بخش سوم: منازل و مقامات سلوک

اهمیت و لزوم اخلاص

اهمیت و لزوم اخلاص

‏ ‏

روح اعمال در گرو اخلاص

‏آن چیزی که حجم عمل را زیاد می کند، ولو حجم مادیش کم‏‎ ‎‏است، آن «لله » بودن و اخلاص است. یک عمل ممکن است به‏‎ ‎‏حسب حجم مادیش بسیار کم باشد، لکن به حسب معنا از همۀ‏‎ ‎‏اعمال، یا از اکثر اعمال، حجم معنویش زیادتر باشد. «لااله إلاالله »‏‎ ‎‏یک عبارت چند کلمه ای است؛ لکن عظمتش از تمام اذکار، یا اکثر‏‎ ‎‏اذکار، زیادتر و حجم معنویش از همه بیشتر است. افعال وقتی که‏‎ ‎‏«اخلاص» همراهش باشد ‏‏[‏‏حجم معنوی پیدا می کند‏‎ ‎‏]‏‏«اخلاص»‏‎ ‎‏به منزلۀ روح عمل است.(569)‏

17 / 7 / 58

*  *  *

‏ ‏

سفارش به کار برای خدا

‏کوشش کنید که راه برای خدا باشد، کوشش کنید که چشمتان را از‏‎ ‎‏مخلوق، از ما سوای خدا ببندید. توجه تان به این نباشد که اگر‏‎ ‎‏خدمتی برای خدا می کنید، دیگران پیش شما بیایند تواضع کنند.‏‎ ‎‏شما جوانهایی هستید که در طول این مدت زحمت کشیدید؛ برای‏‎ ‎‏خدا رنج بردید؛ برای خدا عمل کردید. حالا یک راه طولانی را‏‎ ‎‏برای خدا طی کردید و آمدید اینجا با ما صحبت کنید، درد دل‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 557

‏کنید. کاری که برای خداست خدا توجه می کند و اگر برای خدا‏‎ ‎‏نباشد، همۀ عالم هم توجه کنند، چیزی نیست.(570)‏

18 / 4 / 58

*  *  *

‏ ‏

دعوت همگانی کار برای خدا

‏شما برای خدا کار کنید. برای خدا پیش بروید، برای خدا زحمت‏‎ ‎‏بکشید، برای خدا همۀ کارها را انجام بدهید. آن که در جبهه هست‏‎ ‎‏برای خدا باید جبهه باشد. آن که پشت جبهه است برای نصرت‏‎ ‎‏خدا باشد. این کسی که متصدی امور لشکر است برای خدا‏‎ ‎‏متصدی باشد. آن که متصدی امور کشور است برای نصرت خدا‏‎ ‎‏باشد. آن که در مجلس است برای خدا در مجلس باشد، برای‏‎ ‎‏نصرت خدا باشد. و بالاخره اگر همه در نصرت خدا باشیم، خدا‏‎ ‎‏به وعدۀ خودش بی اشکال عمل می کند. اگر نقصی باشد در‏‎ ‎‏ماست. اگر ما به خیال خودمان پیروزی داریم پیدا می کنیم، لکن‏‎ ‎‏نصرت خدا نباشد، یعنی برای او نباشد برای پیشرفت مقاصد‏‎ ‎‏الهی نباشد، مقاصد الهی مقصود این است که برای مظلومان،‏‎ ‎‏برای مستمندان، برای پیشرفت احکام اسلام، برای دفع ظلم از‏‎ ‎‏مظلومان، برای قطع ید ستمگران، همۀ اینها برای خدا، خدا‏‎ ‎‏فرموده است، ما عمل می کنیم. اگر فرموده بود که بروید در منزلتان‏‎ ‎‏بنشینید، آن وقت ما برای خدا می رفتیم منزل می نشستیم. وقتی‏‎ ‎‏می فرماید که قتال کنید.‏ قاتِلوُهُمْ‏ برای خدا، برای اطاعت اوست.‏‎ ‎‏وقتی برای اطاعت اوست، نصرت و شکستش هیچ فرقی با هم‏‎ ‎‏ندارد، برای این که، این وجهۀ الهی اش همه اش نصرت است. آن‏‎ ‎‏چیزی که مربوط به معنویات است و مربوط به یک جهان دیگر‏‎ ‎‏است و برای ما، مایۀ دست است، برای ما سرمایه است، وقتی در‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 558

‏دست ما باشد، چه شکست بخوریم و چه پیروز بشویم، هیچ‏‎ ‎‏فرقی با هم ندارد، و اگر این معنا نباشد باز هم فرقی ندارد، بلکه‏‎ ‎‏پیروزی ها شکستش بیشتر است.(571)‏

1 / 1 / 64

*  *  *

‏ ‏

کار برای خدا، حکم عقل و وجدان

‏ما باید پا روی غرضهای شخصی خودمان بگذاریم برای خدا و‏‎ ‎‏برای مقصد. ما همه باید برای خدا باشیم، چون از او هستیم و‏‎ ‎‏هرچه داریم از اوست، قدرت هرچه هست از اوست، نعمت‏‎ ‎‏هرچه هست از اوست و او نورِ سماوات و ارض است. و ما‏‎ ‎‏موظف هستیم از طرف او و از طرف عقل خودمان و وجدان‏‎ ‎‏خودمان که به آن کسی که ولیّ همه چیز ما هست خدمت بکنیم، و‏‎ ‎‏آمال و آرزوی ما این باشد که دین او را تقویت بکنیم و اسلام را در‏‎ ‎‏بین بشر پیاده کنیم؛ و این نمی شود الاّ به وحدت کلمۀ شما  دست‏‎ ‎‏برداشتن از اختلافات، اگر خدای نخواسته باشد و ان شاءالله ‏‎ ‎‏نباشد.(572)‏

21 / 2 / 62

*  *  *

‏ ‏

حسن نیت در کارها

‏بهترین وظیفه از برای همۀ مردم این است که هر کس مشغول هر‏‎ ‎‏کاری هست آن را با صفای نیت، با حسن نیت برای خدا خوب‏‎ ‎‏انجام بدهد. اگر همۀ ملت یک همچو روحیه ای پیدا بکنند زود‏‎ ‎‏کشور ما نجات پیدا می کند.(573)‏

20 / 10 / 58

*  *  *


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 559

درخواست پاداش از خدا

‏توجه کنید که کارهایتان برای خدا باشد. شما از خدا پاداش‏‎ ‎‏بخواهید نه از دولت و ملت. باید کاری کنیم که او راضی‏‎ ‎‏باشد.(574)‏

28 / 9 / 62

*  *  *

‏ ‏

نتیجه ابدی در کار الهی

‏شما باید به این فکر باشید که برای خدا کار کنید تا نتیجۀ کارتان تا‏‎ ‎‏ابد باقی بماند.(575)‏

27 / 6 / 61

*  *  *

‏ ‏

اخلاص در نظام توحیدی

‏همه توجه به خدا داشته باشند. هر کس هر کاری می کند برای خدا‏‎ ‎‏بکند. این نظام توحیدی است.(576)‏

15 / 10 / 58

*  *  *

‏ ‏

اخلاص بالاترین وظیفه

‏وظیفه ای که از همۀ وظایف بالاتر است این است که اخلاص‏‎ ‎‏داشته باشیم.(577)‏

28 / 4 / 65

*  *  *

‏ ‏

خالص کردن قصد برای خدا

‏شما قصدهای خودتان را برای خدا خالص کنید. برای خدای‏‎ ‎‏تبارک و تعالی عمل کنید، این عبادت است، خالص باشید در این‏‎ ‎‏عبادت. این نهضت تمامش عبادت بود، این انقلاب تمامش‏‎ ‎‏عبادت است و شما خالص باشید در این عبادت. خداوند همراه‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 560

‏شماست.(578)‏

29 / 2 / 59

*  *  *

‏ ‏

هنر اخلاص

‏هنر آن است که بی هیاهوهای سیاسی و خودنماییهای شیطانی‏‎ ‎‏برای خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف کند نه هوی، و‏‎ ‎‏این هنر مردان خداست.(579)‏

1 / 4 / 60

*  *  *

‏ ‏

تلاش در دوری از اغراض نفسی

‏شما کوشش کنید که اغراضتان را کم کنید حتی الامکان، تا‏‎ ‎‏ان شاءالله موفق بشوید که اغراض در شما بمیرد. شما خدمت برای‏‎ ‎‏اسلام می خواهید بکنید. از اول هم همین طور، وقتی که این‏‎ ‎‏نهضت و این انقلاب اسلامی بپا شد، همۀ گروههایی که در ایران‏‎ ‎‏بودند، الاّ آن منحرفهایی که همیشه منحرفند، اینها همین طور به‏‎ ‎‏طور خودکار، هیچ کس نیامد به شما بیخ گوشتان بگوید بیا برویم‏‎ ‎‏چه، خودتان اصل فهمیدید که باید این راه را رفت؛ این راه، راه‏‎ ‎‏خداست. شما یک مرتبه اش را طی کردید، و او اینکه موانع را که‏‎ ‎‏برای پیشرفت اسلام بود و برای پیشرفت احکام اسلام بود، از بین‏‎ ‎‏برداشتید. البته بعض موانع هست، اما مهمش را از پیش برداشتید،‏‎ ‎‏و همه تان با هم، همۀ اهالی این مملکت با هم یکصدا شدند، و در‏‎ ‎‏آن حالی که همه با هم یکصدا مشغول به فداکاری بودند، هیچ‏‎ ‎‏طاغوت در کار نبود، الله بود. یک تحول عجیب معجزه آسایی در‏‎ ‎‏شما و در سایر قشرهای ملت پیدا شده بود که اصلاً فکر اینکه ما‏‎ ‎‏یک مقامی داشته باشیم، یا این کار را می کنیم برای مقامی، این کار‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 561
‏ نبوده اصلاً. آن کسی که با مشت گره کرده جلوی تانک می رود و‏‎ ‎‏زیر تانک می رود، این برای مقام، دیگر نیست، این برای خداست.‏‎ ‎‏آن کسی که بدون اسلحه حمله می کند به اسلحه دارهایی که آنها‏‎ ‎‏بدون ملاحظه می زنند، این دیگر برای این نیست که برسد به یک‏‎ ‎‏نوای دنیایی، دارد جانش را می دهد. کسی که از دنیا می خواهد‏‎ ‎‏بگذرد، دیگر نمی شود برای دنیا باشد. در آن تحول همه تان،‏‎ ‎‏تقریباً همۀ آنهایی که در میدان وارد بودند؛ زنها، مردها، بچه ها،‏‎ ‎‏بزرگها، زنها با بچه های کوچکی که در آغوششان بود، در آن حال‏‎ ‎‏هیچ ابداً شبهۀ شیطانی نبود، هیچ آمال شیطانی تو آن نبود. آن‏‎ ‎‏حالتان را یاد بیاورید؛ آن حالی که بالای پشت بامها می رفتید و‏‎ ‎‏الله اکبر می گفتید، و شیاطین در اطراف بودند که شما را نشانه‏‎ ‎‏بگیرند. در خیابانها می ریختید و مقابله می کردید با آنهایی که از‏‎ ‎‏خدا نمی ترسیدند و شما را زیر تانک می خواستند بگیرند. آن‏‎ ‎‏حالتان را یاد بیاورید. آن حال، حالی است که ولیّ شما خدا بود؛‏‎ ‎‏یعنی همه چیزتان الهی بود، همۀ حرکت، حرکت الهی بود، شماها‏‎ ‎‏یدالله بودید در آن وقت، و این جماعت، این جماعتهایی که با هم‏‎ ‎‏یکصدا فعالیت می کردند، اینها یدالله بودند؛ ‏یَدُالله مَعَ الجَماعَة‏ آن‏‎ ‎‏حال را یادتان باشد، همان حال را حفظش کنید. نگویید حالا تمام‏‎ ‎‏شد قضیه و حالا بیاییم سر تقسیم؛ تقسیمی توکار نیست، تقسیمی‏‎ ‎‏که نیست؛ تقسیم مال آنهایی است که برای آمال دنیایی کار کردند.‏‎ ‎‏شما رفتید جانتان را در طبق اخلاص گذاشتید و هدیه کردید. برای‏‎ ‎‏شکم رفتید این کارها را کردید که حالا می خواهید تقسیم کنید؟!‏‎ ‎‏تقسیمی تو کار نیست.‏

‏     از خدا بخواهید، از خدا اجر بخواهید. این چیزهایی که در‏‎ ‎‏دنیاست اجر این نیست که شما جانتان را فدا کردید و در طَبَق‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 562

‏اخلاص گذاشتید. حالا عوض اینکه جانتان را فدا کردید یک خانه‏‎ ‎‏می خواهید. یک دکان می خواهید، یک پست می خواهید، اصلاً‏‎ ‎‏می شود این عوض او باشد؟! کسی که همه چیزش را، خودش را،‏‎ ‎‏جوانش را همه چیزش را فدا کرده است، این حالا بیاید بگوید که‏‎ ‎‏یک خانه ای بدهید عوض این، این عوض دارد اصلش؟! این‏‎ ‎‏فداکاری ‏‏[‏‏را‏‏]‏‏ جز خدا کسی نمی تواند عوض بدهد. اگر همۀ این‏‎ ‎‏دنیا را به شما بدهند، عوض او نیست، آن حال را حفظ کنید،‏‎ ‎‏برگردید به آن حال، دوباره شما تحت رهبری شیطان نباشید، ولیّ‏‎ ‎‏شما طاغوت نباشد. آن حال اگر حفظ بشود، الآن هم شما، همان‏‎ ‎‏ولایت خدا در شما حکومت می کند، و هیچ چیز هم عوض این‏‎ ‎‏نمی شود.(580)‏

6 / 3 / 59

*  *  *

‏ ‏

تلاش در تحصیل غرض خدایی

‏از پزشکان من باید تشکر کنم و عرض کنم بهشان که خدای تبارک‏‎ ‎‏و تعالی مجاهدین در راه خودش را برایشان مقام بزرگ قائل است‏‎ ‎‏و مجاهد در راه خدا مراتب دارد؛ یکی از مراتبش هم این است که‏‎ ‎‏برای خدا انسان مداوا کند کسانی ‏‏[‏‏را‏‏]‏‏ که مبتلا هستند، خصوصاً‏‎ ‎‏در این زمان و در این وقتی که ما واقع هستیم که انصافاً کارهای‏‎ ‎‏شما یک مجاهده در راه خداست. منتها باید توجه کنید و مجاهده‏‎ ‎‏لله باشد، برای او باشد. وقتی برای او باشد، همیشگی می شود.‏‎ ‎‏چیزهایی که برای خداست، اینها دائم است؛ همیشگی است.‏‎ ‎‏چیزهایی که برای طبیعت و ماده است، خود ماده و طبیعت از بین‏‎ ‎‏می رود. آنهایی که برای اوست، آنها هم از بین می روند. شما‏‎ ‎‏پزشکان که الآن باید گفت یکی از مجاهدین در راه خدا هستید،‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 563

‏توجه بکنید که اغراضتان یک اغراض مادی نباشد؛ اغراض الهی‏‎ ‎‏باشد. اغراض الهی داشتید، مادی هم دنبالش هست، اما این مادی‏‎ ‎‏دیگر الهی شده است که دنبالش هست. ‏‏[‏‏اگر دارای‏‎ ‎‏]‏‏اغراض مادی‏‎ ‎‏شُدید، هرچه هم بگویید برای خدا، درست نخواهد شد. عمده‏‎ ‎‏این است که اغراض را همۀ قشرهای ملت، دولت، مجلس همه‏‎ ‎‏غرضهاشان را غرض الهی کنند تا همۀ مسائل، مسائل الهی بشود.‏‎ ‎‏آن وقت ما راه یافتیم به یک گوشه ای از آن چیزی که انبیا‏‎ ‎‏می خواستند.(581)‏

8 / 1 / 66

*  *  *

‏ ‏

بطلان عمل در خودنمایی

‏از مهمات در همۀ عبادات اخلاص در عمل است. که اگر خدای‏‎ ‎‏نخواسته کسی عملی را برای خود نمایی و عرضه به دیگران انجام‏‎ ‎‏دهد و خوبی عملش را به رخ دیگری بکشد، عمل او باطل‏‎ ‎‏است.(582)‏

25 / 5 / 64

*  *  *

‏ ‏

تأثیر اخلاص در تحصیل معارف

‏انسان باید در همین عالم، این چند صباح را مغتنم شمارد و ایمان‏‎ ‎‏را با هر قیمتی هست، تحصیل کند و دل را با آن آشنا کند. و این در‏‎ ‎‏اوّلِ سلوک انسانی صورت نگیرد، مگر آن که أوّلاً، نیّت را در‏‎ ‎‏تحصیل معارف و حقایق ایمانیه خالص کند و قلب را با تکرار و‏‎ ‎‏تذکّر، به اخلاص و ارادت آشنا کند تا اخلاص در قلب جایگزین‏‎ ‎‏شود؛ چه که اگر اخلاص در کار نباشد ناچار دست تصرف ابلیس‏‎ ‎‏به کار خواهد بود و با تصرف ابلیس و نفس ـ که قدم خودخواهی و‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 564
‏ خودبینی است ـ هیچ معرفتی حاصل نشود؛ بلکه خود علم‏‎ ‎‏التوحید بی اخلاص، انسان را از حقیقت توحید و معرفت دور‏‎ ‎‏می کند و از ساحت قرب الهی تبعید می نماید.‏

‏     ملاحظۀ حال ابلیس کن که چون خودخواهی و خودبینی و‏‎ ‎‏خودپسندی در او بود، علمش به هیچ وجه عملی نشد و راه‏‎ ‎‏سعادت را به او نشان نداد.‏

‏     میزان در ریاضات حقه و باطله به یک معنی دقیق عرفانی، قدم‏‎ ‎‏نفس و خودخواهی و قدم حق و حق طلبی است. نمازی که برای‏‎ ‎‏شهوات دنیا یا آخرت باشد، نمازی نیست که معراج مؤمن و‏‎ ‎‏مقرّب متّقین‏‎[1]‎‏ باشد. آن نماز، انسان را به حورالعین نزدیک کند و‏‎ ‎‏از ساحت قرب الهی دور نماید.‏

‏     علم توحیدی که برای نمایش در محضر عوام یا علماء باشد از‏‎ ‎‏نورانیّت عاری و بری است و غذائی است که با دست شیطان برای‏‎ ‎‏نفس أمّاره تهیه شود؛ خود آن، انسان را از توحید بیرون برد و به‏‎ ‎‏تشریک نزدیک کند، و ما پس از این ـ ان شاءالله ـ در باب اخلاص،‏‎ ‎‏مراتب و حقایق آن را بیان می کنیم.‏

‏     بالجمله: پس از تحصیل اخلاص، ممکن است راه به حقیقت‏‎ ‎‏پیدا کرد چنانچه در ‏‏قرآن‏‏ شریف در سورۀ مبارکه والصّافات در آیۀ‏‎ ‎‏159 و 160 می فرماید: ‏سُبْحَانَ الله عَمَّا یَصِفُونَ * إلاَّ عِبادَ الله الْمُخْلَصِیْنَ‎ ‎‏جز بندگان مخلَص که خلوص از مراتب شرک و دوبینی دارند و‏‎ ‎‏خالص از کثافات طبیعت شدند، خداوند منزَّه است از توصیف‏‎ ‎‏دیگران، گر چه مخلَصین (با فتح لام) مقام بالاتر از مخلِصین (با‏‎ ‎‏کسر لام) است، و ما ـ ان شاء الله ـ در محل خود بیان آن را خواهیم‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 565

‏کرد. در هر صورت، اخلاص در تحصیل توحید و تجرید، از‏‎ ‎‏مهمّات سلوک است و کیفیّت تحصیل آن را در باب خود، مذکور‏‎ ‎‏می داریم. و پس از آن، از گناهان و مخالفات، توبۀ خالصی کند با‏‎ ‎‏شرایط خود، که در باب «توبه» بیاید.‏

‏     و چون قلب را از کثافات خالی کرد، مهیای برای ذکر خدا و‏‎ ‎‏قرائت کتاب خدا شود و تا قِذارات و کثافات عالم طبیعت در آن‏‎ ‎‏است، استفادت از ذکر و ‏‏قرآن ‏‏شریف میسور نشود؛ چنانچه در‏‎ ‎‏کتاب الهی اشاره به آن فرماید در سورۀ مبارکۀ واقعه (آیۀ 77 الی‏‎ ‎‏79):‏

‏     ‏إنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیْمٌ * فِی کِتَابٍ مَکْنُونٍ * لاَ یَمَسُّهُ إلاَّ الْمُطَهَّرُونَ.‎[2]‎

‏    ‏‏و در سورۀ مؤمن ‏‏[‏‏ آیۀ‏‏]‏‏ 13 فرماید:‏

‏     ‏هُوَ الَّذِی یُرِیْکُمْ آیَاتِهِ وَ یُنَزِّلُ لَکُمْ مِنَ السَّمَاءِ رِزْقاً وَ مَا یَتَذَکَّرُ إلاَّ مَنْ‎ ‎یُنِیْبُ‎[3]‎‏.(583)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

تحصیل اخلاص در کسب علوم

‏ای عزیز، علاج، کل العلاج، در این است که انسان که می خواهد‏‎ ‎‏علمش الهی باشد، وارد هر علمی که شد مجاهده کند و با هر‏‎ ‎‏ریاضت و جدیتی شده قصد خود را تخلیص کند. سرمایۀ نجات و‏‎ ‎‏سرچشمۀ فیوضات تخلیص نیّت و نیّت خالص است: ‏مَنْ أَخْلَصَ لله‎ ‎أَرْبَعینَ صَباحاً جَرَتْ یَنابیعُ الْحِکْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلی لِسانِهِ.‎[4]‎‏ اخلاص چهل روزه‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 566

‏این است آثار و فوایدش؛ پس شما که چهل سال یا بیشتر در جمع‏‎ ‎‏اصطلاحات و مفاهیم در هر علمی کوشیدید و خود را علامۀ در‏‎ ‎‏علوم می دانید و از جندالله محسوب می کنید، و در قلب خود اثری‏‎ ‎‏از حکمت و در لسان خود قطره ای از آن نمی بینید، بدانید تحصیل‏‎ ‎‏و زحمتتان با قدم اخلاص نبوده، بلکه برای شیطان و هوای نفس‏‎ ‎‏کوشش کردید. پس، اکنون که دیدید از این علوم کیفیت و حالی‏‎ ‎‏حاصل نشد، چندی برای تجربه هم باشد به اخلاص نیّت و تصفیۀ‏‎ ‎‏قلب از کدورات و رذایل بپردازید؛ اگر از آن اثری دیدید، آن وقت‏‎ ‎‏بیشتر تعقیب کنید. گرچه باب تجربه که پیش آمد در اخلاص بسته‏‎ ‎‏می شود؛ ولی باز شاید روزنه ای به آن باز شود و نور آن تو را‏‎ ‎‏هدایت کند.‏

‏     در هر صورت، ای عزیز، تو در تمام عوالم برزخ و قبر و قیامت‏‎ ‎‏و درجات آن محتاجی به معارف حقۀ الهیه و علوم حقیقیه و‏‎ ‎‏اخلاق حسنه و اعمال صالحه. در هر درجه که هستی بکوش و‏‎ ‎‏اخلاص خود را زیادت کن و اوهام نفس و وساوس شیطان را از دل‏‎ ‎‏بیرون نما.(584)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

خطر حضور شیطان در کارها

‏باید به خدای تعالی از شرّ مکاید نفس پناه ببریم که مکاید آن‏‎ ‎‏خیلی دقیق است ولی اجمالاً می دانیم که اعمال ما خالص نیست.‏‎ ‎‏اگر ما بندۀ مخلص خداییم، چرا شیطان در ما این قدر تصرف‏‎ ‎‏دارد؟ با آنکه او با خدای خود عهد کرده است که به «عِبادالله ‏‎ ‎‏المُخلَصین» کار نداشته باشد و دست به ساحت قدس آنها دراز‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 567

‏نکند.‏‎[5]‎‏ به قول شیخ بزرگوار‏‎[6]‎‏ ما، دام ظلُّه، شیطان، سگ درگاه‏‎ ‎‏خداست: اگر کسی با خدا آشنا باشد، به او عوعو نکند و او را‏‎ ‎‏اذیت نکند. سگ درِ خانه آشنایان صاحبخانه را دنبال نکند.‏‎ ‎‏شیطان نمی گذارد کسی که آشنایی با صاحبخانه ندارد وارد خانه‏‎ ‎‏شود. پس، اگر دیدی شیطان با تو سر و کار دارد، بدان کارهایت از‏‎ ‎‏روی اخلاص نیست و برای حق تعالی نیست. اگر شما مخلصید،‏‎ ‎‏چرا چشمه های حکمت از قلب شما به زبان جاری نشده، با اینکه‏‎ ‎‏چهل «سال» است به خیال خود قربة الی الله عمل می کنید؛ با اینکه‏‎ ‎‏در حدیث وارد است که «کسی که اخلاص ورزد از برای خدا چهل‏‎ ‎‏«صباح»، جاری گردد چشمه های حکمت از قلبش به زبانش.» پس‏‎ ‎‏بدان اعمال ما برای خدا نیست و خودمان هم ملتفت نیستیم و درد‏‎ ‎‏بیدرمان همین جاست.(585)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

شکست در قیام نفسانی

‏این پشتوانه داشتن اجتماع شما به ارادۀ الله تعالی موجب پیروزی‏‎ ‎‏شما تا اینجاست.و اگر این دو جهت محفوظ بماند تا قیامتان بحق‏‎ ‎‏باشد ـ ‏اَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ اَن تَقُومُوا لله ِ‎[7]‎‏ ـ برای خدا قیام کنید نه برای‏‎ ‎‏شهوات نفسانیه؛ اگر انسان برای شهوات نفسانیه قیام بکند و برای‏‎ ‎‏خدا نباشد، این به جایی نمی رسد کارش؛ این بالاخره فَشَلْ‏‎ ‎‏می شود؛ چیزی که برای خدا نیست دوام نمی تواند داشته‏‎ ‎


کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 568

‏باشد.(586)‏

1 / 11 / 57

*  *  *

‏ ‏

تمجید اخلاص بسیجیان

‏در حوادث گوناگون پس از پیروزی انقلاب خصوصاً جنگ، بودند‏‎ ‎‏نهادها و گروههای فراوانی که با ایثار و خلوص و فداکاری و‏‎ ‎‏شهادت طلبی، کشور و انقلاب اسلامی را بیمه کردند. ولی حقیقتاً‏‎ ‎‏اگر بخواهیم مصداق کاملی از ایثار و خلوص و فداکاری و عشق به‏‎ ‎‏ذات مقدس حق و اسلام را ارائه دهیم، چه کسی سزاوارتر از‏‎ ‎‏بسیج و بسیجیان خواهند بود! بسیج شجرۀ طیبه و درخت تناور و‏‎ ‎‏پرثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و‏‎ ‎‏حدیث عشق می دهد. بسیج مدرسۀ عشق و مکتب شاهدان و‏‎ ‎‏شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان‏‎ ‎‏شهادت و رشادت سر داده اند. بسیج میقات پابرهنگان و معراج‏‎ ‎‏اندیشۀ پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن، نام و نشان در‏‎ ‎‏گمنامی و بی نشانی گرفته اند. بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر‏‎ ‎‏تشکل آن را همۀ مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده اند.(587)‏

2 / 9 / 67

*  *  *

‎ ‎

کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه 569

  • . اقتباس است از آنچه که در فرمایش حضرت رضا (ع) وارد شده: «الصَّلاةُ قُرْبانُ کُلِّ تَقِیٍ»؛ یعنی: «نماز، مایۀ تقرّب هر متّقی است»؛ وسائل الشیعه؛ ج 3، ص 30، «کتاب الصلاة»، «باب 12 از أبواب أعداد الفرائض»، ح 1 و 2.
  • . «آن قرآن کریم است، در کتابی پوشیده که بجز پاکان آن را مسّ نمی کنند».
  • . «اوست خدایی که آیاتش را به شما نشان می دهد، و از آسمان برای شما روزی نازل می کند، و بجز کسی که اهل انابه باشد، متذکّر نمی شود».
  • . «هر کس که خود را چهل روز برای خدا خالص گرداند، چشمه های حکمت از دل بر زبانش جاری گردد»؛ بحارالانوار؛ ج 67، ص 242، ح 10.
  • . اشاره است به آیۀ مبارکۀ «قالَ رَبِّ بِما اَغْوَیْتَنی لأُزُینَنَّ لَهُمْ فی الاَرْضِ؛ و لأُغویَّنَهُمْ اَجمعین إلاّ عِبادَکَ مِنْهُمْ الْمُخلَصینَ؛ گفت (ابلیس) خدایا، از آن رو که مرا گمراه ساختی، هر آینه هر چه در زمین است بر آدمیان جلوه دهم و همۀ آنان را گمراه کنم مگر بندگان خالص تو را»؛ (حجر / 40 ـ 41).
  • . مراد، مرحوم آیت الله شاه آبادی(ره) است.
  • . سباء / 46.