نقش روحانیت در قیام 15 خرداد
این نهضت آخری هم که منتهی شد به 15 خرداد و اینهمه کشته دادند مردم، این هم در صف اولش اهل علم بودند، علما بودند؛ تا حالا هم
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 420
دنباله اش کشیده شده است. تا حالا هم آنکه بیشتر هیاهو می کند باز اهل علم است. البته دانشگاهی هم حالا داخل است، آنها هم داخلند؛ سایر مردم هم به تبعیت علما می رفتند نه به تبعیت دیگران. علمای تهران را ـ تقریباً اکثرشان را ـ گرفتند حبس کردند. از خطبا، از علما، گرفتند حبس کردند. چندین روز حبس بودند. زجر دیدند اینها.(688)
10 / 8 / 56
* * *
قدم اول را روحانیین برداشتند، 15 خرداد، 15 خردادِ روحانی است و باید تعطیل بشود برای روحانی، نهضت روحانیت.(689)
2 / 3 / 58
* * *
با فرا رسیدن 15 خرداد خاطرۀ غم انگیز و حماسه آفرین این روز تاریخی تجدید می شود. روزی که بنا بر آنچه که مشهور است قریب به پانزده هزار نفر از ملت مظلوم و ستم کشیدۀ ما به خاک و خون کشیده شد. روزی که طلیعۀ نهضت اسلامی این ملت شجاع و غیور گردیده؛ نهضت عظیمی که بیش از شانزده سال پیش به دنبال قیام روحانیت مسئول و متعهد در مقابل محمدرضا پهلوی ـ که مخالفتش با اسلام عزیز آشکار و آشکارتر شد ـ شکل گرفت. روحانیت به اعتراض برخاست و عصر عاشورا، پس از حادثه ای ناگوار، اعتراض با موج عظیم انسانی ـ اسلامی بالا گرفت و به اوج رسید. و پس از آن، دست ناپاک استعمار از آستین شاه مخلوع در آمد و غائلۀ 15 خرداد ـ 12 محرّم ـ را هر چه دردناکتر به وجود آورد.
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 421
محرّم چه ماه پر غائله ای، و چه ماه خونی، و چه ماه حماسه آفرینی! ماهی که دستگاه شاهنشاهی بنی امیه را در هم کوبید؛ و ماهی که رژیم شاهنشاهی 2500 سالۀ جنایتکاران را در هم پیچید. ملت ما نه محرّم را، که شاهد قتل عامهای وحشیانۀ جباران است، فراموش می کند و نه 15 خرداد را که سرآغاز نهضت اسلامی روحانیت است.
نهضت از حوزۀ علمیۀ قم، مرکز فقاهت راستین، برخاست؛ و برق آسا در سایر حوزه های علمیه و دانشگاهها و در تهران و سایر شهرها قشرهای عظیم ملت را فرا گرفت، و همه را به میدان مبارزه کشید. و در سالهای اخیر که حوادث به دنبال حوادث به وجود آمد؛ و ملت بزرگ با شعار اسلام و فریاد «الله اکبر» و نور ایمان و وحدت کلمه بنیاد پهلوی را از بُن کند. و ملت ما این روز را عزیز می شمارد. و من روز 15 خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام می کنم. و برای بزرگداشت شهدای خویش در این روز بزرگ در مدرسۀ فیضیه به سوگ می نشینم.(690)
12 / 3 / 58
* * *
از همان وقت و جلوتر از آن وقت روحانیون قیام کردند و به دست روحانیون نهضت شروع شد، از قم شروع شد و 15 خرداد یک انعکاسی بود از همان قیام. روحانیت را گرفتند قریب تمام علمای تهران را گرفتند و حبس کردند، و شاید مدتی هم علمای تهران و وعاظ تهران در حبس بودند و بعد بتدریج رها شدند، و از آنجا شروع شد به نهضت و مخالفت. در عین حالی که 15 خرداد مصیبت برای ما بود لکن این موهبت هم خدای تبارک و تعالی، به ما عطا کرد که مردم بیدار شدند و لبیک گفتند به صدای روحانیون. و در همه جا، در همۀ
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 422
مملکت این نهضت شروع کرد و مبدأش از همان 15 خرداد بود، و بعد کم کم تدریجاً ریشه گرفت. و بعد که در این آخری دیگر زیادتر شد و بیشتر شد نهضت مردم، پیشتر رفت نهضت مردم و قیام همگانی شد. بحمدالله ریشۀ اجانب از این مملکت کنده شد.(691)
14 / 3 / 59
* * *
در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام اولین کسانی بوده اند که بر تارک جبین شان خون و شهادت نقش بسته است. کدام انقلاب مردمی ـ اسلامی را سراغ کنیم که در آن حوزه و روحانیت پیش کسوت شهادت نبوده اند و بر بالای دار نرفته اند و اجساد مطهرشان بر سنگفرشهای حوادث خونین به شهادت نایستاده است؟ در 15 خرداد و در حوادث قبل و بعد از پیروزی، شهدای اولین، از کدام قشر بوده اند؟(692)
3 / 12 / 67
* * *
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 423