قانون واگذاری اراضی موات شهری و مقررات دولتی در باب زمین
[سؤال 12331] 7124
بسمه تعالی 21 / 11 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله، سلام علیکم
احتراماً؛ مشخص فرمایید: آیا می توان زمین های توقیفی ـ که هنوز تکلیفشان مشخص نشده است ـ را فقط برای یک کشت به واجدین شرایط واگذار نمود؟ متذکر می شود، چنانچه این گونه اراضی برای کشت واگذار نشود، بلاکشت خواهد ماند.
بسمه تعالی، باید در مورد سؤال به مسئولین امر در دولت اسلامی مراجعه شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 524
[سؤال 12332] 7125
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، پس از ابلاغ سلام، معروض می دارد:
1. قطعه زمینی است به مساحت یک هکتار که مدت هفتاد سال است که در آن زراعت برنج و غیره می نمودم و محل درآمد خانوادگی این جانب و شوهرم بوده و دولت سابق زمین مذکور را به عنوان شهرک سازی غصب و اطراف آن را دیوار کشیده. با توجه به این که اشجار موجود آن را با بولدوزر با خاک یکسان کردند و اکنون که شوهرم که تنها نان آورم بوده، حدود یک سال است فوت نموده و راه درآمدی جز این ندارم و در بهار امسال می خواهم ان شاء الله در آن کشت و زرع نمایم. آیا از نظر شرعی می توانم زمین مذکور را کشت نموده یا خیر؟ لطفاً جواب آن را در ذیل مرقوم دارید.
بسمه تعالی، اگر به وجه شرعی، از قبیل احیا یا خرید یا ارث، مالک زمین شده اید و یا از مالک آن در اجارۀ شما باشد، می توانید با مراعات مقررات دولت اسلامی، در آن کشاورزی کنید.
[سؤال 12333]
2. در حدود پنج سال قبل از جمله زمین هایی که دولت و شهرداری به کارمندان واگذار می کرد، قطعه ای نیز به مبلغ 6300 تومان، به این جانب که کارمند بودم، واگذار نمود که در سال گذشته به علت انتقال از آن شهر به محل دیگر؛ به مبلغ 150 هزار تومان فروختم. آیا می توانم از این پول برای تهیۀ خانه و مسکن برای خود استفاده کنم؟
بسمه تعالی، اگر از زمین هایی است که دولت حق واگذاری آن را داشته است، مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 525
[سؤال 12334] 7126
بسمه تعالی 20 / 3 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
به استحضار می رساند: کسی که ملک را زرخرید نموده، هم زمین زراعی دارد و هم زمین مرتعی؛ آیا کسی دیگر می تواند در زمین زراعی یا مرتعی آن، بدون اجازۀ مالک تصرّف نماید. جواب مسأله محل حاجت است، بیان فرمایند. کمال تشکر است.
بسمه تعالی، رسیدگی امر زمین، به دولت جمهوری اسلامی واگذار است.
[سؤال 12335] 7127
بسمه تعالی 13 / 8 / 1361
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله الشریف علی رؤوس الانام
چون مبتلابه است، مستدعی است بیان فرمایند که آیا املاکی که طاغوت به زارعین داده است، ملک مالکین اولیه است، یا زارعین می توانند تصرفات مالکانه داشته باشند؟ أیّدکم الله تعالی بتأییداته السامیه
بسمه تعالی، اگر مالک شرعی برای آن نمی شناسد، تصرفات اشکال ندارد و رسیدگی به وضع زمین، با دولت اسلامی است.
[سؤال 12336] 7128
بسمه تعالی 7 / 7 / 1361
محضر زعیم عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب و امام امت، سلام عرض می کنم.
با عرض معذرت، خواهش می کنم سؤالات زیر را جواب بفرمایید:
اولاً، مردی هستم سی و چهار ساله، دارای شش سر عایله، بیست سال در تهران، کارگر و هشت سال است که کارمند دولت می باشم. در این مملکت زمین و خانه ندارم. مستأجر بودم، به جرم این که بچه دار هستم، جوابم کردند و هر کجا رفتم، خانه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 526
به بچه دار اجاره نمی دهند. چهار ماه گشتم اگر هم می دهند در ماه سه هزار تومان کرایه می خواهند، در صورتی که حقوق بنده 30124 ریال می باشد و مادر پیری دارم که در ده مستأجر می باشد. از روی ناچاری رفتم از آن زمین هایی که زمان انقلاب مردم گرفته و ساخته اند، خریدم. صاحب خانه جزء فراری ها است. من هم به قصد تصرف نگرفته ام، دولت هر تصمیمی بگیرد تابع هستم.
1. آیا در این خانه، نماز و روزۀ من و مهمان قبول است یا نه؟ اگر نیست چه بکنم؟ پول هم ندارم.
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، در حد ضرورت تا دولت رسیدگی نماید، می توانید استفاده نمایید.
2. خواهری در ده دارم که دستش کج است تکلیف من دربارۀ او چیست؟
بسمه تعالی، با مراعات شرایط مقرره اورا ارشاد و نهی از منکر نمایید.
[سؤال 12337] 7129
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی، ضمن درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب
این جانب چون مقلد امام می باشم می خواهم بنده را راهنمایی کنید که زمینی در روستای گهواره دارم که ملک شخصی پدرم می باشد، تمام روستا فاقد سند ثبتی است و زمین من هم سند ثبتی ندارد زمین مزبور به چه کسی تعلق دارد؟ دستورات لازم کتباً به این جانب اعلام فرمایید.
بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین موکول به دولت اسلامی است.
[سؤال 12338] 7130
بسمه تعالی
حضرت آیت الله العظمی نایب الامام، الامام خمینی، متع الله المسلمین بطول بقائه
مستدعی است رأی مبارک را در مورد مسأله مرحمت فرمایید، محل حاجت
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 527
بسیاری از کشاورزان و روستاییان می باشد.
اراضی کشاورزی حدود سی سال تحت کشت می باشد، زمان ارباب رعیتی ارباب، ده یک به عنوان بریجه گرفته، شاهد هم وجود دارد. از سال چهل و شش تا پنجاه به عللی تعطیل شد بعداً تحت کشت قرار گرفت، فعلاً تحت کشت می باشد. ضمناً مرسوم است چند عدد درخت را از بین نمی برند باقی می گذارند برای هیزم، آیا صرف وجود چند درخت دلیل آن است که جنگلبانی زمین را بازداشت کند یا خیر؟
بسمه تعالی، مربوط به مقامات مسئول در حکومت اسلامی است.
[سؤال 12339] 7131
پاسخ استفتا: [نقل از صحیفه امام، ج 17، ص 302 ]
زمان: 20 بهمن 1361 / 25 ربیع الثانی 1403
مکان: تهران، جماران
موضوع: قانون واگذاری اراضی موات شهری به وزارت مسکن
سؤال کننده: گنابادی، محمد شهاب (وزیر مسکن و شهرسازی)
[... مستحضر هستید به لحاظ محرومیت اکثر خانواده ها از سرپناه و مسکن با استفاده از عناوین ثانویۀ قانون اراضی شهری پس از مصوبۀ شورای انقلاب اسلامی در خصوص لغو مالکیت اراضی موات شهری به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای محترم نگهبان رسید که طبق آن اراضی موات شهری که از لحاظ مقدار قابل توجه نیستند در اختیار وزارت مسکن و شهرسازی قرار می گیرد و زمین های بایر شهری برای رفع نیاز مسکن مردم از حد نصاب معینی بالاتر فقط قابل فروش به دولت و شهرداری است و وزارت مسکن و شهرسازی این گونه اراضی را در حد نیاز طبق قانون به قیمت منطقه ای خریداری و به خانواده های بی مسکن یا برای مصارف عمومی واگذار می نماید.
ضمناً طبق قانون مذکور کلیۀ وزارتخانه ها و بانک ها و کلیۀ مؤسساتی که مشمول
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 528
حکم مستلزم ذکر نام آن هاست و بنیادها ـ بنیاد مستضعفان ـ بنیاد مسکن و ... زمین های مازاد بر نیاز تأسیسات و اداری خود را بایستی به وزارت مسکن تحویل دهند تا به مصارف عمومی و تأمین مسکن مردم برسد. لکن اولاً اکثر ارگان ها و یا بانک ها و بنیادها علی رغم بخشنامه های مکرر نخست وزیری از تحویل اراضی خودداری می نمایند؛ ثانیاً برخی از روحانیون و ارگان ها نسبت به تملک اراضی مذکور برای واگذاری به مردم جهت احداث مسکن برداشت های متفاوت داشته و در شرعی بودن آن تردید می نمایند و در نتیجه اجرای قانون مذکور دچار مشکلات فراوان شده و امکان تعطیل اجرای آن که نتایج وخیمی در وضع زمین و مسکن و اقتصاد خواهد داشت وجود دارد. مستدعی است در این خصوص راهنمایی و ارشاد فرمایند.
... محمد شهاب گنابادی]
بسمه تعالی، آنچه را مجلس شورای اسلامی تصویب نموده و به تأیید شورای نگهبان رسیده، هم شرعی است و هم قانونی می باشد.
روح الله الموسوی الخمینی
[سؤال 12340] 7132
بسمه تعالی
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
با عرض سلام بر امام عصر(عج) و نایب برحقش؛ مرقوم بفرمایید:
1. اگر کسی جهت ساختن مسکن، رضایت صاحب زمین را جلب کند و آن را بخرد (لازم به تذکر است که از صاحب اصلی، آن را بخرد، نه سازمان عمران اراضی یا بنیاد مسکن) از نظر شرعی حضرت امام چه امر می فرمایند؟
بسمه تعالی، باید مقررات دولت اسلامی در این باره مراعات شود.
2. شخصی است که دو سال روزۀ جمع بر گردن دارد و در حال حاضر توبه کرده (لازم به تذکر است که این شخص در این مدت، مسلمان بوده و الآن نیز هست)، نظر مبارک حضرت امام در مورد حکم این
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 529
مسأله و قضای روزه ها چیست؟ و همچنین در مورد پنج سال روزۀ غیر جمع نظر مبارک ایشان چیست؟
بسمه تعالی، منظور از روزۀ جمع، ظاهر نیست؛ اگر روزه ای را افطار کرده اید باید قضای آن را به جا آورید و چنانچه عمداً و بدون عذر افطار نموده اید علاوه بر قضا، باید کفاره هم بدهید و کفارۀ آن برای هر روز، یک بنده آزاد کردن یا شصت مسکین طعام دادن یا شصت روز روزه گرفتن است و چنانچه با کاری که فی نفسه حرام است افطار کرده باشید، باید کفارۀ جمع بدهید؛ یعنی در صورت امکان، هر سه کفاره را بدهید و اگر هر سه ممکن نیست، هر کدام که امکان دارد را انجام دهید.
[سؤال 12341] 7133
بسمه تعالی 13 / 1 / 1362
دفتر امام خمینی، سلام علیکم
بعد از تقدیم سلام، به عرض می رساند که دولت جمهوری اسلامی، خرید و فروش زمین را ممنوع اعلام کرده است و از یک طرف هم امام می فرماید که خلاف مقررات دولت اسلامی جایز نیست؛ در این صورت آیا خرید یا فروش زمین، به جهت احتیاج حرام است یا نه؟
بسمه تعالی، تخلف از مقررات دولت اسلامی جایز نیست.
[سؤال 12342] 7134
بسمه تعالی 26 / 5 / 1361
دفتر محترم امام خمینی، دام بقاؤه
محترماً به عرض می رساند: بعضی از نقل و انتقالات زارعین صاحب اراضی زراعتی به موجب استعلام اداره ثبت اسناد و فرم فروش ادارۀ تعاون و امور روستاهای شهرستان، به صورت مجهول المالک انجام می شود و وجهی بابت ثمن معامله بر ذمه زارع (خریدار) باقی می ماند. از محضر ولی فقیه، استعلام و استفتا می نماید: وجه مزبور، به چه محل و حسابی منظور گردد؟ حقیر طبق مقررات زمان طاغوت عمل
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 530
نمی کنم. مستدعی است رفع تکلیف فرمایند.
بسمه تعالی، طبق مقررات دولت اسلامی عمل نمایید.
[سؤال 12343] 7135
بسمه تعالی
حضور اقدس زادۀ پاک پیامبر حضرت امام خمینی دامت برکاته، خداوند منان وجود شریف و پر ثمر آن حضرت را برای همۀ مسلمانان جهت گسترش احکام قرآن از تمامی شرور و حوادث مصون نگهدارد. ان شاء الله. ذیلاً مسائل شرعی چندی است که درخواست جواب را داریم.
1. اراضی شهری را که دولت اسلامی ممنوع المعامله دانسته، اگر فردی که نیاز ضروری به مسکن دارد از این اراضی جهت خانه و ساختمان بخرد و بسازد راجع به مشروعیت آن چه می فرمایید؟ و در صورت اشکال، عبادت در آن خانه چه حکمی پیدا می کند؟
بسمه تعالی، اگر از مالک شرعی خریده عبادت صحیح است، ولی در هر صورت مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است.
2. اگر پولی را که از یک مؤسسه و یا فردی قرض الحسنه گرفته به دیگری قرض دهد در رأس سال خمس به عهده اش می آید یا خیر؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
3. کسی که حساب سال خود را کرده و مبلغ ده هزار تومان پول مخمس دارد، در ضمن سال که احتیاجش به این مبلغ افتاد در زندگی خرج و صرف کند و در اواخر سال یک منفعتی ببرد آیا می تواند به مقدار پول مخمس را که خرج نموده از منفعت کسر کند و باقی را حساب نماید؟
بسمه تعالی، نمی تواند از منفعت کسر کند.
4. دختر صغیره ای را که جهت محرمیت عقد می کنند آیا باید مقداری از سن بلوغ را هم در عقد بیاورند یا اگر صرفاً دختر یک ساله را چند ماهه عقد کنند محرمیت حاصل می شود؟
بسمه تعالی، با قصد جدی تحقق ازدواج در هر سنی باشد صحیح است.
5. کارگرانی که جهت کار در گذشته به تهران می آمدند و حکم بلاد کبیره بودن تهران را هم نمی دانستند
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 531
و به محض ورود قصد اقامه می کردند و برای کار از محدوده خارج می گشتند و شب برمی گشتند و گاهی بدون قصد اقامه مجدد ده روز در یک محل می ماندند و مدتی را بدین گونه در رفت و آمد بوده اند وظیفه شان چیست؟ و در صورت قضا آیا تنها نمازهای چهار رکعتی اگر قضا شود کفایت می کند یا خیر؟ توضیحاً این که تا زمان فوت مرحوم آیت الله شاهرودی رحمه الله مقلد ایشان بوده اند.
بسمه تعالی، اگر بعد از بزرگ [و] خارق العاده شدن تهران، روزه و نماز چهار رکعتی را بر خلاف وظیفه انجام داده قضا دارد.
6. تراکتوری که جهت کار خریده شده مبلغ یکصد هزار تومان، اگر بعد از چند ماه فروخته شود مبلغ یکصدوپنجاه هزار تومان و این مبلغ را بعد از گذشت یک سال جهت ساختمان خرج نماید، در صورتی که پول اولیه تراکتور مخمس باشد آیا ارتفاع قیمت و گذشت یک سال در وجوب خمس اثر دارد؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال ترقی قیمت خمس ندارد.
[سؤال 12344] ----> 3393
2. مقداری زمین در منطقه شهر ری موجود بود، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بنیاد مسکن یک تابلو در این زمین زده بود، بعد از چند وقت این تابلو را برداشت، بعد از آن مردم ریختند و زمین ها را گرفتند و ساختمان کردند، ما هم مستأجر بودیم، بعد دیدیم که خانه ارزان گیرمان نمی آید، آمدیم یکی از این خانه ها را که تمام نشده بود خریده بعد از تکمیل کردن آن آمدیم در آن خانه نشستیم. بعدها فهمیدیم که این زمین ها را چند نفر با هم شریک هستند که یک یا دو نفر آن ها فئودال می باشند حالا که ما در این خانه نشسته ایم نماز و روزه ما چگونه می باشد؟ و صاحبان آن ها هم تا به حالا مراجعه نکرده اند که ما پول زمین ها را به آن ها بدهیم. از شما رهبر عزیز می خواهم که کتباً بنویسید که وظیفه ما در مورد این خانه چیست؟
بسمه تعالی، رسیدگی به امر زمین های ذکر شده موکول به دولت اسلامی است.
[سؤال 12345] ----> 4498
2. زمین هایی در اطراف شهر هست که سند رسمی ندارند و با قرارداد عادی بدون
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 532
اجازه دولت و بدون در نظر گرفتن مقررات و قانون جمهوری اسلامی خرید و فروش می شوند. آیا می شود از آن زمین ها برای مسجد و خانه سازمانی افراد سپاه پاسداران خریداری کرد؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.
[سؤال 12346] ----> 4498
3. از زمین های یادشده سؤال دو، اگر خانواده شهدا بخرند چه حکمی دارد و آیا در این مورد شهرداری موظف است برای دادن آب و برق و امکانات برای آن ها؟
بسمه تعالی، دولت تابع مقررات باید رفتار کند.
[سؤال 12347] ----> 5334
4. اگر کسی بعد از انقلاب اسلامی زمین های موات (اموال دولت) را تصرف کرده ـ در صورتی که زمین زیاد دارد ـ تکلیف این گونه زمین ها از نظر شرعی چیست؟
بسمه تعالی، امر زمین های موات، با دولت اسلامی است.
[سؤال 12348] ----> 1485
4. خرید و فروش زمین های ممنوع المعامله فعلی توسط دولت که با قولنامه به خریدار می دهند و او ساختمان می نماید و بعد، صاحب زمین به عنوان خانه به او سند می دهد شرعاً جایز است یا خیر؟ و آیا فقط معصیت کرده یا نماز خواندن هم در چنین منزلی اشکال دارد؟
بسمه تعالی، تخلف از مقررات جایز نیست ولی اگر از مالک شرعی خریده نماز در آن صحیح است.
[سؤال 12349] ----> 1726
3. آیا می توانم منزل مسکونی خودم را در تهران با نرخ روز و جدید فروخته و همان مقدار را در شهرستان مشهد منزل مسکونی بخرم یا خیر؟
بسمه تعالی، بستگی به مقررات دولت اسلامی دارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 533