مقدمه
تزکیه و تعلیم، روش انبیای الهی برای تربیت انسان و وصول وی به مقصد والای آفرینش، «توحید» است. و انبیا مربّیانی راه پیموده اند که کسی جز از طریق پیروی آنها به «حق» نمی رسد. «من یطع الرسول فقد اطاع الله ؛ هر کس پیغمبر را فرمان برد، خدا را اطاعت کرده است.» و راه و رسم آنها، درمان همۀ نیازها و معالجه کننده تمام بیماریهای نفس و پاسخگوی همۀ پرسشها و ترسیم کنندۀ راه زندگی و سیر کمالی «انسان» است.
مربّیان و معلّمان بزرگ نفوس بشری کسانی هستند که با پیروی راستین از پیغمبران مسیر تهذیب را پیش گرفته، در جهاد با نفس پیچ و خمهای این راه را شناخته و خطرات و تهدیدها و حیله ها و نقشه های شیطان و نفس را دریافته اند و به زوایای باریک این راه آشنا گشته اند؛ و جویندگان راه معرفت و تهذیب و سیر و سلوک سخت نیازمندند که برای طیّ طریق از این سالکان کوی «حق» بهره برگیرند، و چه پراهمیّت است یافتن چنین راه پیمودگانی که گفته اند: اگر نیمی از عمر را در طلب آنان بکوشند تا نیمۀ دیگر را در تعلیم و تربیت آنها قرار گیرند کاری سترگ کرده اند؛ و چه کمیابند چنین افرادی که انسان بتواند در محضر آنان حضور یابد و با اطمینان، تربیت نفس خویش را به آنان بسپارد.
کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه ا
در زمان و عصر ما، امام خمینی(س) در میان سالکان و مربّیان بزرگ، گوهر ارزشمندی است که می تواند کام تشنگان راه سلوک را از آب گوارا سیراب گرداند و به نیاز آنان پاسخ دهد.
به همین دلیل کوشش کرده ایم تا پاره ای از رهنمودهای آن بزرگمرد را در تهذیب و سلوک از آثار بجاماندۀ ایشان در مجموعه ای گردآوریم تا برای جویندگان این راه، روشنگر طریق سلوک باشد.
ویژگیهای این مجموعه
1. مجموعۀ اخلاق در گروه معارف اسلامی حوزۀ معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) تهیه شده است.
2. دفتر دوّم اخلاق، به مباحث تهذیب و سلوک اختصاص یافته و مطالب آن در سه بخش: تهذیب نفس، نکات سیر و سلوک، منازل سیر و سلوک؛ تنظیم گردیده است.
3. در گردآوری و تنظیم این دفتر تلاش بر جمع آوری تمام مطالب یک عنوان از تمامی آثار حضرت امام است؛ و سعی شده است آنچه ارائه می شود، جامع و دربردارندۀ همۀ مطالب در هر موضوع باشد به گونه ای که تمامی نکات اصلی و دیدگاههای ایشان را شامل شود. ولی نباید فراموش کرد که مباحث اخلاقی بسیار مورد توجه ایشان بوده و در همۀ آثار ایشان به طور گسترده پراکنده است. به همین دلیل ادّعای جامعیت دور از صواب می باشد، علاوه بر آنکه برای جلوگیری از افزایش حجم و حذف مفاهیم و معانی تکراری، ناچار به گزینش شده که بی شک خالی از کاستی و نقص نخواهد بود.
4. در بحث «منازل سلوک» به مهمترین منازلی که در آثار حضرت امام از آن مباحثی وجود دارد پرداخته شده است. بنابراین نه این مجموعه شامل همۀ منازل سلوک است که اهل معرفت بیان کرده اند، و نه شامل تمامی منازلی که در آثار حضرت امام پیرامون آن سخنی به میان آمده است؛ به دلیل اینکه مطالب برخی منازل در حدّ یک فصل نبود و این
کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه ب
امر در بخش دوّم که پیرامون نکات و راه و رسم سلوک است نیز صادق می باشد.
5. به دلیل چند وجهی بودن موضوعات و بنا به ضرورت، برخی مطالب در فصول مختلف تکرار شده است.
6. متن تمامی مطالب از حضرت امام می باشد، ولی مقدمه، فهرستها و ترجمه های متنهای عربی از تهیه کنندگان بوده و بسیاری از پاورقیها برگرفته از آثار حضرت امام ـ که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) نشر یافته ـ است.
7. برای بهره برداری بیشتر خوانندگان در این دفتر غیر از فهرست تفصیلی و آیات و روایات، فرهنگ لغاتی به پیوست آن آمده است که در بردارندۀ معانی لغات مشکل به صورت الفبایی است.
در پایان لازم می دانیم از همۀ افرادی که در مراحل مختلف کار ما را یاری کرده اند بویژه از خانم دکتر شایسته شریعتمداری که در تدوین اولیّه، و آقایان جواد جهانی و علی اصغر رحمتی در تنظیم نهایی و فرهنگ لغات، و خانم فاطمه خواجه حسینی که در تایپ و صفحه بندی و استخراج فهارس تلاش کرده اند صمیمانه تشکر کنیم؛ و سپاسگزار خواهیم بود اگر با اعلام راهنماییهای خود ما را در ادامه این راه و تکمیل آن یاری رسانید.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(س)
معاونت پژوهشی
گروه معارف
کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه ج
کتابتهذیب نفس وسیروسلوک ازدیدگاه امام خمینی(س)صفحه د