علل نهضت
جنبش مشروطه بر ضد رژیم بود؛ البته با قبول داشتن رژیم، عدالت می خواسته اند ایجاد کنند.(53)
5 / 4 / 58
* * *
شما تاریخ انقلاب مشروطه را بخوانید و ببینید در انقلاب مشروطه چه بساطی بوده است، چه آن وقتی که انقلاب شد و مشروطه را بپاکرد، با اینکه انقلاب تغییر رژیم سلطنتی نبود، فقط این بود که سلطنت استبدادی یک قدری محدود بشود و روی قوانین مشروطه باشد. شما توجه کنید که در آذربایجان، در تهران، در شمال چقدر جنایات واقع شد و چه قدر کشتار از مردم صالح و از مردم دیگر واقع شد.(54)
19 / 5 / 60
* * *
علمای اسلام در صدر مشروطیت، در مقابل استبداد سیاه ایستادند و
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 33
برای ملت آزادی گرفتند، قوانین جعل کردند، قوانینی که به نفع ملت است، به نفع استقلال کشور است، به نفع اسلام است، قوانین اسلام است؛ این را با خونهای خودشان، با زجرهایی که کشیدند، با بیچارگیهایی که متوجه به آنها شد، گرفتند؛ این آخوندها مرتجع هستند؟... به این متمم قانون اساسی، شما عمل کنید که علمای اسلام در صدر مشروطیت جان دادند برای گرفتن این، و رفع کردن اسارت ملتها؛ شما بنشینید به این قانون اساسی عمل کنید.(55)
26 / 1 / 43
* * *
مشروطیت؛ این نهضت از نجف شروع شد به دست علما. در ایران هم با دست علما بود که آن استبداد سخت که هر کاری می خواهد بکند، هرکس را بکشد... در مقابل این استبداد، علما قیام کردند و یک نهضتی به وجود آوردند. و در صف اول علما بودند که می خواستند بشود، نشد؛ نه اینکه شد. اگر شده بود خوب بود. نتوانستند. خوب وقتی نتوانستند چه بکنند آنها؟ اما بهتر شده از آن وقت ـ از آن وقت که یک مردکه ای هر کاری بکند «لا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَل» ـ از آن وقت بهتر شد. منتها نماسید آنی که می خواستند. خوب، متمم قانون اساسی با زحمت علما درست شد لکن عمل نکردند [به] متمم قانون.(56)
10 / 8 / 56
* * *
در جنبش مشروطیت هم همین طور بود ـ که از روحانیون نجف و ایران شروع شد؛ مردم هم تبعیت کردند و کار را تا آن حدود که توانستند آن وقت انجام دادند و رژیم استبدادی را به مشروطه
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 34
برگرداندند. لکن خوب، نتوانستند مشروطه را آن طور که هست درستش کنند، متحققش کنند. باز همان بساط بود.(57)
30 / 4 / 58
* * *
قانون سابق که در صدر مشروطیت تصویب شده بود به وسیلۀ ملت، ومتمم قانون را، با جدیت مرحوم شیخ فضل الله نوری، به آن ضم کردند و ملت به او رأی دادند.(58)
25 / 3 / 60
* * *
علمای ما در طول تاریخ این طور نبود که منعزل از سیاست باشند. مسأله مشروطیت یک مسأله سیاسی بود و بزرگان علمای ما درش دخالت داشتند، تأسیسش کردند.(59)
2 / 6 / 65
* * *
باعث تعجب و تأسف است که نظام آموزشی کشور اسلامی ایران نسبتی به مرحوم بهبهانی ـ رحمة الله علیه ـ دهد که حتی کسروی با آن سوابق ضداسلامی دربارۀ ایشان نمی دهد. کسرویِ ضد دین پس از تجلیل از آقایان: بهبهانی و طباطبایی دستور بهبهانی و طباطبایی
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 35
به مردم را در پناه بردن به سفارت یک دولت بیگانه رد می کند.(60)
4 / 12 / 67
* * *
کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 36