بخش دوم دورۀ رضاخان

واقعۀ مسجد گوهرشاد

واقعۀ مسجد گوهرشاد

‏ ‏

‏ما می گوییم دولتی که برای پیشرفت کلاه لگنی نیم خوردۀ اجانب‏‎ ‎‏چندین هزار افراد مظلوم کشور را در معبد بزرگ مسلمین و جوار امام‏‎ ‎‏عادل مسلمانان با شصت تیر و سرنیزه سوراخ سوراخ و پاره پاره کند،‏‎ ‎‏این دولتْ دولتِ کفر و ظلم است و اعانت آن عدیل کفر و بدتر از کفر‏‎ ‎‏است.(309)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

‏در همان وقت آنهایی که قیام کردند بر ضد رضا شاه، روحانیون‏‎ ‎‏بودند؛ که یک دفعه مشهد قیام کرد و قضیۀ مسجد گوهرشاد‏‎[1]‎‏ پیش‏‎ ‎


کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 168
‏آمد و قتل عموم، قتل عامی که در مسجد گوهرشاد واقع شد.(310)‏

22 / 2 / 58

*  *  *

‏ ‏

‏یک قیام از خراسان بود، منتها همۀ علما. قضیۀ قیام مسجد گوهرشاد،‏‎ ‎‏تمام علمای خراسان را که در این قیام دخالت داشتند و سرشناس‏‎ ‎‏بودند گرفتند و آوردند تهران و حبس کردند و محاکمه کردند‏‎ ‎‏اینها.(311)‏

30 / 4 / 58

*  *  *

‏ ‏

‏در زمان خود رضا شاه، قتل عام مسجد گوهرشاد را من به خاطر دارم، و‏‎ ‎‏کسانی که به سن من هستند به خاطر دارند که در مسجد و معبد مسلمین‏‎ ‎‏ـ که مرکز اقامه نماز بود، عبادت خدا بود ـ اینها ریختند و یک عده از‏‎ ‎‏مظلومین که برای دادخواهی آنجا مجتمع شده بودند، قتل عام کردند و‏‎ ‎‏از بین بردند. وقتی که او از ایران بیرون رفت؛ یعنی بیرونش کردند،‏‎ ‎‏جواهرات ایران را هر چه توانست در چمدانهای زیاد ریخت و از اینجا‏‎ ‎‏برد، و در بین دریا انگلیسها از او گرفتند و بردند و خوردند.(312)‏

19 / 8 / 58

*  *  *


کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 169
‏دیدیم که همین جانی و همان جانی در ایران چه کردند. آن که آن طور‏‎ ‎‏اظهار اسلامیت می کرد در جوار حضرت رضا چه کرد و چه قتل عامی‏‎ ‎‏کرد در مسجد گوهرشاد و معبد مسلمین.(313)‏

25 / 9 / 58

*  *  *

 

کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 170

  • - رضاخان در سال 1314 ه. ش. فرمان کشف حجاب داد و فرمان وی خشم شدید ملت و اعتراض روحانیون را برانگیخت. آیت الله حاج آقا حسین قمی به حال اعتراض از مشهد به تهران آمد و در جوار حرم حضرت عبدالعظیم منزل کرد. مردم به محض آگاهی از ورود ایشان، از محلات مختلف تهران به سمت حرم حضرت عبدالعظیم شتافتند. اجتماع مردم رضاخان را هراسان کرد و دستور داد که از ورود مردم به حرم جلوگیری کنند و آنجا را به محاصرۀ خود درآورند. خبر محاصره جایگاه آیت الله قمی به مشهد رسید و مردم اجتماع عظیمی در صحن نو حضرت رضا(ع) برپا نمودند که بلافاصله دستور رسید مردم را در صحن به گلوله ببندند. پس از این واقعه، بهلول، واعظ معروف خراسان، از مردم داغدار خواست که در مسجد گوهرشاد جمع شوند. چون خبر این اجتماع بزرگ در شب یکشنبه 21 تیرماه 1314 به رضاخان رسید، به مأموران خود دستور داد به هیچ کس رحم نکنند و مردم را با آتش مسلسل متفرق کنند. مأموران بر روی اجتماع عظیم مردم در مسجد گوهرشاد در حالی که به دعا و مناجات مشغول بودند، آتش گشودند و بی رحمانه پیکر شهدا و حتی مجروحان را در کامیونها ریخته به بیرون شهر بردند و دسته دسته در خندقی دفن کردند.