مسائل مستحدثه

قانون واگذاری اراضی موات شهری و مقررات دولتی در باب زمین

قانون واگذاری اراضی موات شهری و مقررات دولتی در باب زمین

[سؤال 12331]‏ ‏ ‏ 7124‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 11 / 1361‏

‏دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله، سلام علیکم‏

‏احتراماً؛ مشخص فرمایید: آیا می توان زمین های توقیفی ـ که هنوز تکلیفشان‏‎ ‎‏مشخص نشده است ـ را فقط برای یک کشت به واجدین شرایط واگذار نمود؟‏‎ ‎‏متذکر  می شود، چنانچه این گونه اراضی برای کشت واگذار نشود، بلاکشت‏‎ ‎‏خواهد  ماند.‏

بسمه تعالی، باید در مورد سؤال به مسئولین امر در دولت اسلامی مراجعه شود.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 524
[سؤال 12332]‏ ‏ ‏ 7125‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏حضور محترم رهبر انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله العالی، پس از ابلاغ سلام، معروض می دارد:‏

‏1. قطعه زمینی است به مساحت یک هکتار که مدت هفتاد سال است که در آن‏‎ ‎‏زراعت برنج و غیره می نمودم و محل درآمد خانوادگی این جانب و شوهرم بوده و‏‎ ‎‏دولت سابق زمین مذکور را به عنوان شهرک سازی غصب و اطراف آن را دیوار کشیده.‏‎ ‎‏با توجه به این که اشجار موجود آن را با بولدوزر با خاک یکسان کردند و اکنون که‏‎ ‎‏شوهرم که تنها نان آورم بوده، حدود یک سال است فوت نموده و راه درآمدی جز این‏‎ ‎‏ندارم و در بهار امسال می خواهم ان شاء الله‌ در آن کشت و زرع نمایم. آیا از نظر‏‎ ‎‏شرعی می توانم زمین مذکور را کشت نموده یا خیر؟ لطفاً جواب آن را در ذیل مرقوم‏‎ ‎‏دارید. ‏

بسمه تعالی، اگر به وجه شرعی، از قبیل احیا یا خرید یا ارث، مالک زمین شده اید و یا از مالک آن در اجارۀ شما باشد، می توانید با مراعات مقررات دولت اسلامی، در آن کشاورزی کنید.

[سؤال 12333]

‏2. در حدود پنج سال قبل از جمله زمین هایی که دولت و شهرداری به کارمندان‏‎ ‎‏واگذار می کرد، قطعه ای نیز به مبلغ 6300 تومان، به این جانب که کارمند بودم، واگذار‏‎ ‎‏نمود که در سال گذشته به علت انتقال از آن شهر به محل دیگر؛ به مبلغ 150 هزار‏‎ ‎‏تومان فروختم. آیا می توانم از این پول برای تهی‏‏ۀ‏‏ خانه و مسکن برای خود استفاده‏‎ ‎‏کنم؟‏

بسمه تعالی، اگر از زمین هایی است که دولت حق واگذاری آن را داشته است، مانع ندارد.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 525
[سؤال 12334]‏ ‏ ‏ 7126‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 3 / 1361‏

‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏به استحضار می رساند: کسی که ملک را زرخرید نموده، هم زمین زراعی دارد و‏‎ ‎‏هم زمین مرتعی؛ آیا کسی دیگر می تواند در زمین زراعی یا مرتعی آن، بدون اجازۀ‏‎ ‎‏مالک تصرّف نماید. جواب مسأله محل حاجت است، بیان فرمایند. کمال تشکر است.‏

بسمه تعالی، رسیدگی امر زمین، به دولت جمهوری اسلامی واگذار است.

[سؤال 12335]‏ ‏ ‏ 7127‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 8 / 1361‏

‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله الشریف علی رؤوس الانام ‏

‏چون مبتلابه است، مستدعی است بیان فرمایند که آیا املاکی که طاغوت به زارعین‏‎ ‎‏داده است، ملک مالکین اولیه است، یا زارعین می توانند تصرفات مالکانه داشته‏‎ ‎‏باشند؟ أیّدکم الله‌ تعالی بتأییداته السامیه‏

بسمه تعالی، اگر مالک شرعی برای آن نمی شناسد، تصرفات اشکال ندارد و رسیدگی به وضع زمین، با دولت اسلامی است.

[سؤال 12336]‏ ‏ ‏ 7128‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 7 / 1361‏

‏محضر زعیم عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب و امام امت، سلام عرض می کنم.‏

‏با عرض معذرت، خواهش می کنم سؤالات زیر را جواب بفرمایید:‏

‏اولاً، مردی هستم سی و چهار ساله، دارای شش سر عایله، بیست سال در تهران،‏‎ ‎‏کارگر و هشت سال است که کارمند دولت می باشم. در این مملکت زمین و خانه‏‎ ‎‏ندارم. مستأجر بودم، به جرم این که بچه دار هستم، جوابم کردند و هر کجا رفتم، خانه‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 526
‏به بچه دار اجاره نمی دهند. چهار ماه گشتم اگر هم می دهند در ماه سه هزار تومان کرایه‏‎ ‎‏می خواهند، در صورتی که حقوق بنده 30124 ریال می باشد و مادر پیری دارم که در‏‎ ‎‏ده مستأجر می باشد. از روی ناچاری رفتم از آن زمین هایی که زمان انقلاب مردم‏‎ ‎‏گرفته و ساخته اند، خریدم. صاحب خانه جزء فراری ها است. من هم به قصد تصرف‏‎ ‎‏نگرفته ام، دولت هر تصمیمی بگیرد تابع هستم.‏

‏1. آیا در این خانه، نماز و روز‏‏ۀ‏‏ من و مهمان قبول است یا نه؟ اگر نیست چه بکنم؟‏‎ ‎‏پول هم ندارم.‏

بسمه تعالی، در فرض مرقوم، در حد ضرورت تا دولت رسیدگی نماید، می توانید استفاده نمایید.

‏2. خواهری در ده دارم که دستش کج است تکلیف من دربارۀ او چیست؟‏

بسمه تعالی، با مراعات شرایط مقرره اورا ارشاد و نهی از منکر نمایید.

[سؤال 12337]‏ ‏ ‏ 7129‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏دفتر امام خمینی، ضمن درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب ‏

‏این جانب چون مقلد امام می باشم می خواهم بنده را راهنمایی کنید که زمینی در‏‎ ‎‏روستای گهواره دارم که ملک شخصی پدرم می باشد، تمام روستا فاقد سند ثبتی است‏‎ ‎‏و زمین من هم سند ثبتی ندارد زمین مزبور به چه کسی تعلق دارد؟ دستورات لازم کتباً‏‎ ‎‏به این جانب اعلام فرمایید.‏

بسمه تعالی، رسیدگی به امور زمین موکول به دولت اسلامی است.

[سؤال 12338]‏ ‏ ‏ 7130‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، الامام خمینی، متع الله‌ المسلمین بطول بقائه‏

‏مستدعی است رأی مبارک را در مورد مسأله مرحمت فرمایید، محل حاجت‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 527
‏بسیاری از کشاورزان و روستاییان می باشد.‏

‏اراضی کشاورزی حدود سی سال تحت کشت می باشد، زمان ارباب رعیتی ارباب،‏‎ ‎‏ده یک به عنوان بریجه گرفته، شاهد هم وجود دارد. از سال چهل و شش تا پنجاه به‏‎ ‎‏عللی تعطیل شد بعداً تحت کشت قرار گرفت، فعلاً تحت کشت می باشد. ضمناً‏‎ ‎‏مرسوم است چند عدد درخت را از بین نمی برند باقی می گذارند برای هیزم، آیا صرف‏‎ ‎‏وجود چند درخت دلیل آن است که جنگلبانی زمین را بازداشت کند یا خیر؟ ‏

بسمه تعالی، مربوط به مقامات مسئول در حکومت اسلامی است.

[سؤال 12339]‏ ‏ ‏ 7131‏

‏پاسخ استفتا: ‏‎ ‎‏[نقل از صحیفه امام، ج 17، ص 302 ]‏

‏زمان: 20 بهمن 1361 / 25 ربیع الثانی 1403‏

‏مکان: تهران، جماران‏

‏موضوع: قانون واگذاری اراضی موات شهری به وزارت مسکن‏

‏سؤال کننده: گنابادی، محمد شهاب (وزیر مسکن و شهرسازی)‏

‏[... مستحضر هستید به لحاظ محرومیت اکثر خانواده ها از سرپناه و مسکن با‏‎ ‎‏استفاده از عناوین ثانوی‏‏ۀ‏‏ قانون اراضی شهری پس از مصوب‏‏ۀ‏‏ شورای انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏در خصوص لغو مالکیت اراضی موات شهری به تصویب مجلس شورای اسلامی و‏‎ ‎‏شورای محترم نگهبان رسید که طبق آن اراضی موات شهری که از لحاظ مقدار قابل‏‎ ‎‏توجه نیستند در اختیار وزارت مسکن و شهرسازی قرار می گیرد و زمین های بایر‏‎ ‎‏شهری برای رفع نیاز مسکن مردم از حد نصاب معینی بالاتر فقط قابل فروش به دولت‏‎ ‎‏و شهرداری است و وزارت مسکن و شهرسازی این گونه اراضی را در حد نیاز طبق‏‎ ‎‏قانون به قیمت منطقه ای خریداری و به خانواده های بی مسکن یا برای مصارف‏‎ ‎‏عمومی واگذار می نماید.‏

‏ضمناً طبق قانون مذکور کلی‏‏ۀ‏‏ وزارتخانه ها و بانک ها و کلی‏‏ۀ‏‏ مؤسساتی که مشمول‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 528
‏حکم مستلزم ذکر نام آن هاست و بنیادها ـ بنیاد مستضعفان ـ بنیاد مسکن و ...‏‎ ‎‏زمین های مازاد بر نیاز تأسیسات و اداری خود را بایستی به وزارت مسکن تحویل‏‎ ‎‏دهند تا به مصارف عمومی و تأمین مسکن مردم برسد. لکن اولاً اکثر ارگان ها و یا‏‎ ‎‏بانک ها و بنیادها علی رغم بخشنامه های مکرر نخست وزیری از تحویل اراضی‏‎ ‎‏خودداری می نمایند؛ ثانیاً برخی از روحانیون و ارگان ها نسبت به تملک اراضی مذکور‏‎ ‎‏برای واگذاری به مردم جهت احداث مسکن برداشت های متفاوت داشته و در شرعی‏‎ ‎‏بودن آن تردید می نمایند و در نتیجه اجرای قانون مذکور دچار مشکلات فراوان شده‏‎ ‎‏و امکان تعطیل اجرای آن که نتایج وخیمی در وضع زمین و مسکن و اقتصاد خواهد‏‎ ‎‏داشت وجود دارد. مستدعی است در این خصوص راهنمایی و ارشاد فرمایند. ‏

‏ ‏ ‏ ... محمد شهاب گنابادی] ‏

بسمه تعالی، آنچه را مجلس شورای اسلامی تصویب نموده و به تأیید شورای نگهبان رسیده، هم شرعی است و هم قانونی می باشد.

   روح الله‌ الموسوی الخمینی

[سؤال 12340]‏ ‏ ‏ 7132‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏با عرض سلام بر امام عصر(عج) و نایب برحقش؛ مرقوم بفرمایید:‏

‏1. اگر کسی جهت ساختن مسکن، رضایت صاحب زمین را جلب کند و آن را‏‎ ‎‏بخرد (لازم به تذکر است که از صاحب اصلی، آن را بخرد، نه سازمان عمران اراضی یا‏‎ ‎‏بنیاد مسکن) از نظر شرعی حضرت امام چه امر می فرمایند؟‏

بسمه تعالی، باید مقررات دولت اسلامی در این باره مراعات شود.

‏2. شخصی است که دو سال روزۀ جمع بر گردن دارد و در حال حاضر توبه کرده (لازم به تذکر است که‏‎ ‎‏این شخص در این مدت، مسلمان بوده و الآن نیز هست)، نظر مبارک حضرت امام در مورد حکم این‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 529
‏مسأله و قضای روزه ها چیست؟ و همچنین در مورد پنج سال روزۀ غیر جمع نظر مبارک ایشان‏‎ ‎‏چیست؟‏

بسمه تعالی، منظور از روزۀ جمع، ظاهر نیست؛ اگر روزه ای را افطار کرده اید باید قضای آن را به جا آورید و چنانچه عمداً و بدون عذر افطار نموده اید علاوه بر قضا، باید کفاره هم بدهید و کفارۀ آن برای هر روز، یک بنده آزاد کردن یا شصت مسکین طعام دادن یا شصت روز روزه گرفتن است و چنانچه با کاری که فی نفسه حرام است افطار کرده باشید، باید کفارۀ جمع بدهید؛ یعنی در صورت امکان، هر سه کفاره را بدهید و اگر هر سه ممکن نیست، هر کدام که امکان دارد را انجام دهید.

[سؤال 12341]‏ ‏ ‏ 7133‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 1 / 1362‏

‏دفتر امام خمینی، سلام علیکم‏

‏بعد از تقدیم سلام، به عرض می رساند که دولت جمهوری اسلامی، خرید و‏‎ ‎‏فروش زمین را ممنوع اعلام کرده است و از یک طرف هم امام می فرماید که خلاف‏‎ ‎‏مقررات دولت اسلامی جایز نیست؛ در این صورت آیا خرید یا فروش زمین، به‏‎ ‎‏جهت احتیاج حرام است یا نه؟‏

بسمه تعالی، تخلف از مقررات دولت اسلامی جایز نیست. 

[سؤال 12342]‏ ‏ ‏ 7134‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 5 / 1361‏

‏دفتر محترم امام خمینی، دام بقاؤه ‏

‏محترماً به عرض می رساند: بعضی از نقل و انتقالات زارعین صاحب اراضی‏‎ ‎‏زراعتی به موجب استعلام اداره ثبت اسناد و فرم فروش ادار‏‏ۀ‏‏ تعاون و امور روستاهای‏‎ ‎‏شهرستان، به صورت مجهول المالک انجام می شود و وجهی بابت ثمن معامله بر ذمه‏‎ ‎‏زارع (خریدار) باقی می ماند. از محضر ولی فقیه، استعلام و استفتا می نماید: وجه‏‎ ‎‏مزبور، به چه محل و حسابی منظور گردد؟ حقیر طبق مقررات زمان طاغوت عمل‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 530
‏نمی کنم. مستدعی است رفع تکلیف فرمایند.‏

بسمه تعالی، طبق مقررات دولت اسلامی عمل نمایید. 

[سؤال 12343]‏ ‏ ‏ 7135‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏حضور اقدس زاد‏‏ۀ‏‏ پاک پیامبر حضرت امام خمینی دامت برکاته، خداوند منان‏‎ ‎‏وجود شریف و پر ثمر آن حضرت را برای هم‏‏ۀ‏‏ مسلمانان جهت گسترش احکام قرآن‏‎ ‎‏از تمامی شرور و حوادث مصون نگهدارد. ان شاء الله‌. ذیلاً مسائل شرعی چندی است‏‎ ‎‏که درخواست جواب را داریم.‏

‏1. اراضی شهری را که دولت اسلامی ممنوع المعامله دانسته، اگر فردی که نیاز‏‎ ‎‏ضروری به مسکن دارد از این اراضی جهت خانه و ساختمان بخرد و بسازد راجع به‏‎ ‎‏مشروعیت آن چه می فرمایید؟ و در صورت اشکال، عبادت در آن خانه چه حکمی‏‎ ‎‏پیدا می کند؟‏

بسمه تعالی، اگر از مالک شرعی خریده عبادت صحیح است، ولی در هر صورت مراعات مقررات دولت اسلامی لازم است.

‏2. اگر پولی را که از یک مؤسسه و یا فردی قرض الحسنه گرفته به دیگری قرض دهد در رأس سال‏‎ ‎‏خمس به عهده اش می آید یا خیر؟‏

بسمه تعالی، خمس ندارد.

‏3. کسی که حساب سال خود را کرده و مبلغ ده هزار تومان پول مخمس دارد، در ضمن سال که‏‎ ‎‏احتیاجش به این مبلغ افتاد در زندگی خرج و صرف کند و در اواخر سال یک منفعتی ببرد آیا می تواند‏‎ ‎‏به مقدار پول مخمس را که خرج نموده از منفعت کسر کند و باقی را حساب نماید؟‏

بسمه تعالی، نمی تواند از منفعت کسر کند.

‏4. دختر صغیره ای را که جهت محرمیت عقد می کنند آیا باید مقداری از سن بلوغ را هم در عقد بیاورند‏‎ ‎‏یا اگر صرفاً دختر یک ساله را چند ماهه عقد کنند محرمیت حاصل می شود؟‏

بسمه تعالی، با قصد جدی تحقق ازدواج در هر سنی باشد صحیح است.

‏5. کارگرانی که جهت کار در گذشته به تهران می آمدند و حکم بلاد کبیره بودن تهران را هم نمی دانستند‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 531
‏و به محض ورود قصد اقامه می کردند و برای کار از محدوده خارج می گشتند و شب برمی گشتند و‏‎ ‎‏گاهی بدون قصد اقامه مجدد ده روز در یک محل می ماندند و مدتی را بدین گونه در رفت و آمد بوده اند‏‎ ‎‏وظیفه شان چیست؟ و در صورت قضا آیا تنها نمازهای چهار رکعتی اگر قضا شود کفایت می کند یا‏‎ ‎‏خیر؟ توضیحاً این که تا زمان فوت مرحوم آیت الله‌ شاهرودی رحمه الله مقلد ایشان بوده اند.‏

بسمه تعالی، اگر بعد از بزرگ ‏[‏و‏]‏ خارق العاده شدن تهران، روزه و نماز چهار رکعتی را بر‎ ‎خلاف وظیفه انجام داده قضا دارد.

‏6. تراکتوری که جهت کار خریده شده مبلغ یکصد هزار تومان، اگر بعد از چند ماه فروخته شود مبلغ‏‎ ‎‏یکصدوپنجاه هزار تومان و این مبلغ را بعد از گذشت یک سال جهت ساختمان خرج نماید، در صورتی‏‎ ‎‏که پول اولیه تراکتور مخمس باشد آیا ارتفاع قیمت و گذشت یک سال در وجوب خمس اثر دارد؟‏

بسمه تعالی، در فرض سؤال ترقی قیمت خمس ندارد.

[سؤال 12344]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 3393

‏2. مقداری زمین در منطقه شهر ری موجود بود، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏بنیاد مسکن یک تابلو در این زمین زده بود، بعد از چند وقت این تابلو را برداشت، بعد‏‎ ‎‏از آن مردم ریختند و زمین ها را گرفتند و ساختمان کردند، ما هم مستأجر بودیم، بعد‏‎ ‎‏دیدیم که خانه ارزان گیرمان نمی آید، آمدیم یکی از این خانه ها را که تمام نشده بود‏‎ ‎‏خریده بعد از تکمیل کردن آن آمدیم در آن خانه نشستیم. بعدها فهمیدیم که این‏‎ ‎‏زمین ها را چند نفر با هم شریک هستند که یک یا دو نفر آن ها فئودال می باشند حالا که‏‎ ‎‏ما در این خانه نشسته ایم نماز و روزه ما چگونه می باشد؟ و صاحبان آن ها هم تا به‏‎ ‎‏حالا مراجعه نکرده اند که ما پول زمین ها را به آن ها بدهیم. از شما رهبر عزیز‏‎ ‎‏می خواهم که کتباً بنویسید که وظیفه ما در مورد این خانه چیست؟‏

بسمه تعالی، رسیدگی به امر زمین های ذکر شده موکول به دولت اسلامی است.

[سؤال 12345]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 4498

‏2. زمین هایی در اطراف شهر هست که سند رسمی ندارند و با قرارداد عادی بدون‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 532
‏اجازه دولت و بدون در نظر گرفتن مقررات و قانون جمهوری اسلامی خرید و فروش‏‎ ‎‏می شوند. آیا می شود از آن زمین ها‏‎ ‎‏برای مسجد و خانه سازمانی افراد سپاه پاسداران‏‎ ‎‏خریداری کرد؟‏

بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.

[سؤال 12346]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 4498

‏3. از زمین های یادشده سؤال دو، اگر خانواده شهدا بخرند چه حکمی دارد و آیا در‏‎ ‎‏این مورد شهرداری موظف است برای دادن آب و برق و امکانات برای آن ها؟ ‏

بسمه تعالی، دولت تابع مقررات باید رفتار کند.

[سؤال 12347]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 5334

‏4. اگر کسی بعد از انقلاب اسلامی زمین های موات (اموال دولت) را تصرف کرده‏‎ ‎‏ـ در صورتی که زمین زیاد دارد ـ تکلیف این گونه زمین ها از نظر شرعی چیست؟‏

بسمه تعالی، امر زمین های موات، با دولت اسلامی است.

[سؤال 12348]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 1485

‏4. خرید و فروش زمین های ممنوع المعامله فعلی توسط دولت که با قولنامه به‏‎ ‎‏خریدار می دهند و او ساختمان می نماید و بعد، صاحب زمین به عنوان خانه به او سند‏‎ ‎‏می دهد شرعاً جایز است یا خیر؟ و آیا فقط معصیت کرده یا نماز خواندن هم در چنین‏‎ ‎‏منزلی اشکال دارد؟‏

بسمه تعالی، تخلف از مقررات جایز نیست ولی اگر از مالک شرعی خریده نماز در آن صحیح است.

[سؤال 12349]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 1726

‏3. آیا می توانم منزل مسکونی خودم را در تهران با نرخ روز و جدید فروخته و‏‎ ‎‏همان مقدار را در شهرستان مشهد منزل مسکونی بخرم یا خیر؟ ‏

بسمه تعالی، بستگی به مقررات دولت اسلامی دارد.

‎ ‎

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 533