3 - کشف الاسرار.
این اثر در حدود 44 سالگی در پاسخ به رساله «اسرار هزار ساله» علی اکبر حکمی زاده (منتشره در سال 1322 در 38 صفحه) به رشته تحریر درآمد. حکمی زاده در جزوه خویش علاوه بر طرح شبهاتی نسبت به مذهب تشیع و اهانت و تبلیغات سوء علیه روحانیت، درباره مسائل حکومتی اسلام نیز اظهار نظرها و خرده گیرهای نموده بود. امام پس از مشاهده این جزوه انحرافی دو ماه درس های خود را تعطیل نمودند تا در اسرع وقت پاسخی مناسب برای آن فراهم و از حریم روحانیت و تشیع دفاع کنند. کشف الاسرار اولین بار در سال 1323 و چاپ سوم آن در سال 1327 در 334 صفحه توسط کتابفروشی علمیه اسلامیه تهران انجام شده و سپس بارها تجدید چاپ گردید. کتاب فوق از فصل بندی و نظم مشخص در مطالب برخوردار نبوده و ظاهراً به مقتضای مسائلی که در کتاب اسرار هزار ساله نوشته شده پاسخگویی پرداخته است. کتاب کشف الاسرار محتوی مطالب متنوع اعتقادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بوده و در عین حال خیانتهای رضاخان در آن با صراحت بیان شده است. نقدهای حکمی زاده درباره مسائل حکومتی اسلام بناچار امام را که متکفل پاسخ به همه اشکالات او بودند را به وادی مباحث ولایت فقیه و شأن فقها کشانده است. مطالب مربوط به ولایت فقیه را در صفحات 179 تا 192 و 221 تا 224 این کتاب می توان مورد مطالعه قرار داد. ولایت فقیه در عصر غیبت در این کتاب بدون توضیح وافی و پرداختن به فروع مسأله مطرح شده است و حتی با تردید همراه بوده است امام در این زمینه می فرمایند: «ولایت مجتهد که مورد سؤال است از روز اول میان خود مجتهدین مورد بحث بوده؛ هم در اصل داشتن ولایت و نداشتن و هم در حدود ولایت و دامنۀ حکومت او، این یکی از فروع فقهیه است که طرفین دلیلهائی می آورند که عمده آنها احادیثی است که از پیغمبر و امام وارد شده است.» امام با توجه به شرایط
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مأخذشناسی اندیشه سیاسی امامصفحه 22
زمانی و حال و هوای تألیف کتاب و هوچیگریهای نویسنده کتاب اسرار هزار ساله و وضع استثنائی کشور به نظریه نظارت فقها بر قوانین مجلس و حکومت پادشاهان صحه گذاشته تا بلکه از این طریق در حفظ و اجرای دستورات اسلام و نگاه داشتن حکومت از فساد موفق شوند. البته حضرت امام اشاراتی مبنی بر حداقل بودن این نظریه داشته و روایاتی که به شأن مطلوب فقها اشاره دارد را ذکر نموده اند.
این کتاب مجموعاً سند گویایی از ظلم ستیزی و مبارزه با استعمار و افشای چهره رضاخان و عمال او بوده و نشان دهنده عمق تفکر ضد استبدادی و ضد استعماری امام خمینی می باشد.
دربارۀ زمینه های نگارش این کتاب و شخصیت نویسنده کتاب اسرار هزار ساله، نگاه کنید به مقالۀ سید حسین بُدلا با عنوان «کشف الاسرار و زمینه های پیدایش آن» ( مجله کیهان اندیشه سال 69، شماره 29، ص 162).
مشخصات چاپ ها
تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه، 1327، 334 ص.
تهران، انتشارات محمد، بی تا، 334 ص.
قم، انتشارات آزادی، بی تا، 334ص.
ترجمه انگلیسی.
Sayings of the Ayatollah Khomeini: political, philosophical, social, and religious: extracts from three major works by the Ayatollah, Valayate - Faghih (The kingdom of the learned), Kashfol – asrar (The key to mysteries ), Towzihol – Masael. English. New York , Bantam, 1980. 125P. Internet.
ترجمه عنوان: بیانات آیت الله خمینی، سیاسی، فلسفی، اجتماعی و مذهبی به اضافه کتابهای ولایت فقیه، کشف الاسرار و توضیح المسائل.
ترجمه عربی
کشف الاسرار، مقدمه محمد احمد الخطیب، ترجمۀ محمد البنداری، تعلیق سلیم الهلالی. عمان(اردن)، دار عمّار، 1408 ق / 1987 م. 344 ص.
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مأخذشناسی اندیشه سیاسی امامصفحه 23
بررسی و نقدها
الخمینیة و ریثة الحرکات الحاقده و الافکار الفاسدة. ع. تقدیم سعید حوی. اردن (عمان). دار عمار، 1408 ق. 175ص.
این کتاب به بررسی کلامی شیعه از دیدگاه اهل سنت پرداخته و در موارد مختلف با استناد به کلمات امام خمینی در کشف الاسرار آن را از دیدگاه فوق مورد نقد قرار داده است.
مع الخمینی فی کشف الاسرار. ع. احمد کمال شحات. قاهره. مطابع الاهرام التجاریة. 1989م. 286 ص (مصور).
کشف الاسرار. مقدمه محمد احمد الخطیب، ترجمۀ محمد البنداری، تعلیق سلیم الهلالی. عمان (اردن)، دار عمّار، 1408 ق / 1987 م. 344ص.
محشی و مقدمه نویس چاپ عربی به نقد آراء کلامی و سیاسی امام خمینی ُپرداخته اند. غیر از این کتاب، گاهی از موضع دفاع از ملی گرایی عربی و در راستای تهافت شعوبیه به نقد آراء سیاسی و فلسفه سیاسی امام خمینی که در کشف الاسرار مطرح شده، پرداخته اند. نمونۀ آن تحلیلی است که حسن حمید عبید الغرباوی در کتاب الشعوبیة و دورها التخریبی فی مجال العقیدة الاسلامیة (ص 206 به بعد) آورده است.
البته اینگونه بررسی ها چون از پایگاه ناسیونالیسم عربی و ضدیت با شعوب غیر عرب است، خالی از غرض ورزی نیست.
ناآگاهی و پوسیدگی، سیری در نوشته های سید روح الله خمینی، کتاب تحت کشف الاسرار. مرزبان توانگر. لندن، نشر نوآوران، 1369. 157 ص.
نویسنده کتاب را در پنج فصل تبویب نموده است: فصل نخست: شکل کتاب و ُمعرفی نسخه مورد استناد، فصل دوم: منابع کتاب، فصل سوم: نحوه بیان کتاب (بخشی در شکل و قالب)، فصل چهارم: روش استدلال و محتوای کتاب (بحثی در مضمون و معنی)، فصل پنجم: ختام و نتیجه؛ نویسنده به نقدی غیر علمی از کتاب پرداخته و در آن به خطاهای نگارش و دستوری و آوردن لغات عربی در کتاب فارسی پرداخته و از دیدگاه روش شناسی و تحقیقات امروزی به نقد سخنان می پردازد و گاه مطالبی که در شرایط زمانی خود مورد نظر بوده و امروزه مد نظر نیست را با ملاک امروزی و دیدگاه امروز به نقد می کشد.
» Religion and state in khumainis kashf al - asrar « . By V. Martin.
Bulletin of the school of oriental and African Studies, 56 i (1993). P. 34 - 45.
معرفی و توصیف
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مأخذشناسی اندیشه سیاسی امامصفحه 24
«دین و سیاست در کتاب کشف الاسرار امام خمینی». و نیسا مارتین حضور، ش 18 (زمستان 1375)، ص 181.
کتابامام خمینی و حکومت اسلامی: مأخذشناسی اندیشه سیاسی امامصفحه 25