بخش اول دورۀ قاجاریه

قیام علما علیه سلطۀ انگلیس

قیام علما علیه سلطۀ انگلیس

‏ ‏

‏مرحوم «میرزا محمدتقی شیرازی» بعد از اینکه دیدند عراق در‏‎ ‎‏معرض خطر است ـ که اگر ایشان نبود از بین رفته بود ـ یک کلمه‏‎ ‎‏فرمودند، عرب پشتیبانی کردند؛ مطلب را برگردانید.(50)‏

11 / 9 / 41

*  *  *

‏ ‏

‏در قضیۀ عراق اگر چنانچه این مجاهدات علمای عراق نبود ... پسر‏‎[1]‎‎ ‎‏سید در جنگ کشته شد ـ پسر مرحوم آقاسید محمدکاظم در جنگ‏‎ ‎‏کشته شد. علمای اینجا تفنگ به دوش گرفتند رفتند مقابله. مرحوم‏‎ ‎‏آقای خوانساری ـ آقای آقاسید محمدتقی خوانساری‏‎[2]‎‏ ـ رضوان الله ‏‎ ‎‏علیه ـ به حبس رفت یعنی ‏‏[‏‏انگلیسیها‏‏]‏‏ گرفتند اسیرش کردند. با یک‏‎ ‎‏عدۀ دیگری اسیر کردند و بردند در خارج، که ایشان می فرمود که ما را‏‎ ‎‏می شمردند: یک، دو، سه، چهار، تحویل یک کسی می دادند؛ آن وقت‏‎ ‎‏می گفتند اینها آدم می خورند، اینکه می شماریم برای این است که اینها‏‎ ‎‏آدم خورند! و رعایایی بودند که ـ در جاهایی بودند که ـ آدم می خورند‏‎ ‎‏و ما می شماریم که مبادا شما را بخورند! قضیۀ عراق را میرزای‏‎ ‎


کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 29
‏شیرازی دوم، این شخص عظیم الشأن، این شخص بزرگ، این شخص‏‎ ‎‏عالِیُ المقام در علم و در عمل، این نجات داد عراق را. او حکم جهاد‏‎ ‎‏داد و فرستاد اینها را به ‏‏[‏‏جنگ‏‏]‏‏ و ـ عرض می کنم ـ آن وقت هم تبعیت‏‎ ‎‏می کردند عشایر از علما؛ مثل حالا نبود، تبعیت می کردند. عشایر‏‎ ‎‏آمدند خدمت ایشان و ایشان حکم داد، حکم جهاد داد. جهاد کردند،‏‎ ‎‏کشته دادند، کشته شدند، چه کردند و چه کردند تا مستقل کردند عراق‏‎ ‎‏را. اگر نبود حالا ما اسیر بودیم، حالا ما هم جزو مستعمرۀ انگلستان‏‎ ‎‏بودیم. آن هم با جدیت علما واقع شد.‏

‏     این علمای عراق را که تبعید کردند به ایران، برای مخالفتی بود که‏‎ ‎‏می کردند با دستگاهها. مرحوم آسید ابوالحسن‏‎[3]‎‏ و مرحوم آقای‏‎ ‎‏نائینی‏‎[4]‎‏ و مرحوم شهرستانی‏‎[5]‎‏ و مرحوم خالصی،‏‎[6]‎‏ اینها را که تبعید‏‎ ‎‏کردند از عراق به ایران.(51)‏

10 / 8 / 56

*  *  *

‏ ‏

‏لااقل این صد سال را درست دیده بودند که هر وقت که بنا بود یک‏‎ ‎


کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 30
‏شکستی به ملت بیاید، روحانیت جلویش را می گرفت. یکی شکستی‏‎ ‎‏به کشور بیاید روحانیت جلویش را می گرفت. دیده بودند که در مثلاً‏‎ ‎‏عراق که انگلیسها عراق را آن وقت تقریباً گرفته بودند، آن روحانی‏‎ ‎‏بزرگ مرحوم آقا میرزا محمدتقی جلویش را گرفت و از ‏‏[‏‏دست‏‏]‏‎ ‎‏ایشان گرفت عراق را. استقلال عراق را او می گرفت از آنها.(52)‏

7 / 10 / 58

*  *  *


کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 31

 

کتابتاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 32

  • - آیت الله سید محمد طباطبایی یزدی، فرزند آیت الله محمدکاظم طباطبایی یزدی است. وی از علمای مشهور مقیم عراق بود که بر ضد انگلیسی ها اعلان جهاد داد و خود نیز در این جهاد به شهادت رسید.
  • - آیت الله سیدمحمد تقی خوانساری (1305-1371 ه. ق.) پس از مرحوم آیت الله حائری مرجع تقلید شیعه و از اداره کنندگان حوزۀ علمیه قم بود. وی در عراق علیه مهاجمان انگلیس جنگید.
  • - آیت الله حاج سیدابوالحسن اصفهانی (1277 ـ 1365 ه. ق.) و از شاگردان آخوند ملامحمد کاظم خراسانی و میرزامحمدتقی شیرازی بود و در انقلاب (1320 ه. ق.) عراق جزء رهبران جامعه شیعه بود و یک بار نیز از عراق به ایران تبعید گردید. رساله عملیه وی معروف به صراط النجاة است.
  • - آیت الله میرزا حسین بن عبدالرحیم نائینی 1273 ـ 1355 ه. ق.) از بزرگان فقها و مجتهد بنام نیمه اول قرن چهاردهم هجری است. وی از شاگردان برجسته میرزای شیرازی است و در پیشرفت مشروطیت نقش مهمی داشت و از مراجع ایرانی مقیم عراق بود و پس از انقلاب عراق 1337 ه. ق. به ایران تبعید گردید؛ اما پس از شش ماه به عراق بازگشت و در نجف مقیم گردید. اثر معروف ایشان تنبیه الامة و تنزیه الملّه می باشد.
  • - آیت الله سیدعلی شهرستانی از مجتهدان معروف شیعه در انقلاب (1338 ه. ق.) عراق بود، که پس از انقلاب عراق (1377 ه. ق.) به ایران تبعید گردید.
  • - آیت الله خالصی از علمای شیعه و از رهبران نهضت عراق در برابر انگلستان بود که اول به حجاز و سپس به دلیل اعتراضات علما و مردم به ایران تبعید شد. تألیفات وی عبارت است از: العناوین فی الاصول، مختصرالرسائل و الوصول الی Dکفایة الاصول.