کارمزد دریافتی از سوی بانک و غیر آن

‏‏کارمزد دریافتی از سوی بانک و غیر آن‏

‏‏[سؤال 11945]‏‏ ‏ ‏ 6899‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته العالیه، بعد از‏‎ ‎‏ابلاغ سلام، به عرض عالی می رساند:‏

‏‏این حقیر صندوق قرض الحسنه ای در مسجد افتتاح کرده و اهالی استقبال خوبی‏‎ ‎‏نموده اند و نظر به این که برای اجاره منزل و لوازم التحریر و دفترچه های مربوطه و‏‎ ‎‏غیره احتیاج به پول است، در نظر دارند یک درصد از اشخاص وام گیرنده دریافت‏‎ ‎‏نمایند جهت تأمین مخارجات مرقوم. آیا شرعاً جایز است یک درصد گرفته شود یا‏‎ ‎‏خیر؟ و در صورت عدم جواز رهنمودهایی برای تأمین مخارجات لازمه مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید. ادام الله‌ ظلکم علی رؤوس الانام. والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، گرفتن بهره ربا و حرام است و اگر جداً کارمزد و متعارف‏‎ ‎‏است اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11946]‏‏ ‏ ‏ 6900‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏اگر صندوق قرض الحسنه ای قرارش بر این است که وام گیرندگان در پرداخت‏
‏‎

‎‏کارمزد مخیر باشند و با میل خودشان هر مقدار خواستند برای هزینۀ صندوق بپردازند‏‎ ‎‏چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملزم به پرداخت نیستند و با میل و رضای خودشان‏‎ ‎‏پرداخت می کنند اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11947]‏‏ ‏ ‏ 6901‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر امام خمینی، سلام علیکم ‏

‏‏این جانبان امضا کنندگان اعضای کمیته رفاه اداره کل مخابرات آذربایجان غربی از‏‎ ‎‏طرف اداره مربوطه مأمور تحقیق و تصویب مبلغی به عنوان وام مسکن جهت تکمیل‏‎ ‎‏و یا خرید مسکن جهت همکاران اداری می باشیم و بابت وام پرداختی 4% به عنوان‏‎ ‎‏کارمزد و بیمه بدون در نظر گرفتن زمان باز پرداخت وام فقط برای یک بار در ابتدا از‏‎ ‎‏وام گیرنده دریافت و به حساب کمیته واریز می شود، در صورتی که اعضای کمیته‏‎ ‎‏مزبور کارمند اداره بوده و بابت شرکت در جلسات و انجام سایر امورات مربوطه‏‎ ‎‏وجهی دریافت ننمایند. استدعا دارم اعلام فرمایید وصول مبلغ مزبور به عنوان فوق‏‎ ‎‏الذکر (کارمزد و بیمه) از نظر شرعی چگونه است؟ ضمناً عمل اعضای کمیته مزبور‏‎ ‎‏چگونه می باشد؟ به عنوان مثال برای 50000 تومان وام مبلغ 2000 تومان نقداً از وام‏‎ ‎‏گیرنده دریافت می شود.‏

‏‏بسمه تعالی، مبلغ اضافی اگر بابت بهرۀ وام نباشد با توافق طرفین اشکال‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 11948]‏‏ ‏ ‏ 6902‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏استفتا از حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏چون در نظر است صندوق قرض الحسنه ای به یاری اشخاص خیّر به منظور‏
‏‎

‎‏استفاده مؤمنین تأسیس گردد، برای تأمین حقوق چند نفر کارکنان این صندوق و سایر‏‎ ‎‏مخارج چنین به نظر می رسد که به میزان یک درصد مبلغ وام، از متقاضیان وام کارمزد‏‎ ‎‏اخذ شود. مستدعی است فتوای حضرت مستطاب عالی را در موارد زیر بیان فرمایید‏‎ ‎‏تا ان شاء الله‌ مورد عمل قرار گیرد:‏

‏‏1. آیا اخذ مبلغ مزبور شرعاً مجاز است؟‏

‏‏بسمه تعالی، ربا به هر صورت و اسم حرام است؛ ولی مزد کار به نحوی که‏‎ ‎‏عقلایی باشد و طرفین توافق نمایند اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11949]‏

‏‏2. در صورت عدم تجویز مورد فوق، آیا می توان به وام گیرندگان توصیه کرد که هر‏‎ ‎‏مبلغ که خودشان بخواهند به عنوان کارمزد بپردازند؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی اگر وسیله ای برای فرار از ربا باشد جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 11950]‏

‏‏3. چنانچه مورد اخیر نیز مجاز نیست، اگر راه حل ثالثی وجود دارد استدعا دارد‏‎ ‎‏ارائه طریق فرمایند.‏

‏‏4. در صورت تجویز هر یک از موارد بالا چنانچه پس از وضع مخارج صندوق‏‎ ‎‏مبلغی جزئی یا کلی زاید بر مخارج باقی بماند تکلیف مبالغ چیست؟ و آیا می توان آن‏‎ ‎‏را به صاحبان سرمایه صندوق پرداخت یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جداً کارمزد است، اختیار آن با مؤسسه است.‏

‏‏[سؤال 11951]‏‏ ‏ ‏ 6903‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 1 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب، حضرت امام خمینی، دامت افاضاته، با‏‎ ‎‏احترام؛ خواهشمند است به سؤالات زیر پاسخ بفرمایید:‏

‏
‏‎

‎‏1. صندوق های قرض الحسنه وام بدون بهره معمولاً با استهلاک حدود 10 ماه به‏‎ ‎‏متقاضیان پرداخت می نمایند، آیا صندوق می تواند جهت هزینه های جاری صندوق‏‎ ‎‏(که شامل حقوق کارکنان، اجار‏‏ۀ‏‏ محل، آب، برق، تلفن، لوازم التحریر و غیره می باشد)‏‎ ‎‏یک درصد از مبلغ پرداختی را به عنوان کارمزد جهت تأمین هزینه های فوق، از وام‏‎ ‎‏گیرنده دریافت نماید و حال آن که هزینه برای صندوق در مورد وام با مبلغ های‏‎ ‎‏مختلف یکنواخت می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهره گرفتن برای وام حرام است و با تغییر نام، حلال نمی شود‏‎ ‎‏ولی کارمزد به نرخ عادلۀ کار با توافق طرفین مانع ندارد.‏

‏‏2. تکلیف شرعی وضو و تیمم فردی که فاقد یک دست یا هر دو دست می باشد چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، تفصیل حکم هر یک از صور در رساله مذکور است.‏

‏‏3. خرید و فروش کوپن های بنزین و ارزاق عمومی جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است و مخالفت آن جایز نیست.‏

‏‏4. از شهرستان اراک به اصفهان آمده ام و مدت تقریباً سیزده سال است که در ذوب آهن خدمت‏‎ ‎‏می نمایم و وطنم اراک می باشد و اکنون در فولادشهر زندگی می کنم و در زندگی تصمیم قطعی ندارم که‏‎ ‎‏در کدام شهر زندگی خود را ادامه دهم ـ البته فعلاً قطعه زمینی از دولت به بنده داده اند ولی باز تصمیم‏‎ ‎‏قطعی نگرفته ام که بمانم یا خیر ـ آیا نماز و روزۀ این جانب ایرادی دارد اگر از فولادشهر به کارخانه بروم‏‎ ‎‏و قبل از اذان ظهر به خانه برگردم؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، در محل سکونت و بین راه و محل کار حکم مسافر دارید و بدون‏‎ ‎‏قصد اقامت ده روز در یک محل نماز و روزه قصر است.‏

‏‏[سؤال 11952]‏‏ ‏ ‏ 6904‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏با توجه به این که صندوق های قرض الحسنه در طول سال، وام هایی با مبلغ ها و‏‎ ‎‏مدت های مختلف می پردازند و محاسب‏‏ۀ‏‏ دقیق هزین‏‏ۀ‏‏ هر وام غیر ممکن است، چنانچه‏
‏‎

‎‏مجموع‏‏ۀ‏‏ هزینه های سالیانه را برابر مجموع مبلغ وام های پرداخت شده در طول سال‏‎ ‎‏سرشکن نموده و بدون در نظر گرفتن مدت وام ها، بلکه فقط به نسبت مبلغ هر وام،‏‎ ‎‏درصدی هزینه بگیرد (به عنوان مثال: برای وام به مبلغ 000 / 200 ریال به مدت یک ماه‏‎ ‎‏000 / 2 ریال و برای همین مبلغ به مدت بیست ماه هم 000 / 2 ریال کارمزد بگیرد؛ در‏‎ ‎‏حالی که از لحاظ کاری، وام بلند مدت خیلی بیشتر کار می برد) چه صورتی دارد؟‏

‏‏ ‏ ‏ سازمان اقتصاد اسلامی ایران‏

‏‏بسمه تعالی، میزان در کارمزد، آن است که به نظر عرف مزدِ کار باشد و جداً‏‎ ‎‏برای کار، مزد بگیرند و تعیین درصد، حکم بهره را دارد.‏

‏‏[سؤال 11953]‏‏ ‏ ‏ 6905‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران و امید مستضعفین جهان، امام‏‎ ‎‏خمینی، ایدکم الله‌ تعالی، سلام علیکم‏

‏‏از صندوق قرض الحسن‏‏ۀ‏‏ محبان المهدی علیه السلام جهت استفتای کارمزد‏

‏‏1. درصد کارمزد معینی که جهت تأمین مخارج روزمره و حقوق پرسنل‏‎ ‎‏صندوق های قرض الحسنه، از وام گیرنده دریافت می شود شرعاً چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، درصد، کارمزد نیست و بهرۀ پول، حرام است، هر چند به اسم‏‎ ‎‏کارمزد گرفته شود.‏

‏‏2. اگر به عنوان هدیه جهت تأمین مخارج صندوق ها مبلغی از وام گیرنده به طور دلخواه او مطالبه شود‏‎ ‎‏چطور است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جداً هدیه باشد، نه ربا یا فرار از ربا، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11954]‏

‏‏3. از موقع تأسیس صندوق تا به حال به صورت سؤال اول عمل گردیده، لذا وظیفۀ‏‎ ‎‏ما چیست؟ مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ربا گرفته اند مالک نشده اند و باید به صاحبان آن رد کنند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11955]‏‏ ‏ ‏ 6906‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله العالی‏

‏‏سلامتی آن وجود مبارک را از خداوند تبارک و تعالی مسئلت می نماییم. پس از‏‎ ‎‏تقدیم عرض سلام؛ معروض می دارد که صندوق های قرض الحسنه وام به افراد‏‎ ‎‏پرداخت می کنند؛ از کسانی که 000 / 10 تومان وام می گیرند، یک صد تومان و از کسانی‏‎ ‎‏که سه هزار تومان می گیرند، سی تومان و خلاصه یک درصد جهت هزین‏‏ۀ‏‏ صندوق به‏‎ ‎‏عنوان کارمزد می گیرند؛ وقتی از آن ها سؤال می شود که چرا با این که وقت برای‏‎ ‎‏پرداخت وام و تکمیل مدارک و اوراق دیگر برای هر دو نفر که وام می گیرند یکسان‏‎ ‎‏است، از کسی که پول بیشتر می گیرد مزد کار بیشتر می گیرید، در صورتی که کار برای‏‎ ‎‏هر دو یکسان انجام می دهید؟ جواب می گویند: در جذب پول از مردم، احتمالاً برای‏‎ ‎‏آن که پول بیشتر می گیرد، وقت بیشتر صرف می شود و نقل شده است که امام یک‏‎ ‎‏درصد اجازه داده است؛ آیا صحیح است یا خیر؟ و در صورت عدم، راه شرعی آن‏‎ ‎‏چطور است؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و کارمزد اگر جداً مزد کار باشد‏‎ ‎‏ـ  نه مجرد تغییر اسم ـ و متعارف باشد، مانع ندارد؛ ولی درصد مزبور بهره‏‎ ‎‏محسوب است.‏

‏‏[سؤال 11956]‏‏ ‏ ‏ 6907‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و ناجی مستضعفان جهان، حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی، روحی له الفداء‏

‏‏در سال 1350 صندوق تعاونی ای افتتاح نمودیم و اعضای آن منحصراً عبارتند از‏
‏‎

‎‏پدر و فرزند، خواهر و برادر، عمو و پسرعمو. این صندوق ابتدا با 10 عضو کار خود را‏‎ ‎‏شروع کرد و هر عضو، یک هزار ریال بدواً و ماهانه یک صد ریال به صندوق واریز‏‎ ‎‏می نمود. به تدریج اعضای صندوق اضافه شده که اینک به 60 عضو رسیده و مبلغ‏‎ ‎‏ماهانه از یک صد ریال به 200 ریال افزایش یافته است. هر عضو حق خرید بیش از‏‎ ‎‏یک سهم را ندارد.‏

‏‏هدف صندوق:‏

‏‏1. جمع شدن اعضا، اول هر ماه در منزل یکی از اعضا و بررسی مشکلات خانواده.‏

‏‏2. دادن وام در حد امکان به عضوی که احتیاج مبرم دارد. این وام از طریق خرید‏‎ ‎‏چک و سفته انجام می گیرد که مبلغی حدود چهار درصد در سال اضافه از مبلغ اصلی‏‎ ‎‏دریافت می شود، در پایان سال مالی، حدود نیمی از کارمزدی که وام گیرنده پرداخت‏‎ ‎‏کرده از محل کارمزدها به سهم خودش اضافه می شود. هیچ یک از اعضا حق برداشت‏‎ ‎‏از اصل سرمایه و یا کارمزدها را ندارند تا بدین وسیله، سرمای‏‏ۀ‏‏ صندوق افزایش یابد و‏‎ ‎‏اعضا بتوانند وام بیشتری دریافت نمایند.‏

‏‏3. به هر پسر و دختر عضو که بخواهند ازدواج نمایند، مبلغ ده هزار تومان وام‏‎ ‎‏بدون کارمزد و خارج از نوبت با بازپرداخت 20 ماه می پردازد.‏

‏‏4. اگر چنانچه برای یکی از اعضا پیشامد غیر مترقبه ای شود که نتواند مخارج آن را‏‎ ‎‏تأمین نماید، از محل کارمزدها بلاعوض به ایشان کمک می شود.‏

‏‏با توجه به مراتب فوق، مخصوصاً بند 2 و 4 و با عنایت به این که هدف صندوق‏‎ ‎‏حتی الامکان حل گرفتاری های اعضا می باشد و اگر کارمزدها و 200 ریال ماهانه‏‎ ‎‏نباشد، محل دیگری برای افزایش سرمایه و حل گرفتاری ها وجود ندارد و بیشتر‏‎ ‎‏اعضا، فامیل درجه یک و دو هستند و از هم ارث می برند، خواهشمند است بفرمایید‏‎ ‎‏آیا کارمزد دریافتی از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟ اگر اشکال دارد، لطفاً طریق‏‎ ‎‏صحیح آن را راهنمایی فرمایید. دستتان را می بوسد.‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، آنچه به عنوان کارمزد گرفته می شود اگر درصد پول و بهره‏‎ ‎‏است، جایز نیست و کارمزد اگر جدی و به قدر متعارف کارمزد باشد، مانع‏‎ ‎‏ندارد و جهات دیگر مورد سؤال اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11957]‏‏ ‏ ‏ 6908‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دامت برکاته العالیه‏

‏‏بعد از ابلاغ سلام به عرض عالی می رساند این جانب صندوق قرض الحسنه ای‏‎ ‎‏افتتاح و اهالی استقبال خوبی نموده اند و نظر به این که برای اجاره منزل و لوازم‏‎ ‎‏التحریر  و دفترچه های مربوطه و غیره احتیاج به پول دارد در نظر دارند یک درصد از‏‎ ‎‏اشخاص وام گیرنده دریافت نمایند جهت تأمین مخارجات مرقوم، آیا شرعاً جایز‏‎ ‎‏است یک درصد گرفته شود یا خیر؟ و در صورت عدم جواز، رهنمودهایی برای‏‎ ‎‏تأمین مخارجات لازمه مرقوم فرمایید. ادام الله‌ ظلکم العالی علی رؤوس الانام،‏‎ ‎‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته، خواهشمند است به آدرس ذیل جواب مرحمت‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، گرفتن بهره ربا و حرام است و اگر جدّاً کارمزد و متعارف‏‎ ‎‏است اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11958]‏‏ ‏ ‏ 6909‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 7 / 1358‏

‏‏از صندوق قرض الحسنه به دفتر امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی‏

‏‏موضوع: استفتا است به این که آیا می توان از وام گیرندگان قرض الحسنه مبلغی به‏‎ ‎‏عنوان هزینه ساختمان این مؤسسه دریافت نمود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در ضمن قرض شرط می شود یا قرض مبنی بر آن واقع‏‎ ‎‏می شود جایز نیست. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11959]‏‏ ‏ ‏ 6910‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ محرم الحرام 1403 ق‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌، السید روح الله‌ الموسوی الخمینی ‏

‏‏پس از عرض سلام، متمنّی است به مسأل‏‏ۀ‏‏ ذیل، جواب بفرمایید:‏

‏‏صندوق قرض الحسنه ای مشغول به کار می شود، و قهراً مستلزم مخارجی است‏‎ ‎‏از  قبیل: اجاره ـ حقوق کارمند ـ هزین‏‏ۀ‏‏ آب، برق و تلفن و... سایر مخارج، آیا می توانند‏‎ ‎‏از شخصِ قرض گیرنده برای مخارجِ فوق به انداز‏‏ۀ‏‏ یک درصد أخذ کنند؟ و بر فرض‏‎ ‎‏عدم جواز، آیا می توانند (نسبت به تعداد أقساط پول) برگه های أقساط را، به‏‎ ‎‏قرض گیرنده بفروشند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ وام زیاد باشد یا کم، حرام است، ولی فروش اوراق‏‎ ‎‏اقساط، به قیمت عادله با توافق طرفین، و یا دریافت کارمزد مناسب برای‏‎ ‎‏هر بار مراجعه با توافق طرفین، مانع ندارد. ‏

‏‏[سؤال 11960]‏‏ ‏ ‏ 6911‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 12 / 1367‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب، حضرت آیت الله‌ امام خمینی‏

‏‏خواهشمند است به سؤالات زیر پاسخ لازم مبذول فرمایید.‏

‏‏1. صندوق های قرض الحسنه جهت تأمین هزین‏‏ۀ‏‏ صندوق، از قبیل حقوق کارمندان‏‎ ‎‏و سایر احتیاجات، مبلغ ثابتی به عنوان کارمزد از وام گیرنده دریافت می کنند، آیا‏‎ ‎‏می توان این مبلغ را درصد حساب کرد و اگر برای مبلغ پنجاه هزار ریال، پانصد ریال‏‎ ‎‏می گیرند برای صد هزار ریال، یک هزار ریال بگیرند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و با تغییر اسم حلال نمی شود و اگر‏‎ ‎‏واقعاً حق الزحمه و متعارف، مبلغی بگیرند مانع ندارد.‏

‏‏2. فردی هستم اهل کرمان، 13 سال می باشد که استخدام کارخانۀ ذوب آهن اصفهان هستم و در فاصلۀ‏‎ ‎‏12 کیلومتری محل کار، سکونت دارم و همه روزه بایستی در این مسیر رفت و آمد نمایم، تکلیف نماز‏
‏‎

‎‏و روزۀ این جانب و سایر همکارانم که تقریباً همین حالت را دارند چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در یک محل، قصد اقامت ده روز نمایید به طوری که در مجموع ده روز در‏‎ ‎‏همان محل بمانید، نماز و روزه صحیح است و رفت و آمد تا کمتر از چهار فرسخ ضرر ندارد‏‎ ‎‏ولی چنانچه از اول قصد دارید که هر روز رفت و آمد کنید، قصد محقّق نیست و نماز شکسته و‏‎ ‎‏روزه صحیح نیست.‏

‏‏3. آیا خرید و فروش کوپن بنزین و سایر ارزاق عمومی جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.‏

‏‏4. عضویت جهت تصمیم گیری در کمیسیون وام مسکن و اداری کارکنان ذوب آهن، با توجه به این که‏‎ ‎‏4% بهره به عنوان کارمزد دریافت می نماید، جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دخالت در گرفتن و دادن ربا نباشد مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11961]‏‏ ‏ ‏ 6912‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏افرادی با تشکیل یک شرکت تعاونی ـ سهامی ـ که افراد عضو، حق السهم خودشان‏‎ ‎‏را هر ماه می پردازند، این شرکت احتیاجات مادّی اعضایش را با دادن وام به آن ها تا‏‎ ‎‏حدودی برطرف می کند (سرمای‏‏ۀ‏‏ شرکت محدود و کارش صرفاً در حال حاضر همین‏‎ ‎‏دادن وام می باشد) و مبلغی در حدود 5 یا 10 درصد را به عنوان کارمزد دریافت‏‎ ‎‏می کند، که اضافه اش بر سرمای‏‏ۀ‏‏ اعضا افزوده می گردد؛ آیا دادن و گرفتن این زیادی‏‎ ‎‏ـ  اگر از روی میل باشد یا نباشد ـ حرام است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و با تغییر نام حلال نمی شود؛ ولی‏‎ ‎‏اگر واقعاً کارمزد باشد با توافق طرفین مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11962]‏‏ ‏ ‏ 6913‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی، مدّ ظله العالی‏

‏‏ضمن عرض سلام؛ سلامتی و موفقیت آن جناب و اسلام عزیز را از خداوند‏
‏‎

‎‏متعال  مسئلت می نماید. ‏

‏‏صندوق های قرض الحسنه که از محل سپرده اشخاص می باشد و به اشخاص وام‏‎ ‎‏می دهند، هر کدام بر حسب موقعیت صندوق، وجوهی را جهت هزینه های خود،‏‎ ‎‏تحت عنوان کارمزد از وام گیرندگان دریافت می دارند. البته عموماً آنچه از کارمزدهای‏‎ ‎‏دریافتی باقی می ماند پس از کسر هزینه صندوق به نفع صندوق و بیمه مالی آن‏‎ ‎‏می باشد و از این بابت هیچ گونه وجهی به دارندگان سپرده پرداخت نمی شود و این‏‎ ‎‏عمل به نفع جامعه و همین وام گیرندگان است و همچنین حفظ سپرده اشخاص و‏‎ ‎‏حفظ امانت. خواهشمند است نظر مبارک خود را دربار‏‏ۀ‏‏ وجوه دریافتی به عنوان‏‎ ‎‏کارمزد، مرقوم فرمایند. در ضمن، عمل پر کردن فرم برای مبلغ های متفاوت، از نظر‏‎ ‎‏کار یکسان می باشد، در این مورد نیز نظر خود را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بابت بهرۀ وام باشد، با تغییر نام حلال نمی شود؛ ولی اگر‏‎ ‎‏واقعاً بابت مزد کار باشد با توافق طرفین اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11963]‏‏ ‏ ‏ 6914‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ امام خمینی، زید عزّه، ضمن تقدیم سلام و آرزوی‏‎ ‎‏طول عمر و موفقیت آن جناب تا قیام حضرت مهدی، عجل الله‌ تعالی فرجه الشریف به‏‎ ‎‏عرض می رساند:‏

‏‏1. در شهر باختران صندوقی است به نام تعاون اسلامی که به منظور دادن وام‏‎ ‎‏قرض الحسنه و معاملات مضاربه ای تشکیل گردیده و چون تعدادی کارمند دارد و به‏‎ ‎‏نحو مرتب و ضروری، ماهیانه مخارجی جهت‏‎ ‎‏حقوق، دفاتر، کرای‏‏ۀ‏‏ تلفن و غیره دارد‏‎ ‎‏و از طرفی بعضی از وام ها سوخت می گردد و درآمد بانک از طریق کارمزد به نحو ذیل‏‎ ‎‏وصول می گردد:‏

‏‏تا دو ماه وام، یک درصد کارمزد، مبلغ هر قدر؛‏

‏‏از دو ماه و یکروز تا بیست ماه، دو درصد، مبلغ هر قدر؛‏

‏
‏‎

‎‏از بیست ماه تا سی ماه، سه درصد، مبلغ هر قدر؛ نظریۀ مبارک را اعلام فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ وام ربا و حرام است، اگر چه به اسم کارمزد باشد؛ ولی‏‎ ‎‏دریافت کارمزد عادله با توافق طرفین مانع ندارد.‏

‏‏2. آیا در معاملات مضاربه ای می توان زمان قائل شد؟‏

‏‏بسمه تعالی، شرط مدت در ضمن عقد مضاربه، لزوم وفا ندارد و طرفین هر وقت بخواهند‏‎ ‎‏می توانند فسخ کنند؛ ولی اگر در ضمن عقد خارج لازم، شرط کنند که تا مدت معینی مضاربه را‏‎ ‎‏فسخ نکنند، لازم است بر طبق این شرط عمل نمایند.‏

‏‏[سؤال 11964]‏‏ ‏ ‏ 6915‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 12 / 1361‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی حاج آقا روح الله‌ الموسوی الخمینی دام بقاؤه‏

‏‏توقیراً ضمن درود و تحیات بی شائبه و عرض معذرت از تصدیع معروض‏‎ ‎‏می دارد، این جانبان در صدد ایجاد یک باب کارخانه تولید چینی، سرامیک و غیره در‏‎ ‎‏یکی از بلاد کشور می باشیم که به لحاظ زیادی هزینه تأسیس کارخانه ناگزیر از‏‎ ‎‏استقراض از اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصاً بانک ها هستیم و مسبوقند که‏‎ ‎‏بانک ها در ازای پرداخت وام، متقابلاً اقساط خود را به اضاف‏‏ۀ‏‏ سود تضمین شده (بین‏‎ ‎‏6 % تا 8% سود و 4% کارمزد) تقسیط و در سر رسیدهای مختلف دریافت می نماید. لذا‏‎ ‎‏از آن جا که در نص صریح قرآن مجید و قوانین موضوعه در قانون اساسی کشور ـ که‏‎ ‎‏نشأت گرفته از قرآن کریم و شرایع دین مبین اسلام است ـ به امحاء ربا (سود، بهره،‏‎ ‎‏ربح و...) در جامعه و تحریم آن اشارات مستقیم رفته و تصریح دارد که اباء از‏‎ ‎‏دستورات الهی منجر به جزای دنیوی و اخروی خواهد شد. مع ذلک با توجه به مراتب‏‎ ‎‏فوق الاشاره و این مهم که بانک های وام دهنده در کشوری فعالیت دارند که رهبر‏‎ ‎‏سیاسی ـ مذهبی آن ولی امر می باشد و بدیهی است که در چنین جامعه ای بنیان و‏‎ ‎‏اساس، دستورات الهی بوده و سایر قوانین جاری و ساری شرع و عرف به تأسی از‏‎ ‎‏کتاب آسمانی قرآن کریم خواهد بود و مشخصاً کشور ایران در ردیف کشورهای‏
‏‎

‎‏اسلامی با قوانین الهی است و بانک ها نیز بر اساس مقررات خاصی فعالیت می نمایند‏‎ ‎‏که مورد تأیید ولی امر یا ولی فقیه نیز می باشد، به همین مناسبت در خصوص جمل‏‏ۀ‏‎ ‎‏سود تضمین شده و کارمزد (بین 6% تا 8% سود و 4% کارمزد) لاعلاج از استفتا هستیم.‏‎ ‎‏علی هذا خواهشمند است بفرمایید که علی الاصول اخذ وام بانکی از بانک های کشور‏‎ ‎‏با توجه به آیین نامه های مدوّن بانک ها در خصوص اعطای وام که در آن ها به سود‏‎ ‎‏تضمین شده و کارمزد صراحت دارد وحتی میزان وجوه آن نیز تعیین گردیده صحیح‏‎ ‎‏است یا خیر؟ در خاتمه از افاضات آن حضرت کمال امتنان حاصل است. ‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و کارمزد اگر جداً مزد کار باشد نه‏‎ ‎‏مجرد تغییر اسم و به مقدار متعارف نیز باشد، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11965]‏‏ ‏ ‏ 6916‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‏‎ ‎‏الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏آیا می توان کارمزد وام را از اصل مبلغ وام کسر نمود و بقیه را به وام گیرنده‏‎ ‎‏پرداخت یا باید جداگانه دریافت کرد. ‏ ‏ سازمان اقتصاد اسلامی‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جدّاً مزد کار است و به مقدار متعارف نه مجرد تغییر اسم‏‎ ‎‏مانع ندارد و چنانچه درصدی کسر می شود بهره است و جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 11966]‏‏ ‏ ‏ 6917‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏به نام خداوند بخشنده مهربان و فرستاده بر حقش محمد صلی الله علیه و آله وسلم و امام زمان مهدی‏‎ ‎‏موعود (عج) و نایب بر حقش امام خمینی روحی له الفداء‏

‏‏با سلام خدمت امام عزیز و نمایندگان ایشان، یک سؤال در مورد یک صندوق‏‎ ‎‏شرکت تعاونی داشتم. خدمت شما عرض می شود که صندوقی است به نام اراکیان‏
‏‎

‎‏مقیم مرکز که چند سالی است که فعالیت دارد اعضای آن مرتب کم و زیاد می شود، این‏‎ ‎‏صندوق هر تعداد که عضو داشته باشد سهام هم دارد، سهام همه اعضا با هم مساوی‏‎ ‎‏است، اعضای هیئت مدیره را خود اعضای شرکت انتخاب می کنند. کار صندوق این‏‎ ‎‏است که پولی که در حساب صندوق است را به اعضا به صورت وام پرداخت می کنند‏‎ ‎‏برای رفع گرفتاری های ضروری و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد. غرض از این‏‎ ‎‏مزاحمت این بود که چهار درصد بهره می گیرند و کسی که وام را می گیرد اول کلیه بهره‏‎ ‎‏از وام کم می شود و مقداری از آن خرج شرکت می شود و الباقی بین سهام های اعضا‏‎ ‎‏تقسیم می شود لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید.‏

‏‏1. این بهره ای که از وام کم می شود مقداری از آن که بین اعضا پخش می شود چه‏‎ ‎‏حکمی دارد؟‏

‏‏2. اگر کسی هیچ وامی نگیرد و از بهره هایی که می گیرند مقداری هم به او برسد چه‏‎ ‎‏حکمی دارد؟‏

‏‏3. اگر کسی که عضو شرکت نباشد وامی از صندوق دریافت کند، بهره ای که از وی‏‎ ‎‏گرفته می شود چه حکمی دارد؟ لطفاً جواب را در همین کاغذ بدهید و مهر یا امضا‏‎ ‎‏یادتان نرود.‏

‏‏بسمه تعالی، بهره پول ربا و حرام است، ولی گرفتن کارمزد اگر تغییر اسم‏‎ ‎‏نباشد اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11967]‏‏ ‏ ‏ 6918‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏آیا گرفتن درصد بسیار کم مانند 1% به عنوان کارمزد، توسط صندوق های‏‎ ‎‏قرض الحسنه جهت تأمین مخارج صندوق چه صورتی دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، درصد، کارمزد نیست هرچند کم باشد و بهرۀ پول حرام است‏‎ ‎‏گرچه به اسم کارمزد گرفته شود؛ ولی اگر آنچه گرفته می شود، جدّاً مزد کار‏‎ ‎‏و به مقدار متعارف باشد، با توافق طرفین اشکال ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11968]‏‏ ‏ ‏ 6919‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. بانک های فعلی که از وام گیرندگان، مبلغی به عنوان مزد کارمندان و حق الزحم‏‏ۀ‏‎ ‎‏افراد بانک می گیرند، جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جداً کارمزد باشد مانع ندارد.‏

‏‏2. خرید طلا و دلار که ببرند در خارج کشور بفروشند، چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.‏

‏‏[سؤال 11969]‏‏ ‏ ‏ 6920‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از سلام‏‎ ‎‏به عرض عالی می رساند:‏

‏‏مرسوم است که صندوق های قرض الحسنه در موقع پرداخت وام مبلغی را به‏‎ ‎‏عنوان کارمزد می گیرند. مسلم خرج هایی که این صندوق ها دارند از این راه تأمین‏‎ ‎‏می شود و کمی و زیادی مدت در کارمزد اثر ندارد، اگر چه هر مقدار وام بیشتر باشد،‏‎ ‎‏کارمزد هم بیشتر می شود. خواهشمندم نظر شریفتان را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه به مقدار متعارف کارمزد است، مانع ندارد و بیشتر از آن‏‎ ‎‏ولو به بیشتری مقدار جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 11970]‏‏ ‏ ‏ 6921‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله، محترماً به عرض‏‎ ‎‏می رساند:‏

‏‏اگر بانکی که وام داده است درصدی کمتر از حد متعارف زمان طاغوت (4 درصد)‏‎ ‎‏به عنوان کارمزد دریافت کند، آیا ربا محسوب می شود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و با تغییر نام، حلال نمی شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11971]‏‏ ‏ ‏ 6922‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی رهبر عالی قدر امام خمینی،‏‎ ‎‏متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه، جعلت فداک، مستدعی است حقیر را به جواب این‏‎ ‎‏مسائل مفتخر فرمایید.‏

‏‏1. شخصی وجهی مثلاً 000 / 200 تومان در بانک رهنی می گذارد و پس از چند ماه‏‎ ‎‏طبق مقرّرات بانک، معادل همان وجه، وام طویل المدّه به آن شخص می دهند و در‏‎ ‎‏طول مدت، بانک رهنی تدریجاً وجهی به عنوان و اسم کارمزد از آن شخص می گیرد.‏‎ ‎‏این معامله چه صورت دارد؟ آیا ربا محسوب نمی شود و این معامله حرام نیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، پول گذاشتن در بانک و وام گرفتن اشکال ندارد، و زیادی اگر‏‎ ‎‏حقیقتاً کارمزد باشد، با توافق طرفین مانع ندارد، ولی بهرۀ وام ربا و حرام‏‎ ‎‏است و با تغییر نام حلال نمی شود.‏

‏‏2. در نمازهای یومیه موقعی که مصلّی می خواهد برخیزد، به عوض «بحول الله‌ وقوّته أقوم وأقعد» اگر‏‎ ‎‏بگوید: «یا حیّ یا قیّوم» چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏3. شخص عاقد، وکالت از پسر و دختر می گیرد که عقد جاری نماید و همان شب زوجین زفاف می کنند.‏‎ ‎‏عاقد فراموش می کند که اجرای عقد کند. پس از دو روز عاقد متذکر می شود که عقد جاری نکرده و‏‎ ‎‏فوری می رود عقد جاری می نماید. آیا عمل زوجین در طول این مدت چه صورت دارد؟ و عاقد که از‏‎ ‎‏روی سهو و فراموشی عقد را جاری نکرده، چه حکمی دارد؟ متمنی است جواب مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، چیزی بر عاقد نیست و عمل مقاربت پیش از عقد، اگر به اعتقاد این که وکیل عقد‏‎ ‎‏را خوانده و زوجیت حاصل شده، انجام گرفته حکم وطی شبهه را دارد.‏

‏‏[سؤال 11972]‏‏ ‏ ‏ 6923‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 9 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن، مرجع بی نظیر اسلام، حضرت امام خمینی،‏‎ ‎‏روحی فداه، این جانب به استحضار آن بزرگ مرجع تقلید می رسانم که:‏

‏
‏‎

‎‏چون حقیر کارمند صندوق قرض الحسنه می باشم و حقوق این جانب از طریق یک‏‎ ‎‏درصد کارمزد وام ها تأمین می گردد. مدتی است که برایم حالت شبهه پیش آمده و‏‎ ‎‏خوف دارم که نکند این یک درصد که به عنوان کارمزد از وام ها کسر می شود و به‏‎ ‎‏عنوان حقوق ماهیانه مبلغ 000 / 30 ریال به این جانب پرداخت می شود، حالت ربا‏‎ ‎‏داشته باشد. لذا خواهشمندم صورت شرعی مسأله را بیان فرمایید. دستخط مبارک‏‎ ‎‏شما، باعث روشنی چشم و فیض عظیم معنوی است. به امید نصر اسلام و نابودی کفر‏‎ ‎‏و استکبار جهانی‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به عنوان کارمزد باشد، مانعی ندارد.‏

‏‏[سؤال 11973]‏‏ ‏ ‏ 6924‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 12 / 1362‏

‏‏محضر اقدس رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دامت‏‎ ‎‏برکاته، با اهدای تحیات وافره؛‏

‏‏چنان که خاطر شریف مستحضر است، صندوق های قرض الحسنه جهت تأمین‏‎ ‎‏نیازهای ضروری خود، مبلغی به عنوان کارمزد از متقاضیان وام مطالبه می کنند؛ با توجه‏‎ ‎‏به این که ذخیر‏‏ۀ‏‏ پولی این صندوق ها از سپرده های تدریجی مردم تأمین می شود بالطبع‏‎ ‎‏هزینه های مربوطه به تناسب مبلغ وام و تعداد اقساط بازپرداخت، متغیّر خواهد بود و‏‎ ‎‏خلاصه مقدار کاری که برای دریافت ها و پرداخت ها انجام می گیرد نسبت به اشخاص‏‎ ‎‏و مقدار وجوه متفاوت خواهد بود. ‏

‏‏راه حلی که کارشناسان مالی صندوق ها برای احتراز از ربا پیشنهاد می کنند این‏‎ ‎‏است: از متقاضی وام به تناسب مبلغ و تعداد اقساط بازپرداخت، مبلغی به عنوان‏‎ ‎‏کارمزد با توافق دریافت شود، تا تناسب میان کار واقعی و کارمزد در حدود امکان‏‎ ‎‏رعایت شده باشد. گرچه این برآورد، یک محاسب‏‏ۀ‏‏ دقیق نمی باشد، لکن اقرب طرق‏‎ ‎‏ممکن همین است. لازم به تذکر است در این جا درصد منظور نیست، بلکه مقدار وام‏
‏‎

‎‏و تعداد اقساط به عنوان طریقی جهت احتساب مقدار کار انجام شده ملحوظ می گردد‏‎ ‎‏که قهراً و معمولاً متناسب با یکدیگر خواهند بود. استدعا دارد نظر شریف را در این‏‎ ‎‏مورد مرقوم فرمایید.‏

‏‏ادام الله‌ ظلکم علی رؤوس المؤمنین، والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به عنوان کارمزد است و زیادتر از آن هم نیست و راه‏‎ ‎‏دیگری هم جز این ترتیب وجود ندارد، مانعی ندارد.‏

‏‏[سؤال 11974]‏‏ ‏ ‏ 6925‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی، مدّ ظله العالی‏

‏‏ضمن عرض سلام؛ سلامتی و موفقیت آن جناب و اسلام عزیز را از خداوند متعال‏‎ ‎‏مسئلت می نماید.‏

‏‏صندوق های قرض الحسنه که از محل سپرد‏‏ۀ‏‏ اشخاص می باشد و قرض الحسنه به‏‎ ‎‏اشخاص وام می دهند، هر کدام بر حسب موقعیت صندوق، وجوهی را تحت عنوان‏‎ ‎‏کارمزد از وام گیرندگان جهت هزینه های خود دریافت می دارند. چون عموماً‏‎ ‎‏کارمزدهای دریافتی پس از کسر هزین‏‏ۀ‏‏ صندوق، آنچه باقی می ماند به نفع صندوق و‏‎ ‎‏بنی‏‏ۀ‏‏ مالی آن می باشد و از این بابت هیچ گونه وجهی به دارندگان سپرده پرداخت‏‎ ‎‏نمی شود و این عمل، به نفع جامعه و همین وام گیرندگان است و همچنین حفظ سپرد‏‏ۀ‏‎ ‎‏اشخاص و حفظ امانت، خواهشمند است دربار‏‏ۀ‏‏ وجوه دریافتی به عنوان کارمزد، نظر‏‎ ‎‏مبارک مرقوم فرمایند. توضیح این که چون عمل پر کردن فرم برای مبلغ های متفاوت از‏‎ ‎‏نظر کار یکسان می باشد، در این مورد نیز بیان فرمایید.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بابت بهرۀ وام باشد با تغییر نام حلال نمی شود؛ ولی اگر‏‎ ‎‏واقعاً بابت مزد کار باشد با توافق طرفین اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11975]‏‏ ‏ ‏ 6926‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ صندوق قرض الحسن‏‏ۀ‏‏ توحیدیه در زاهدان شروع به کار نموده است و‏‎ ‎‏برای پرداخت حقوق کارمندان و اجار‏‏ۀ‏‏ محل صندوق و آب و برق و تلفن و هزین‏‏ۀ‏‎ ‎‏اوراق و غیره، درآمدی ندارد؛ اما به انداز‏‏ۀ‏‏ نصف هزینه ها به عنوان کارمزد از وام‏‎ ‎‏گیرنده ها دریافت می کند؛ مثلاً اگر وام 5000 تومانی حدود 90 تومان هزینه اش بشود،‏‎ ‎‏مبلغ 45 تومان را از وام گیرنده به عنوان کارمزد دریافت می کند و ‏‏ باقی مانده را از‏‎ ‎‏افراد خیّر و یا سازمان اقتصاد اسلامی تهران می گیرد؛ لذا خواهشمند است نظر مبارک‏‎ ‎‏را در این مورد امر به ابلاغ فرمایند. با تقدیم احترام‏

‏‏خداوند سایه مبارکتان را بر سر همه مسلمین جهان مستدام بدارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه به عنوان کارمزد گرفته می شود، اگر جداً مزد کار و به طور‏‎ ‎‏متعارف باشد، مانع ندارد؛ ولی چنانچه بهرۀ پول باشد، هرچند برای صرف‏‎ ‎‏در هزینه بهره بگیرند، حرام است و مجرد تغییر اسم آن به کارمزد، حکم‏‎ ‎‏را تغییر نمی دهد.‏

‏‏[سؤال 11976]‏‏ ‏ ‏ 6927‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم‏

‏‏1. نظر به این که صندوق قرض الحسن‏‏ۀ‏‏ حضرت مهدی (عج) بوشهر یک مجتمع‏‎ ‎‏پولی خیریه می باشد، با داشتن کارکنان و داشتن هزینه، تا چه مقدار از وام های‏‎ ‎‏پرداختی می توان کارمزد گرفت که احکام خدا اجرا شده باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار معیّنی ندارد؛ اگر جداً کارمزد باشد، نه مجرد تغییر اسم‏‎ ‎‏و متعارف است، اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11977]‏

‏‏2. آیا می توان از این پول های موجود، برای کسری حقوق کارکنان و صرف هزین‏‏ۀ‏‎ ‎‏این سازمان، تجارت کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تجارت با مراعات مقررات صندوق مانع ندارد.‏

‏‏3. پس از صرف و کسری هزینه، چنانچه باقی مانده ای باشد از ربح، خمس به آن تعلق می گیرد یا خیر؟‏‎ ‎‏با توجه به این که به ملکیت خصوصی فرد یا افرادی درنمی آید.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که افراد، مالک سهام هستند خمس تعلق می گیرد.‏

‏‏[سؤال 11978]‏‏ ‏ ‏ 6928‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 12 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏در بانک های اسلامی (صندوق قرض الحسنه) برای تأمین مصارف بانک، یکی‏‎ ‎‏از  دو کار زیر را انجام می دهند؛ لطفاً بفرمایید کدام یک صحیح تر است و شبه‏‏ۀ‏‏ ربا در آن‏‎ ‎‏نیست:‏

‏‏1. از وام گیرنده ها یک درصد ربح به عنوان تأمین مصارف و کارمزد گرفته‏‎ ‎‏می شود.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بهرۀ پول است ربا و حرام است.‏

‏‏2. اوراقی که در جریان وام مصرف می شود به شخص وام گیرنده فروخته می شود؛ البتّه به قیمتی‏‎ ‎‏گران تر از قیمت بازار فروخته می شود.‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ مگر این که منظور فرار از ربا باشد.‏

‏‏[سؤال 11979]‏‏ ‏ ‏ 6929‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 12 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر عالی قدر‏

‏‏احتراماً؛ خواهشمند است نظر مبارکتان را در مورد میزان وصول کارمزد در‏‎ ‎‏صندوق های قرض الحسنه در ذیل همین ورقه بیان فرمایید.‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، میزان معیّنی ندارد و موکول به توافق طرفین است؛ ولی اگر در‏‎ ‎‏واقع بهرۀ پول باشد با تغییر اسم حلال نمی شود.‏

‏‏[سؤال 11980]‏‏ ‏ ‏ 6930‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 7 / 1362‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏صندوق قرض الحسنه ای که هزینه هایش را از راه معاملات و یا راه های دیگر مانند‏‎ ‎‏هبه تأمین می نماید و حتی بیشتر از هزینه، درآمد دارد، جایز است برای وام هایی که‏‎ ‎‏می پردازد، از وام گیرنده کارمزد بگیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جداً مزد کار و به مقدار متعارف است، نه تغییر اسم ربا به‏‎ ‎‏کارمزد، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11981]‏‏ ‏ ‏ 6931‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، پس از عرض سلام‏

‏‏1. نظر به این که صندوق قرض الحسنه، مخارج دارد ـ از قبیل حقوق کارمندان،‏‎ ‎‏صرف اوراق بهادار و غیره، اجار‏‏ۀ‏‏ مکان و غیره ـ و اخذ مبلغی به عنوان کارمزد، شبه‏‏ۀ‏‎ ‎‏ربا در کار است، لذا بر این شدیم از متقاضیان وام، مبلغی عادلانه در قبال اوراق و دفاتر‏‎ ‎‏صندوق و... طی قراردادی، غیر از قرارداد وام، به یک منوال گرفته شود؛ مثلاً از‏‎ ‎‏متقاضیان ـ وام کم باشد یا زیاد ـ مبلغ 100 تومان گرفته شود، آیا به نظر مبارک اشکال‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر واقعاً مزد کار و به نحو متعارف است، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11982]‏

‏‏2. کسانی که بدون ذکر عنوانی، پولشان را در اختیار صندوق می گذارند، با حفظ‏
‏‎

‎‏ضوابط نسبت به برگرداندن آن، آیا همین مقدار مجزی در تصرف است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر متعارف این است که در پولی که در صندوق می گذارند‏‎ ‎‏تصرّف می شود، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11983]‏

‏‏3. برفرض کفایت، اگر مسئولین صندوق نیز با حفظ ضوابط، معامل‏‏ۀ‏‏ شرعی را‏‎ ‎‏انجام و سودی ببرند، به نفع مردم ـ اعم از صاحبان پول و غیره ـ صرف نمایند چه‏‎ ‎‏حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات صندوق است.‏

‏‏4. بر فرض عدم اشکال تصرف و کفایت، آیا سود پیدا شده از پول های امانتی خمس دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، بنابر احتیاط واجب باید تخمیس شود.‏

‏‏[سؤال 11984]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3899‏

‏‏2. اگر صندوق قرض الحسنه بخواهد وام های سنگین بدهد به افراد تولید کننده به‏‎ ‎‏مدت های طولانی و برای مخارج صندوق بخواهد استفاده داشته باشد، به چه صورت‏‎ ‎‏باید قرارداد نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، می توانید کارمزد بگیرید به مقدار متعارف.‏

‏‏[سؤال 11985]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3895‏

‏‏3. وام هایی که به افراد از طرف صندوق داده می شود نوعاً صدی یک به عنوان‏‎ ‎‏کارمزد گرفته می شود، چنانچه صندوق درآمد دیگری داشته باشد در این صورت‏‎ ‎‏کارمزد گرفتن چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر واقعاً حق الزحمه و کارمزد به مقدار متعارف می گیرند مانع‏‎ ‎‏ندارد، ولی مجرد تغییر اسم، بهره را حلال نمی کند.‏

‏‏[سؤال 11986]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1877‏

‏‏4. پولی را از بانک به عنوان وام گرفته ام که بانک، 12% بهره می گیرد و نمی دانم که‏
‏‎

‎‏این 12%، بهره است یا دست مزد. مسأل‏‏ۀ‏‏ فوق چه صورت دارد و وظیفه شرعی ما در‏‎ ‎‏حال حاضر چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، به کیفیت مرقوم، بهره است و ربا و حرام است.‏

‏‏[سؤال 11987]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 855‏

‏‏6. مرسوم است که روی حساب پس انداز بانک ها وام می گیرند و یک درصد‏‎ ‎‏مشخص مزید بر پول دریافتی باید بپردازند، این مقدار اضافی چه حکمی دارد آیا ربا‏‎ ‎‏نیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم ربا با تغییر اسم عوض نمی شود ولی گرفتن حق الزحمه‏‎ ‎‏مناسب در مقابل کار مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11988]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4022‏

‏‏4. برای هزین‏‏ۀ‏‏ جا و اوراق و حقوق کارمندان صندوق، مثلاً برای هر ده هزار تومان‏‎ ‎‏یک صد و پنجاه تومان ثابت به عنوان مخارج صندوق از وام گیرنده کسر می کند، آیا‏‎ ‎‏این برداشت اشکال دارد یا نه؟ در صورتی که اگر این هزینه نباشد، نمی تواند ادامه کار‏‎ ‎‏داشته باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، دریافت اضافی به نحو مزبور ـ ولو این که به اسم هزینه باشد ـ‏‎ ‎‏جایز نیست؛ ولی دریافت کارمزد متعارف با توافق طرفین اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11989]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1607‏

‏‏2. بانک های قرض الحسنه برای وام دادن، به هر مقدار پولی که می دهند، دودرصد‏‎ ‎‏پول به عنوان کارمزد ـ نه سود ـ اخذ می کنند واگر قرار باشد این کارمزد را نگیرند،‏‎ ‎‏هزین‏‏ۀ‏‏ مخارج صندوق از قبیل مزد کارمندان و هزین‏‏ۀ‏‏ خرید دفاتر و اوراق و غیره تهیه‏‎ ‎‏نمی گردد. وام گرفتن از این بانک ها و بازکردن حساب در آن ها چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، وام گرفتن اشکال ندارد و کارمزد اگر اسماً کارمزد باشد و در‏‎ ‎‏حقیقت برگردد به همان بهرۀ وام، حرام است؛ وگرنه اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11990]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1195‏

‏‏5. فامیل های ما ـ در حدود 15 خانواده ـ با هم تشکیل یک شرکت تعاونی را دادند‏‎ ‎‏که هرماه نسبت به تعداد سهمی که هر خانواده دارد، مبلغی را به حساب شرکت واریز‏‎ ‎‏می نماید و هم اکنون پس از گذشت چند سال، شرکت، شروع به دادن وام به اعضا‏‎ ‎‏نموده است؛ به این ترتیب که به هر کس وام داده می شود ـ با توافق تمام اعضای‏‎ ‎‏شرکت ـ چهار درصد به عنوان کارمزد از وام گیرنده دریافت می کند و تا کنون اکثریت‏‎ ‎‏اعضا وام دریافت کرده اند که البته تمام این چهار درصدها به خرج شرکت نمی رسد و‏‎ ‎‏مبلغی به عنوان سود، در شرکت باقی می ماند که نسبت به سهام، بین اعضا تقسیم‏‎ ‎‏می شود.‏

‏‏الف. آیا سود حاصله از وام ها حلال است یا حرام؟‏

‏‏ب. عضو این شرکت بودن و وام گرفتن، جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ وام، ربا وحرام است وبا تغییر نام، حلال نمی شود؛ ولی‏‎ ‎‏اگر واقعاً کارمزد باشد، با توافق طرفین مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11991]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6905‏

‏‏2. اگر به عنوان هدیه جهت تأمین مخارج صندوق ها مبلغی از وام گیرنده به طور‏‎ ‎‏دلخواه او مطالبه شود چطور است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جداً هدیه باشد، نه ربا یا فرار از ربا، مانع ندارد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎