حق حضانت فرزند بعد از فوت پدر
[سؤال 10820] 6135
بسمه تعالی
آیا همسر شهید می تواند برای همیشه اولاد شهید را پیش خود نگه دارد یا نه؟
بسمه تعالی، حقّ حضانت فرزندی که پدرش از دنیا رفته تا زمان بلوغ با مادر است.
[سؤال 10821] 6136
بسمه تعالی 19 / 12 / 1361
درود به رهبر کبیر انقلاب، امام امت بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، خمینی بت شکن، محترماً این جانب در تاریخ 2 / 2 / 61 ازدواج نموده و پس از دو ماه، شوهرم به اتفاق چند تن از دوستان خود به مشهد رفته و در آن جا به علت مصرف زیاد از حد مواد مخدر فوت نموده است.
من هم در آن زمان حامله بودم و چون نمی خواستم این طفل معصوم را از طریق کورتاژ از بین برده و گناهی کرده باشم بچه را نگه داشتم و یک ماه دیگر وضع حمل خواهم نمود، از شما خواهشمندم که وضع مرا در مورد این بچه روشن کنید، خانواده شوهرم صلاحیت اخلاقی ندارند و حتی نمی توانم آنچه از این خانواده در این مدت دیده ام به روی کاغذ بیاورم و از نظر اسلام درست نیست که بچه در دامن آن خانواده پرورش یابد و این وصلت هم که انجام شد بر اثر یک سری اشتباهات پدر و مادر بوده است. در این مدت در خانۀ پدرم هستم و هیچ گونه خرجی یا کمک از طرف ولیّ شوهرم ندارم و خودم می خواهم بچه را با تربیت بهینه اسلامی و البته با اجازۀ قانون، تحویل جامعه بدهم و چون خودم در یک خانوادۀ مذهبی بزرگ شده ام می خواهم که این طفل هم با تربیت اسلامی پرورش یابد. من اول از خدا، بعد از شما کمک
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 367
می خواهم که مرا از بلاتکلیفی نجات دهید.
بسمه تعالی، طفلی که پدر ندارد حق حضانت و تربیت او تا زمان بالغ شدنش با مادر است.
[سؤال 10822] ----> 6138
4. در چه صورت عدم صلاحیت مادر در نگهداری فرزند و در چه صورت عدم صلاحیت پدر شهید در قیمومیت بچه اثبات می شود؟
بسمه تعالی، مربوط به تشخیص مسئولین ذی ربط است.
[سؤال 10823] 6137
بسمه تعالی
شوهر این جانب در سال 1357 به دست مزدوران رژیم طاغوت به شهادت رسیده و از ایشان پسری به یادگار مانده است. اکنون با توجّه به مشکلاتی که در زندگی وجود دارد من نمی توانم تنها زندگی کنم، و در خانۀ پدری، زندگی آن چنان که باید نمی تواند برای من و بچه ام مفید باشد، لذا تصمیم گرفتم با توجّه به پیام امام (دربارۀ ازدواج) ازدواج کنم. اکنون چند سؤال دارم:
1. در صورت ازدواج تکلیف بچّۀ ما چیست؟ آیا می توانم بچه ام را با خود ببرم یا این که باید نزد پدر بزرگش باشد.
2. ارثی که از شوهرم به جا مانده است. اکنون همه ما یعنی من، بچه ام و خانواده پدری شوهرم در ساختمانی که متعلق به شوهرم می باشد زندگی می کنیم و از تمام وسایل زندگی مشترکمان اکنون استفاده می شود. آیا صحیح است یا خیر؟ من چون خودم آموزگار بوده ام، از روزی که با هم ازدواج کرده ایم تمامی حقوقم را با حقوق شوهرم روی هم گذاشته و خرج زندگیمان کرده ایم و اکنون که او شهید شده تمامی اموال جزو ارث او به حساب می آید. وضعیت من در این جا چگونه است؟ اگر بخواهم از آن خانه بروم حق دارم چیزی از آن خانه با خودم ببرم یا خیر، نمی توانم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 368
چیزی بردارم؟ اگر می توانم به چه صورت است؟
خواهشمندم جواب نامۀ مرا خارج از نوبت بدهید؛ چون در موقعیتی قرار دارم که می خواهم هرچه زودتر نظر امام عزیز را در این موارد بدانم. به امید این که قبل از تعطیلات نوروزی جواب به دستم برسد. باز هم خواهش می کنم قبل از این که تصمیمی بگیرم جواب را بنویسید.
در ضمن احسان (فرزندم) از دور، دست آن پدر عزیزش را می بوسد؛ زیرا که او را به جای پدرش گذاشته است. لطفاً سلام او را به اماممان برسانید.
بسمه تعالی، شما می توانید طبق موازین شرعی و مقررات دولت اسلامی ازدواج نمایید و نگهداری بچه بعد از رحلت پدر، حق مادر است تا بلوغ او. و آنچه از اموال که مال شما است جایز است در آن تصرف نمایید. و اموال شهید باید بین ورثه تقسیم شود و تصرف در مال مشترک بین صغیر و سایر ورثه باید زیر نظر قیم شرعی و مراعات مصلحت صغیر باشد.
[سؤال 10824] ----> 6129
2. در صورتی که پدر طفل شهید شده باشد، و جد ـ به عنوان یادگار شهید ـ می خواهد این طفل را مجاناً نگهداری کند، بلکه حاضر هم هست مبلغی در مقابل حق الحضانه بدهد.
مادر هم مدت پنج ماه است که از این محل رفته، و بچه را به جد داده است. آیا چنین عملی جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 10825] ----> 6411
3. بعد از زایمان، همسرش می تواند برای همیشه اولاد شهید را پیش خود نگهدارد یا نه؟
بسمه تعالی، حق حضانت فرزند بی پدر تا زمان بلوغ با مادر است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 369
[سؤال 10826] 6138
بسمه تعالی
با عرض ادب؛ محترمانه از حضرت عالی خواهشمندم پاسخ سؤالات زیر را مرقوم بفرمایید:
1. آیا همسر یک شهید نمی تواند محل و احیاناً شهرستانی را که خود مناسب می داند برای سکونت خود و فرزندش برگزیند و حتماً باید پدر شهید در این امر مداخله داشته باشد؟ (باتوجه به این که ولیّ قهری فرزند، پدر شهید است).
2. آیا قانون شرعی و عرفی در این زمینه وجود دارد که پدر شهید باید حتماً دو روز در هفته فرزند شهید را ملاقات کند و احیاناً اگر همسر شهید خواست که یک هفته یا بیشتر به مسافرت برود حتماً باید با اطلاع و صلاحدید پدر شهید باشد؟
بسمه تعالی، 1 و 2. حق تربیت و نگهداری بچه در فرض سؤال مربوط به مادر است و جد در این امر دخالتی ندارد.
3. حدود وظایف و اختیارات پدر شهید چقدر است؟ و آیا پدر شهید می تواند در امور زندگی همسر شهید دخالت کند و همسر شهید باید در امور زندگی با او مشورت کند؟
بسمه تعالی، ولایت بر صغیر و امور مالی او با جد پدری است.
4. در چه صورت عدم صلاحیت مادر در نگهداری فرزند و در چه صورت عدم صلاحیت پدر شهید در قیمومیت بچه اثبات می شود؟
بسمه تعالی، مربوط به تشخیص مسئولین ذی ربط است.
5. شهید از خود اموالی بر جای گذاشته و در ضمن مقداری هم مقروض است؛ آیا این اموال (که شامل مقداری وسایل زندگی و یک اتومبیل است) به ورثه تعلق می گیرد یا باید به فروش برسد و قرضش ادا شود؟
بسمه تعالی، اول باید قرض او از اموالش ادا شود و اگر وصیتی کرده به آن عمل شود و آنچه باقی بماند به ورثه می رسد.
در پایان سلامتی و طول عمر آن رهبر عزیز را از درگاه خداوند متعال خواهانم و خواهشمندم در این مورد مرا راهنمایی فرمایید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 370
[سؤال 10827] 6139
بسمه تعالی
تهران، مسئول دفتر امام، سلام علیکم
شخصی در ارتش مشغول خدمت بوده و در موقع جنگ شهید شده است. بعد از فوت آن شخص، از طرف دولت مقدار دویست هزار تومان به خانواده آن شخص می دهند. او دارای دو فرزند می باشد و هر دو صغیر می باشند و این بچه ها دارای جد و مادر هستند. اولاً نگهداری بچه ها به عهدۀ چه شخصی می باشد؟ و در ثانی، مادر بچه ها می تواند از این پول سهمی ببرد؟
آیا وقتی که زن شوهر کرد، تکلیف بچه های صغیر به چه صورت است؟ در صورتی که جد پدری در قید حیات باشد. تعیین تکلیف این فرزندان و اموال آن ها با کدام نهاد یا سازمان است؟ آیا جد بزرگ بچه ها می تواند برای دیدن بچه ها مراجعه کند یا حق ندارد؟ من الله التوفیق
بسمه تعالی، مبلغ مزبور، تابع مقررات ارتش جمهوری اسلامی است و به کسی تعلق می گیرد که ارتش طبق مقررات به او می دهد و حق حضانت صغار تا بالغ شوند با مادر ـ در فرض سؤال ـ است و با شوهر نمودن زن، حق حضانت وی در فرض سؤال، ساقط نمی شود.
[سؤال 10828] 6140
بسمه تعالی 20 / 7 / 1361
خدمت رهبر انقلاب، حضرت امام خمینی، حامی مستضعفان
پس از عرض سلام و درخواست طول عمر و صحت و سلامت برای آن رهبر محبوب که همیشه حامی مستضعفان بوده و هستید.
به استحضار می رساند: این جانب، مادر شهیدی که در مهر ماه سال قبل در جبهۀ جنگ خوزستان به افتخار شهادت نایل آمده هستم. موقعی که فرزندم به درجۀ رفیع
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 371
شهادت نایل آمد متأهل بود و از او یک فرزند پسر که حالیه چهار ساله می باشد باقیمانده که این بچه به وسیلۀ مادرش نگهداری می شد، ولیکن شهید مذکور طبق وصیت نامه ای که فتوکپی آن ضمیمه است وصیت نموده چنانچه به شهادت رسید و همسرش شوهر اختیار کرد، فرزندش به وسیلۀ پدر و مادر شهید نگهداری شود و چون همسر شهید مذکور، بعد از گذشت شش ماه از فوت شوهرش و بدون اطلاع بنیاد شهید، با شخصی، شوهر نموده و از آن جایی که شوهر ایشان صلاحیت اخلاقی و اسلامی ندارد و با توجه به این که خود شهید هم وصیت نموده که در صورت شوهر کردن همسرم نگهداری فرزندم به عهدۀ پدر و مادرم باشد ـ که فتوکپی وصیت نامه ضمیمه می باشد ـ دستور فرمایید: بچۀ فرزندم که اکنون چهار ساله و پسر و تنها یادگار آن شهید می باشد، به این جانب مادر شهید تحویل نمایند تا بتوانم تحت سرپرستی پدر شهید و به خواست خداوند متعال در راه خط امام امت و مکتب مقدس اسلام، او را بزرگ نموده و به ثمر برسانم، تا ان شاء الله در آینده فردی مفید و مؤثر برای کشور اسلامی ایران باشد. اجرکم الی الله
بسمه تعالی، در فرض مسأله، حق حضانت و سرپرستی طفل با مادر است و نمی توانند طفل را از او بگیرند و وصیت در این جهت، اثر ندارد؛ ولی ولایت، با جد پدری طفل است.
[سؤال 10829] 6141
بسمه تعالی 17 / 11 / 1361
قم، محضر مبارک نمایندۀ امام خمینی، دامت برکاته
به استحضار می رسانم حقیر اهل و ساکن استان اصفهان می باشم و موضوع سؤال حقیر فرزند این جانب است که در جبهه جنگ حق علیه باطل، به شهادت رسیده است. طبق آیه قرآن کُتِبَ عَلَیْکُمْ إذَا حَضَرَ أحَدَکُمُ الْمَوْتُ إن تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَةُ و مسائل رساله نوین امام وصیت از نظر قرآن و شریعت حائز اهمیت بوده و لازم الاجرا است. و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 372
نیز بعد از پدر، قیمومیت اولاد صغار، با جد پدری می باشد. اینک با توجه به وصیت نامۀ فرزند شهیدم، و دو مکان بودن حقیر و عیال فرزندم ـ که در محل سکونت حقیر نمی باشد ـ و ممکن است دو نفر صغیرهای بنده لاابالی و بی بند و بار عمل آیند مستدعی است حکم شرعی آن را جاری فرمایید. إنَّ الله لاَ یُضِیعُ أجْرَ الْمُحْسِنِینَ.
بسمه تعالی، ولایت بر اطفال صغیر متوفی با جدّ پدری است، ولی حق حضانت و تربیت با مادر است با شرایط مذکوره در رسالۀ عملیه؛ و نمی توانند بچه ها را تا زمانی که مادر حق حضانت دارد، از او بگیرند.
[سؤال 10830] ----> 6411
4. آیا بعد از زایمان اگر نخواهد می تواند بچۀ شهید را همان موقع تحویل وکیل بچه بدهد یا نه؟
بسمه تعالی، می تواند پرستاری فرزند را به اولیای شرعی او واگذار کند.
[سؤال 10831] 6142
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر و زعیم عالی قدر و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و امام عظیم الشأن، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام
داماد این جانب فوت کرده است و دارای دو بچه که یکی پسر دو ساله و یکی هم دختر سه ساله است می باشد. برادرهای دامادم که عموی بچه ها می باشند، می خواهند بچه ها را از دختر بنده بگیرند. ضمناً مادر بچه ها تعهد می کند که کاملاً سرپرستی بچه ها را عهده دار باشد. آیا در این صورت عموهای بچه ها حق جدا کردن بچه ها را از مادرشان دارند یا این که باید پیش مادرشان باشند؟
بسمه تعالی، عموها حق ندارند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 373
[سؤال 10832] 6143
بسمه تعالی 7 / 9 / 1361
محضر مبارک حجت الاسلام جناب آقای رسولی، پس از اهدای سلام، به عرض می رساند:
این جانب مدت نه ماه می گذرد که فرزندم در جبهۀ شوش در حملۀ فتح المبین شهید شد و فرزند شهیدم دارای یک دختر بچۀ چهار ساله می باشد. مدت شش ماه از شهادت فرزندم گذشت که همسر فرزندم در شهرستان ـ که تا روستای محل سکونت ما قریب پانزده فرسخ فاصله است ـ عروس شده و دختر بچه را پهلوی خود برده است و چون تنها یادگار فرزندم همین یک دختر بچه می باشد و فرزند دیگری ندارد و همین بچه، انیس دلم می باشد می خواهم او را پهلوی خود نگاه دارم، ولی مادر او ممانعت می نماید. خواهشمند است شرعاً و عرفاً جواب این مسأله را بدهید که آیا بچۀ مذکور به این جانب که پدر بزرگش می باشم تعلق می گیرد و می توانم او را پهلوی خود نگهدارم یا نه؟
بسمه تعالی، حق حضانت فرزند شهید با مادر فرزند است و جدّ نمی تواند فرزند را از مادر بگیرد.
[سؤال 10833] 6144
بسمه تعالی
شوهرم با شهادتش مرا با کودکی 9 ماهه، تنها گذاشت الآن فرزندم یک سال و سه ماه دارد و من با پسرم، در خانۀ پدریم زندگی می کنیم. نکته ای که خواستم خدمتتان عرض کنم و مشکل اساسی من است این که دادگاه قیمومیت پسرم را به من نداده است؛ به دلیل این که جد پدری او زنده است، با وجودی که خیلی پیر است و از لحاظ اخلاقی نیز، صلاحیت تربیت او را ندارد و دادگاه گفته که اگر ازدواج کنم، قانوناً نمی توانم فرزندم را نگهداری کنم و باید از او جدا شوم، در حالی که نمی توانم دوری
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 374
پسرم را، یک لحظه تحمل کنم. از طرفی، بعد از عده دو، سه خواستگار برایم آمده که پاسدار بوده اند. ولی به خاطر این که مبادا از پسرم جدا شوم، به آن ها جواب رد داده ام و از طرف دیگر نیز، احساس می کنم که نمی توانم به این وضع ادامه دهم و باید ازدواج کنم. اما می ترسم که فرزندم را از من بگیرند و بارها خانواده پدریش اظهار کرده اند که اگر ازدواج کنم او را از من خواهند گرفت و مشکل دیگری که دارم حرف ها و تهمت های مردم است، که اغلب پشت سر بیوه زنان جوانی که ازدواج می کنند، می زنند. با وجود این مشکلات، آیا وظیفۀ شرعی من ایجاب می کند ازدواج کنم یا نه؟ و آیا چاره ای هست که در صورت ازدواج، سرپرستی فرزندم را نیز به عهده بگیرم، یا این که باید فراق فرزند را بکشم، یا سوز تنهایی را؟ حالا از شما امام امت ـ که از همه کس بهتر و دلسوزتر نسبت به ما خانوادۀ شهدا هستید ـ تقاضای کمک می کنم. امیدوارم که خداوند سایه شما را از سر اسلام و مسلمین کوتاه ننماید.
خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار
بسمه تعالی، شما ازدواج کنید و پسر خود را به خدا بسپارید. و جد پدری حق ندارد پسر را تا زمان بلوغ از شما بگیرد.
[سؤال 10834] 6145
بسمه تعالی 21 / 12 / 1361
قم، دفتر محترم حضرت امام خمینی، پس از عرض سلام و آرزوی تأییدات و طول عمر برای رهبر کبیر انقلاب و امت شهیدپرور، خواهشمند است بنده را راهنمایی نمایید.
طبق مسأله ای که در جلد دوم تحریر، مسأله شمارۀ 17 و ماده 1171 قانون جمهوری اسلامی وجود دارد، اگر در خانواده ای سرپرست خانواده (یعنی شوهر) فوت نماید، اولاد او آیا به مادرش تعلق می گیرد یا پدر بزرگ آن فرزند که پدرش فوت نموده؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 375
به امید پیروزی های لشکر اسلام علیه کفر جهانی و نابودی دشمنان اسلام
بسمه تعالی، حق حضانت و تربیت اطفال، با مادر، و ولایت بر آن ها با جدّ پدری است، ولی نمی تواند اطفال را از مادر بگیرد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 9صفحه 376