الف) نقش و مسئولیت
اعلام نظر درباره قانون اساسی
الآن این چیزی که مهم است این معناست که همۀ شما با هم نظر کنید به قانون اساسی، و اهل نظرتان، حقوقدانهای مسْلم، روشنفکرهای متعهد به اسلام، مهندسین، روحانیین، همۀ اینها، الآن نظر بدهند راجع به قانون اساسی، نگذارند که دیگران نظر بدهند و بعد ببینند چه خواهد شد.(253)
30 / 3 / 58
* * *
قضاوت، مسألۀ بسیار خطیر
من اول به طورکلی عرض کنم که مسألۀ قضاوت یک مسألۀ بسیار خطیری است. شماها که قاضی هستید، بسیار برایتان خطرناک است. اگر ملاحظۀ روایات کرده باشید، می بینید که مسأله چقدر مشکل است. شما با اَعراض مردم، با جان مردم، با اموال مردم، سروکار دارید. چنانچه خدای نخواسته به طور دقیق، به طور شایسته عمل نشود، علاوه بر مسئولیت شرعیه نسبت به اصل قضیه، یک مسئولیت بزرگتری هم هست. و آن این است که شما
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 185
قاضی در جمهوری اسلامی هستید، و ممکن است که جمهوری اسلامی در خطر بیفتد؛ یعنی و جهه اش یک و جهۀ ناشایسته ای بشود.(254)
20 / 7 / 58
* * *
عدم اعتنا به توصیه های ناحق
مسألۀ قضا هم که می دانید چقدر مسألۀ مهمی است در شرع. سروکار شما با چه چیزهایی هست که همۀ حیثیت اشخاص در دست شماست. باید البته با کمال احتیاط، و با کمال قدرت.
هم احتیاط باید در کار باشد؛ هم قدرت باید در کار باشد. کسی که مجرم است باید به جزای خودش برسد و توصیه از احدی قبول نباید بشود. من این را کراراً گفته ام، اگر از من توصیه برای کسی آمد، از دفتر من برای کسی توصیه آمد، از کسانی که به من مربوطند توصیه آمد، بزنید به دیوار! قاضی نباید تحت تأثیر کسی باشد. قاضی آزاد است و باید در محیط آزاد عمل بکند. توصیه ها را هیچ به آن اعتنا نکنید. اگر یکوقت توصیۀ بحقی است که خوب، آن وقت شما البته باید توصیۀ بحق را رسیدگی بکنید. بر فرض که توصیه هم نشود، باید رسیدگی بکنید. اگر خدای نخواسته یک توصیه ای است که ناحق است، هیچ نباید به آن اعتنا کرد. در هر صورت قاضی مستقل است و خودش باید نظر بدهد؛ لکن خدا را شاهد ببیند. این قلمی که دست می گیرد قلمی است که ممکن است که آبروی یک مُسْلِمی را از بین ببرد؛ و ممکن است احقاق حقی بکند. و همین طور در همۀ امورباید خدای تبارک و تعالی را ناظر و حاضر ببینید.(255)
20 / 7 / 58
* * *
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 186
وظیفه سنگین قضاوت
روحانیینی که در قوۀ قضاییه و مشغول قضاوت هستند یا مشغول یک کار دیگری هستند، اینها وظیفه شان زیادتر از دیگران است. اگر ـ خدای نخواسته ـ یک قضاوتی برخلاف حق واقع بشود ـ ولو اشتباهاً ـ این منعکس می شود که اینها دارند خرابکاری می کنند.(256)
10 / 4 / 60
* * *
قاضی بر شفیر جهنم
و از اینها بالاتر قضات هستند؛ قاضیهایی که جان و مال و ناموس مردم در قبضۀ آنها و تحت نظر آنهاست. آنها باید توجه بکنند، دقت بکنند و ملاحظه بکنند که مبادا یک وقت یک مظلومی را آنها به اسم ظالم به حبس بیندازند یا ـ خدای نخواسته ـ به اعدام. اینها در این دنیا مسئولیت دارند، اگر از زیر بار مسئولیت این دنیا فرار کنید، از زیربار مسئولیت خدا فرار نمی توانید بکنید. قاضی بر شفیر جهنم است؛ عَلی شَفیر النّارِ او لب جهنم نشسته است. همه چیز مردم دست این قضات است، چه قضات دادگاههای انقلاب و چه قضات دادسراها و دادگستریها. باید توجه بکنند این قضات به اینکه اینها هم خدمتگزار هستند و کارشان بسیار حساس [است ]و مسئولیتشان بسیار بزرگ و اگر ـ خدای نخواسته ـ لغزشی بکنند و جان یک مسلم، مال یک مسلم، ناموس یک مسلم به واسطۀ خطای آنها، به واسطۀ ـ خدای نخواسته ـ تعمد آنها آسیب ببیند، در این دنیا باید محاکمه بشوند و اگر اینجا فرار از محاکمه کردند، در بارگاه حق تعالی هیچ نمی توانند فرار کنند.(257)
17 / 5 / 61
* * *
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 187
قضاوت، تکلیف الهی
و باید به همۀ آقایان راجع به این مسئله قضا عرض کنم که امر قضاوت یک چیزی است که بسیار مسئولیتش زیاد است. انسان با جان مردم، با ناموس مردم، با مال مردم، با حیثیت مردم، با آبروی مردم، سر و کار دارد. یک لغزش ممکن است که تمام بشود به اینکه آبروی یک مسلمانی ریخته بشود. یک لغزش ممکن است که یک مسلمانی را تا آخر عمر محروم کند، بدبخت کند. این چیزهایی است که برای قوۀ قضاییه هست. لکن با همۀ اینها چون تکلیف الهی است و ما نمی توانیم به واسطۀ مشکل یک امری، از تکلیف الهی شانه خالی کنیم تکلیف الهی است، از این جهت، باید قیام کرد به آن.
و قضیۀ قضاوت و ـ عرض می کنم ـ اینها حق اشخاص دانشمندی است که قضاوت اسلامی را بدانند، عدالت داشته باشند، تقوا داشته باشند، بفهمند که با چه مطلبی سر و کار دارند؛ به چه کار بزرگی دارند مشغول می شوند. یک لغزش، یک کشور را گاهی وقتها شاید از بین ببرد، یا یک خانواده را تا آخر ضعیف کند و از بین ببرد؛ و از آن طرف هم، یک کار خوب یک کشور را روشن می کند. خدمت در قضا خدمت بزرگی است. محرومینی که غالباً اشخاص آنها را از جهاتی محروم کرده اند و ظلم کرده اند، آنها را به حقوق خودشان می رساند. و من امیدوارم که همۀ قضات محترمی که در سرتاسر کشور داریم و دادستانهایی که داریم و کسانی که در امور دادگستری خدمت می کنند، همه موفق باشند که برای خاطر خدا و برای خاطر اسلام و برای خاطر این مستمندانی که در طول تاریخ در تحت فشارِ یا سلاطین بوده اند یا خانها و سرمایه دارها و امثال اینها، که آقایان می دانند و بهتر هم می دانند خیلیهایشان اینها را، ان شاء الله نجات داده بشوند.(258)
19 / 10 / 61
* * *
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 188
اهمیت قضا و خطر عظیم قضاوت
و به قضات محترم در عصر حاضر و اعصار آینده وصیت می کنم که با درنظر گرفتن احادیثی که از معصومین ـ صلوات الله علیهم ـ در اهمیت قضا و خطر عظیمی که قضاوت دارد و توجه و نظر به آنچه دربارۀ قضاوت به غیر حق وارد شده است، این امر خطیر را تصدی نمایند و نگذارند این مقام به غیر اهلش سپرده شود؛ و کسانی که اهل هستند از تصدی این امر سرباز نزنند و به اشخاص غیر اهل میدان ندهند؛ و بدانند که همان طور که خطر این مقامْ بزرگ است، اجر و فضل و ثواب آن نیز بزرگ است؛ و می دانند که تصدی قضا برای اهلش واجب کفایی است.(259)
15 / 3 / 68
* * *
کتاباقشار اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 189