میراث افراد غرق شده، زیر آوار مانده، و ملحق به آن‏ ها

‏‏میراث افراد غرق شده، زیر آوار مانده، و ملحق به آن ها‏

‏‏[سؤال 11219]‏‏ ‏ ‏ 6429‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، احتراماً؛ به عرض عالی‏‎ ‎‏می رسانم:‏

‏‏من مادر یکی از خلبانان شهید هستم. شوهر و یک فرزندم در سال 1349 در‏‎ ‎‏تصادف رانندگی جان خود را از دست دادند. به گفتۀ راننده تریلر آن دو در یک لحظه‏‎ ‎‏از بین رفتند. ما نزد آیت الله‌ مرعشی نجفی و آیت الله‌ خویی رفتیم، ایشان فرمودند:‏‎ ‎‏ارث فرزند به مادر می رسد. نامه و مدرک را به بنیاد شهید بردیم، فرمودند: آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی باید نامه را تأیید کند. لطفاً نظر خود را کتباً ارسال نمایید تا تکلیف‏‎ ‎‏ما هم روشن گردد. به امید پیروزی حق علیه باطل‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثابت است شرعاً که هر دو در یک لحظه مرده اند ارث‏‎ ‎‏فرزند با نداشتن زن و فرزند به مادر می رسد و اگر ثابت نیست تفصیلی‏‎ ‎‏دارد که در رساله مذکور است. ‏

‏‏[سؤال 11220]‏‏ ‏ ‏ 6430‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏عروس و داماد و بچّۀ ایشان در یک حادثه به قتل رسیده اند، از آن مرحومین‏‎ ‎‏مقداری اثاث منقول و غیر منقول مانده است. ورّاث عبارتند از پدر داماد و مادر‏‎ ‎‏عروس که وارث قانونی و درجه یک این دو نفر هستند (با توجه به مسائلی از قبیل‏‎ ‎‏این که داماد با کمک مالی زنش درس خوانده، و تعهّد محضری داده مبنی بر این که ...‏‎ ‎‏سیصد تومان به مادر زنش بپردازد و به تعهّد خودش عمل نکرده) سؤال این است که‏‎ ‎‏آیا طبق اصول شرع اسلام از این ما ترک چیزی به عنوان مهریّه و یک هشتم ما ترک و‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، از مهریّه و جهیزیّه و سایر ما یملک دختر که از جمله آن ارثی‏‎ ‎‏است که از شوهر (در فرض معلوم نبودن تقدیم و تأخیر مرگ زن و شوهر)‏‎ ‎‏برده مادر دختر به مقدار سدس ارث می برد؛ و تفصیل ارث در این قبیل‏‎ ‎‏موارد در رساله مذکور است.‏

‏‏[سؤال 11221]‏‏ ‏ ‏ 6431‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ پسندیده متع الله‌ المسلمین بطول بقائه‏

‏‏پس از عرض سلام امیدواریم که خداوند وجود مبارک شما و کلیه علمای اسلام را‏‎ ‎‏بر سر کافه مسلمین مستدام بدارد. ‏

‏‏شخصی با پسرش که تقریباً 12 سال سن داشته، از دهی حرکت می کند برای وطن‏‎ ‎‏خودشان البته یک مال و چراغ قوه ای هم داشته، وسط راه برف و باد و سرما آن ها را از‏‎ ‎‏بین می برد. موقعی که شخصی از وطن آن ها آمد و رفتند سراغ پسر، تقریباً 100 متر یا‏‎ ‎‏400 متر بالاتر دیدند پسر یک زیراندازی زیر تنه او هست و یک بالاپوش مختصری‏‎ ‎‏روی او و مرده است، کسی نمی داند پسر زودتر مرده است یا پدر، البته مادر این بچه‏‎ ‎‏12 ساله دو نفر اولاد صغیر دارد و پدرش از زوجه دیگرش چهار اولاد کبیر دارد، آیا‏‎ ‎‏این پسر فوت شده ارث می برد از پدر یا خیر؟ تقاضا داریم حکم الله‌ را بیان فرمایید‏‎ ‎‏ذیل ورقه که محل حاجت است.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم باید فرض کنند که پسر در زمان فوت پدر‏‎ ‎‏زنده بوده و از ترکۀ پدر سهم الارث او را برایش مقرر دارند و این سهم‏‎ ‎‏الارث را در فرض مرقوم به مادرش بدهند و اگر پسر دارای مال شخصی‏‎ ‎‏بوده باید دوباره فرض کنند که پدر در زمان فوت پسر زنده بوده و سهم‏‎ ‎‏الارث پدر از ترکۀ پسر را به سایر ورثۀ پدر بدهند.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 3 / 1361‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی الامام آقای خمینی مدّ ظله العالی، روحی فداه‏

‏‏خواهشمند است درباره ارث چند نفر که در یک اتومبیل سواری در یک تصادف‏‎ ‎‏جان خود را از دست داده اند و وقتی که اولین گروه به آن ها رسیده، هیچ کدام زنده‏‎ ‎‏نبوده اند و معلوم نیست که کدام یک زودتر فوت نموده اند توضیح بفرمایید، این افراد‏‎ ‎‏یک آقا و همسرش و فرزندانش و دامادش بوده اند که همگی فوت کرده اند. ‏

‏‏بسمه تعالی، حکم غرقی و مهدوم علیهم را دارد که در رساله ذکر شده‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11223]‏‏ ‏ ‏ 6433‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 11 / 1361‏

‏‏در اثر زلزله ای که در خرداد سال 60 در گلباف کرمان روی داد، از یک خانواده،‏‎ ‎‏یک زن با سه فرزندش را از زیر آوار، مرده بیرون آوردند. از آن زمان تا کنون، بین‏‎ ‎‏شوهر زن مذکوره با دو برادر وی (زن) اختلاف روی داده است که مهریه و ماترک آن‏‎ ‎‏زن چگونه به ارث می رسد. از قراری که گفته اند، اگر از طرف حضرت امام یا دفتر‏‎ ‎‏ایشان، حلّ این مسأله با مُهر ارسال شود، مُقنع طرفین است. والسلام علیکم ورحمة‏‎ ‎‏الله‌ وبرکاته‏

‏‏صورت مسأله مذکور: ‏

‏‏زنی با سه فرزندش در اثر زلزله زیر آوار مرده اند؛ این زن، شوهر و دو برادر دارد؛‏‎ ‎‏مشخّص نیست که مادر، زودتر مرده یا بچه ها. مهریه و ما ترک زن چگونه تقسیم‏‎ ‎‏می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بچه ها مال ندارند و شوهر زن، پدر بچه ها است همۀ مال‏‎ ‎‏زن به شوهر او می رسد و برادران زن حقی در ارثیۀ زن ندارند.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی، رهبر عالی قدر جهان شیعه، حضرت امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله العالی‏

‏‏ضمن عرض سلام، استدعا می شود بیان فرمایید: ‏

‏‏1. زن و شوهری در حادثۀ زلزله سیرج کرمان، در آوار فوت نموده اند که تقدم و‏‎ ‎‏تأخر فوت آن ها معلوم نشده.‏

‏‏بسمه تعالی، به طریقی که در ارث غرقی و مهدوم علیهم مذکور است، باید‏‎ ‎‏در ارث مشارالیهما عمل نمایند.‏

‏‏[سؤال 11225]‏

‏‏2. وارث آن ها به شرح زیر می باشد: زن، فرزند ندارد و فقط برادری دارد با‏‎ ‎‏شوهری که دارای فرزند می باشد از عیال دیگرش. شوهر، فرزند دارد از عیال دیگرش‏‎ ‎‏و از این زن، فرزند ندارد؛ ترکه این زن و شوهر به چه نحوه تقسیم می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، شوهر از ترکه زن، نصف می برد و زن از ترکه‏‎ ‎‏شوهر، ثمن می برد.‏

‏‏3. در خانه چیزهایی از قبیل فرش و لوازم خانگی و لباس و زینت آلات زنانه و پول هست که از حاصل‏‎ ‎‏ملک زن و درآمد شوهر بعد از مصارف و مخارجات روزانه آنان باقی مانده. ناگفته نماند شوهر، آبی هم‏‎ ‎‏داشته که ملک زن از آن مشروب می شده و الآن هم همین ملک از آن مشروب می شود و درآمد ملک‏‎ ‎‏هم با سعی و کوشش شوهر و همچنین درآمدهای دیگر شوهر ـ از کسب و کار ـ به وجود آمده و‏‎ ‎‏مشخص نیست متعلق به کدام یک می باشد؛ چون در حال حیاتشان مشترکاً زندگی می کردند. خواهش‏‎ ‎‏می شود در این مورد هم جواب، مرقوم و به مهر مبارک مزین فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در اموالی که مردد است بین این که مال مرد یا مال زن باشد، باید با قرعه تعیین‏‎ ‎‏شود و اگر اصل شرکت، محرز و مقدار سهم هر یک نامعلوم باشد، باید ورثه زن و مرد در مقدار‏‎ ‎‏مشتبه با هم مصالحه نمایند.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏شوهر و فرزندانم در زلزله کشته شده اند و معلوم نیست آیا فرزندان قبل از پدر‏‎ ‎‏کشته شده اند یا پدر قبل از بچه ها. آیا اموال متوفی (شوهرم) به برادرش تعلق دارد یا به‏‎ ‎‏این جانب و سهم این جانب از اموال شوهرم به چه میزان خواهد بود.‏

‏‏استدعا دارد دستور فرمایند فتوای شرعی امر به صدور فرمایند تا مطابق شرع‏‎ ‎‏مقدس اسلام رفتار شده دعاگو باشم. ‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض شک در تقدّم و تأخر و تقارن موت پدر و بچه ها ترکۀ‏‎ ‎‏پدر به برادرها نمی رسد و به همسر و بچه ها منتقل و از بچه ها به مادرشان‏‎ ‎‏می رسد و در نتیجه تمام ترکه او ملک مادر است که همسر متوفی است.‏

‏‏[سؤال 11227]‏‏ ‏ ‏ 6436‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر معظم و مرجع عالی قدر شیعیان جهان، حضرت امام خمینی،‏‎ ‎‏مدّ ظله العالی، حقیر احتراماً؛ از پیشگاه مقدس آن حضرت، استفتا و استعلام نظر فقهی‏‎ ‎‏و استدعای اظهار عقیدۀ اجتهادی نسبت به مسأله های شرعی می نماید تا حقی از یک‏‎ ‎‏یتیم صغیر ضایع نگردد.‏

‏‏در سال 1352 پدری با دو دختر خود که جز این دو دختر میراث بری ندارد، طی‏‎ ‎‏یک حادثۀ رانندگی به شدت مجروح می شوند. دختر بزرگ که رانندگی اتوبوس را به‏‎ ‎‏عهده داشته ـ بنا به گفتۀ شهود ـ بلافاصله فوت می نماید. (فتوکپی اصل معتبر‏‎ ‎‏شهادت نامۀ یک نفر سرپرستار بیمارستان که تصادفاً به محض وقوع حادثه با‏‎ ‎‏آمبولانس به محل رسیده بود به پیوست تقدیم می گردد). پدر در بیمارستان حین‏‎ ‎‏انتقال به اتاق عمل فوت می نماید و دختر کوچک تر ـ والدۀ یک فرزند صغیر ذکور ـ‏‎ ‎‏پس از یک هفته به رحمت ایزدی می پیوندد. جهت گواهی حصر وراثت و تعیین نحوۀ‏
‏‎

‏‏1. آیا این حادثه از مصادیق هدم یا در ردیف آن هست یا خیر؟ ‏

‏‏2. اگر هدم نباشد و تقدم و تأخر فوت پدر و دختر بزرگ تر مظنون باشد، تکلیف‏‎ ‎‏ارثیۀ باقی مانده از پدر، از چه قرار خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، به طریقه ای که در ارث غرقی و مهدوم علیهم‏‎ ‎‏مذکور است باید عمل شود، به شرط آن که تقدم و تأخر فوت هیچ یک از‏‎ ‎‏پدر و دختر به وجه شرعی ثابت نباشد و در هر یک تقدم و تأخر محتمل‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏[سؤال 11228]‏‏ ‏ ‏ 6437‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، پس از عرض‏‎ ‎‏سلام و تحیت وافر به محضر عظیم الشأن امام خمینی، رهبر مستضعفین جهان،‏‎ ‎‏احتراماً؛ به استحضار می رساند: ‏

‏‏1. بر اثر حملات موشکی لشکریان کفر صدامی به شهرستان دزفول، در آن شب‏‎ ‎‏هولناک تعداد 18 نفر از یک خانواده شهید شدند، که شخص شهید دارای دو زن بوده‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، چنانچه تقدّم و تأخّر موت کسانی که در حملۀ مذکور شهید‏‎ ‎‏شده اند معلوم نباشد، باید موت هر یک را قبل از دیگران فرض کرد و تمام‏‎ ‎‏مال او را بین ورثۀ موجود و آن ها که با او شهید شده اند تقسیم نمود و سهم‏‎ ‎‏آن ها [را‏‎ ‎‏]که شهید شده اند، به ورثۀ آن ها داد.‏

‏‏[سؤال 11229]‏

‏‏2. از زن دوم، قدری طلا باقیمانده؛ آیا این فقط به دخترهای خود زن شهید‏‎ ‎‏می رسد، یا به دخترهای زن اولی هم می رسد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض معلوم نبودن تقدم و تأخّر موت زن باید طلا و سایر‏‎ ‎‏اموال او را بین ورثه که از آن ها، شوهر شهید او است تقسیم نموده، و سهم‏‎ ‎‏شوهر شهید، بین ورثۀ موجود که از آن جمله دو دختر زن دیگر او است‏‎ ‎‏تقسیم شود.‏

‏‏3. احتمالاً امکان دارد نماز و روزه هم برگردن زن شهیده باشد؛ با توجه به این که این شخص شهید،‏‎ ‎‏وصیت نامه ندارد و معلوم نیست مهریۀ زن ها را داده یا نه، تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه به طریق شرعی ادای مهر زن ها ثابت نباشد، باید آن را مثل سایر دیون،‏‎ ‎‏قبل از تقسیم ارث شهید به ورثه حین موت زن ها پرداخت نمود.‏

‏‏[سؤال 11230]‏‏ ‏ ‏ 6438‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 12 / 1361‏

‏‏خدمت ریاست محترم دفتر امام خمینی قم، قسمت مسائل شرعی ‏

‏‏به عرض می رساند: در تاریخ 8 / 6 / 61 دختر و داماد این جانب در دریای شمال‏‎ ‎‏(رامسر ـ چابکسر) غرق شده اند. طبق گفتۀ مادر شوهر و دو برادر و زن برادرشوهر که‏‎ ‎‏همراه آن ها بوده اند، زن و شوهر با هم به دریا می روند. بعد از ساعتی جنازۀ شوهر‏
‏‎

‏‏خواهشمند است درباره داد و ستد و مهریه و جهیزیه و آنچه که شرعاً به عروس‏‎ ‎‏تعلق می گیرد، مرقوم فرمایید. ‏

‏‏1. آیا نماز و روزه آن ها واجب است؟ به چه کسی باید مراجعه کرد؟ گردن خانوادۀ‏‎ ‎‏عروس است یا داماد؟ (البته در خانواده خودشان زندگی می کردند).‏

‏‏2. یک جلد کلام الله‌ مجید آینه شمعدان که در عقدنامه قید شده است از چه کسی‏‎ ‎‏می باشد؟‏

‏‏3. مهریه، در صورتی که زن و شوهر دارای اولادی نمی باشند و داماد، صاحب‏‎ ‎‏مغازه و خانه از خودش بوده است. ‏

‏‏4. ساعت، انگشتری، گوشواره، پیراهن، که قبل از عقد به عروس داده شده. ‏

‏‏5. مقداری طلا که خانواده داماد بعد از عقد به عروس داده اند. ‏

‏‏6. مقداری طلا که خانواده عروس به داماد داده اند. ‏

‏‏7. چشم روشنی که فامیل عروس برای آن ها برده اند. ‏

‏‏8. جهیزیۀ عروس که همراه خود به خانۀ داماد برده است. ضمناً شیربها از داماد‏‎ ‎‏گرفته نشده است.‏

‏‏بسمه تعالی، مهریه و جهیزیه از ترکه زن محسوب است و همچنین آنچه از‏‎ ‎‏طرف شوهر یا دیگران به او تملیک شده است و آنچه از طرف اقوام زن به‏
‏‎

‏‏[سؤال 11231]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6434‏

‏‏3. در خانه چیزهایی از قبیل فرش و لوازم خانگی و لباس و زینت آلات زنانه و‏‎ ‎‏پول هست که از حاصل ملک زن و درآمد شوهر بعد از مصارف و مخارجات روزانه‏‎ ‎‏آنان باقی مانده ناگفته نماند شوهر، آبی هم داشته که ملک زن از آن مشروب می شده و‏‎ ‎‏الآن هم همین ملک از آن مشروب می شود و درآمد ملک هم با سعی و کوشش شوهر‏‎ ‎‏و همچنین درآمدهای دیگر شوهر ـ از کسب و کار ـ به وجود آمده و مشخص نیست‏‎ ‎‏متعلق به کدام یک می باشد؛ چون در حال حیاتشان مشترکاً زندگی می کردند. خواهش‏‎ ‎‏می شود در این مورد هم جواب، مرقوم و به مهر مبارک مزین فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در اموالی که مردد است بین این که مال مرد یا مال زن باشد،‏‎ ‎‏باید با قرعه تعیین شود و اگر اصل شرکت، محرز و مقدار سهم هر یک‏‎ ‎‏نامعلوم باشد، باید ورثه زن و مرد در مقدار مشتبه با هم مصالحه نمایند.‏

‏‎ ‎

‏‎