دارد، عرشی که نه خلئی دارد و نه آکندگی و ملئی؛ و این انوار جلال و عظمت خداوندی است که اگر حجب نورانی و ظلمانی برداشته شود تا انتهایی ترین منظر و دیدگاه، چشم خرد را می سوزاند.
• )) بدان که این خلافت، خلافت در ظهور نیز هست؛ زیرا آنگاه که «اوّل» ـ جلّ مجده ـ اراده فرمود که برای مشاهده خود و کمالات ذاتش در آینه ای کامل و جامع در موجودات ظهور نماید، به اسم اعظم و اتّم خود ـ که صاحب مقام احدیّت جمع است ـ تجلّی فرمود، و از آن تجلّی، آسمانهای ارواح و زمینهای اشباح روشن گردید.از این رو، هر یک از مراتب وجودی و حقایق نزولی و صعودی از تعیّن تجلّی ذاتی اوست که به وسیله اسم اعظم حاصل گردیده. پس مقام خلافت، مقام جامعیّت و دربرگیری جمیع حقایق الهی و اسمای مکنون و مخزون است.
• )) شاید پس از مطالعه مصباحهای پیشین ـ که قلبت را از انوار الهی روشن نموده، و از دم الهی در روح تو دمیده بود ـ نحوه ارتباط این خلیفه کبرا با اسمای حسنی و صفات علیا را فهمیده باشی و پی برده باشی که رابطه اسما با خلیفه، رابطه (فقر و) نیازمندی و وجود خواهی است، همچنان که رابطه خلیفه با اسما، رابطه تجلّی و ظهور است، چرا که حقیقت غیبی و اطلاقی از حیث حقیقتش ظهوری ندارد و برای ظهور یافتن ناگزیر از (داشتن) آینه ای است که تصویرش در آن نمود یابد، و تعیّنات صفاتی و اسمایی، آینه های انعکاس آن نور پر عظمت و محلهای ظهور اویند.
• )) ص / 75.
• )) حق تعالی به حسب مقام الوهیت، جامع صفات متقابل مانند رحمت و غضب و بطون و ظهور و اوّلیّت و آخریّت و خشم و رضاست و خلیفه اش نیز به دلیل قربی که به او دارد و به سبب نزدیکی به عالم وحدت و بساطت، آفریدۀ دو دست لطف و قهر اوست و او نیز مانند آنکه جانشینش را به عهده دارد جامع صفات متقابل است و به همین دلیل خداوند به ابلیس فرمود که: «چه چیز مانع شد که بدانچه با دو دستم آفریدم سجده کنی؟» یعنی با آنکه تو مخلوق یک دست [جلال] بودی.
• )) قدر / 1.
• )) میرزا محمد علی، فرزند محمد جواد حسین آبادی شاه آبادی (1292 - 1369 ه.ق) فقیه، اصولی، عارف و فیلسوف قرن چهاردهم هجری. از آثار اوست: شذرات المعارف، الانسان و الفطرة، القرآن و العترة، الایمان والرجعة، منازل السالکین، حاشیه برکفایة.
• )) این خلافت روح خلافت محمّدیه ـ صلوات الله علیه و آله ـ ربّ و اصل ومبدأ آن است که اصل خلافت درهمه عوالم از آن آغاز شد؛ بلکه می توان گفت اصل خلافت و خلیفه و مستخلف عنه همگی از آن است و این خلافت به طور کامل در حضرت اسم الله اعظم که ربّ حقیقت مطلق محمّدیّه ـ صلوات الله علیه و آله ـ واصل حقایق کلی الهی است، ظهور یافت، بنابراین حضرت اسم اعظم الله اصل خلافت و خلافت ظهور آن است، بلکه خلافت در حضرت اسم اعظم الله ظهور می یابد؛ زیرا ظاهر ومظهر متّحدند، چنانچه وحی الهی بدان اشارتی لطیف دارد آنجا که فرمود: «انّا انزلناه فی لیلة القدر». شیخ و استاد ما در معارف الهی، عارف کامل میرزا محمّد علی شاه آبادی اصفهانی ـ ادام الله ایّام برکاته ـ در نخستین جلسه ای که به حضورش شرفیاب شده، و از چگونگی وحی الهی سوال کردم در ضمن بیاناتش فرمود:«هاء» در آیه «انّا انزلناه فی لیلة القدر» اشاره به حقیقت غیبی نازل شده در بنیۀ محمّدیّه که حقیقت لیلة القدر است، دارد.
• )) الاحتجاج؛ ج 1، ص 230.
• )) درود و سلام بر اصل تمامی نورها و محرم سرّ همۀ رازها، آنکه در غیب هویّت مستغرق گشته و تعیّنات ماسوی از او محو گردیده است، اصل اصول حقیقت خلافت، و جان جانان منصب ولایت ، آنکه در حجاب عزّ جلال مستور است و با دو دست جلال و جمال [حق، خمیره اش] سرشته گشته است. کاشف همۀ رمزهای احدیّت و مظهر تمامی حقایق الهی، آینۀ کامل و پرشکوه، سرور ما ابوالقاسم محمّد ـ که درود خدا بر او و خاندانش باد ـ آن خورشیدهای بر آمده از فلک خلافت احمدی (ص) و ماههای تمام تابنده از افق ولایت علوی، بویژه بر خلیفه اش که قائم مقام او در ملک و ملکوت است و با حقیقت آن حضرت در جبروت و لاهوت متّحد می باشد؛ اصل درخت طوبی و حقیقت سدرة المنتهی، رفیق اعلا در مقام «اوادنی»؛ معلّم روحانیّین و تأیید کنندۀ انبیا و مرسلین [یعنی]حضرت علی، امیر المؤمنین ـ که صلوات خدا و ملائک و رسولان بر او باد.
• )) روی عن النبی (ص): «الفقر فخری و به افتخر.» بحار الانوار؛ ج 69، ص 30؛ «کتاب الایمان و الکفر»، «باب فضل الفقر و الفقراء»، ذیل حدیث 26.
• )) حقیقت خلافت، عبارت است از فقر محض که رسول الله ـ صلوات الله علیه و آله ـ در فرمودۀ خود: «فقر، مایۀ فخر من است» بدان اشاره نموده است.
• )) «مدد رساندن نبی بر همتها از خزانه های جود و کرمی که متعلق به حضرت الهیّت است به سبب قطبیّت و خلافت اوست. پس، خزانه ها از خداوند است و تصرّف از خلیفۀ او»دربارۀ سخن او که گفته: «خزاین از آن خداست، و تصرّف در آنها در اختیار خلیفه»، و خلیفه در ما؛ یک کسی که بدو خلافت داده، هر گونه تصرفی که بخواهد می کند؛ و چنین خلافتی [برای بنده] به دست نمی آید، مگر پس از آنکه حق در بندۀ خود هرچه و هر طور که بخواهد تصرف نموده باشد، و این تصرف تا انتهای افق فنای [بنده] ادامه می یابد، و آنگاه که [وی] از خود ـ چه از نظر ذات، چه صفت و چه فعل ـ فانی شد، دیگر تصرف و متصرف و متصرفٌ فیهی باقی نخواهد ماند، مگر از خدا و برای خدا و در خدا؛ و هنگامی که خدا بنده را به خود بازگرداند مجازات الهی با تصرف بنده در خزاین الهی صورت می پذیرد.پس، از یک نظر خزاین متعلّق به خداوند، و تصرف از آن بنده است، و از نظر دیگر خزاین و تصرف هر دو متعلّق به خداوند است، و از دیگر نظر خزاین و تصرف هر دو متعلق به بنده است و از نظر دیگر عکس حالت اول [تصور می شود].