ربا و بهرۀ پول از طرف بانک و غیر آن
[سؤال 11728] 6756
بسمه تعالی
چند کلمه عرایض خدمت حضرت آیت الله خمینی دارم که برای آن سرور عزیز شرح می دهم تا جناب عالی به عرایض بنده رسیدگی کامل بفرمایید. عرایض بنده از این قرار می باشد:
یک سال پیش، عیال بنده از بالای بام خانه افتاد و دچار بیماری سختی شد که هنوز هم به طور کامل خوب نشده است. و هر چیزی که داشتم خرج خانوادۀ خود کردم. در همان زمان، شخصی از این جانب مبلغ ده هزار تومان طلب داشت که از آن مدت تا به حال مرتب از بنده مدرک ربا در ربا گرفته است که آن مبلغ ده هزار تومان، حالا 178000 تومان شده است. می خواهم ببینم جناب عالی در این مورد چه فتوایی می فرمایید. هر فتوایی که آن سرور بفرمایند، بنده عمل کنم. امیدوارم که در پناه خداوند یکتا به سلامت باشید. و حالا، یک دستگاه قالی دارم که، اگر خدا بخواهد، مدت چهار ماه دیگر پایین می آید. و چند طلبکار دیگر هم دارم که یکی از آن ها مبلغ شش هزار تومان و دیگری دو هزار تومان و دیگری سه هزار تومان می باشد.
بسمه تعالی، اصل قرض، واجب الاداء است و زیاده حرام است.
[سؤال 11729] 6757
بسمه تعالی 11 / 6 / 1358
ریاست محترم دفتر امام خمینی، محترماً؛ به عرض می رساند:
این جانب خدمت شما سلام عرض می کنم و امیدوارم در پناه امام زمان مصون و محفوظ باشی. سؤالی از شما دارم:
شغل من در زمان طاغوت قالی بافی بوده و مدت چند سال، پول از پسر عمۀ خود
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 243
می گرفتم و بهرۀ آن را از من می گرفت. او مرده است و مقدار 2500 تومان از من طلبکار است. برادر و پسر نامبرده، اختیاردار مال و املاک او هستند. سرمایه او، چه از پول، چه از قالی و چه از زمین، خیلی زیاد است. من تقریباً حساب کرده ام، مقدار هفت الی هشت هزار تومان از من بهرۀ پول گرفته است. من به اختیاردار او گفته ام: اگر می خواهی من رضایت داشته باشم، باید از این پول صرف نظر کنی، و گرنه من رضایت ندارم. و گفتم این زمان دیگر نمی شود زور گفت. حال از شما تقاضا می کنم، تو را به جان آقای امام خمینی، مرا راهنمایی کنید که آیا می توانم این پول را بدهم یا نه؟ من در روز پنجاه تومان می گیرم و خرج هشت نفر به عهدۀ من است.
بسمه تعالی، اگر مقدار دین را ادا کرده باشید، زیادتر از آن مدیون نیستید. و چنانچه بهره ای از شما گرفته؛ می توانید در مقابل آن، طلب او را ندهید.
[سؤال 11730] 6758
بسمه تعالی 22 / 12 / 1361
سروران عزیز، مسئولین محترم دفتر استفتائات حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم
ان شاء الله در خدمت به اسلام و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام همواره موفق و مؤید باشید. خواهشمند است، فتوای حضرت امام را جهت آگاهی حقیر و دیگر برادران مسلمانمان بفرمایید.
چون شهریه دانشگاه ها اغلب بسیار زیاد هستند، برای عده ای و به خصوص کسانی که علاوه بر تحصیل، برای کسب مخارج آن مجبور به کار هستند و حقوق خود را ماهیانه دریافت می دارند، امکان پرداخت یک جای وجه شهریه به ندرت میسر است. لذا مجبورند این مبلغ را به اقساط بپردازند که در نتیجه آن کارمزدی به آن تعلق خواهد گرفت. برای مثال اگر شهریه یک دوره تحصیلی مجموعاً 1260 دلار باشد، در صورتی که دانشجو بخواهد آن را در سه قسط بپردازد، می بایست هر ماه 483 دلار
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 244
پرداخت نماید که در نتیجه وجه پرداختی 1449 دلار خواهد شد؛ آیا می شود به این کار مبادرت کرد؟
بسمه تعالی، اگر ناچار به پرداخت باشند، مانع ندارد؛ ولی در دادن بهره، قصد بهره نکنند.
[سؤال 11731] 6759
بسمه تعالی 2 / 6 / 1358
حضور مبارک رهبر بزرگ انقلاب اسلامی ایران حضرت نایب الامام حاج آقا روح الله خمینی متّع الله المسلمین بطول بقائه الشریف، ضمن عرض سلام و تقدیم درود و تحیت شایسته
مشکلی در معامله به شرح زیر برای فدوی پیش آمده که برای رفع آن احتیاج به نظر مبارک آن جناب است.
شخصی به عنوان دلال، کامیونی متعلق به این جانب را از جهرم به شیراز برده که در آن جا بفروشد و کامیون دیگری در عوض برایم خریداری نماید، چنانچه در شیراز مبادرت به فروش و خرید نماید، مبلغ پنج هزار تومان و اگر در تهران این عمل را انجام دهد، مبلغ ده هزار تومان حق الزحمه بگیرد. شخص دلال در شیراز مبادرت به فروش کامیون متعلق به این جانب و خرید کامیون دیگری برای این جانب نموده و به اعتراف خود او مشارالیه مبلغ پنج هزار تومان از خریدار و فروشنده مربوطه وصول نموده و اظهار داشت که از این بابت به این جانب حقی ندارد لکن مبلغ هشتاد هزار تومان پول از خودش برای خرید کامیون داده به این معنا که کامیون مرا به دویست هزار تومان فروخته و کامیون دیگر را به مبلغ دویست و هشتاد هزار تومان خریداری نموده و در مقابل هشتاد هزار تومان اضافی، اسنادی به مبلغ یکصد و پانزده هزار تومان از من گرفته که می بایست سی وپنج هزار تومان اضافه بر هشتاد هزار تومان به دلال مذکور پرداخت نمایم به عنوان بهره و سود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 245
استدعا دارم نظر عالی را نسبت به این معامله که چه صورتی دارد و آیا مبلغ سی و پنج هزار تومان مازاد مرقوم، مشروع است که بپردازم یا خیر که اگر بدهکار باشم، اقدام به پرداخت کنم و اگر شرعاً بدهکار نباشم عمل حرامی انجام نداده باشم منتظر اوامر مبارک مطاع آن جناب. در ضمن به عرض عالی می رساند که در این تاریخ سهم مازاد پول را از من گرفته است آیا حق مطالبه و اخذ آن مبلغ را دارم یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر ماشین را برای شما خریده و بهره پول گرفته جایز نبوده و می توانید مقدار بهره را مطالبه کنید.
[سؤال 11732] 6760
بسمه تعالی دهم شعبان المعظم 1402 ق
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام ظله العالی، بعد التحیة والسلام
محترماً معروض می دارد که مستضعفانی بودند اکثراً در روستاها که از متمولین وام مطالبه می کردند و ملکی را به وام دهنده با خیار شرط به ردّ ثمن تا یک سال می فروختند با قیمت نازل تر از قیمت معمولی، و مجدداً همان ملک را از خریدار اجاره می کردند با اجاره ای که معادل بود با ربح سالیانه پول مطلوب، آیا این دو معامله از نظر مبارک در حکم ربا، حرام و باطل می باشد یا نه؟ بیان فرمایید که مورد حاجت است. ضمناً در بعضی موارد همین مبیع قبل انقضای مدت خیار و یا بعد از آن به ثبت هم رسیده می شده یعنی به نام مشتری. دام ظلکم علی رؤوس المستضعفین
بسمه تعالی، این نحو معامله محکوم به حکم ربا و باطل است.
[سؤال 11733] 6761
بسمه تعالی 10 / 11 / 1361
محضر مبارک زعیم بزرگوار و قائد اعظم، رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی، دامت برکاته، با تقدیم عرض سلام و آرزوی سلامت و طول عمر برای آن رهبر عزیز، خواهشمند است نظر آیت اللهی را در مورد سؤال زیر بیان فرمایید:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 246
در بعضی از ادارات (به غیر بانک ها) به بهانۀ این که هنوز طبق قانون رژیم گذشته عمل می کنند، هنگام محاسبۀ امور مالی نسبت به گذشت زمان دین 12% سود و بهره حساب می کنند؛ متمنی است نظر آیت اللهی را در صدر ورقه امر به ابلاغ فرمایید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11734] 6762
بسمه تعالی 23 / 9 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی، السلام علیکم ورحمة الله
این جانبان کشاورزان روستای سطلان از توابع شهرستان فومن اعضای شرکت تعاونی روستایی از سال 1357 که سال به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی به رهبری آن بزرگوار است مبالغی از شرکت یاد شده به عنوان وام دریافت داشته بودیم و سال 1358 نیز مبالغی به همین عنوان دریافت نمودیم بدون این که وام قبلی را باز پس گیرند. در سال های 1359 و 1360 هیچ اقدامی جهت دریافت وام مذکور به عمل نیامد. اما امسال طبق اخطاریه ای از کشاورزان خواستند که اصل وام دریافتی را به اضافه دوازده درصد سود به مدت 15 روز حاضر کرده و به شرکت بپردازند و تصفیه حساب دریافت دارند. با عرض اصل موضوع علاوه بر این که این جانبان کشاورزان قدرت پرداخت همه وام را در امسال نداریم و اگر نه قادر به ادامه زندگی کشاورزی نیستیم از محضر مبارک حضرت امام استفتا می شود.
1. آیا بهره دوازده درصد از قوانین طاغوتی نبوده و مغایر با حکم اسلام نیست؟ در حالی که مطابق فتوای مسأله 2844 رساله حضرت امام بهره دیرکرد تحریم شده است.
2. از محضر امام بزرگوار استدعا داریم چنانچه عرایض ما با موازین شرعی دین مقدس اسلام مغایر و مخالف است و یا پرداخت اصل پول به اضافه دوازده درصد بهره مجاز است به صورت دستورالعمل به ارگان های دولتی مخصوصاً سازمان تعاون و امور روستاها ابلاغ فرمایند تا این عده که تولید کننده ارزاق هستند و متکی به بازوی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 247
خود و به هیچ وجه وبال گردن دولت نیستند از فشار پرداخت بهره مغایر با اسلام خلاص شوند.
بسمه تعالی، بیش از مبلغی که به قرض گرفته اید را ضامن نیستید و 12% مرقوم ربا و حرام است.
[سؤال 11735] 6763
بسمه تعالی
پس از سلام و درود بر قائد بزرگ، امام خمینی و مسئولین محترم دفتر آن حضرت؛ شخصی مقدار پولی به کارفرمای یک کارگاه خصوصی ـ که خود نیز در همان کارگاه مشغول به کار است ـ به عنوان کمک می دهد و کارفرما درصد سودی نسبت به پول آن شخص روی تولیدات روزانه قرار می دهد و چون تولیدات بعضی از روزها کم و بعضی از روزها زیاد است کارفرما و شخص (صاحب پول) تعداد ثابتی را برای هر ماه مقرّر می کنند که تقریباً همان تولیدات واقعی کارگاه است؛ مثلاً برای هر ماه 100 عدد تولید و برای هریک عدد 50 ریال. لطفاً بفرمایید از نظر شریعت اسلام مسأله فوق چگونه است؟
بسمه تعالی، پول را اگر به صاحب کارگاه قرض داده تنها عین همان پول را استحقاق دارد و زیادی ـ هرچه باشد ـ ربا و حرام است و اجرت کار جداگانه برای او محفوظ است. ولی اگر به مقدار پول خود در کارگاه شریک شده، پس از کسر مصارف، به نسبت پول خود در سود و زیان شریک است.
[سؤال 11736] 6764
بسمه تعالی 18 / 12 / 1361
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته، با درود و سلام به پیشگاه رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، محترماً؛ با توجه به مطالب ذیل خواهشمند
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 248
است به سؤالات ذکر شده پاسخ فرمایید:
شرکت کفش بلاّ در سال 1361 با کوشش و همت کارگران شریف و مسلمان، افزایش تولید بسیار خوبی داشته است و بنابر قرارداد وزارت کار باید در مقابل این افزایش تولید، به کارگران پاداشی پرداخت گردد. ولی متأسفانه چون سهام داران قبلی شرکت در زمان قبل از انقلاب اسلامی با گرفتن اعتبارات وام های کلان، بدهی هنگفتی برای شرکت باقی گذاشته اند، در نتیجه مسئولین با احتساب بهرۀ وام های فوق، پاداش افزایش تولید برای کارگران منظور نمی نمایند.
1. منظور نمودن بهرۀ وام های دریافتی قبل از انقلاب اسلامی سهام داران فراری در محاسبات افزایش تولید، شرعی است یا خیر؟
2. در صورتی که بهرۀ وام های قبل از انقلاب غیرشرعی است، باید به کارگرانی که افزایش تولید داشته اند طبق قرارداد شرعاً پرداخت نمود یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11737] 6765
بسمه تعالی 3 / 11 / 1361
محضر مبارک امام خمینی، با سلام و آرزوی طول عمر برای کلیۀ خدمتگزاران
عده ای در جامعۀ ما مطالبی را جدیداً عنوان می کنند مبنی بر این که باتوجه به حرمت ربا در دین اسلام ـ ولی ادعا دارند که ـ حکومت اسلامی می تواند از مردم ربا بگیرد؛ ولی مردم نمی توانند از حکومت به عنوان سود پس اندازشان در بانک، ربا دریافت دارند. و استدلالشان این است که حکومت چون مردمی است و این سود را به نفع مردم در صندوق دولت می ریزد، خرج امور مملکت می کند. لذا استدعا دارد صحت و سقم مطلب فوق را برای ما مرقوم دارید.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، ربا حرام است و فرقی بین اشخاص حقیقی و حقوقی نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 249
[سؤال 11738] 6766
بسمه تعالی
دفتر محترم حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
ضمن درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران
چنانچه شخصی احتیاج مبرم به وام داشته باشد و پولی را با نزول قرض نماید، لیکن به واسطۀ موقعیتی که پیش می آید، علاوه بر پرداخت اصل مبلغ، بتواند مبلغی از نزول را کمتر بدهد، آیا در مقابل نزول دهنده بابت مابه التفاوت مبلغ نزول مسئول می باشد یا خیر؟ و یا اصولاً می تواند چنانچه توانست هر مبلغ از نزول را ندهد؟
بسمه تعالی، نزول و بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ وام گیرنده ضامن این نیست.
[سؤال 11739] 6767
بسمه تعالی پانزدهم رمضان 1402 ق
حضور محترم حضرت آیت الله خمینی
این جانب مبلغی پول به یکی از بستگانم داده ام تا با آن کار کند و ماهانه مبلغ معینی به من بپردازد و بعد از یک یا دو سال یا بیشتر، عین پول را به بنده بدهد. آیا این پول ماهانه حرام است یا حلال و در صورت حرام بودن، به چه طریقی باید عمل کنم؟
بسمه تعالی، اگر پول را قرض داده، بیش از اصل پول چیزی حق ندارد و بهره پول ربا و حرام است.
[سؤال 11740] 6768
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر و ولی فقیه، امام خمینی، ادام الله ظله العالی
این جانبه به دستور مجتهدی که از او تقلید می کردم مقداری پول به یکی از تجّار بازار داده بودم و ایشان با این پول کار می کردند و مقداری ماهانه به من می پرداختند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 250
لازم به تذکر است که این پول ماهانه هر ماه ـ چه آن بازاری کار می کرد و چه کار نمی کرد ـ یکسان بود. البته مجتهدی که من از ایشان تقلید می کردم در جواب سؤال من که این پول ماهانه چه صورت دارد، کتباً برای بنده نوشته بودند که اگر شما خود را طلبکار ندانید و آن آقای بازاری با رضایت خود این ماهانه را بدهد و اگر چنانچه ماهی نداد شما مطالبه نکنید، اشکال ندارد. من هم روی فتوای ایشان سال ها با این آقای بازاری به این معامله به نوعی که عرض شد ادامه می دادم؛ تا این که به دستور دوخبره از ایشان برگشتم و به شما رجوع کردم.
امام امت تقاضا دارم که بفرمایند تکلیفم چیست؟ با توجه به این که سه پسر دارم و یک دختر سادات 12 ساله. این سه پسرم یکی سپاه پاسداران و دیگری در کمیته و یکی دیگر دانشجوی بیکار و خود و دخترم هستیم. منزل مسکونی از خودمان است ولی حقوق پسر پاسدار و کمیته اییم فقط برای مخارج خودشان است و من و آن دختر و آن پسر دانشجو از ماهانۀ همین پول استرزاق می کنیم؛ در نتیجه امروز که از امام تقلید می کنم تقاضای راهنمایی و فتوا دارم.
در ضمن، از اندوختۀ همین ماهانه مبلغ 20 هزارتومان هم برای مکه داده ام و شوهرم هم سال ها پیش فوت کرده.
بسمه تعالی، اگر بابت بهرۀ پول باشد ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11741] 6769
بسمه تعالی
محضر محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، با عرض سلام؛ استغاثه ای دارم که تقاضا می نمایم در مورد آن فتوا بفرمایید.
شخصی جهت تهیۀ یک اتومبیل سواری به شخص دیگری که مغازه ای دارد و اجناس خانگی را که در بازار آزاد یافت نمی شود، به صورت قاچاق به مردم عرضه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 251
می کند، مراجعه می نماید. شخص مغازه دار به متقاضی اتومبیل آدرس چند بنگاه را می دهد و می گوید: برو در این بنگاه ها ماشین مورد نظرت را پیدا کن تا من برایت بخرم. متقاضی اتومبیل می رود و ماشین مورد نظر را در یکی از بنگاه هایی که تعیین شده بود پیدا می کند و دوباره به شخص مغازه دار مراجعه می نماید و با هم به بنگاه می روند. قیمت اتومبیل شصت و پنج هزار تومان بود که شخص مغازه دار از متقاضی بیست هزار تومان می گیرد و یک چک شصت و پنج هزار تومانی به موعد هفتاد روز بعد به فروشندۀ اتومبیل می دهد و اتومبیل را مستقیماً از نام فروشنده به نام خریدار (متقاضی) تبدیل می نماید و سپس علاوه بر بیست هزار تومانی که اول معامله گرفته بود، هفتاد هزار تومان دیگر هم سفته به قرار ماهی سه هزار تومان در 23 ماه می گیرد؛ یعنی این اتومبیل برای خریدار به مبلغ نود هزار تومان تمام شده و مغازه دار برای چهل و پنج هزار تومانی که داده است برای مدت بیست و سه ماه، بیست و پنج هزار تومان استفاده می گیرد. آیا این معامله از نظر شرعی درست است؟ و اگر درست نیست، چه نام دارد؟ التماس دعا دارم.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11742] 6770
بسمه تعالی 22 / 7 / 1361
محضر رهبر کبیر انقلاب اسلامی و امید مستضعفان، حضرت امام خمینی، با سلام و درود بی پایان به آن رهبر عزیز، بدین وسیله به استحضار می رساند: این جانب کارگر شرکت صنعتی پارس مینو، در سال 1356 موفق شدم با کمک وام شرکت و فروختن اثاثیۀ منزل، خانۀ کوچکی را قولنامه کنم. متأسفانه به علت عدم پرداخت وام از طریق بانک رفاه کارگران و به علت عدم تکافوی پولم، به توصیه بنگاه داری، از نزول خوار معروف غرب تهران مبلغ 000 / 800 / 1 ریال پول به شرایط ذیل: 000 / 200 ریال بهره به اضافۀ 000 / 200 ریال بابت تضمین، در صورت عدم پرداخت
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 252
به مدت شش ماه، دریافت داشتم.
متأسفانه باز به علت عدم دریافت وام از بانک نتوانستم پول وی را در موعد مقرّره پرداخت کنم و ایشان بدون توجه به امکاناتم، سند منزل را که در گرو وی بوده به مبلغ 000 / 200 / 2 ریال به علاوۀ مبلغ دویست هزار ریال به اجرا گذاشته است.
با پیگیری مداوم در شهریور ماه 1357 موفق به اخذ وام از بانک شدم که این زمان مصادف با اوج گیری انقلاب شکوهمند اسلامی مان بوده و ایشان (رباخوار) از ترس مکافات، متواری گردیده است و من نیز موفق به دریافت وام و فسخ قرارداد نشدم.
با مراجعات و پیگیری زیاد به ثبت اسناد و املاک اعلام داشته است که جهت فسخ اجراییه باید علاوه بر مبالغ فوق، مبلغ 000 / 200 / 1 ریال بابت نیم عشر دولتی که در رژیم گذشته برای حمایت و پشتیبانی این گونه افراد تدوین شده است، پرداخت دارم.
لذا با توجه به مراتب فوق خواهشمند است به سؤالات ذیل که از محضر آن امام گرامی استفسار می شود، پاسخ مرقوم فرمایند:
1. آیا این گونه پرداخت (نیم عشر) منطبق با اصول و موازین اسلامی می باشد؟
2. با توجه به مدارک و اسناد بسیار و شناخت مسئولین ادارات ثبت و اسناد و املاک از گذشته و عملکرد این گونه افراد ـ که با مکیدن جان و مال و بی خانمان نمودن آن ها، به ثروت هنگفتی رسیده اند ـ آیا پرداخت بهره و ضرر و زیان از طریق ادارۀ ثبت و اسناد و املاک جمهوری اسلامی به رباخواران جامعه، با موازین شرع مقدس اسلام منطبق بوده یا خیر؟
3. با در نظر گرفتن مسأله فقهی شماره 2277 رساله آن حضرت و عدم کمک و مساعدت مسئولین امر، تکلیف افرادی چون حقیر چگونه خواهد بود؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و نیم عشری که برای بهره ها گرفته می شود جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 253
[سؤال 11743] 6771
بسمه تعالی
حضور محترم برادران دفتر امام خمینی، مدّ ظله، با توجه به پذیرفتن مرجعیت امام خمینی و رعایت دستورات و احکام صادره از ایشان، تقاضامندم که به سؤالات این جانب پاسخ بفرمایید:
1. اگر انسان پولی به کسی قرض دهد و ماهیانه مقداری را مازاد بر اصل دریافت دارد و این مقدار مازاد را تماماً صرف کمک به مستضعفین نماید، این پول حلال است و گرفتنش جایز می باشد یا خیر؟ و چنانچه این مازاد از بانک دریافت گردد، چگونه خواهد بود؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست؛ و در این حکم، بین شخص یا بانک فرقی نیست.
2. با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی و شکل حجاب رایج میان زنان، آیا حضرت امام حجاب را خارج از شکل چادر و به صورت لباس گشاد و روسری قبول دارند یا خیر؟
بسمه تعالی، در حجاب واجب برای زن، لباس خاصی معتبر نیست؛ به هر نحو و با هرگونه لباس که خود را از دید نامحرم بپوشاند، کفایت می کند و پوشاندن وجه و کفین واجب نیست.
[سؤال 11744] 6772
بسمه تعالی 30 / 11 / 1361
دفتر امام، با سلام و توفیق روزافزون برای شما:
می خواستم بدانم بهره ای که روی وام گرفته می شود آیا از نظر شرعی درست است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11745] 6773
بسمه تعالی 8 / 7 / 1361
سلام علیکم، مسأله ای برای ما پیش آمده بدین قرار:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 254
توضیح آن که مبلغ 180 هزار تومان پول به عنوان قرض الحسنه به شخصی بازاری داده و بنده خود، شغل اداری دارم. بعد از ظهرها از ساعت 3 الی 6 به مغازه شخص مذکور می روم و این مدت ساعت را در آن جا کار می کنم. ایشان روزی 150 تومان به من به عنوان مزد می دهد و حتی روزهای تعطیل که نمی روم، می دهد ـ توضیح آن که آن شخص پدر زن بنده می باشد ـ می خواهم بدانم این پول طیب و طاهر است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر بهرۀ پول به شما نمی دهد اشکال ندارد.
[سؤال 11746] 6774
بسمه تعالی
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، با عرض سلام
این جانب که مقلد آن جناب می باشم، نظرتان را در مورد جریان معروضه ذیل تقاضامندم:
این جانب در زمان طاغوت حدود دو سال قبل، از شرکت میلارد سه دستگاه ماشین مستعمل خریداری نمودم و با شرط آن که ماشین های مذکور تعمیر و تحویل گردد، پرداخت نزول اقساط معوقه خریدار قبلی را که حدود پنج میلیون ریال می باشد، تعهد نموده ام؛ ولی شرکت میلارد ضمن این که به تعهد خود مبنی بر تعمیر ماشین آلات عمل ننموده، به استناد سفته هایی که از این بابت اخذ نموده است، از طریق مقامات دولتی اقدام به توقیف منزل مسکونی این جانب نموده است. اینک از حضورتان استدعا دارم اعلام نظر فرمایید که آیا این جانب این مبلغ را که کلاً بابت نزول تأخیر پرداخت اقساط معوقه خریدار قبلی می باشد، شرعاً و قانوناً مدیون بوده و بایستی پرداخت نمایم یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر نزول بوده، ضامن نیستید و خانه برای ادای دین فروخته نمی شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 255
[سؤال 11747] 6775
بسمه تعالی 15 / 8 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی حاج سید روح الله الامام الخمینی دام عزّه العالی فی رؤوس المؤمنین
امیدوارم از حضرت احدیت که سایه بلند پایه آن پدر بزرگوار و نجات دهندۀ دنیا و آخرت را از سر این جان نثار و همه این مؤمنین کم و کوتاه نفرماید به حق محمد صلی الله علیه و آله و در ضمن این جان نثار معروض می دارم در زمان طاغوتی، از سال 1341 به این طرف پولی از بانک به ما می دادند از قرار هر 100 تومانی 6 تومان پول، اول آن شش تومان را کسر می نمودند و پول به ما می دادند و همه ساله این پول را می گرفتیم به این طریق، و موعد مقرّر این پول را با همین سود از ما می گرفتند و اینک در سال 1356 باز به همین ترتیب پول به ما دادند. در موعد سررسید ـ الحمد لله والمنة ـ انقلاب اسلامی بر پا شد و موفقیت حاصل شد و کسی نبود که این پول را مطالبه بنماید و اینک آمده اند برای گرفتن پول ها و هر صد تومانی مبلغ 12 تومان ادعا می نمایند غیر از شش تومان اول که برداشته اند که هر صد تومانی فعلاً سود آن 18 تومان می شود و اگر می فرمایید که این ربا نمی شود بپردازیم و اگر ربا می شود عین پول را بپردازیم و در خاتمه بقای عمر و عزّت آن پدر بزرگوارمان را از خداوند متعال خواستاریم.
بسمه تعالی، ربا است و بیش از آنچه گرفته اید ضامن نیستید.
[سؤال 11748] 6776
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی، خواهشمند است به سؤالات زیر پاسخ گویید:
1. اگر هزار تومان پول را با یک بسته چای سی ریالی، به مدت یک سال به هزار و سیصد تومان بفروشیم، معامله درست است یا نه؟
بسمه تعالی، باطل است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 256
[سؤال 11749]
2. اگر در سال دیگر همین پول را که از سال قبل ـ با مبلغ ذکر شده مانده باشد ـ با جنس دیگری مانند یک کیلو قند به قیمت هزار و هفتصد تومان بفروشیم، معامله درست است یا نه؟
بسمه تعالی، باطل است.
[سؤال 11750]
3. آیا اسکناس با قیمت ارزان تر یا گران تر از ارزشش، خرید و فروش می شود یا نه؟
بسمه تعالی، فروش اسکناس به گران تر که نتیجه ربا را دارد؛ محکوم به حکم ربا و باطل است. ولی در صورتی که واقعاً خرید و فروش باشد مثل فروش اسکناس درشت به ریز یا به عکس که نقد انجام می شود مانع ندارد.
[سؤال 11751] 6777
بسمه تعالی
هرگاه کسی به دیگری قرض ربوی بدهد، مثلاً: هفت هزار تومان بدهد و ده هزار تومان بگیرد. و بعد قرض دهنده در مقام توبه برآید و یا قرض گیرنده با مراجعه به دادسرای انقلاب اسلامی یا کمیته بخواهد حق خود را پس بگیرد، آیا همان سه هزار تومان اضافه را و یا تمام ده هزار تومان را پس بگیرد. خواهشمند است جواب مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، فقط زیاده ای را که داده می تواند مطالبه کند.
[سؤال 11752] 6778
بسمه تعالی 18 / 2 / 1361
تهران، جماران، قائد اعظم امام خمینی
با سلام، می پرسند آیا می شود سود پس اندازی که بانک داده به فقرا داد؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 257
بسمه تعالی، سود پس انداز را نباید بگیرند و اگر گرفتند باید از طرف صاحبانش به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11753] 6779
بسمه تعالی 20 / 3 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله آقای خمینی، مدّ ظله العالی
ضمن عرض تحیّات وافره و آرزوی سلامتی و طول عمر وجود مقدس عالی، استدعا دارم استفتای ذیل را امر به جواب بفرمایید:
این جانب قبل از انقلاب به علت گرفتاری های مالی که داشتم، اجباراً مبلغی از یکی از صرّاف های بازار به عنوان قرض گرفته بودم که در مقابل آن، اسنادی بابت اصل و بهره های آن به طرف مزبور دادم. پس از انقلاب جمهوری اسلامی که مقرر شد بهره های قرض ها پرداخت نشود، ضمن گفت وگو و تفاهم که با نمایندۀ صراف مزبور انجام شد باقی ماندۀ اصل طلب آن پرداخت گردید و بهره های آن را بخشیده و اسناد مربوط به بهره ها را هم به این جانب مسترد نمود و دیگر هیچ گونه سندی نزد او ندارم و حتی نماینده در یادداشتی اعتراف نموده که کلیۀ حساب ها تصفیه و یکدیگر را حلال نمودیم. آیا با چنین وضعی این جانب دیگر بدهی به آن شخص دارم یا خیر؟
بسمه تعالی، با پرداخت اصل وام چیزی بر شما نیست.
[سؤال 11754] 6780
بسمه تعالی
دفتر محترم حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
ضمن درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران
مستدعی است از محضر مبارک حضرت امام راجع به سؤال زیر استفسار فرموده و مراتب را اعلام فرمایید.
چنانچه شخصی احتیاج مبرم به وام داشته باشد و پولی را با نزول قرض نماید؛
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 258
لیکن به واسطۀ موقعیتی که پیش می آید، علاوه بر پرداخت اصل مبلغ، بتواند مبلغی از نزول را کمتر بدهد، آیا در مقابل نزول دهنده، بابت ما به التفاوت مبلغ نزول، مسئول می باشد یا خیر؟ و آیا اصولاً می تواند ـ چنانچه توانست ـ هر مبلغ از نزول را ندهد؟
بسمه تعالی، نزول و بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ وام گیرنده ضامن این نیست.
[سؤال 11755] 6781
بسمه تعالی 24 / 9 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، با ابلاغ سلام و تقدیم ادعیۀ خالصه، مستدعی است مسائل شرعی ذیل را مرقوم و به خاتم مبارک مزین فرمایید:
1. در حرمت بهره و رباخواری فرقی بین افراد و اشخاص و مؤسسات دولتی و ملی هست یا خیر؟ و در نتیجه اگر اصل بدهی که شخصی به مؤسسات و بانک های دولتی دارد بپردازد، بهرۀ آن را هم ضامن است یا خیر؟
بسمه تعالی، فرقی در بین نیست و گیرندۀ قرض، بهره را ضامن نیست.
2. اگر شخص مفلس و ورشکسته مالی داشته باشد، آیا بایستی بین همۀ غرما به نسبت تقسیم شود یا بانک ها مقدمند؟ و آیا بانک ها حق دارند بستانکاری خود را تمام و کمال، حتی با فرع و بهره بگیرند و سایر طلبکاران را محروم سازند یا خیر؟
بسمه تعالی، همه غرما در یک مرتبه هستند، مگر عین مال یکی از آن ها موجود باشد، و همچنین در مال مرهون که نزد یکی از طلبکارها باشد، مرتهن احقّ از دیگران است در استیفای حقش از آن.
3. در استثنای منزل مسکونی در باب مطالبۀ دیون از بدهکار، آیا بین بدهکاری که حکم به افلاس او شده، و بین بدهکاری که محکوم به افلاس نیست فرقی هست؟
بسمه تعالی، فرقی نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 259
[سؤال 11756] 6782
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، سلام علیکم
شرکت ملی فولاد مبلغی را به عنوان وام مسکن به کارکنان با بهرۀ 4% پرداخت می نماید که به محض انتقال کارکنان به یکی از نهادهای دیگر دولتی بهرۀ وام مذکور به 10% افزایش می یابد. خواهشمند است از نظر شرعی چگونگی بهرۀ دریافتی 10% را بفرمایید.
بسمه تعالی، بهره وام ربا و حرام است.
[سؤال 11757] 6783
بسمه تعالی 19 / 11 / 1361
حضور رهبر عظیم الشأن حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام توفیقه
بانک ها قبلاً جهت توسعه کسب ـ یا کشاورزی یا خرید خانه یا... به مردم وام می دادند با نرخ مشخصی که نزول یا بهره نامیده می شد از 6 تا 12 درصد در سال بهره می گرفتند که حد وسط نه درصد در سال می شد. مثلاً اگر یک میلیون تومان وام به مدّت یک ماه می دادند با سپردن چک یا سفته با ضمانت یا وثیقه، هفت هزار و پانصد تومان بهره می گرفتند، ولی حالا بانک ها به عنوان مضاربه پول را به شرکت یا فردی با سفته یا چک یا وثیقه جهت خرید جنسی می دهند. اول سؤال می کنند سود آن چقدر و چطور است؟ وقتی سود مشخص شد مدت را سؤال می کنند، فرد یا شرکت می گوید سود آن مثلاً سه درصد در یک ماه است با کلیه مخارج، بانک می گوید کلیه مخارج خرید و فروش و ضرر به عهده خودت من یک میلیون تومان را به شما به مدّت یک ماه می دهم و پانزده هزار تومان سود می خواهم اگر جنس فروش نرفته و خواستی یک ماه بیشتر شود سود هم بیشتر می شود و اگر جنس در بین یک ماه فروش رفته حق
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 260
مضاربه با آن را ندارید. قراردادی نوشته و آماده می شود، به طوری که شخص یا شرکت بر اثر احتیاج مجبور است امضا نماید.
آیا مضاربه طبق نوشته بالا شرعی است یا خیر؟ و بعد در بین مدت، کسی که پول را گرفته می تواند با آن معامله ای انجام دهد یا نمی تواند؟ چون پولی را به مدّت یک ماه با سود معین گرفته.
بسمه تعالی، به این کیفیت مضاربه نمی شود و بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11758] 6784
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
شخصی در سال 1352 در برابر گرو گذاشتن خانۀ خود مبلغی وام گرفته است که پس از سه ماه بدهی خود را مسترد و خانۀ خود را آزاد نماید. البته برای این منظور با رضایت خاطر مبلغی هم به وام دهنده بابت بهره پرداخت کرده و در سال 1354 سند خود را با رضایت طرفین فسخ و خانۀ خود را آزاد نموده است.
اینک که چندین سال از تاریخ فسخ معامله می گذرد، مطالبۀ بهرۀ پرداختی را می نماید و بستانکار می گوید: حاضرم بهرۀ دریافتی را مسترد دارم، مشروط بر این که بدهکار، بدهی خود را به ارزش روز دریافت کند و طبق آمار بانک مرکزی پرداخت نماید. به عبارت دیگر، اگر فرضاً شاخص هزینۀ زندگی در سال 1352 و هنگام دریافت وام رقم 100 و در سال 1354 هنگام استرداد، رقم 150 بوده است تفاوت را که در واقع در اثر تورم، ارزش پول طلبکار کاهش یافته است، بدهکار پرداخت نماید. استدعا دارد نظر آن مرجع عالی را ذیلاً مرقوم فرمایند.
والسلام علی عباد الله الصالحین
بسمه تعالی، ربا گیرنده باید مقداری را که ربا گرفته پس بدهد و کم و زیاد شدن ارزش پول اثر ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 261
[سؤال 11759] 6785
بسمه تعالی 28 / 5 / 1358
دفتر محترم رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی
محترماً؛ چون این جانب از مقلدین امام هستم؛ استدعا دارم نظر معظم له را نسبت به مسأله زیر مرقوم فرمایید:
یکی از دوستان این جانب در دو سال قبل مراجعه و تقاضای مبلغی وام از بنده نموده که انجام تقاضای نامبرده برایم میسّر نبود. ایشان پیشنهاد نمود که این جانب مبلغ مورد تقاضای ایشان را از بانک ملّی قرض نموده و به ایشان بدهم. و علاوه بر کارمزد و بهرۀ بانکی که 14% می شد، یک درصد هم به عنوان حق العمل به این جانب بپردازد. چون بانک ملّی سفتۀ ایشان را قبول نمی کرد؛ چکی بابت تضمین بدهی خود به این جانب داد و این جانب بر حسب خواستۀ ایشان، سفته های دیگری را به بانک فروخته و وجه خالص دریافتی از بانک را به نامبرده داده ام. و یک درصد هم بر طبق توافق در حساب بدهکاری ایشان نوشته ام. چون این جریان استمرار پیدا کرد و بانک ها از گرفتن سفته و تنزیل آن خودداری می نمودند؛ ناچاراً حساب بانک را که در واقع ایشان بدهکار بود، پرداخت نمودم و قرار شد ایشان بدهی خود را به اقساط و بدون بهره به این جانب بپردازد. حالیه، اظهار می دارد که در پرداخت بهره های بانکی شریک دیگری داشته که بهره های پرداختی به بانک را قبول ندارد و به همین جهت از پرداخت کلیۀ طلب های این جانب خودداری می نماید. علی هذا، چون دخالت این جانب در مراجعه به بانک و گرفتن قرض و پرداخت بهره به بانک، بر حسب پیشنهاد ایشان بوده و بیش از یک درصد هم حق العمل نگرفته ام؛ خواهشمندم تکلیف شرعی بنده را ذیلاً تعیین فرمایید.
بسمه تعالی، بهره را بدهکار نیست. بلی چنانچه جدّاً شما واسطۀ قرض کردن از بانک برای او بوده و حق الزحمه ای تعیین کرده اید؛ حق الزحمه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 262
خود را استحقاق دارید. ولی اگر برای خودتان قرض گرفته و به او قرض داده اید، بیش از مبلغی که قرض داده اید حق ندارید.
[سؤال 11760] 6786
بسمه تعالی
خدمت نور چشم ملت ایران امام خمینی سلام، امیدوارم که سلام این جانب را بپذیرید. لطفاً به دو سؤال ذیل پاسخ مرقوم فرمایید:
1. من زنی هستم چهل و پنج ساله، هفت سال است که با سختی کار می کنم، مریض هستم و خیلی هم ناتوان شده ام و دیگر نمی توانم کار کنم. صد هزار تومان پول جمع کرده و داخل بانک به صورت سپرده گذاشته ام تا سودش را بگیرم و خرج کنم. با توجه به این که من نان آوری ندارم آیا گرفتن سود این پول حرام است یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول حرام است.
2. مبلغ چهل هزار تومان بابت رهن خانه به صاحب خانه داده ام تا با آن کار کند و کرایه خانه را نگیرد ولی آن طور که از رساله جناب عالی استفاده می شود رهن جور دیگری است، به این صورت که باید پول پیش صاحب خانه گرو بماند و اگر مستأجر کرایه را نداد صاحب خانه از آن پول بابت اجاره خانه بردارد حال با توجه به مطالب فوق الذکر آیا این کار حلال است یا نه؟
بسمه تعالی، این معامله ربا است و شما اجرت خانه را به او ضامنید.
[سؤال 11761] 6787
بسمه تعالی 12 / 9 / 1361
محضر مبارک آیت الله العظمی خمینی، دام بقاؤه العالی
محترماً؛ خانه ای که در گرو شخص یا بانک می باشد، به علت عدم پرداخت بهره و نزول می توانند به مالکیت شخص یا بانک درآورند؟
بسمه تعالی، بهره را حق ندارند و نمی توانند در مقابل آن خانه را تملّک نمایند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 263
[سؤال 11762] 6788
بسمه تعالی 9 / 8 / 1358
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:
1. افرادی در گذشته به بانک ها بدهکار بوده اند که اصل آن را پرداخته و بر اساس امر آن رهبر عالی قدر از پرداخت سود و بهره خودداری نموده اند.
از طرفی قوانین و مقرّرات بانک هنوز لغو نشده و فشار در این مورد، ممکن است موجب تضعیف دولت مورد تأیید امام شود. بانک هم تا تصفیۀ حساب (اعمّ از اصل و بهره) نمی تواند اسناد مرهونه را فک نماید. مستدعی است، ارشاد و هدایت فرمایند که افرادی که حاضر هستند مبلغ بهره را به عنوان دیگری به بانک پرداخت کنند که هم به صندوق دولت کمک شود و هم ملک آنان فکّ گردد آیا جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر مجبور در پرداخت باشند و قصد بهره نکنند مانع ندارد، ولی بانک حق ندارد بگیرد.
[سؤال 11763]
2. پس انداز در بانک ها و بهرۀ آن چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، پس انداز مانع ندارد و گرفتن بهره جایز نیست.
[سؤال 11764] 6789
بسمه تعالی
محضر رهبر کبیر انقلاب و مرجع عالی قدر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
پیرو دستخط شریف که وظیفۀ شرعی این جانب را روشن نموده و امر بر رد دین به خاطر ضامن بودن فرموده بودید؛ چون خود چیزی جز مقداری لوازم منزل، در یک خانۀ اجاره ای ندارم و می توانند در این مورد تحقیق نمایند، با پیشنهاد کمک از طرف دوستان و اقوام به خاطر آبرو و حیثیت خود، به بانک مراجعه، و تقاضای تقسیط
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 264
بدهی ای که روح من از پول آن خبر ندارد، نمودم، ولی بانک، غیر از اصل بدهی، بهرۀ تأخیر نیز از من می خواهد. در این مورد اخیر ـ یعنی بهره ـ حکم شرعی من چیست؟
در پایان سلامتی آن وجود شریف را از خداوند متعال خواهانم.
بسمه تعالی، بهرۀ پول را ضامن نیستید.
[سؤال 11765] 6790
بسمه تعالی
با درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب اسلامی، محترماً به عرض مبارک می رسانم:
این جانب با وامی که گرفته بوده ام از بانک بعد از پرداخت وام درخواستی، آیا دادن سود آن وام که در شرایط کنونی با توجه به این که وضع مالی خوبی ندارم، حرام نیست؟ آیا از نظر شرعی درست است یا خیر؟ اگر طبق موازین اسلامی باشد، این جانب متقبّل می شوم و اگر هم سود آن حرام است که پرداخت کنم، از این جانب پرداخت نمی گردد.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11766] 6791
بسمه تعالی 4 / 10 / 1361
دفتر محترم حضرت امام امت، دام بقاؤه، السلام علیکم ورحمة الله، با عرض سلام به حضور مبارک امام، دام بقاؤه؛ استدعا دارد از حضرت ایشان چند مسألۀ زیر را پرسش نموده و جواب مرحمت بفرمایید:
این جانب یکی از کسبه دزفول هستم که در چند سال قبل دچار ورشکستگی شده و مبلغی بدهکاری داشتم که در همان زمان هرچه مایملک و دارایی داشتم در اختیار طلبکاران گذاشتم و چون کفاف بدهی را نمی داد، هر کدام مبلغی از طلب خود را ـ چه از عین اموال و چه از فروش آن ها ـ دریافت کرده اند و بقیه مانده اند و در حال حاضر که امکان پرداخت را دارم به تدریج می پردازم. سؤال ها:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 265
1. عده ای از طلبکاران ضمانت در بانک ها کرده اند که در همان زمان چون قدرت پرداخت نداشتند از بانک هاگرفته که الزاماً به بانک بهره داده اند، آیا این بهره را شرعاً از من طلبکار هستند؟
بسمه تعالی، بهره را کسی ضامن نیست و خصوصیات سؤال روشن نشد.
2. یکی از طلبکاران بقیۀ طلب خود را با یکی از حضرات مجتهدین محلی به عنوان سهم مبارک امام علیه السلام دست به دست کرده، اینک که بنده استطاعت پرداخت دارم آیا شرعاً این مبلغ را باید بپردازم؟ و در صورت وجوب، به چه کسی بدهم؟
بسمه تعالی، اگر حواله ای را شما قبول نکرده اید و ضمانتی ننموده اید شما باید بدهی خود را به طلبکار بپردازید و طلبکار، قرض خودش را بابت سهم امام به حاکم شرع بپردازد.
3. حقوق خمس و سهم مبارک امام علیه السلام را می توانم به تدریج بپردازم؟ و به چه حسابی واریز کنم؟
بسمه تعالی، نسبت به پرداخت تدریجاً، باید از حاکم شرع اجازه بگیرید و می توانید وجوه خود را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامی قم حواله نمایید.
4. مبلغی از خمس را پرداخت کرده ام، آیا بقیه را می توانم شخصاً بپردازم؟ آیا اجازه دارم مبلغی از سهم امام علیه السلام را خودم بپردازم؟
بسمه تعالی، مجازید سهم سادات خودتان را به سادات فقیر و متدیّن بپردازید.
[سؤال 11767] 6792
بسمه تعالی
خواهشمندیم به این چند مسأله جواب بدهید:
1. بهره بانکی، در صورتی که پول را برای حفاظت در بانک بگذارند حلال یا حرام است؟ خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
2. پولی که زن از مخارج خانه اضافه می زند پس انداز می کند، خمس دارد یا خیر؟ اگر به شوهر خود بدهد و شوهر جزء سرمایه حساب کند خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب است و زاید بر مؤونه، آخر سال، باقیمانده خمس دارد.
3. سوغاتی که برای زن و فرزند خود از جایی آورده باشد، آیا بعد از گذشت یک یا چند سالی خمس دارد یا خیر؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 266
بسمه تعالی، اگر دیگران برای او هدیه آوردند خمس ندارد، ولی اگر خودش از درآمد کسب تهیه کرده خمس دارد.
4. ساختمانی که قبلاً داشته ای حالا اگر با وام بانکی روی آن را یک طبقه دیگر بسازی به طبقه ای که می سازی خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر برای سکونت شخصی خودش نباشد هر مقدار که قسط بدهی آن از درآمد کسب ادا شده، خمس دارد.
5. بنده کسب خود را با حضرت ابوالفضل شریک هستم و سالی مقداری پول به او تعلق می گیرد که برای او در راه خدا خرج می کنم و مقداری ظروف برای او خریده ام که قبلاً در جایی نگهداری می شد و حالا جا برای آن ندارم، آیا با پول خودش می توانم انباری در خانه خودم برای ظروف بسازم؟ و اگر می توانم، بعد از مرگ من که خانه مال ورّاث می شود و شراکت من تمام می شود، پولی که برای ساختن انبار خرج شده چطور می شود؟ جزء کرایه برای نگهداری ظروف حساب می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به صورت نذر صحیح لازم الوفاء بوده مانع ندارد از پول نذری جا برای نگهداری ظروف تهیه نمایید و در پایان زمان نذر قیمت جا باید صرف در جهت نذر شود.
[سؤال 11768] 6793
بسمه تعالی 25 / 12 / 1361
محضر مبارک رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، دامت برکاته
محترماً در پایان نامۀ حضرت امیر المؤمنین علی علیه السلام به مالک اشتر فرماندار مصر چنین آمده: کوچک ترین خلاف که عمال تو مرتکب شدند تو مسئول و مؤاخذه خواهی شد، در نظام جمهوری اسلامی ایران چنین نیست که مسئولین امور در مملکت ما هر رفتاری بکنند، کسی از رده های بالا مسئول نباشد، مثلاً در یکی از بانک های مرکز با ادای حرف هایی مانند دولت در مضیقۀ مالی است و ما مأمور و معذوریم و شغل بانک ها نزول خواری است و دیگر حرف هایی که از گفتن آن معذورم، تا چه حد نزول دریافت می کنند و به مبانی قرآن و دین مبین اسلام اهانت می کنند. در نامه ای که به دست مشتری وام داده اند در تاریخ 25 / 7 / 1361 چنین نوشته اند اصل بدهی تا پایان 1357 = 10319030 ریال بهرۀ تأخیر تا پایان اسفند سال
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 267
1357 = 643679 ریال، بهرۀ تأخیر تا روز 15 آبان 1361 = 4779137 ریال جمعاً = 846 / 741 / 15 ریال، آیا مطالبۀ چنین وجهی در حدود 50% درصد نزول با چه حکمی جایز و اسلامی است؟ خواهشمند است در پاسخ نامۀ فوق که هم شرعاً و هم عرفاً لازم و واجب است مبادرت فرمایید که موجب مزید امتنان و تشکر است.
بسمه تعالی، بهرۀ پول و بهرۀ تأخیر ربا و حرام است.
[سؤال 11769] 6794
بسمه تعالی 14 / 11 / 1361
به نام الله پاسدار حرمت خون شهیدان و با درود فراوان به امام امت خمینی کبیر
پس از عرض سلام و تبریک به خاطر سالگرد عزیمت امام عزیز به سوی ایران، این جانب ایجاد مزاحمت نموده و با کسب اجازه دو سؤال دارم که امید است با رهنمودهای شما، شک من برطرف شود.
1. اماما! اگر کسی مقداری پول در بانک (ملی) داشته باشد و مقداری پول دیگر (بهره) روی آن بیاید آن پول حلال و یا حرام است؟ اگر حرام است این پول را باید چه کار کرد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
2. آیا می شود امام جماعت زن باشد؟ مثلاً مدرسۀ دخترانه که نماز ظهر و عصر و یا نماز وحدت را در دزفول معلم زن می خواند، منظور امام جماعت زن است، البته برای دخترها.
بسمه تعالی، امامت زن برای زن ها صحیح نیست علی الاحوط.
[سؤال 11770] 6795
بسمه تعالی 14 / 9 / 1361
دفتر محترم امام خمینی، دامت برکاته، با درود فراوان به عرض می رساند:
1. چون در گذشته مسألۀ بانک به صورتی بود که وقتی یک شخص در بانکی پس انداز می کرد، پس از مدتی بانک مقداری پول به عنوان سود به حساب آن شخص
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 268
واریز می کرد و این سود طبق فتوای امام حرام بود؛ ولی امروز در حکومت جمهوری اسلامی هم این مسأله وجود دارد. با وجودی که این جانب پول خود را جهت محافظت پس انداز کرده ام و قصدی جهت سودبردن نداشتم آیا این مقدار پول حرام است یا خیر؟ و در صورت حرام بودن، آیا می توانم به جبهه بدهم؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و نباید بگیرید و اگر گرفتید، با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهید.
2. مسألۀ وام از بانک را هم مشخص فرمایید؛ بدین صورت که شخصی مقداری پول (وام مسکن یا وام ضروری) از بانک می گیرد (البته وام ضروری از صندوق بازنشستگی است) و بانک در قبال این پول 4% به آن اضافه کرده و به عنوان تنزیل از آن شخص، طی قسط های چند ساله وصول می کند؛ آیا با این پول که خانه ای می سازد، می تواند در آن خانه نماز بخواند؟ و آیا این اضافه پولی که به بانک می دهد حرام نیست؟ لطفاً در این موارد ـ که مسأله مربوط به تمام مردمی است که با بانک سر و کار دارند ـ توضیحات لازم مبذول فرمایید. توضیح این که وام های ذکر شده، از صندوق های پس انداز و بازنشستگی کارکنان ذوب آهن ایران استفاده می شود.
بسمه تعالی، پولی که از بانک می گیرد حلال است و مالک آن می شود و خانه ای که با آن تهیه کرده را نیز مالک می شود و چنانچه در دادن اضافه، قصد بهره نکند برای او اشکال ندارد.
[سؤال 11771] 6796
بسمه تعالی 11 / 2 / 1361
خواهشمند است نظر حضرت امام را در رابطه با بهره بانکی که بر حساب های پس انداز موجود در بانک ها که در طول سال تعلق می گیرد، بفرمایید با عنایت به این که پول حاضر در بانک ها راکد نمی ماند و آن ها با این پول سرمایه گذاری ها می نمایند و سودها می برند آیا بهره فوق الذکر نزول و ربا تلقی می گردد و یا جایزه و پاداش؟
متمنی است فتوای ایشان را مرقوم فرمایید مزید تشکر و امتنان است.
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 269
[سؤال 11772] 6797
بسمه تعالی 7 / 7 / 1358
ضمن عرض سلام، خواهشمند است، قبول زحمت فرموده و به چند سؤال بنده پاسخ فرمایید.
حضرت عالی در رسالۀ شرعیه فرموده اید: بهرۀ بانکی حرام است. بنده سال های گذشته در اثر ناآگاهی از این موضوع درآمدم را جهت محافظت در بانک ملی پس انداز می کردم. حضرت عالی بفرمایید:
1. بهرۀ سال های گذشته که از بانک ملی دریافت می داشته ام، حلال است یا حرام؟
2. بهرۀ بانکی در حال حاضر چه صورتی دارد؟ آیا حلال است یا حرام؟
3. اگر بهرۀ بانکی سال های گذشته حرام است، آیا مبنی بر این که پدر و مادر من که به سختی زندگی می کنند و در خانۀ محقّری زندگی می کنند. حتی امکان این که پشت بام خانه را کاه گل کنند، ندارند. می توانم این بهره را به آن ها بدهم؟
4. اگر به پدر و مادرم نمی توانم بدهم، آیا بهتر است در شهر خودمان به مصارف خیریه برسد یا به حساب بنیاد مستضعفین واریز شود؟ در هر حالت، فتوای حضرت عالی هرچه هست بفرمایید. از زحمات آن سرور گرامی متشکرم.
بسمه تعالی، گرفتن بهره جایز نیست. و فرقی بین زمان سابق و زمان حاضر نیست. و آنچه گرفته اید را با فرض یأس از مالکش، باید از طرف او صدقه بدهید. و اگر پدر و مادر شما فقیر باشند، می توانید به ایشان بدهید که در غیر نفقۀ خودشان که بر شما واجب است صرف کنند.
[سؤال 11773] 6798
بسمه تعالی
حضرت امام خمینی، دام ظله
شما دستور داده اید که «مردم پول های خود را به بانک های دولتی بسپارند تا چرخ های اقتصادی راه بیفتد»؛ اما تا کنون قوانین بانک ها عوض نشده است، و در
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 270
مقابل پول، منفعت می دهند. آیا گرفتن این منفعت جایز است یا خیر؟ چون بعضی از افراد، از دستور شما چنین استفاده می کنند که اگر پول بانک ربوی باشد، امام چنین اجازه ای نمی فرمایند. حکم شما در این مورد چیست؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، پول گذاشتن بی اشکال است؛ ولی بهره را نگیرند.
[سؤال 11774] 6799
بسمه تعالی
محضر مقدس آیت الله العظمی، نایب الامام، امام خمینی، ادام الله ظله
1. راجع به بهره ای که بانک می دهد، اگر کسی گرفت، در جواب یک سؤال فرموده اید: «اگر صاحب واقعی آن شناخته نشود به فقیر بدهند» و بعضی از حضرت عالی نقل می کنند که «به خود بانک رد کنند؛ چون صاحبش بانک است»، آیا وظیفه کدام است؛ به بانک رد کنند یا به فقیر برای صاحبش؟
بسمه تعالی، از طرف صاحبش به فقیر صدقه دهند.
2. در جواب سؤالی راجع به این که اگر مالی را که به ارث مالک شده بفروشد، فرموده اید: «خمس ندارد» و در بعضی چاپ ها توضیح دارد: «اگر ارث را بفروشند، از ترقّی آن باید خمس بدهد»؛ آیا تکلیف واقعی چیست؟
بسمه تعالی، ترقّی آن خمس ندارد؛ حتی بعد از فروش.
[سؤال 11775] 6800
بسمه تعالی
محضر رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ادام الله ظله العالی
1. پولی در بانک به عنوان پس انداز می گذاریم و بانک، بدون شرط قبلی، مبلغی به عنوان بهره به صاحب پول می دهد؛ آیا این پول مورد اشکال می باشد یا خیر؟ و در صورت اشکال، چه باید کرد؟ پول در بانک نگذارد یا بهره را نگیرد یا به حساب
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 271
مستضعفین یا دیگر حساب های دولت واریز نماید؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرد و اگر گرفت، با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهد و پول گذاشتن در بانک مانع ندارد.
2. خلف وعده از گناهان است یا خیر؟ و در صورتی که از گناهان باشد، آیا یک مرتبۀ آن موجب نقض عدالت می شود یا با اصرار و تکرار؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، حرام نیست اگرچه عمل خلافی است.
3. صاحبان کارخانۀ بافندگی، نخ از اطاق بازرگانی دریافت می کنند، ولی پارچه ها را به تجّار می فروشند به سه برابر قیمت تمام شده؛ مثلاً یک کیلو نخ را که 40 تومان می خریم و پارچۀ او به پنجاه تومان تمام می شود، به مبلغ یک صد و پنجاه تومان می خرند. آیا این سود سرشار، حلال است یا خیر؟ و در صورت اشکال، چه باید کرد؟ در صورتی که جز به تجّار به کسی دیگر نمی توان فروخت و پارچه را تجّار به بزّازها می فروشند و آن ها به دست مصرف کننده می رسانند.
بسمه تعالی، لازم است طبق مقررات دولت اسلامی عمل کنند و اجحاف نکنند.
4. بعضی ها نخ را که از اطاق بازرگانی می خرند، در بازار آزاد بدون هیچ عملی که روی آن انجام دهند، به دو برابر قیمت می فروشند، آیا جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، چنانچه خلاف مقررات باشد جایز نیست.
5. از سهم امام یا سهم سادات می توان از برای جنگ کمک کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، عجالتاً اجازه نمی دهم.
6. کسی که وضو می گیرد ـ چه در وقت چه قبل از وقت ـ و هیچ غایتی را در نظر ندارد، فقط می خواهد با وضو باشد، آیا با این وضو می توان نماز خواند یا خیر؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
7. کسی که متمکّن است و برادر دینی او به او رجوع می کند دربارۀ احتیاجی که دارد و شخص متمکّن او را رد می کند، با علم به احتیاج این برادر، آیا این گناه است یا خیر؟ و در صورت گناه بودن، از کبایر است یا از صغایر؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، موارد مختلف است.
از آن حضرت تقاضا دارم در این جهت دستورات لازم را بیان فرمایید، به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر صدامی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 272
[سؤال 11776] 6801
بسمه تعالی 31 / 6 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی ـ روحی له الفداء ـ لطفاً به سؤالات شرعی زیر پاسخ دهید:
1. با توجه به این که بهره هایی که در بانک ها داده می شود حکم ربا دارد و حرام هستند و از سوی دیگر با برداشتن پول خود از بانک، ضربۀ بزرگی به اقتصاد مملکت اسلامی وارد می شود، در این جا تکلیف انسان چیست؟
بسمه تعالی، پول گذاشتن در بانک مانع ندارد و بهره را نباید بگیرید.
2. اگر دو نفر قبل از ازدواج در مورد یک مسأله (مثلاً فعالیت زن در اجتماع با شرایط صحیح) به توافق برسند ولی بعد از ازدواج یکی از طرفین (مثلاً مرد) مسألۀ به توافق رسیده شده را زیر پا بگذارد و خلاف آن عمل کند و دستور دهد، در این جا تکلیف طرف مقابل (مثلاً زن) چیست؟
بسمه تعالی، اگر در ضمن عقد، شرط نشده و عقد مبنی بر آن نبوده، وفا واجب نیست.
3. صحبت کردن دختر و پسر قبل از ازدواج برای به توافق رسیدن، بدون اطلاع خانوادۀ دختر، صحیح است یا خیر؟ (در صورتی که تمام شرایط اسلام برای صحبت کردن و ارتباط دو نامحرم رعایت شود).
بسمه تعالی، با مراعات وظایف شرعیه و نبود مفسده مانع ندارد.
4. در صورتی که در روی لباس، لکۀ کم رنگی از خون حیض باشد که با چند بار شسته شدن از بین نرود، آیا نماز خواندن با این لباس صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر رنگ است نه خون، صحیح است.
5. اگر در نماز جماعت به علت فاصلۀ زیاد با امام، صدای خواندن حمد و سورۀ امام شنیده نشود، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 11777] 6802
بسمه تعالی 5 / 9 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی
1. با توجه به این که مقامات مسئول محترم جمهوری اسلامی به مردم سفارش
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 273
می کنند که پول ها را به بانک بسپاریم، در پایان سال، بانک مبلغی اضافه بر مبلغ اصلی به دفترچۀ پس انداز می نویسد، آیا این وجه ربا و حرام است یا نه؟ در صورت ربا و حرام بودن، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و گذاشتن پول در بانک اشکال ندارد.
2. آیا حسابی به نام مبارک امام جهت واریز کردن وجوهات شرعی (خمس) در یکی از بانک ها هست؟ بیان فرمایید و یا به چه وسیله به دفتر امام ارسال نماییم؟
بسمه تعالی، به یکی از نمایندگان مسلّم الوکالۀ این جانب مراجعه نمایید و یا به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله نمایید.
[سؤال 11778] 6803
بسمه تعالی 19 / 5 / 1361
پس از تقدیم عرض سلام؛ سلامتی و طول عمر آن جناب را از درگاه خداوند متعال خواهانم. سؤالی داشتم که تقاضای جواب دارم و آن این است:
بهره ای که الآن در حساب پس انداز هست، حلال است یا حرام؟ ضمناً بنده حساب پس اندازی دارم که با قصد بهره بازش نکرده ام، فقط برای جمع کردن پول هایم است، آیا بهره ای که به پول هایم تعلق می گیرد حلال است؟ اگر نیست، چه کارش باید بکنم؟ اگر هست، اگر آن را برای خودم بگذارم اشکال دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست؛ ولی پس انداز کردن پول در بانک اشکال ندارد.
[سؤال 11779] 6804
بسمه تعالی 7 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران
اکنون که بحمدالله در طلیعۀ پنجمین بهار در سایۀ جمهوری اسلامی ایران می باشیم و این مملکت، زیر نظر فقیه اداره می شود، خواهشمند است به سؤال زیر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 274
به طور صریح پاسخ فرمایید:
پولی که در سپردۀ ثابت بانک ملی گذارده می شود چه صورتی دارد؟ و بهره ای که به آن تعلق می گیرد حلال است یا حرام؟
بسمه تعالی، سپردن پول در بانک مانع ندارد؛ ولی بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11780] 6805
بسمه تعالی 23 / 4 / 1361
خدمت حضرت آیت الله، آقای حاج آقا روح الله موسوی خمینی، دام اقباله، محترماً، پس از عرض سلام، مستدعی است پاسخ چندین سؤال ذیل را مرقوم دارید که مورد احتیاج این جانب می باشد.
1. به فتوای حضرت عالی آیا بهره سپرده در بانک ها حرام است یا خیر؟
2. به فتوای حضرت عالی آیا بهره پس انداز در بانک ها حرام است یا خیر؟
3. به فتوای حضرت عالی آیا بهره پس انداز را صرف کمک به جبهه های جنگ نمودن، برای پرداخت کننده اجری دارد یا خیر؟
4. به فتوای حضرت عالی آیا بهره پس انداز را جهت کمک به افراد بی بضاعت نمودن، برای پرداخت کننده اجری دارد یا خیر؟
5. به فتوای حضرت عالی آیا بهره پس انداز را جهت کمک به دختران بی بضاعت نمودن، برای پرداخت کننده اجری دارد یا خیر؟
6. به فتوای حضرت عالی آیا بهره پس انداز را صرف هزینه های غیرضروری و اجباری؛ از قبیل چشم روشنی و منزل مبارکی و غیره نمودن، برای پرداخت کننده اجری دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست، اگر گرفت و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 275
7. به فتوای حضرت عالی آیا سهم سادات را می توانیم خودمان به صاحبانش رد کنیم یا خیر؟
بسمه تعالی، سهم سادات متعلق به مال خودتان را مجازید به سادات فقیر عفیف متدین بدهید.
8. به فتوای حضرت عالی آیا از خواروبار سالیانه منزل که یک مرتبه خمس آن پرداخت شده، در سال های بعد، چنانچه مقدار آن کم یا زیاد شد، باید برای مقدار اضافه آن، خمس پرداخت گردد؟
بسمه تعالی، آنچه که یکبار خمس آن داده شده، دوباره خمس ندارد.
[سؤال 11781] 6806
بسمه تعالی
بعد السلام والتحیات، زید پولی را در بانک قرار داده است و طبق مقررات بانک، بهرۀ آن پول به حساب زید واریز شده است. در این شرایط، زید مبلغی را از کسی قرض گرفته و در مقابل، چک داده است. قرض دهنده وقتی به بانک مراجعه کرده تا چک را وصول کند، بانک چون حساب زید را خالی دیده؛ از بهرۀ سابق الذکر چک را پرداخت کرده است. در این مسأله، وظیفۀ فعلی زید چیست؟ آیا از جهت قرضش بری ء الذمه شده است؟ وظیفه اش نسبت به بانک و بهرۀ بانکی چیست؟ والسلام
بسمه تعالی، در فرض مذکور ادای دین زید نشده و باید دین را به طلبکار بپردازد. و نسبت به بانک وظیفه ای ندارد. و آنچه به عنوان بهره گرفته شده، اگر صاحبانش معلوم نیست، باید صدقه داده شود.
[سؤال 11782] 6807
بسمه تعالی
انجمن حمایت از زندانیان جهت خانواده زندانیان و سایر امور رفاهی محبوسین حسابی دولتی در بانک باز نموده که هیچ گونه برداشت و استفاده شخصی انجمن از آن مقدور نیست و بانک نیز خواه و ناخواه برابر مقررات و ضوابط خود به مبلغ فوق بهره ای را به موقع به این حساب واریز می کند. لذا انجمن در اجلاس اخیر خود مصمم گردید که در صورت عدم وجود موانع شرعی این مبلغ (سود متعلقه) را نیز بر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 276
سرمایه امانتی ثابت افزوده و به منظور سرمایه گذاری بیشتر و کسب بهره های افزون تر بعدی که کلاً از اصل و فرع علاوه بر تأمین ترفیع و کمک به عائله زندانیان مستمند از این وجوه کارگاه ها و تأسیسات صنعتی و فنی و آموزشی و اصلاحی و ارشادی در داخل زندان ها جهت اشتغال و کارآموزی و بازسازی و کسب فن و فیض و درآمد و رفع بیکاری و بطالت زندانیان ایجاد و احداث بنماید. به همین لحاظ در تطبیق نیات و مقاصد و آرمان های این انجمن با نحوه استفاده از این بهره های بانکی در مورد حلیت و شرعیت نفس عمل؛ یعنی پذیرش بهره سال جاری و تداخل و اختلاط و امتزاج آن در اصل سرمایه و استفاده از بهره های بعدی تا مصروف داشتن آن ها که فقط و اختصاصاً در مقاصد خیر و عام المنفعه و امر به معروف و نهی از منکر است و یا هر طریق صواب و مشروعی که اصلاح می باشد. کسب نظریه و فتوا می نماییم.
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11783] 6808
بسمه تعالی 23 / 5 / 1361
محضر پر برکت و مقدس رهبر، پیشوا، مجتهد جامع الشرایط شیعیان جهان حضرت آیت الله العظمی نایب امام زمان، امام خمینی، تصدقت گردم ضمن تقدیم خالصانه ترین سلام و درود به پیشگاه اقدست سؤال زیر را برایم روشن فرمایید تا مرتکب گناه نگردم و از نگرانی بیرون آیم.
1. بانک های ملی و صادرات هر ساله برابر مقررات بانکی مبلغی به صاحب حساب دفترچه پس انداز می پردازد آیا اشکال شرعی ندارد، حرام نیست در حالی که قصد دریافت سود نیست ولی می دانیم ـ مبلغی که درست نمی دانیم و تحقیق نکرده ایم چقدر است ـ همه ساله بانک به صاحب حساب می پردازد چه باید بکنیم؟
2. در سال گذشته در حد هزار تومان به همین عنوان یاد شده به دفترچه بنده اضافه نمود با این مبلغ چه کنم، آیا می توانم از آن استفاده نمایم اگر نمی توانم چه کنم چون
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 277
بانک برابر مقررات به حکم جبر می پردازد. استدعا دارم از نگرانی بیرونم آورید.
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرید و اگر گرفتید با یأس از شناسایی صاحبش از طرف او به فقیر صدقه دهید.
[سؤال 11784] 6809
بسمه تعالی
با نهایت احترام؛ به عرض می رساند: شخصی پولی در بانک ملی و صادرات گذاشته تا پس انداز شود. شرط هم نکرده که ماهی چند مبلغ بگیرد. آقای خویی اجازه فرمودند و جایز می دانند که بهره را بگیرند، ولی گویا حضرت نایب الامام جایز نفرموده اند. بعد موکول به دستگردان کردم. مبلغ صد تومان به فقرا داده شد به نیابت صاحب این پول که بهره گرفته بودم. آن فقیر به من بهره را بخشید و در این مدت سه دفعه این امر را انجام دادم و فقیر نمی بخشید. آیا بهرۀ آن پول جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، گرفتن بهره پول جایز نیست و اگر گرفته اید، در صورتی که مأیوس از پیدا شدن مالک آن باشند، باید از جانب صاحبش صدقه بدهید و چنانچه با فقیر تبانی کرده باشد که آنچه را به او می دهد برگرداند، جدّ به تصدق حاصل نیست و صدقه محسوب نمی شود.
[سؤال 11785] 6810
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت امام، سلام علیکم، چند مسأله برایم مشکل بود و به نظریه شما نرسیدم. خواهشمند است، نظریه خود را اعلام فرمایید.
1. کسی پولی را در بانک مسکن بگذارد تا در آینده برای ساختن خانه بتواند وام بردارد. ولی نمی دانسته که بهره روی پولی که گذاشته می آید. آیا می تواند از این بهره استفاده کند.
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و فرقی بین دو صورت علم و جهل نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 278
2. کسی پولی در بانک مسکن می گذارد و بداند که بهره روی آن می آید و بخواهد بعداً وام از بانک بگیرد، آیا می تواند بهرۀ پول گذاشته شده را، به جای بهره ای که بانک از او می گیرد، بدهد.
بسمه تعالی، از همان محلی که از او بهره گرفته اند، می تواند بهره را تقاصّاً بگیرد.
خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا
[سؤال 11786] 6811
بسمه تعالی
پولی را در بانک می گذاریم و می دانیم که بهره روی آن می آید، آیا این بهره را می توان در جهت خدماتی مثل، آسفالت کوچه و کارهای عمومی استفاده کنیم.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، نباید بهره را بگیرند و اگر گرفتند با یأس از شناسایی صاحبش از طرف او باید به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11787] 6812
بسمه تعالی
آیا بهرۀ بانکی را می توان دریافت کرد و به جنگ زدگان کمک نمود؟
بسمه تعالی، گرفتن بهرۀ پول جایز نیست و اگر گرفت و از شناسایی صاحب آن مأیوس است، باید به فقیر صدقه دهد.
[سؤال 11788] 6813
بسمه تعالی
مبلغی به عنوان بهره به یک بانک پرداخت نموده ام؛ آیا می توانم معادل همان مبلغ، بهره ای که از همان بانک به من تعلق گرفته دریافت نمایم؟
از خداوند متعال طول عمر و پیروزی امت اسلام را به رهبری شما خواهانم.
بسمه تعالی، در این فرض مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 279
[سؤال 11789] 6814
بسمه تعالی
با عرض سلام و به امید طول عمر امام عزیزمان و پیروزی رزمندگان اسلام
پولی که ما در بانک های جمهوری اسلامی می گذاریم، وقتی می گیریم مقداری رویش رفته؛ آن مقدار چه صورت دارد؟ والسلام؛ ملتمس دعا
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11790] 6815
بسمه تعالی
1. کسی برای محافظت پولش، مقداری پول را در حساب پس انداز بانک ها می گذارد و نیّتش این نیست که در سال، مقداری پول به او بدهند و اگر پولی هم به او ندهند حرفی نمی زند؛ آیا اگر در آخر چیزی به او بدهند، می تواند بگیرد یا نه؟ و آیا اضافه ای که به پول او تعلّق می گیرد چه صورت دارد و با آن پول در زمان حکومت اسلامی چه کند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست؛ و اگر گرفت و از مالک واقعی آن مأیوس است، از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
2. آیا انسان بعد از فرارسیدن وقت نماز ظهر و عصر می تواند وضویی را که برای نماز ظهر و عصر می گیرد، به نیت استحباب، یعنی به نیت مستحبی وضو بگیرد و نماز ظهر و عصر را هم بخواند؟
بسمه تعالی، به نیت استحباب هم مانع ندارد.
3. کسی که قرض دارد و می داند آخر سال چیزی زیاد نمی آورد، آیا باید حساب سال داشته باشد و حساب کند یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، لازم نیست.
[سؤال 11791] 6816
بسمه تعالی 6 / 11 / 1359
رهبر امت مسلمان، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، به علت این که در بازار
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 280
مسلمین دو مسأله ذیل مورد پرسش است، تقاضا می شود جهت روشن شدن این نوع معاملات بانکی، به سؤالات زیر پاسخ مرقوم فرمایید. سلامت و توفیق آن رهبر را از خداوند متعال خواستاریم.
1. سود بانکی ربا محسوب می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، سود پول ربا و حرام است.
[سؤال 11792]
2. مقدار پولی که بانک ها به عنوان کارمزد می گیرند، چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، ربا حرام است و با تغییر اسم حلال نمی شود.
[سؤال 11793] 6817
بسمه تعالی
جعلت فداک؛ با عرض سلام و تقدیم ارادت و دست بوسی، صحت و سلامت وجود مبارک و عظمت و اعتلای کلمه آن یگانه زعیم عالی قدر را از خداوند متعال خواستارم، و با کمال معذرت و عرض ادب استدعای پاسخ مسائل ذیل می نمایم:
1. شخصی بدون توجه مبلغی پول در بانک می گذارد. بانک موقع استرداد مبلغی را به عنوان سود اضافه می کند و پس می دهد. این شخص اگر بخواهد مبلغ سود را برگرداند یا بانک قبول نمی کند و یا آن که قطعاً به مؤسسه بانک برنمی گردد و نصیب کارمندان می شود. تکلیف او در این مورد چیست؟
بسمه تعالی، سود پول حرام است و حق ندارد بگیرد و اگر گرفت باید برگرداند و اگر راهی برای برگرداندن ندارد از طرف مالک واقعی به فقیر شرعی صدقه بدهد.
2. معلمی ندانسته از پول تغذیه بچه ها در مدارس استفاده نموده است. مبلغ مزبور را چه کند؟
بسمه تعالی، مبلغ مزبور را ضامن است باید به هر نحو که میسور است برگرداند.
3. گوسفندان منطقه فارس در ایام سال به چرا می روند؛ لکن در فصل زمستان مالک دو سه ماه شب ها
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 281
کمبود خوراک را به وسیله کاه و جو و امثال آن از بودجه خود تأمین می نماید. با تحقق سایر شرایط، آیا به این گوسفندان زکات تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر در مدت مزبور گوسفندان با چریدن در بیابان سیر نمی شوند و برای سیر کردن و نگاه داری آن ها احتیاج به تکمیل کمبود خوراک است، زکات تعلق نمی گیرد.
4. خطیب در آخر خطبه دوم نماز جمعه، موعظه و بحث های لازم را به زبان مستمعین بیان می نماید؛ آیا وظیفه ادا می شود یا آن که لازم است در هر دو خطبه بحث به زبان مستمعین بشود؟
بسمه تعالی، احوط آن است که در هر دو خطبه مطالب راجع به شنوندگان را به زبان آن ها بیان کند.
5. فردی احتیاج به مسکن دارد و خانه ای را به طور اقساط می خردیا پول آن را قرض می نماید و در ظرف چند سال می پردازد. آیا به پولی که هر سال در بین سالش ادا می نماید خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، پولی که در هر سال بابت بدهی مسکن مورد حاجت پرداخت می شود از مؤونه همان سال محسوب است و خمس ندارد.
6. حجاج در بین سال از ارباح مکاسب پول به کاروان می دهند؛ اما حرکت برای حج پس از سال آن ها واقع می شود. به این پول خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، مبالغی را که برحسب قرارداد و تعارف لازم است از قبل بپردازند، جزء مؤونه سال پرداخت محسوب است و خمس ندارد.
[سؤال 11794] 6818
بسمه تعالی
حضور محترم مسئولین دفتر تبلیغات اسلامی، پس از عرض سلام، موفقیت شما را در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی، از درگاه خداوند تعالی خواستارم. از حضور محترمتان چند سؤال دارم:
1. آیا این سخن صحیح است که امام جدیداً فتوا داده اند بهره ای که بانک ها برای پس انداز مقرر کرده اند، حلال است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 282
2. اگر کسی یادش نباشد که در چه زمانی بالغ شده است (با توجه به دانستن شرایط بلوغ که در رسالۀ امام آمده است)، در مورد نماز و روزه های گذشته چه باید بکند؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارد، چیزی بر او نیست.
[سؤال 11795] 6819
بسمه تعالی 18 / 5 / 1360
1. بهره ای که بانک ها خودشان می دهند گرفتن آن جایز است یا خیر؟ بر فرض عدم جواز، اگر کسی متوجه نبود و گرفت، باید در صورت امکان به بانک برگرداند یا این که مخیر است بین برگرداندن به بانک و بین صدقه دادن برای صاحبش؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست. و اگر گرفت و از برگرداندن آن به مالک واقعیش مأیوس است، باید از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
2. شخصی صغیر، غنی است و قیّم شرعی هم دارد؛ اما مادر این صغیر فقیر است و گاه گاهی هم حالات جنونی پیدا می کند. آیا برای قیّم صغیرِ غنی جایز است که از مال صغیر، نفقه این مادر فقیر را بدهد یا خیر؟ و آیا فرقی بین این که در فقر سالم باشد یا گاهی حال جنونی داشته باشد وجود دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، صغیر تکلیف ندارد و وجوب انفاق از او ساقط است.
[سؤال 11796] 6820
بسمه تعالی
اگر شخصی در سابق، بهرۀ بانکی حساب پس انداز را دریافت و در آن تصرف کرده است و الآن مقدار آن را نمی داند، تکلیف شرعی او فعلاً چیست؟
بسمه تعالی، در صورتی که تصرف به استناد تقلید صحیح نبوده است، مقدار آن را ضامن است و باید از طرف مالک واقعی به فقرا صدقه بدهد و در صورت جهل به مقدار، قدر متیقن را به فقرا صدقه بدهد کفایت می کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 283
[سؤال 11797] 6821
بسمه تعالی 19 / 1 / 1361
قم، دفتر معظم فتاوی مبارکه امام
احتراماً؛ در توضیح المسائل مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی ـ روحی فداه ـ (قسمت احکام و سؤالات) سؤال و جوابی به شرح زیر مطرح و چاپ شده است:
سودی را که بانک های دولتی بابت پس انداز می پردازند آیا جایز است بابت مالیات یا بهره ای که خود شخص یا بستگانش مجبوراً به دولت یا بانک ها پرداخته اند تقاصاً اخذ کند یا خیر؟
جواب مرقوم فرموده اید: «سود پول حرام است؛ لکن تقاص بابت طلب قانونی خودش یا طلب دیگران با وکالت از طرف صاحب طلب اشکال ندارد».
تقاضامند است چنانچه حکم آن مخصوصاً درباره وکالت تغییر نیافته است و مورد تأیید می باشد، جواباً اطلاع فرمایید.
ضمناً چنانچه در مورد وکالت در حال حاضر حکم آن تغییر یافته است؛ آیا می توان براساس آن نسبت به بهره های واصل شده مربوط به دوران قبل از انقلاب اسلامی که ظاهراً رأی در آن زمان داده شده است عمل کرد یا خیر؟
بسمه تعالی، این مسأله مربوط به بانک های فعلی در جمهوری اسلامی نیست و مالیات اگر مطابق مقررات دولت اسلامی بوده، تقاص نمی شود.
[سؤال 11798] 6822
بسم الله الرحمن الرحیم
سماحة آیة الله العظمی الإمام الخمینی دام ظله، سلام علیکم ورحمة الله
أرجو أن تعطونا رأیکم فی المال المدّخر فی البنک والذی نهایة السنة یحصل علی فائدة فی بنوک الجمهوریة الإسلامیة إلاّ أنّ هذا المال عندما ادّخر فی البنک لم یدّخر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 284
علی أساس الفائدة اعلمونا أطال الله بقائکم.
بسمه تعالی، ما یعطی بعنوان فائدة المال المدّخر فی البنک یکون من الربوا المحرّم و یحرم أخذه واستلامه.
[سؤال 11799] 6823
بسمه تعالی 15 / 6 / 1361
دفتر محترم امام! چند سال پیش مبلغ سیصد هزار ریال به عنوان سپرده ثابت در بانک ملی گذاشتم تا بعد از مدتی مبلغ سه میلیون ریال روی آن سپرده ثابت، وام مسکن از بانک ملی دریافت کنم. اما بعد از مدت مقرر از بانک وام نگرفته؛ ولی وقتی خواستم سپرده خود را از بانک پس بگیرم علاوه بر سپرده، مبلغ سی و شش هزار ریال و خورده ای سود به آن تعلق گرفت که آن را از بانک گرفته و به حساب این که این پول مباح است، آن را با پول های دیگر قاطی کرده و با آن پول مخلوط منزل مسکونی خریداری کرده ام؛ ولی هنوز آن منزل را تحویل نگرفته ام. حال جواب دهید:
1. وضع سود پول بعد از این چه خواهد بود؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است. گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11800]
2. زندگی و نماز خواندن در آن منزل مسکونی بعد از تحویل گرفتن منزل چه خواهد بود؟
بسمه تعالی، باید معادل بهرۀ پول که در خرید منزل پرداخت شده، از طرف صاحب واقعی آن به فقرا صدقه بدهید.
[سؤال 11801] 6824
بسمه تعالی
محضر مبارک نایب الامام، حضرت امام خمینی مدّ ظله و دام بقاؤه، السلام علیکم، ان شاء الله الرحمن، وجود مبارک در صحت و تندرستی بوده باشد. مستدعی است،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 285
نظر مبارک را در مسائل ذیل بیان بفرمایید:
1. سودی که صندوق پس انداز ملی به حساب ها می پردازد چگونه است؟
بسمه تعالی، حرام است.
2. در بازار مرسوم است: جنسی به مدتی خریداری می شود. خریدار و فروشنده با هم توافق کرده به قول معروف اسکنت کرده مبلغی از آن قرار کسر و مابقی نقداً پرداخت می شود. این چگونه است؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
3. در معاملات تجاری نقدی معمولاً در بازار، صدی یک کسر می شود. این چگونه است؟ البته با رضایت طرفین می باشد. و یا این که قبلاً موضوع بیان می شود. نظر حضرتتان چگونه است؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 11802] 6825
بسمه تعالی 27 / 2 / 1361
محضر مبارک نایب الامام، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و امید مستضعفان جهان، خواهشمند است با جواب به این مسائل، ما را هدایت فرمایند.
1. پولی که در بانک، به عنوان پس انداز و به خاطر این که جای امنی است گذاشته می شود، نه به خاطر گرفتن سود و بهره، ولی خود بانک به این پس انداز طبق مقررات بانک، مقداری به نام سود اضافه می کند، نظر مبارک دربارۀ این پولی که بانک به نام سود به پس انداز می دهد چیست؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
2. حقوق کارمندانی که در قسمت ربوی بانک کار می کنند مباح است یا خیر؟ اگر جواب منفی است، تکلیف این چنین کارمندان چه می شود؟
بسمه تعالی، حقوقی که در مقابل کار حرام گرفته می شود حلال نیست.
3. ضمناً حقوق کارمندانی که در قسمت غیرربوی کار می کنند، بیشتر از همان کارمزدهای بانک تأمین می شود. حقوق آن ها مباح است یا خیر؟
بسمه تعالی، تا علم نداشته باشند که در حقوقی که به آن ها داده می شود حرام موجود است مباح است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 286
[سؤال 11803] 6826
بسم الله الرحمن الرحیم
حضرة صاحب السماحة إمام الاُمّة وقائدها المظفّر، آیة الله العظمی السید روح الله الموسوی الخمینی، دام ظله العالی
بعد تقدیم ما یلیق بمقامکم العالی القدر من فروض الاحترام، أعرض سیّدی الجلیل: جئت إلی الجمهوریة الإسلامیة بقصد زیارة سیّدی ومولای وإمامی الثامن، الرضا سلام الله علیه، ولقد وفّقت لهذا، ولله الحمد و الشکر.
ولقد حاولت التشرّف بزیارتکم بمناسبة حلول عید 22 بهمن فلم أوفی، ولقد أرسلت لسماحتکم رسالة تبریک فی تلک المناسبة السعیدة.
سیّدی، صاحب السماحة، الإمام المفدی! أطال الله عمرکم إلی ظهور الإمام المهدی أرواحنا له الفداء. أتقدّم إلیکم بهذا الاستفتاء راجیاً التکرّم بالإفادة والله المستعان.
سیّدی الجلیل! إستلفت مبالغ من بنک ملّی إیران وبنک صادرات إیران فی دبی مضطرّاً غیر باغٍ، والآن یطالبانی البنکان المذکوران بدفع الفوائد المترتّبة علی الدین المذکور. فهل یجوز لی شرعاً دفع الفوائد المذکورة إلی البنکین أم لا؟
أفتونا مأجورین. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، أخذ الربا ودفعه حرام، فلا یقصد الربا حین الدفع لو کان مضطرّاً إلی الدفع.
[سؤال 11804] 6827
بسمه تعالی 16 / 12 / 1361
حضور محترم مرجع عالی قدر و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، دامت برکاته
بعد از تقدیم سلام و آرزوی طول عمر و سلامتی برای آن رهبر کبیر از درگاه حضرت احدیت، استدعا دارم به چند سؤال ذیل جواب بفرمایید:
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 287
1. این جانب مبلغی پول جهت نگهداری به بانک جمهوری اسلامی سپرده، بعد از مدتی که جهت دریافت سپرده خود به بانک مراجعه کردم، بانک مبلغی به عنوان سود، بدون قرار قبلی به حساب این جانب منظور نموده، آیا این مبلغ ربا محسوب می شود یا خیر و اگر ربا محسوب می شود تکلیف بنده چیست؟ چون اگر وجه را در بانک نگهداری کنم بانک سود می دهد و اگر در بانک نگهداری نکنم بر خلاف خواسته دولت جمهوری اسلامی است.
بسمه تعالی، بهره پول ربا و حرام است، ولی پول گذاشتن در بانک مانع ندارد و نوشتن در حساب شما تکلیفی برای شما نمی آورد.
[سؤال 11805]
2. مدتی پول بنده در بانک بود و بانک نزدیک به دو هزار تومان سود به حساب بنده منظور نمود. من خواستم از گرفتن آن امتناع کنم، ولی مسئول بانک گفت این مبلغ را باید بگیرید والاّ همیشه با سود این مبلغ به حساب شما منظور می شود. من وجه را گرفته و به حساب 222 به حساب جنگ زدگان واریز نموده ام. اگر این سود ربا محسوب شود، آیا با پرداخت آن به حساب فوق مسئولیت از گردن بنده برداشته شده یا خیر؟
بسمه تعالی، گرفتن بهرۀ پول جایز نیست و اگر گرفته شد باید از جانب صاحبش به فقیر صدقه داد.
[سؤال 11806] 6828
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی خمینی، دام ظله العالی، مستدعی است بیان فرمایید که:
با توجه به این که مراکز تهیه و توزیع کالا وابسته به وزارت بازرگانی ـ مثلاً تهیه و توزیع منسوجات که یک سازمان وابسته به دولت است ـ برای گشایش اعتبار و امثال
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 288
آن از بانک وام گرفته و در مقابل، سود نیز می پردازد؛ همکاری با این گونه سازمان ها و دریافت حقوق آن ها شرعاً چه صورتی دارد؟ البته قبلاً سود مذکور را به عنوان سود تضمین شده و اخیراً به نام کارمزد گشایش اعتبار، لیکن به همان طریق و با همان محاسبات و... دریافت می دارند. طول عمر شریف و مزید توفیقات آن رهبر بزرگوار را تحت عنایات خاصۀ حضرت بقیة الله الاعظم ـ ارواحنا فداه ـ از خدای بزرگ مسئلت داریم.
بسمه تعالی، بهرۀ وام، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست. ولی همکاری در غیر کارهای ربوی و دریافت حقوق اشکال ندارد.
[سؤال 11807] 6829
بسمه تعالی 20 / 3 / 1361
قم، دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، احتراماً؛ به اطلاع می رساند که:
بانک ها برای گشایش امور تجارتی مشتری ها، حساب اعتباری تخصیص می دهند، مشروط به این که مشتری ها معادل مبلغ اعتبار، نزد بانک سپردۀ ثابت (به مدت 366 روز) داشته باشند. ضمن سال هر موقع که مشتری از حساب اعتباری استفاده نماید، بانک از آن ها بهره می گیرد و به ماندۀ سپردۀ ثابت بهره می دهد؛ این داد و ستد ادامه دارد تا آخر سال. تفاوت بهرۀ گرفته شده یا داده شده توسط بانک یا به نفع مشتری است و یا به نفع بانک (بسته به میزان استفاده از حساب اعتباری). در صورتی که موردی باشد که بهرۀ داده شدۀ بانک به مشتری زیادتر باشد (به علت این که کمتر از حساب اعتباری استفاده نموده است) آیا استفاده از این بهره از نظر شرعی جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و چنانچه بهره ای بانک از او گرفته باشد، می تواند به همان مقدار بهرۀ پرداختی به بانک، از همان بانک بهره را دریافت کند و به حساب بهرۀ پرداختی تقاص نماید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 289
[سؤال 11808] 6830
بسمه تعالی
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
بنده هزار روپیه در بانک گذاشته بودم و بنا بود که سالیانه 12% (یعنی هر صد روپیه، دوازده روپیه) به عنوان بهرۀ سالیانه به ما بپردازند؛ امسال هفت صد و پنجاه روپیه پرداخته اند؛ آیا از نظر شرعی جایز است که این بهره را بگیرم یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و چنانچه از کافر حربی گرفته شود مانع ندارد.
[سؤال 11809] 6831
بسمه تعالی 11 / 8 / 1361
حضور مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، مدّ ظله العالی، محترماً به استحضار می رساند:
برای سپرده ای که در فاصلۀ سال های 1327 تا 1361 در چند بانک داشته ام، مجموعاً مبلغ 037 / 695 ریال بابت بهره و سود بانکی از 4 بانک معیّن و چند بانک مختلف و نامشخص دریافت داشته ام که به منظور استخلاص از جنبۀ ربویّت آن، به شرح زیر عمل کرده ام:
1. مبلغ 577 / 187 ریال را با تقاص مالک شده ام.
2. مبلغ 200 / 182 ریال را با وکالت از دو نفر دیگر که حق تقاص داشته اند، گرفته ام.
3. مبلغ 000 / 100 ریال را یکی از صاحبان تقاص که وکالت داده بودند برای خود برداشته و دریافت داشته است.
4. مبلغ 332 / 220 ریال را به نیت صدقه از طرف صاحبان اصلی آن ها که ناشناخته بوده اند و یا بانک های آن ها ابتدائاً معیّن نبوده و یا از پس گرفتن وجه بهره امتناع نموده اند (بانک ها امتناع نموده اند) به مستحقین تقدیم شده است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 290
5. مبلغ 928 / 4 ریال از بانک وصول نشده و در حقیقت، برگشت شده است.
جمع کل: 037 / 695 ریال
در مورد ردیف چهارم (مستحقین) ابتدا بدون در نظر گرفتن بانک ها ـ یعنی بانک های معیّن و نامعیّن ـ و یا رقم بهرۀ دریافتی از آن ها، به طور اعم شروع به پرداخت صدقه کرده ام؛ ولی بعد از مدتی که بیشتر برای تفکیک حساب بانک ها کوشش کردم که مشخص و معیّن کنم از چه بانکی چه مبلغ بوده و تا حدی معیّن نمودم چه مبلغ و از چه بانکی دریافت شده، به میزان دریافتی ها از هر بانک، پرداخت های قبلی و همان زمان را نیز تفکیک و از نظر اقلام پرداختی با اقلام دریافتی مطابقت نموده ام.
برای مثال، جمعاً معادل 167 / 126 ریال تدریجاً به نیت اعم و کلی صاحبان اصلی بهره ها بوده؛ ولی بعداً که محاسبه و تحقیق و کوشش کردم تا رقم دقیق دریافتی هر بانک را حساب کنم، آن رقم کل را بین مثلاً سه بانک: بانک تهران سابق 816 / 20 ریال، بانک های متفرقۀ نامشخص 351 / 38 ریال، صندوق پس انداز ملی 000 / 67 ریال در حساب های خود یادداشت و توزیع کرده ام تا ارقام پرداختی با ارقام دریافتی مطابقت عددی داشته باشد.
البته تقاص با وکالت در حال حاضر مورد تأیید نیست، ولی این مسأله مربوط به دوران قبل از انقلاب است که در آن تاریخ، مورد تأیید بوده و اجازه داده شده است. اینک چون با زحمات زیاد و صرف وقت، روی تقسیم و تطبیق این بهره ها کار کرده ام، تقاضا دارم نحوۀ عملکرد، مخصوصاً دربارۀ ردیف (4) را که اول پرداخت ها کلی بوده و بعداً بر اساس دریافتی هر بانک، تفکیک و توزیع رقمی شده، جواب مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و نباید بگیرید و اگر گرفته اید، با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او صدقه دهید. بلی در صورتی که همان شعبه ای که از آن ربا گرفته اید قبلاً از شما ربا گرفته باشد، می توانید تقاص کنید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 291
[سؤال 11810] 6832
بسمه تعالی
محضر آیت الله العظمی نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته الشریف، محترماً معروض می دارم:
این جانب پولی طبق قرارداد در بانک مسکن (رهنی) با دفترچۀ پس انداز برنامه ای گذاشتم که از وام آن، خانه بخرم؛ بعداً منصرف شده، پول را پس گرفتم. بانک مبلغی به عنوان بهره به من داد. در صورتی که قبلاً وام از بانک های دولتی گرفته و تبعاً بهره داده ام ـ که مقدار آن کاملاً معلوم نیست ـ استفاده از مبلغ بهرۀ فوق الذکر چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
2. خانه ای را فروختیم که بعد از مدتی جست وجو نتوانستیم خانه ای تهیه نماییم و سال مالی سر رسید که در این مدت با این پول، هیچ معامله انجام نشده، آیا خمس یا سهم امام علیه السلام به آن تعلق می گیرد؟ مقصود از سال مالی، حساب سال است.
بسمه تعالی، خانه اگر از درآمد کسب تهیه شده پول فروش آن خمس دارد؛ مگر آن که با پرداخت خمس، نتواند خانۀ مناسب مورد حاجت با بقیۀ پول تهیه کند.
[سؤال 11811] 6833
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی، پس از تقدیم عرض سلام، خواهشمند است به سؤال ذیل پاسخ دهید.
این جانب مبلغ پنجاه هزار تومان از بانک بهره گرفته ام و مبلغ صد هزار تومان به بانک بهره بدهکارم. آیا می توانیم بهرۀ گرفته شده را بابت بهرۀ بدهکاری خود به بانک پرداخت نماییم؟ لطفاً پاسخ را کامل بدهید.
بسمه تعالی، نمی توانید به بابت مذکور بپردازید و باید بهره ای را که گرفته اید، با یأس از شناسایی صاحبش به فقیر صدقه دهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 292
[سؤال 11812] 6834
بسمه تعالی 8 / 7 / 1361
حضور محترم مسئولین دفتر استفتای حضرت امام، دام بقاؤه، محترماً؛ دستور مسائل ذیل را به این جانب مرحمت نمایید:
1. شخصی مدت سه سال است مریض و مبتلا به سردرد و پادرد و کمردرد می باشد، خانه نشین است و قادر به کسب کردن نیست. جهت کمک کردن به جمهوری اسلامی سرمایۀ خود را در اختیار دولت جمهوری، به وسیلۀ دفترچۀ پس انداز، قرار داده؛ چنانچه در آخر هر سال هر مقدار وجهی به دفترچه اضافه از طرف بانک می نمایند، حضرت اجازه می دهد این وجه را دریافت و به مخارج یومیۀ خود مصرف نماید، در صورتی که هیچ گونه درآمدی ندارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ بانک، ربا و حرام است و نباید بگیرند.
2. سهم امام علیه السلام را به حساب صد امام می توان داد؟ اگر ممکن نیست، شماره ای را که برای حساب سهم امام علیه السلام می باشد، معین کنید.
بسمه تعالی، می توانند به شمارۀ هزار مؤسسه تعاون اسلامی قم حواله نمایند.
3. اگر طلبی از اشخاصی دارد، می تواند به جای ردّ مظالم حساب نماید؛ در صورتی که شخص مدیون ورشکسته شده و فراری از وطن است؟
بسمه تعالی، مظالم باید به فقیر صدقه داده شود و طلب، بابت آن محسوب نیست بنا بر احتیاط.
[سؤال 11813] 6835
بسمه تعالی
با سلام به محضر علمای عالی قدر شورای استفتائات امام، تقاضا دارم فتوای امام را در موارد زیر بیان کنید:
1. پولی که بانک ها به حساب پس انداز می دهند ـ با توجه به این که منظور از این حساب، پس انداز کردن پول در یک مکان امن است ـ آیا گرفتن آن جایز است یا خیر؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 293
و اگر جایز نیست، آیا می توان آن را به مصارف خیریه، مانند جبهه ها رساند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست.
2. در احکام ارث، قرآن و انگشتر و شمشیر و لباس میت، مال پسر بزرگ تر است. آیا امروز که دیگر از شمشیر و زره استفاده نمی شود، شمشیر و زرهی که به حالت تجمّلی است، نیز مال پسر بزرگ تر است یا خیر؟ و اگر میت تفنگ شکاری داشته باشد، آیا آن نیز مال پسر بزرگ تر است؟
بسمه تعالی، تفنگ و زره از پسر بزرگ تر نیست، و شمشیر میت مختص به او است و فرق نمی کند.
3. امروزه متداول است که دختر و پسر برای ازدواج خود، باید همسر خود را بپسندند. آیا معاشرت دختر و پسر، به قصد آشنایی برای ازدواج جایز است یا خیر؟ و اگر جایز است، چنانچه بعداً ازدواج نکنند، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، با حفظ حجاب و موازین شرعی، مانع ندارد.
[سؤال 11814] 6836
بسمه تعالی
استفتای گروهی از طلاب حوزۀ علمیۀ قم به محضر مبارک پدر روحانی و عزیزشان حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته
1. اگر طلاب علوم دینی جهت خرید مسکن، مقداری پول در بانک مسکن یا بانک رهنی بگذارند که مقدار بیشتری بگیرند (چون اقساط این بانک ها کمتر است و می شود ادا کرد) آیا از سودی که می گیرند مفرّی وجود ندارد؟
بسمه تعالی، بهره را نمی توانند بگیرند و مفرّی وجود ندارد.
2. طلابی که در ارگان ها هستند و خدمت می کنند و حقوق می گیرند، در این مدت می توانند شهریه بگیرند؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دفتر شهریه است.
3. اگر کسی در زمان حیات خود مقداری از زمین مزروعی خود را (چه مالک عین و چه مالک منفعت) به پسر بزرگ خود بدهد و وصیت کند که بعد از مرگش از آن زمین چیزی به آن پسر ندهند، آیا این وصیت نافذ است؟
بسمه تعالی، این وصیت که به معنای منع وارث است از سهمش نافذ نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 294
4. اگر کسی ده روز در جایی منبر می رود، مسلّماً مقداری پول به او می دهند، اگر شخص دیگری هم بانی شود آیا می تواند در همان دهه، به نیت بانی جدید هم روضه بخواند؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 11815] 6837
بسمه تعالی 11 / 1 / 1361
محضر مبارک حضرت مستطاب آیت الله العظمی، مرجع عالی قدر، جناب آقای روح الله الموسوی الخمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم ورحمة الله، تمنّا دارد دستور فرمایند جواب مرقوم فرمایند.
آیا وجوهی که بانک ها به حساب پس انداز اشخاص اضافه می نمایند چه صورت دارد؟ و این اضافی را می شود به حساب بازسازی مناطق جنگی واریز نمود؟
همچنین از محل وجوه رد مظالم برای بازسازی مناطق جنگی می توان پرداخت نمود؟ در غیر این صورت، به چه مصرفی اجازه می فرمایند خرج شود؟
بسمه تعالی، مظالم را باید به فقیر صدقه دهند و بهرۀ بانکی را نباید بگیرند و اگر گرفته اند، با یأس از شناسایی صاحبانش، از طرف آن ها به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11816] 6838
بسمه تعالی 16 / 3 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، به عرض می رساند:
طبق دستور شما که پول ها را باید به بانک بسپاریم، سپردیم؛ ولی بانک سودی هم می دهد؛ در رساله، شما سود بانکی را اشکال می کنید؛ تکلیف ما با این سودی که بانک می دهد چیست؟
بسمه تعالی، نباید بگیرید و اگر گرفتید، با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 295
[سؤال 11817] 6839
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت امام خمینی، روحی فداه، پس از سلام بفرمایید:
بهره ای که بانک های کشور به صاحبان دفترچه های پس انداز می دهند، از نظر شرع مقدس چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11818] 6840
بسمه تعالی 12 / 12 / 1361
مسئول محترم دفتر امام خمینی، مدّ ظله العالی، با تقدیم سلام، خواستار توفیقات شما از خداوند متعال هستم؛ مسأله ای سؤال می گردد، خواهشمند است کتباً جواب مرقوم فرمایید:
مبلغ پولی به بانک ملی گذاشته شده، بدون هیچ گونه قراردادی در مورد بهره و یا به نیت بهره که به آن تعلق گیرد. پس از گذشت یک سال، بانک مبلغی به آن اضافه نموده؛ آیا اوّلاً این بهره حلال است یا خیر؟ ثانیاً به این مبلغ اضافه، سهمین تعلق می گیرد یا خیر؟ در صورت موافقت، شمارۀ حساب بانکی دفتر را هم مرقوم فرمایید تا خمس مربوطه، همراه سایر درآمدهای دیگر حواله گردد.
با توجه به این که در کتاب رسالۀ نوین جلد 2، مسائل اقتصادی در صفحۀ 205 در بحث معاملات بانکی در قسمت 5، تحت عنوان بدون قرار سود، که عیناً نوشته شده: «چنانچه در موردی، گذاشتن پول در بانک یا گرفتن پول از بانک بدون شرط بهره بود، در این صورت اگر بدون قرار، مبلغی اضافه به قرض دهنده بپردازند حلال است». در آن کتاب به نقل از تحریرالوسیلۀ امام، ج 2، ص 616 و 619 بیان گردیده؛ نظر صریح مرقوم فرمایید. والسلام، خداوند مؤمنین را توفیق فرماید.
بسمه تعالی، بهره پول، ربا و حرام است و نباید بگیرند و خمس به آن تعلق نمی گیرد و اگر گرفته اند، با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 296
صدقه دهند و وجوه شرعیه را می توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله کنند.
[سؤال 11819] 6841
بسمه تعالی
با عرض سلام خدمت امام عزیز، خمینی کبیر و درود بر همۀ شهدای انقلاب و درود بر رزمندگان اسلام و آرزوی پیروزی اسلام بر کفر جهانی و ظهور امام زمان (عج) و طول عمر برای رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران؛ از حضور آن مقام شریف سؤالی داشتم به این مضمون که ما در حدود 000 / 200 تومان پول در بانک داشتیم که ماهی 1200 تومان بهره به آن تعلق می گیرد که ما در گرفتن این بهره شک داریم؛ اگر از نظر ایشان حلال است (که خود به آن نیاز داریم) استفاده کنیم و اگر حرام است، می توانیم به یک مستحق برای جهیزیه یا به حساب 100 امام بپردازیم؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول حرام است و نباید بگیرید.
[سؤال 11820] 6842
بسمه تعالی 12 / 5 / 1361
محضر انور حضرت امام خمینی، دامت برکاته
1. آیا بهرۀ پس انداز در بانک ها که اخیراً به عنوان «سود تضمین شده» به مردم داده می شود، حلال است یا حرام؟
بسمه تعالی، بهره حرام است.
[سؤال 11821]
2. بر فرض حرام بودن، باید به چه مصرفی برسد؟ لطفاً مرقوم فرمایید. اگر چنانچه حساب بانکی مخصوصی دارد نیز مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرند و اگر گرفته شد، با یأس از صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه داده شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 297
[سؤال 11822] 6843
بسمه تعالی 3 / 5 / 1361
دفتر امام خمینی، محترماً خواهشمند است بنا بر فتوای امام خمینی بفرمایید:
آیا بهره ای که فعلاً از طرف بانک ها به پس اندازها تعلق می گیرد، حلال است یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11823] 6844
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی، رهبر کبیر و بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی، دامت برکاته
1. نظر مبارک را در حال حاضر در معاملات بانکی ـ چه در بهره دادن و چه در بهره گرفتن ـ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11824]
2. کسانی که پول خود را در دفترچۀ بانک ها می گذارند و بانک مبلغی به عنوان بهره به حساب آن ها محسوب می نماید، گرفتن آن جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
3. اطاعت از مسئولین امر جمهوری اسلامی که بعضی از قوانین گذشته را اجرا می نمایند که صددرصد مخالف نظر فقهی و اسلامی می باشد، آیا در اجرای این قوانین، باز هم در حال فعلی، متابعت از آن لازم است یا خیر؟
بسمه تعالی، رعایت مقررات دولت اسلامی لازم است و اگر مطلبی خلاف شرع باشد، دولت باید از طرق قانونی اقدام به تصحیح آن بر طبق ضوابط شرعی نماید.
از خداوند متعال، طول عمر امام بزرگوار را خواهانم. السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 298
[سؤال 11825] 6845
بسمه تعالی 25 / 5 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، مرجع عالی قدر تقلید، ادام الله ظله العالی، محترماً به عرض می رساند:
بانک ها نوعی حساب پس انداز به نام سپردۀ ثابت دارند که اشخاص پول های خود را به مدت یک سال و یا بیشتر در آن حساب می سپارند، و بانک در پایان مدت، علاوه بر استرداد اصل سپرده، مبلغی هم به عنوان سود یا بهره ـ طبق نرخ مصوب بانک ها ـ به صاحب پول پرداخت می نماید. خواهشمند است اعلام فرمایند گرفتن آن مبلغ اضافه از بانک، از نظر شرع مقدس اسلام، جایز است یا خیر؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11826] 6846
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله الکبری فی العالمین، آیت الله الخمینی، دام ظله
معاملات بانکی معلوم است شعبه هایی دارد: بعضی به طور امانت که هیچ فایده به کسی نمی دهد، و بعضی منافع معلومه در هر ماه یا سال می دهد، و بعضی در نفع و نقصان بانک بالسویه شریک قرار می دهد؛ آیا کدام شعبه از این ها جایز است؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، پول را اگر به بانک قرض دهد، تنها همان مبلغ را که قرض داده استحقاق دارد و بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست. ولی اگر پول را به بانک بدهد که به نحو مضاربه با آن تجارت کند در زیان و سود حاصله شریک خواهد بود و امانت گذاشتن پول در بانک یا قرض الحسنه دادن اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 299
[سؤال 11827] 6847
بسمه تعالی
تهران، محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاتهم
صندوق پس انداز قرض الحسنه با سرمایۀ عده ای از اشخاص خیّر، جهت پرداخت های بدون بهره به متقاضیان نیازمند، وام برای رفع احتیاج و توسعۀ کشاورزی و غیره تأسیس شده است. بر حسب ضوابط و نحوۀ عملکرد این صندوق قرض الحسنه، لازم و ضروری است مبلغی از این پول ها و پس اندازها را موجودی نقدی داشته باشند و متصدیان این مؤسسه این ماندۀ موجودی را در بانک های دولتی می گذارند؛ بانک ها به این حساب پس انداز سود می دهند و از درآمد آن لوازم التحریر و دفتر و حقوق کارمندان انجام می گیرد. آیا این درآمد را به مصرف چنین مؤسسۀ خیریه جایز می دانید یا خیر؟ مستدعی است جواب مرقوم و با مهر شریف مزین فرمایید؛ محل حاجت است. متّع الله المسلمین ببقاء وجودکم
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن و تصرف در آن جایز نیست.
[سؤال 11828] 6848
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی، محترماً به عرض می رساند:
این جانب مقلد امام خمینی می باشم و در منطقۀ دشت عباس کشاورزم. مقداری پول در بانک کشاورزی دهلران جهت خرید ادوات کشاورزی پس انداز نموده بودم که در اثر تهاجم مزدوران عراقی به منطقه، در بانک مزبور راکد مانده بود. حال که برای دریافت آن ها به بانک مراجعه کرده ام، مقداری بر آن ها اضافه نموده اند؛ وظیفۀ شرعی در قبال این مسأله چیست؟ و چنانچه وجوه اضافی نامشروع هستند، باید به چه کسی داده شوند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 300
[سؤال 11829] 6849
بسمه تعالی
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله، لطفاً به سؤال زیر جواب دهید:
بهره های پول هایی که در بانک ها در زمان حکومت جمهوری اسلامی به صاحبان پول داده می شود چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11830] 6850
بسمه تعالی
پیشگاه مقدس رهبر عظیم الشأن انقلاب، مرجع اعلای تقلید، دامت برکاته
توقیراً ضمن عرض سلام و تحیت؛ مستدعی است جواب سؤال ذیل را مرقوم فرمایید:
با توجه به چند مورد سؤال و جواب رسالۀ عملیۀ آن حضرت در امور بانکی، صریحاً فتوای خود را در مورد بهره هایی که بانک ها به صاحبان پولی که به عنوان ذخیره، بدون قرارداد ضمنی و خارجی و توقع ذهنی، می دهند و در دفترچه های پس انداز آن ها به عنوان بهره می نویسند، اعلام فرمایید:
1. اخذ و صرف آن در امور شخصی جایز است؛
2. اخذ و صرف آن در هر موردی جایز نیست و حرام است؛
3. اخذ آن و دادن به فقرا و مستمندین، با اجازۀ آن مقام، جایز است.
خداوند بر عمر و سلامت و عزت آن رهبر عظیم و مرجع تقلید شیعیان جهان بیفزاید، ان شاء الله.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفت و از ارجاع به صاحب واقعی آن مأیوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 301
[سؤال 11831] 6851
بسمه تعالی 1 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با تقدیم عرض سلام و تحیت:
این جانب در حساب های پس انداز شعبات بانک، وجوهاتی داشته ام که مجموعاً حدود 8000 تومان بهره به آن تعلق گرفته. پس از دریافت بهره، نامبرده مبلغ 3000 تومان آن را به مصرف کمک به جبهه و بازسازی مناطق جنگی و آوارگان جنگ رسانده و مبلغ 5000 تومان آن، باقی و موجود است. خواستم بدین وسیله از حضرت عالی اجازه حاصل نمایم، چنانچه امر و موافقت فرمایند 5000 تومان بقیۀ بهره را به دختر خودم که شوهرش بر اثر تصادفی از بین رفته و دارای 2 فرزند یتیم و بی سرپرست می باشد که از جایی مستمری ای نیز دریافت نمی کند و از طرفی از بابت بهای خانه ای که اخیراً از طرف بنیاد مسکن به مشارٌ الیها داده شده و قادر به پرداخت بدهی خانه نمی باشد، بپردازم تا به مصرف بدهی خانۀ مذکور برساند. در انتظار رأی مبارک؛ والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و چنانچه از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس هستید، باید از طرف او به فقرا صدقه بدهید.
[سؤال 11832] 6852
بسمه تعالی
محضر مبارک امام خمینی، رهبر عظیم الشأن و مرجع عالی قدر، مدّ ظله، روحی له الفداء، با تقدیم سلام و با کمال احترام
پیرو استعلام از محضر مبارکتان در مورد سود پس انداز که فرمودید: «سود پول را نباید بگیرید و حکم ربا دارد»، به استحضار می رساند: مبلغ 000 / 50 ریال جهت جبهه های جنگ توسط انجمن اسلامی کارکنان بانک ملی و مبلغ 161559 ریال به
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 302
حساب 222 جنگ زدگان واریز گردید؛ استدعا دارد در صورتی که پرداخت های مذکور بابت سود پس انداز که به دفترچه منظور شده بود، عمل صحیح باشد مرقوم فرمایند؛ در غیر این صورت هرطور امر فرمایند اقدام خواهد شد.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و آنچه را که گرفتید اگر از صاحب واقعی آن مأیوس هستید از طرف او به فقرا صدقه بدهید.
[سؤال 11833] 6853
بسمه تعالی 9 / 5 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی، مدّ ظله شخصی پولی به بانک به عنوان این که جای امنی است، می گذارد؛ بعد از چند ماه پول را از بانک پس می گیرد؛ بانک مقداری اضافه می دهد؛ آیا پول زیادی برای صاحب پول حلال است یا نه؟ جواب را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11834] 6854
بسمه تعالی هشتم ذی القعده 1410 ق
محضر مبارک رهبر کبیر و مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام معروض می دارد:
در توضیح المسائل سؤال شده است: «وجوهی که در بانک ها به قصد محفوظ ماندن، نه سود بردن، گذاشته می شود، هنگام دریافت، متصدیان بانک مبلغ کمی که خودشان حساب نموده اند، اضافه بر اصل پول، به صاحب وجه می دهند؛ آیا این مبلغ حلال است یا خیر؟» جواب فرموده اید: «اگر به عنوان سود بدهند، گرفتن آن جایز نیست؛ اگرچه قرار نداده باشند».
اکنون سؤال دیگری مطرح است: اگر اشخاص بدون علم و توجه به فتوای آن
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 303
حضرت، چنین وجهی را گرفته و یا به حسابشان اضافه شده، تکلیفشان چیست؟ و آیا فرقی است بین عنوان سود و بهره و امثالهم؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفت و از برگرداندن به مالک آن مأیوس است، باید از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
[سؤال 11835] 6855
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، آیت الله العظمی امام خمینی، احتراماً؛ پس از سلام و تحیت خواهشمند است نظر آن جناب را دربارۀ مسألۀ زیر اعلام فرمایند:
بهرۀ بانکی که طبق مقررات بانک به حساب های پس انداز تعلق می گیرد، اخذ بهرۀ مربوطه و مصرف آن چه صورتی دارد؟ و نگرفتن بهره که مآلاً در حساب پس انداز باقی می ماند، آیا اجازه می فرمایند به یکی از حساب ها ـ مانند حساب صد امام و غیره ـ واریز گردد؟ و در غیر این صورت، چگونه باید عمل کرد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفتید و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس هستید، از طرف او به فقرا صدقه بدهید.
[سؤال 11836] 6856
بسمه تعالی
سلام علیکم، برای من مسأله ای پیش آمده که ناچار به پرسیدن آن شده ام.
در کودکی زمینی به من ارث رسیده بوده که سرپرستانم آن را فروخته و پول حاصل را به حساب سپردۀ ثابت در بانک ملی گذاشته اند که در طی چند سال (5 یا 6 سال) به آن بهره ای تعلق گرفته است و اکنون که این پول به خودم واگذار شده، نمی دانم از لحاظ حرام و حلال بودن چگونه است؟ لطفاً این موضوع را برای من
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 304
روشن کنید و اگر سود آن حرام است، چگونه آن را محاسبه و قسمت حرام را چه کار باید بکنم؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست و اگر دریافت کردید و از رساندن به مالک واقعی آن مأیوس هستید، از طرف او به فقرا صدقه دهید.
[سؤال 11837] 6857
بسمه تعالی 28 / 9 / 1361
حضور محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی سلام عرض می کنم؛ خداوند ان شاء الله وجود جناب عالی را تا ظهور حضرت مهدی (عج) از بلیّات حفظ بفرمایند. خدمت امام عرض می کنم:
1. بنده پولی داشتم که برای حفظ آن، پول را به بانک ملی سپرده ام. مدت یک سال پول در بانک بود. حال پول را گرفته ام و مقداری روی آن بهره به من تعلق گرفته؛ آیا درست است که من این بهره را از بانک بگیرم؟ و می توانم در چه اموری خرج کنم؟ لطفاً بنده را راهنمایی کنید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول را نباید بگیرید و اگر گرفته اید، در صورت یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر بدهید.
[سؤال 11838]
2. پولی سپرده ام در بانک که بعد از یک سال، دو برابر آن را به من می دهند و من برای ساختن ساختمانی به کار می برم و روی این پول، صدی چهار می گیرند؛ لطفاً این مسأله را برای من روشن کنید.
بسمه تعالی، آنچه از بانک می گیرید را مالک می شوید و می توانید با آن خانه تهیه کنید و اگر در پرداخت زیاده، قصد بهره نکنید برای شما اشکالی نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 305
[سؤال 11839] 6858
بسمه تعالی 19 / 11 / 1361
سلام علیکم
شخصی مقدار پولی را که اضافه از مخارج زندگی خود دارد، برای حفظ آن از دستبرد و مسائل دیگر، به بانک می سپارد و یا طبق فرمودۀ امام امت ـ مدّ ظله ـ برای کمک به دولت جمهوری اسلامی نزد بانک می سپارد و طبق نظام فعلی بانکی، مبلغی در سال به عنوان بهره به آن تعلق می گیرد؛ آیا بهرۀ پول را در هر جهت می توان خرج کرد و یا می توان مبلغ بهره را به عنوان کمک به جبهه پرداخت نمود و یا می شود آن را نزد روحانیت گذاشته تا در هر جهتی که خود مصلحت می دانند خرج کنند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا است و نباید بگیرند و اگر گرفته اند، با یأس از شناختن صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11840] 6859
بسمه تعالی
حضور محترم مسئولین دفتر امام، حفظه الله تعالی، محترماً؛ به عرض می رساند که:
حقیر مبلغ پولی در سال های قبل در صندوق قرض الحسنه برای کمک به مسلمین سپرده بودم. اما اکنون متأسفانه این صندوق منحل شده است و بنده این مبلغ را برای آن که محفوظ بماند به عنوان امانت در بانک نهاده ام (نه به عنوان استفاده از بهرۀ پول)؛ اما با توجه به ضوابطی که بانک دارد بر روی این پول بهره خواهد کشید؛ لذا بفرمایید که تکلیف این بهره چیست؟ و وظیفه چه خواهد بود؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11841] 6860
بسمه تعالی 15 / 4 / 1361
حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی و مرجع عالی قدر، حضرت امام خمینی،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 306
ادام الله ظله، احتراماً به استحضار می رساند:
این صندوق که قریب بیست میلیون تومان در سال، به عنوان قرض الحسنه در اختیار نیازمندان قرار می دهد، برای تأمین حقوق کارمندان و هزینۀ چاپ اوراق و دفاتر و پول آب، برق و تلفن، نیازمند به اعتبار قابل توجهی می باشد تا قادر به ادارۀ این مؤسسۀ خیریه باشد. اینک از حضور مبارکتان استفتا می کنیم که آیا سپردن وجوه این صندوق در حساب های سپردۀ بانک ها و استفاده از بهرۀ متعلّقۀ بانک، به منظور تأمین بودجۀ این صندوق، شرعاً جایز است یا خیر؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11842] 6861
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله امام خمینی، دامت برکاته، رهبر کبیر انقلاب جمهوری اسلامی، پس از عرض سلام و آرزوی سلامتی برای آن حضرت؛ سؤالاتی دارم که مطرح می کنم. جواب را کتباً مرقوم فرمایید:
1. آیا بهرۀ بانکی در جمهوری اسلامی که خود بانک پرداخت می کند، درست است یا نه؟
2. در صورتی که در جمهوری اسلامی کسی بهره ای از بانک دریافت کرده باشد، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و نباید بگیرند و چنانچه گرفته اند، با یأس از شناسایی صاحبانش، باید از طرف آن ها به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11843] 6862
بسمه تعالی 30 / 11 / 1361
دفتر امام! با سلام و آرزوی توفیق روز افزون برای شما
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 307
می خواستم بدانم بهره ای که روی وام گرفته می شود آیا از نظر شرعی درست است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11844] 6863
بسمه تعالی 15 / 10 / 1361
محضر شریف حضرت مستطاب، حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله فی الارضین، عمدة الفقهاء والمتبحّرین، رهبر کبیر، امام خمینی عزیز
1. در تمام بانک های کشور برای دریافت وام به عنوان کارمزد، وجهی دریافت می دارند، به نظر حضرت عالی دریافت وجه کارمزد رجحان شرعی دارد یا خیر؟
2. در تمام بانک های کشور، آخر سال بانک ها بهره ای در دفترچه پس انداز به عنوان سود قید می کنند، آیا گرفتن این وجه بهره چه صورت دارد؟ استدعای عاجزانه دارم چنانچه این وجه بهره که در دفترچه قید می کنند ربا و حرام است، لطفاً اعلام فرمایید به تمام بانک ها که به قید هبه پرداخت نمایند که از صورت حرمت خارج گردد.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11845] 6864
بسمه تعالی
حضور محترم دفتر رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی، پس از سلام؛ ان شاء الله که وجود گرامی تان در پناه خداوند متعال صحیح و سالم باشد. غرض از این که مزاحم شدم مسأله ای است که من در سال 1355 خانۀ مسکونی خودم را که خیلی قدیمی بود خراب کردم و از نو ساختمانی دو طبقه ساختم و سرمایه ام تمام شد و مجبور شدم از بانک سپه مبلغ 000 / 200 تومان وام بگیرم و بانک هم در مقابل سند خانه، این وام را داد و مبلغ 000 / 70 تومان زیادتر گرفت ولی در همان موقع از این پول
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 308
تقریباً 000 / 100 تومان آن زیادی بود و لازم هم نداشتم و با بانک هم نمی شد کاری کنم بعضی از رفقا از من قرض می کنند و اگر خواستند چیزی به من می دهند و اگر نخواستند نمی دهند حکم این مسأله چیست.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و باید آنچه به عنوان بهره گرفته اید به صاحبش رد نمایید و اگر مأیوس از شناسایی صاحبش باشید، از طرف او به فقیر صدقه دهید.
[سؤال 11846] 6865
بسمه تعالی 2 / 2 / 1361
حضور محترم رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی
امیدوارم که در راه هدایت و راهبری انقلاب اسلامی بیش از پیش موفق و مؤید باشید. این جانب چند سؤال شرعی دارم که اگر برایتان امکان دارد با خط خود جوابم را بدهید تا یادگاری از حضرت عالی داشته باشم. از خداوند متعال طول عمر و پیروزی امت اسلام را به رهبری شما خواهانم.
1. توسط پدر این جانب مقداری پول در بانک در حدود 10 سال پیش تا کنون جهت من پس انداز شده است و در حال حاضر مقداری بهره (سود بانکی) به روی آن افزوده شده، آیا گرفتن این سود از بانک به نظر حضرت عالی صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، بهره پول، ربا و حرام است.
2. پول قرض گرفتن و یا قرض دادن به فرقۀ مسیحی یا یهودی و فرقۀ ضالّۀ بهاییت چه صورت دارد؟ و آیا برای مسلمین جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، در غیر فرقۀ ضالّه مانع ندارد.
3. حکم موسیقی مطرب چیست؟ و به چه نوع موسیقی گفته می شود؟ و با صدای مشکوک چه فرقی می کند؟ و آیا آهنگ هایی که رادیو تلویزیون پخش می کنند از نظر شرعی اشکال دارد؟
بسمه تعالی، موسیقی مطرب حرام است و صداهای مشکوک مانع ندارد و تشخیص با عرف است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 309
4. آیا شرایط امام جماعت با امام جمعه فرق می کند؟ عادل بودن که برای امام جماعت واجب است، تعریفش چیست؟ و آیا اگر امام جمعه یا جماعت به روی گناهان صغیره اصرار داشته باشد از عدالت خارج می شود؟
بسمه تعالی، معنای عدالت و شرایط امام جماعت و جمعه در رساله ذکر شده است و اصرار بر صغیره موجب سلب عدالت می شود.
[سؤال 11847] 6866
بسمه تعالی
با عرض سلام و به امید طول عمر امام عزیزمان و پیروزی رزمندگان اسلام
پولی که ما در بانک های جمهوری اسلامی می گذاریم، وقتی می گیریم مقداری رویش رفته، آن مقدار چه صورت دارد؟ والسلام
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11848] 6867
بسمه تعالی 25 / 12 / 1361
دفتر محترم رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و مرجع عظیم الشأن شیعیان جهان
احتراماً؛ چون صندوق قرض الحسنۀ المهدی (عج) جهت مخارج روزمرّۀ خود درآمدی ندارد، از پیشگاه حضرت امام ـ روحی فداه ـ استفتا می نماییم که آیا اجازه می فرمایند مبلغی از وجوه صندوق را در حساب پس انداز بانک بگذاریم و در برابر، مبلغی که بانک بنا بر معمول سود می دهد، دریافت و قسمتی از هزینۀ صندوق را تأمین نماییم؟ مستدعی است نظر مبارک مرجع عظیم الشأن شیعیان، حضرت امام را جهت کسب تکلیف به این صندوق اعلام فرمایند.
خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 310
[سؤال 11849] 6868
بسمه تعالی 21 / 8 / 1360
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی، رهبر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی و پشتیبان و امید مستضعفان جهان، امام خمینی، ادام الله ظله علی رؤوس المسلمین، بعد از شایسته ترین اظهار علاقه خدمت بزرگ استاد خودم و خالص ترین دعا جهت طول عمر و سلامت بزرگ مرجع عالم تشیع روحی فداه.
پول هایی که به عنوان پس انداز یا سپرده در بانک ها می گذارند و در نظر ندارند خود را بیش از آنچه در بانک گذاشته اند، طلبکار بدانند و گاهی هم قصد تقویت دولت اسلامی را دارند ولکن می دانند بانک به صاحبان پول چیزی اضافه می دهد، آیا گرفتن این پول اضافه به نظر حضرت عالی اشکال دارد یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول را نباید بگیرند.
[سؤال 11850] 6869
بسمه تعالی 11 / 1 / 1361
پس از عرض سلام حضور کارکنان محترم دفتر امام امت خمینی کبیر، این جانب چندین سؤال داشتم که مطرح می سازم:
1. آیا بهرۀ بانکی (به پولی که در بانک است تعلق می گیرد) حرام است یا خیر؟ اگر حرام است، آیا باید به عنوان پول حرام آمیخته به حلال (زکات) به حساب آورد؟ اگر این طور است، باید این مبلغ را به مرجعی که از ایشان تقلید می شود داد یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفت و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس است، از طرف او به فقرا صدقه دهد.
2. مبلغ خمس را باید به چه کسی داد؟ نمایندۀ امام در تهران کجا هستند؟ راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، خمس باید به دست مرجع تقلید یا وکیل مجاز او تسلیم شود و می توانید در قم به وکیل این جانب مراجعه کنید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 311
3. آیا پولی که به عنوان خمس است، چون مبلغ آن کم است، می توان به حساب جنگ زدگان یا جبهه یا حساب صد امام واریز کرد؟ اگر نمی شود، می توان این مبلغ کم را با پست به دفتر امام فرستاد؟
بسمه تعالی، عجالتاً اجازه نمی دهم می توانید به شماره هزار مؤسسه تعاون اسلامی قم حواله کنید.
ان شاء الله که خداوند شما را نصرت دهد و در همۀ کارهایتان توفیقتان دهد سلامتی و طول عمر همۀ شما که برای اسلام خدمت می کنید به خصوص سلامتی نایب امام را از خدای تعالی خواهانیم، خدانگهدار.
[سؤال 11851] 6870
بسمه تعالی 8 / 12 / 1361
حضرت امام خمینی، امید ملت ایران و مستضعفان جهان، دام ظله العالی
احتراماً؛ این جانب قبلاً در نجف خدمت حضرت عالی رسیده بودم، به علت خستگی بی شمار حضرت عالی، در تهران نخواستم وقت عزیز حضرت عالی را بگیرم. همیشه شب ها در مواقع نماز، اول طول عمر جناب عالی را از خداوند می خواهم، امیدوارم خداوند به حضرت عالی و خانوادۀ محترمتان سلامتی و طول عمر عطا فرمایند. علت تصدیع:
پولی که خمس داده شده و در بانک پس انداز شود، بدون شرط و قرارداد، سودی که می دهند به وسیلۀ بانک آیا این سود حلال است یا حرام؟
بسمه تعالی، سود پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11852] 6871
بسمه تعالی 28 / 1 / 1362
ضمن عرض سلام؛ خواهشمندم فتوای حضرت امام ـ دام ظله العالی ـ را در مورد دو مسأله شرعی زیر مرقوم فرمایید:
1. بهره ای که بانک ملی به حساب های پس انداز می دهد چه باید کرد؟ اگر راه مصرف خاصی دارد لطفاً بفرمایید و چنانچه به علت ضروری، مبلغ بهره را مصرف
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 312
کرده باشیم چه می شود؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرند و اگر گرفتند با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهند.
2. خرید و فروش منزل در قم به شکلی است که قیمت حقیقی با قیمتی که دولت می گذارد اختلاف شدید دارد و دولت، مالیات را بر اساس قیمت خودش می گیرد؛ لذا در این میان فروشنده به سادگی سود زیادی دریافت می دارد؛ در این مورد تکلیف چیست؟ آیا اشکالی از نظر خرید و فروش پیش نمی آید؟ مثلاً بنده منزلی را با دو اتاق خریدم به مبلغ 410000 تومان در حالی که در سند، قیمتی حدود 35000 تومان ثبت شده و ادارۀ دارایی از فروشنده مبلغی کمتر از 2000 تومان مالیات گرفته است و همین مسأله از عوامل مهم گرانی منزل در قم است.
بسمه تعالی، بستگی به مقررات دولت اسلامی دارد.
3. کسی که وطنش تهران است و فعلاً به ضرورت شغلی در قم ساکن شده است از نظر نماز چه تکلیفی دارد؟
بسمه تعالی، در غیر محدودۀ وطن او در تهران و در قم حکم مسافر دارد.
[سؤال 11853] 6872
بسمه تعالی 9 / 4 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی، عمدة الفقهاء، رهبر کبیر عالی قدر، بنیان گذار جمهوری اسلامی، معروض می دارم:
وجوه پس انداز که یک سال در بانک ها می ماند و بهره، روی او می کشند، چه صورت دارد؟ آیا رجحان شرعی در تصرف دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، ربا و حرام است و گرفتن آن، جایز نیست.
[سؤال 11854] 6873
بسمه تعالی
حضور محترم جناب مستطاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله
پس از عرض سلام به رهبر عظیم الشأن و درود بی پایان به رزمندگان عزیز در جبهه های حق علیه باطل و سلام بر شهیدان گلگون کفن اسلام، از زمان صدر اسلام تا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 313
به امروز و الی یوم القیامه. امام بزرگوار از این که مصدع می شوم و اوقات گران مایۀ شما را می گیرم، پوزش می طلبم و امیدوارم بندۀ حقیر را مورد عفو و اغماض قرار دهید.
و اما مسأله: بندۀ حقیر: مدت 11 سال و اندی است که در بانک صادرات مشغول کار می باشم. در این مدت به علت ناآگاهی و سؤال نکردن از علمای اهل دین (عذر بدتر از گناه) از پاداش ها و عیدی و سود ویژه که در پایان هر سال به ما تعلّق می گرفت و می دادند و از ما می خواستند که سهام خریداری کنیم و بنده هم خریداری کردم و در ازای این سهام های خریداری شده که تعداد آن ها به 9 سهم می رسید، تعداد چند سهم هم به عنوان سود سهام به بنده داده شد به طوری که سهام های بنده به 17 عدد رسیده بود.
چند ماه از انقلاب گذشته بود که بنده تمام سهام هایم را به مبلغ 000 / 350 ریال به یکی از همکارانم فروختم و روزی که حساب سال مالی خود را رسیدم، تمام خمس و سهم امام اموال و همچنین مبلغ سهام را هم پرداخت نمودم.
ولی حالا که چند سال است از آن می گذرد، برایم شک و شبهه به وجود آمده است که نکند این پول های سهام ها اشکال شرعی دارد؛ لذا از حضور آن قائد بزرگ و رهبر کبیر انقلاب استدعا دارم بندۀ حقیر را راهنمایی بفرمایید و دستورات لازم را مقرر فرمایید.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته، نهایت امتنان و تشکر و سپاس را دارم.
بسمه تعالی، اگر منظور از سود سهام، بهرۀ پول است ربا و حرام است و در غیر این صورت مانع ندارد.
[سؤال 11855] 6874
بسمه تعالی
بعضی از بانک ها اعلام می کنند: اگر کسی سپرده ای را سه ماه پیش ما بگذارد بعد از سه ماه، دو برابر آن را به او قرض می دهیم. آیا این کار جایز می باشد یا ربا می باشد؟
بسمه تعالی، جایز است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 314
[سؤال 11856] 6875
بسمه تعالی
پولی را که به عنوان سپرده تا مدت یک سال مثلاً در بانک می گذارند که پس از انقضای مدت، بانک دو برابر آن مبلغ را به صاحب پول قرض بدهد، آیا این قرار با بانک ربا می شود، یا این کار اصلاً اشکالی ندارد؟
بسمه تعالی، به ترتیبی که ذکر شده، ربا و حرام است.
[سؤال 11857] 6876
بسمه تعالی
محضر مبارک امام خمینی مرجع تقلید
1. نظر به این که فرموده اید پولی که بانک اضافه بر پول پس انداز به مشتری می دهد اگر عنوان بهره داشته باشد حرام است، مستدعی است بفرمایید آیا الآن در این موقعیت پول اضافه ای که بانک بر پول پس انداز می افزاید آیا غیر از عنوان بهره است؟ و تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
2. درباره این که فرموده اید: باید یقین کرد که برای وضو یا غسل چیزی مانع رسیدن آب به پوست نباشد. آیا جوهری که از اثر نوک خودکار بر روی پوست دست می گذارد باید پاک شود و یا اشکالی ندارد؟
بسمه تعالی، اگر جرم ندارد و مانع از وصول آب به بشره نیست وضو صحیح است.
[سؤال 11858] 6877
بسمه تعالی 30 / 2 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
ضمن عرض سلام و درود فراوان به رهبر مستضعفان جهان و دمنده روح مبارزه برای حق در کالبد خسته همه انسان هایی که از ظلم ظالمان به ستوه آمده اند خصوصاً مسلمانان جهان، استدعا دارم پاسخ سؤالات زیر را مرقوم و ارسال فرمایند.
1. از طرف وسایل ارتباط جمعی و یا توسط ائمۀ جماعت اعلام شده که هر فردی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 315
هر قدری پول پس انداز داشته باشد، برای پیشرفت امور اقتصادی مملکت به بانک ها تحویل دهد، حال با توجه به احتیاج اکثریت مردم به بانک تا بتوانند در مواقع لازم پول خود را به بانک تحویل دهند و یا برای انجام کارهای ضروری خود از آن وام بگیرند، چنانچه برای این داد و ستد از طرف مسئولین مربوطه جایزه ای تعیین شده یا بشود تا پس اندازها جذب بانک ها گردد و یا مخارج بانک ها از قبیل حقوق کارمندان و غیره تأمین گردد حلال است یا خیر؟
2. در صورتی که حلال نباشد پول هایی که سالانه از طرف بانک ها به حساب پس انداز واریز شده و یا از طرف وام گیرندگان پرداخت شده چگونه است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و نباید بگیرند و اگر گرفتند با یأس از شناسایی صاحبانش از طرف آن ها به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11859] 6878
بسمه تعالی 22 / 12 / 1360
حضور محترم امام امت، آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
یک سؤال فقهی داشتم و آن این که خواستم بدانم فتوای امام خمینی در مورد بهرۀ موجودی حساب پس انداز که بانک ها در جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر پرداخت می کنند چیست؟ آیا این بهره حلال است و اشکالی ندارد یا حرام است؟ و همچنین بهرۀ موجودی حساب پس انداز که قبلاً بانک ها در نظام رژیم منحوس شاهنشاهی پرداخت می کردند آیا آن بهره حلال بود یا حرام؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفت با یأس از شناسایی صاحبش از طرف او به فقرا صدقه دهد.
[سؤال 11860] 6879
بسمه تعالی 2 / 12 / 1361
دفتر فتوای امام خمینی
اگر پولی به جهت محفوظ ماندن و این که فرمودند پول ها را در بانک بگذارید در
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 316
بانک گذاشتم و آخر سال بانک مبلغ اضافه پرداخت کرد آیا می شود در این پول تصرف کرد یا نه؟
بسمه تعالی، بهره پول ربا است و نباید بگیرند.
[سؤال 11861] 6880
بسمه تعالی 19 / 11 / 1361
محضر مبارک حضرت امام امت، خمینی بت شکن
پس از عرض سلام و درود فراوان بر ارواح طیبۀ شهدای انقلاب اسلامی، خواهشمندم در صورت امکان به سؤالات این حقیر پاسخ گویید.
1. وجوهی که در بانک ها به قصد محفوظ ماندن و کمک به دولت اسلامی، نه سود بردن، گذاشته می شود، ولی هنگام دریافت، متصدیان بانک مبلغ کمی که خودشان حساب کرده اند اضافه بر اصل پول به صاحب وجوه می دهند و معلوم نیست به چه عنوانی است، آیا این مبلغ حلال است یا خیر؟ در هر صورت وظیفۀ کسی که پولی در بانک گذاشته چگونه است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
2. شخصی وجهی به مبلغ فرضاً صد هزار تومان در بانک می گذارد. بعد از شش ماه بانک دولت اسلامی بنا به درخواست شخص نامبرده، 300 هزار تومان به او وام می دهد و در عوض از شخص نامبرده تعهد می گیرد که فرضاً در عرض یک سال به طور قسطی 320 هزار تومان پرداخت کند. آیا این 20 هزار تومان اضافی که بانک دریافت می کند ربا است یا نه؟ در هر صورت این چنین معامله ای از نظر شرعی چه حالتی دارد؟
بسمه تعالی، مبلغ اضافی ربا است ولی پولی را که شخص از بانک گرفته را مالک شده است.
[سؤال 11862] 6881
بسمه تعالی
با سلام خدمت امام امت، خمینی بت شکن و سربازان و دلیران با ایمان در جبهه های جنگ حق علیه کفر جهانی و به همۀ ملّت مسلمان ایران که قهرمان ترین
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 317
ملّت جهان هستند و شما زحمت کشان و خدمت کنندگان در پشت جبهه.
من همسر یک دانشجوی ایرانی و مقلد امام خمینی در اروپا (لندن) هستم و همان طور که مطمئناً می دانید برای کسانی که بخواهند در یک چنین کشورهایی رعایت کامل مسائل شرعی را بکنند اشکال هایی پیش می آید و متأسفانه من هم در بعضی مسائل شرعی اشکال هایی دارم که چون با مراجعه به رسالۀ امام برایم هنوز برطرف نشده بدین وسیله خواستم شما با در میان گذاشتن با امام خمینی جواب مسائل زیر را برایم ان شاء الله اگر زحمتی نیست پست کنید.
1. گرفتن بهرۀ بانکی را امام جایز ندانستند، پس چرا در بانک های ایران اسلامی بهره می دهند؟ (مثلاً بانک ملی ایران)
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و دولت جمهوری اسلامی درصدد است با تنظیم برنامۀ صحیح بهره را حذف کند.
2. در مورد الکل امام فرمودند که الکل مصنوعی که در ساختن بعضی چیزها استفاده می شود اگر انسان نداند که مست کننده است اشکال ندارد. با تحقیق معلوم شده که همه نوع الکل مست کننده است و بنابراین اگر امام در مورد چیزهایی که در ساختنشان از الکل استفاده شده جای اشکال می دانند، پس در مورد رنگ ساختمان که در همه جای ساختمان به کار رفته چه باید کرد؟ آیا می توانیم بگوییم چون این نوع چیزها ضرر الکل خوراکی (نوشابه های الکلی) را ندارد اشکال ندارد تماس داشتن با این رقم چیزها؟
بسمه تعالی، اگر محرز شود که مست کننده است حرام است، ولی در حکم به نجاست علاوه بر مست کننده بودن شرط است که از مایع بالاصاله گرفته شده باشد.
3. امام فرمودند لهو و لعب جایز نیست، در مورد شعرهایی که در رادیوی جمهوری اسلامی با آهنگ خوانده می شود البته شعرها اسلامی است اما آهنگ ها فرقی نمی کند نظرشان چیست؟
بسمه تعالی، موسیقی مطرب حرام است و صداهای مشکوک مانع ندارد.
4. با پوزش از این که وقتتان را گرفتم یک موضوع دیگری را احساس می کنم باید به اطلاعتان برسانم هرچند که شاید اطلاع کامل دارید و بارها شنیدم که امام و دیگر مسئولان مملکتی راجع به این موضوع اخطار کرده اند، اما متأسفانه هیچ گونه ترتیب اثری داده نشده برایتان شرح بدهم. در مورد پاکسازی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 318
سفارت خانه ها و اداره ها و دیگر جاهایی که نماینده کشور اسلامی ایران هستند در خارج از کشور بارها صحبت شده و بحمدالله سفارت خانه ایران در لندن تا حدود زیادی پاکسازی شده، اما در بانک ملی ایران در لندن و همچنین شرکت هواپیمایی ایران هما در لندن جز بر دیوار زدن عکس رهبر انقلاب هیچ گونه پاکسازی نشده و بالعکس رفتار کسانی که در این جور مکان ها انجام وظیفه می کنند جز مسخره کردن اسلام و از زیر رعایت قوانین اسلامی فرار کردن چیز دیگری نیست؛ به عنوان مثال یک نمونه خدمتتان عرض می کنم. خانم هایی که در شرکت هواپیمایی ایران هما در لندن کار می کنند با وضع خیلی بدی که واقعاً لطمه به انقلاب می زنند مشغول به کار هستند، همگی شان با یک روسری تور سیاه که تازه بهتره بگوییم دور گردنی، چون بیشتر از این که روی سرشان باشد دور گردنشان است و لباسشان هم که رنگش چون سرمه ای مایل به سیاه هست هر شخصی وارد آن مکان می شود فکر می کند که این ها عزا دارند که واقعاً هم عزای بی بند و باری هایی که تا حدودی جلویش برایشان گرفته شده هستند. من همین یک نمونه را عرض کردم تا خیلی جدی تر توسط مسئولین رسیدگی بشود؛ چون این ها حتی قانون اسلام را زیر پا گذاردند.
بسمه تعالی، با کوشش دولت جمهوری اسلامی و همکاری ملت مسلمان ان شاء الله مشکلات ذکر شده رفع می شود.
با تشکر فراوان از شما که به نامه ام رسیدگی می کنید و ان شاء الله که جوابش را هم برایم به زودی بفرستید از امام خمینی می خواهم که یک دعایی هم به دانشجویانی که آرزو دارند هرچه زودتر با موفّقیت برای خدمت به وطن عزیزمان برگردند بکنند و خواهش می کنم و درخواست دارم از امام که یک عکس امضا شده خودشان را برای تبرک زندگی من به اسم خودم بدهند.
[سؤال 11863] 6882
بسمه تعالی
کسانی که بدون توجه به حکم شرعی بهرۀ بانکی را در رژیم سابق یا پس از انقلاب دریافت کرده و مصرف نموده اند اکنون تکلیف شرعی آنان چیست؟
بسمه تعالی، مبلغ دریافتی بابت ربا را ضامن هستند و باید معادل آن را به صاحبان اصلی آن در صورت امکان برگردانند و در صورت عدم امکان باید از طرف آنان به فقرا صدقه بدهند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 319
[سؤال 11864] 6883
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، ضمن عرض سلام و اظهار ارادت؛ مستدعی است جواب مسألۀ ذیل را مرقوم بفرمایید:
1. کسانی که در بانک ها دفتر پس انداز دارند و برای این که پولشان محفوظ بماند، پول خود را در بانک می سپارند و قصد گرفتن ربح هم ندارند، ولی بانک ها طبق قولی که خودشان دارند، مبلغی اضافه از اصل پول پس می دهند، آیا گرفتن چنین پولی حلال است یا نه؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 11865]
2. در صورت حرام بودن در مسألۀ فوق، آن هایی که تا کنون گرفته اند باید چه کار کنند؟ چون بانک دیگر آن ربح را که داده پس نمی گیرد. آیا اجازه می فرمایید آن سود گرفته شده را در راه جبهه یا ردّ مظالم یا امور خیریۀ دیگر مصرف کنند؟ خلاصه هر طور دستور بفرمایید با این پول که دیگر بانک پس نمی گیرد، عمل شود.
بسمه تعالی، با یأس از شناسایی صاحبانش، از طرف آن ها به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11866] ----> 3939
3. با این که بانک ها در اختیار دولت اسلامی است هنوز ربا می گیرند، البته قبلاً از طرف برادران طرح هایی تهیه و با دفتر آیت الله منتظری و کمیسیون اقتصادی مجلس در میان گذاشته شده است، ولی سؤال این است با این که بانک ها مشخص است که به پس انداز بهره می دهند و نرخ آن را هم مشخص کرده اند آیا بهره یا سودی که به پس انداز اشخاص داده می شود حلال است یا حرام است؟
بسمه تعالی، بهره پول ربا و حرام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 320
[سؤال 11867] ----> 3900
5. بانک ها برای حساب پس انداز آخر هر سال بدون هیچ گونه مذاکرات مبلغی به عنوان بهره منظور می دارند، این بهره چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11868] ----> 2502
2. آیا می توان از بهره بانکی که سالیانه به پس انداز تعلق می گیرد تصاحب نمود و جزء دارایی و سرمایه منظور داشت یا خیر؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرند و اگر گرفتند با یأس از شناسایی صاحبش به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11869] ----> 2297
3. پولی را که شخص برای نگهداری و خرج نکردن (نه به نیت سود و بهره) و یا پولی را که از کسی نزد ماست، و می خواهیم تلف نشود در بانک می گذاریم. بانک نیز طبق مقررات خود در پایان سال درصدی به عنوان بهره به آن افزوده می کند. آیا تصرف آن مبلغ بهره بلا مانع است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11870] ----> 2525
2. بعضی از برادران که اخیراً آنان را تشویق کرده ایم برای اقتصاد کشور و حفظ پول خود آن را در بانک بگذارند می پرسند زیادتی که بانک می دهد تصرّفش چه صورت دارد؟ لطفاً جواب مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11871] ----> 2096
2. کسی که نمی داند در بانک ها سود می گیرند، اگر وامی بگیرد و بعداً بفهمد که
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 321
سود می گیرند، آیا این سود ربا حساب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است ولی آنچه را قرض گرفته مالک شده است.
[سؤال 11872] ----> 2247
2. آیا اکنون که می خواهم این سپرده را بگیرم تا به طور ودیعه در اختیار موجر قرار دهم، می توانم بهره ای را که تعلق می گیرد، دریافت دارم یا خیر؟ البته همان طوری که عرض شد این پول به طور سپرده بود و به آن بهره ای تعلق نمی گیرد ولیکن اگر وامی گرفته نشود، بانک حسب معمول بهره به آن پول می دهد.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11873] ----> 2292
2. در ضمن، پول من قبلاً در بانک ملی بود و هر ساله مقداری بهره یا جایزه به آن تعلق می گرفت، آیا این بهره که امام خود فرمودند «جایزه است»، حرام است یا حلال؟ آیا به عنوان خمس یا زکات می توان از آن استفاده کرد یا نه؟ در ضمن، من پول را به بانک رهنی که اصلاً به آن بهره تعلق نمی گیرد، گذاشتم جهت گرفتن وام برای خانه.
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11874] ----> 2359
2. اگر پولی به عنوان پس انداز در بانک گذاشته، فعلاً بهره ای به او می دهند ـ یعنی بدون مطالبه ـ آیا این بهره را مالک می شود یا خیر؟ و در مالک شدن بهره فرقی هست ما بین پس انداز و سپرده یا فرقی نیست؟ تقاضامندم جواب مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، مالک نمی شود و باید به دولت برگرداند و چنانچه نمی تواند برگرداند، می تواند آن را به فقرا بدهد.
[سؤال 11875] ----> 4054
2. آیا مقدار بهره ای که بانک به هر پس اندازی بعد از گذشت چند ماه می دهد،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 322
گرفتنش جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 11876] ----> 34
8. بهره هایی که به حساب های پس انداز اضافه می کنند را چگونه مصرف کنیم؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرید و اگر گرفته اید با یأس از پیدا شدن صاحبش، باید از طرف او به فقیر صدقه دهید.
[سؤال 11877] ----> 244
4. آیا می توان بهرۀ پس انداز بانک را به حساب جنگ زدگان واریز نمود یا به مستمندان پرداخت؟ در این صورت، دین ساقط است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفت و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس است باید از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
[سؤال 11878] ----> 1093
8. شرکت تعاونی مسکن، جهت تهیۀ خانه، از پرسنل پول جمع آوری کرده است و به حساب بانک گذاشته و به وجه موجود، سود تعلق گرفته است، آیا می توان سود مذکور را به منظور تسهیلات شهری آن شهرک استفاده نمود؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 11879] ----> 2406
2. سودی که بانک می دهد حرام است؛ اما او وظیفه دارد بدهد، ما باید آن را در چه راهی بدهیم؟
بسمه تعالی، نباید بگیرید و اگر گرفتید، با یأس از شناسایی صاحبش از طرف او به فقیر صدقه دهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 323
[سؤال 11880] ----> 1922
6. ربا و بهره ای که بانک ها به عنوان کارمزد می گیرند حلال است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول به هر اسم، ربا و حرام است.
[سؤال 11881] ----> 1617
2. اگر از بانک ها چه در زمان گذشته و چه حال پول ربوی بگیرد و با او جنسی را بخرد، آیا حق تصرف در آن را دارد یا ندارد که بسیاری به آن مبتلا هستند؟
بسمه تعالی، از طرف صاحبانش به فقیر صدقه دهند.
[سؤال 11882] ----> 2235
3. وجهی بنده در بانک سپه به دفترچه گذاشتم ـ طبق فرمودۀ آیت الله منتظری و آقای رفسنجانی ـ سرِ سال، مبلغی اضافه شده، شما جایز می دانید وجه اضافی را بنده بگیرم و یا این که آن را بگیرم و در جای خیری مصرف نمایم؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11883] ----> 1907
3. در مسألۀ «کسانی که پول خود را در حساب دفترچۀ پس انداز در بانک ها می گذارند و مبلغی روی اصل پول می گذارند و به صاحب پول می دهند»، فرموده اید که «اگر مبلغ را به عنوان سود و بهره بدهند حرام است»، مستدعی است که بفرمایید که اصلاً نباید آن بهره و سود را صاحبان پول بگیرند یا می توانند بگیرند و به عنوان مظالم به فقرا بدهند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11884] ----> 5952
3. حکم بهره ای که بانک ها می دهند چیست و اگر در زمان طاغوت آن بهره را گرفته ایم و خرج کرده ایم، چه باید بکنیم؟ و آیا در حال حاضر می توان بهره را گرفت و
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 324
به حساب رزمندگان واریز نمود؟
بسمه تعالی، بهره پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جایز نیست و آنچه گرفته اید را در صورت یأس از شناسایی صاحبش از طرف او به فقیر صدقه دهید.
[سؤال 11885] ----> 2009
2. مبلغ حدود 40 هزار تومان که از فروش ماشین خود به دست آوردم، جهت کمک به وضع اقتصادی مملکت اسلامی در بانک قرار دادم که پس از تقریباً دو سال که خواستم پول را از بانک بگیرم، مبلغ سه هزارتومان از آن اضافه تر دادند، آیا این پول را می توانم از بانک بگیرم و خرج کنم؟ آیا این پول را می توانم به جای خمس بپردازم؟ با توجه به این که پول فوق، از نیازهای این جانب بوده و برای خرید خانه یا ماشین لازم داشته و دارم، آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول را نباید بگیرید و اگر گرفتید، با یأس از شناختن صاحب آن، از طرف او به فقیر صدقه دهید و پولی که به بانک داده اید، اگر از درآمد کسب و حقوق بوده خمس دارد.
[سؤال 11886] ----> 975
4. تکلیف بهره ای که بر روی پول های سپرده شده به بانک می آید چیست؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است؛ گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11887] ----> 1742
2. آیا بهره هایی که در اثر گذاشتن پول در بانک می دهند، گرفتنش جایز است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11888] ----> 7188
3. بهره ای که در بانک روی پول می آید، آیا جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 325
[سؤال 11889] ----> 580
3. بهره ای که بانک به حساب پس انداز داده، در چه راهی می شود خرج کرد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11890] ----> 3943
3. باقی مانده مبلغی از صندوق قرض الحسنه ای جهت حفاظت در بانک به حساب پس انداز گذاشته می شود؛ از طرف بانک بهره ای به آن تعلق می گیرد؛ چون صندوق دار حقوقی ندارد جهت ادارۀ آن آیا می تواند به عنوان کارمزد از آن بهره استفاده نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11891] ----> 2259
3. پولی را در بانک برای محفوظ ماندن و کمک به اقتصاد مملکت گذاشتم، پس از مدتی برای گرفتن پول رفتم، می بینم نوشته: «جایزۀ سال 1360، 800 تومان»؛ آیا گرفتن این مبلغ جایز است؟
بسمه تعالی، اگر بهرۀ پول است نباید بگیرید و جایزه مانع ندارد.
[سؤال 11892] ----> 2188
3. آیا بهره هایی را که بانک ها به حساب پس اندازهای معمولی می پردازند، می توان برای بازسازی مناطق جنگ زده پرداخت نمود؟ و در صورت پرداخت، آیا رفع ذمه از شخص می شود؟ درصورتی که نتوان جهت بازسازی مناطق جنگ زده اختصاص داد، راه برائت از آن چیست؟ آیا می توان به مصرف ضعفا رسانید؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست، و اگر بهره را گرفت و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس است، باید از طرف او به فقرا، صدقه بدهد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 326
[سؤال 11893] ----> 180
3. کسانی که وام ربوی می گیرند و با آن خانه می سازند کار آن ها چه صورتی دارد؟ تصرف و نماز خواندن در این خانه چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اصل قرض صحیح است و پول و خانه ای که با آن می سازند را مالک می شوند و تصرف و نماز در آن خانه بی اشکال و صحیح است؛ اگرچه بهره را ضامن نیستند و ربا و حرام است و چنانچه مجبور در دادن آن باشند و قصد بهره نکنند، بر آن ها چیزی نیست؛ اگرچه برگیرندۀ زیاده حرام است.
[سؤال 11894] ----> 3350
2. فردی در زمان گذشته و یا حال، پولی به عنوان پس انداز تحویل بانک داده است؛ پس از مدتی، مقداری پول به عنوان بهره روی آن ها آمده است و شخص گرفته است (پس از بستن حساب) آیا مقدار اضافه شده ربا است یا خیر؟ و اگر ربا است، چون فرد سابقاً نمی دانسته، با این مقدار چه نماید؟ بانک نیز پس نمی گیرد؛ فتوای حضرت امام چیست؟
بسمه تعالی، آنچه از بانک به عنوان بهره گرفته با یأس از شناسایی صاحبش، از طرف او به فقیر صدقه دهد.
[سؤال 11895] ----> 1335
3. موضوع بهرۀ بانک است؛ چون من برای کمک به دولت مقداری پول در بانک گذاشتم و بانک هم به آن بهره ای داده، بهرۀ آن از لحاظ شرعی اشکال دارد یا نه؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11896] ----> 2555
2. مبلغی در یکی از بانک های جمهوری اسلامی در حساب پس انداز به امانت گذاشته بودم، وقتی که مراجعه کردم مبلغ 6627 ریال بابت بهره در دفترچۀ من
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 327
نوشتند، تکلیف این وجه چیست؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرید.
[سؤال 11897] ----> 5517
2. آخر هر سال بانک ها مبلغی به موجودی دفترچه پس انداز مشتریان اضافه می کنند. صاحب دفترچه از گرفتن آن به عنوان این که ممکن است ربا محسوب شود خودداری می کند؛ ولی متصدی جواب می دهد: «چه این وجه را بگیری و چه نگیری، به حسابت ریخته شده است، و من نمی توانم آن را از حسابت خارج کنم». در این مورد تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، گرفتن بهرۀ پول حرام است.
[سؤال 11898] ----> 5517
3. افراد طبق معمول بدون هیچ قید و شرطی حسابی در بانک باز می کنند و پولی در حساب می گذارند؛ البته در خارج معلوم است که بانک حق تصرف در آن پول را دارد و آخر سال نیز وجهی روی آن خواهد گذاشت؛ ولی اگرهم نگذارد مشتری ادعا نخواهد کرد. آیا مسأله 6، ص 657، ج 2 تحریر الوسیله شامل این می شود که گرفتن اضافه جایز باشد؟
بسمه تعالی، گرفتن وجه اضافی جایز نیست.
[سؤال 11899] ----> 1283
2. نظرشان در رابطه با طرح حذف بهره از بانک ها چیست؟ آیا با این روش بهره واقعاً در کار نیست یا نه این همان حیله شرعیه است که امام صریحاً حرام می داند؟
بسمه تعالی، زیاد گرفتن از مقداری که قرض داده، ربا و حرام است.
[سؤال 11900] ----> 2013
2. این جانب طبق معمول تدریجاً مبلغی به عنوان پس انداز به بانک ملی تسلیم داشته ام و موقع لزوم هم مبلغی دریافت می دارم که این عمل پرداخت و دریافت
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 328
سنواتی است جریان دارد. در انقضای هر سال خود بانک مطابق معمول بانکی در مورد وجوه پس انداز، بهره و نفعی به آن موجودی به نام این جانب اضافه می نماید. آیا در این مبلغ اضافه خمس و سهم امام تعلق می گیرد یا خیر و مشروعیت این بهره و نفع به فتوای حضرت عالی چه حکمی دارد؟ چون این جانب رشتۀ تقلید آن آیت الله را افتخاراً به عهده دارم.
بسمه تعالی، بهره مال شما نیست و خمس ندارد.
[سؤال 11901] ----> 2325
2. وجوهی که در بانک ها گذاشته می شود به قصد محفوظ ماندن نه سود بردن ولی هنگام دریافت متصدیان بانک مبلغ قلیلی که خود حساب نموده به صاحب وجوه می دهند حلال است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به عنوان سود بدهند اخذ جایز نیست اگر چه قرار نداشته باشند.
[سؤال 11902] ----> 1606
4. بهرۀ سپردۀ ثابت بانک ها در وضع فعلی چطور است؟ و آیا می شود آن را به حساب بهره ای و کارمزدی که بانک های دیگر از او طلب می کنند گذاشت و مازادش را به بیت المال ریخت؟
بسمه تعالی، بهره را نباید بگیرند.
[سؤال 11903] ----> 154
2. در قانون بانک ها است بر این که هر شخص، هر مقدار وجهی را که در بانک سپرد، طبق محاسبه، در سال مبلغی به آن افزوده می گردد؛ البته بدون آن که در لحظۀ سپردن، از شخص مشتری و یا از طرف بانک شرطی گردد. آیا آن مقدار وجه اضافی حلال است یا خیر؟ چون اخیراً مشاهده گردیده بعضی ها به تصور این که مقدار وجه اضافی حلال نمی باشد و یا این که چون چنین قانونی در بانک ها می باشد و سپردن
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 329
وجه جایز نبوده، سپرده های خود را از بانک اخذ می نمایند، که این عمل باعث ضربه زدن به اقتصاد مملکت می باشد.
بسمه تعالی، سپردن پول به بانک اشکال ندارد و بهرۀ پول حرام است.
[سؤال 11904] ----> 1050
2. آیا اگر مسلمانی به جهت حمایت از بانک های ایران، در این زمان در جامعۀ اسلامی، پول خود را در بانک بگذارد و سود به آن تعلّق بگیرد، این پول ربا محسوب می شود یا خیر؟ و اگر ربا محسوب شود، با خروج پول ها از بانک آیا اقتصاد ما ضربه نمی بیند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا است و نباید بگیرد هرچند گذاشتن پول در بانک مانع ندارد.
[سؤال 11905] ----> 1294
3. این که شما در رساله در مورد مسائل بانکی که از شما سؤال شده که «وجوهی که در بانک ها به قصد محفوظ بودن ـ نه سود بردن ـ گذاشته می شود، در هنگام دریافت، متصدیان بانک مبلغی رویش می گذارند» شما در جواب فرمودید که «اگر به عنوان سود بدهند، جایز نیست»؛ در صورتی که در موقع دریافت، حتماً مقداری به عنوان بهره می دهند؛ ما چه کنیم؟ اگر بخواهیم نگذاریم که باز شما فرمودید که هرچند پولتان کم است در بانک ها بگذارید تا کمک به دولت بشود، اگر بخواهیم بگذاریم، بهره می دهند. اگر نگذاریم که به فرمودۀ شما هرچند هم کم باشد، دولت احتیاج دارد. حالا من در بانک تعاون اسلامی گذاشته ام، این چه صورت دارد؟ اگر در بانک ملی بگذارم بهره را چه کنیم؟ یا در بانک اسلامی گذاشتن اصلاً ایرادی دارد یا نه؟ به دولت کمک می شود یا نه؟
بسمه تعالی، گذاشتن پول در بانک اشکال ندارد؛ ولی بهرۀ پول، ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 330
[سؤال 11906] ----> 7073
2. سودی که بانک ها به پس اندازها می دهند، حلال است یا حرام؟ و اگر حرام است، چرا دولت مردم را به گذاشتن پول در بانک ها تشویق می کند؟ در هر صورت، پول هایی را که بانک به عنوان سود به ما می دهد، چه باید کرد؟ آیا واریز کردن چنین پول هایی به حساب های خیریه عمومی، جایز است؟
بسمه تعالی، سپردن پول به بانک اشکال ندارد، ولی بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست و اگر گرفته و از برگرداندن به صاحب واقعی آن مأیوس است، از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
[سؤال 11907] ----> 1926
4. لطفاً مسأله بهره بانکی را نیز توضیح دهید که آیا حلال است یا حرام؟ و در چه صورت حلال و یا حرام است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11908] ----> 6749
4. سهامی که پول آن را از سود سالانه خود آن سهام برداشته شده چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، حرام است و جایز نیست گرفتن آن.
[سؤال 11909] ----> 1363
7. مقداری پول در دفترچه حساب پس انداز گذاشته ام. حال رفته ام بگیرم مقداری بهره به من می دهند چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 11910] ----> 4047
3. سپردن پول در بانک غیر اسلامی و دریافت بهره از آن مجاز است یا خیر؟ و در صورتی که شخصی پول خود را به منظور حفاظت در بانک غیر اسلامی بسپارد
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 331
و حق انتخاب داشته باشد که در حسابی با دریافت بهره و یا حسابی بدون بهره بسپارد، می تواند در حساب با بهره سپرده و از بهرۀ متعلّقۀ به آن استفاده کند یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ بانکی، ربا و حرام است و گرفتن بهره از کافر حربی اشکال ندارد.
[سؤال 11911] ----> 2037
4. وجوهی که بانک های ایران به پس انداز افراد پرداخت می نمایند حلال است و اگر حرام است وجوه مورد نظر را چه باید بکنند؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است گرفتن آن جایز نیست اگر گرفت و از برگرداندن به صاحبش مأیوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
[سؤال 11912] ----> 854
5. آیا سودی که بانک ها (در شرایط فعلی) در حال حاضر از وام پرداختی می گیرند جایز است یا خیر؟ و باید این سود به بانک ها پرداخت شود یا خیر؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11913] ----> 4015
2. در موضوع سؤال اول یک عنوان دیگری هم دارند و آن این است که وقتی این ده نفر جمع شدند برای قرعه کشی، یک نفر می گوید آقایان من فعلاً فوری پول لازم دارم، اگر شما راضی باشید که قرعه کشی نکنید و بدون قرعه به من پول بدهید من حاضرم که به جای ده هزار روپیه هشت هزار روپیه بگیرم و باقی دو هزار روپیه در بین خودمان بالسویه تقسیم شود، در این بین یک شخص دیگر اظهار می نماید آقایان من حاضرم که شش هزار روپیه بگیرم و ما بقی چهار هزار روپیه را بدهم که در بین خودمان بالسویّه تقسیم شود، همین طور تا در آخر هر کس پول کمتر گرفت بدون
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 332
قرعه آن پول را به آن شخص می دهند و این پولی را که داده در بین خودشان که یکی از آن ها خود همین شخص باشد تقسیم می کنند و همین طور در ماه های دیگر آیا این عنوان دوم جایز است یا خیر؟ بیان فرمایید.
بسمه تعالی، وام گرفتن پول کمتر و در مقابل، پرداخت مقدار تفاوت به صاحبان پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11914] ----> 3947
2. آیا به فرض این که طلبکار باطناً چنین نیتی داشته باشد، و به زبان نیاورده باشد، گرفتن مبلغ صدوسی هزار تومان استفادۀ پولی صحیح است؟ باتوجه به این که این جانب مجبور به قرض آن از دیگری شدم؟
بسمه تعالی، وام دهنده تنها همان مبلغ وام را حق دارد مطالبه کند.
[سؤال 11915] ----> 1367
3. اگر انسان پولی ـ مثلاً 25000 تومان ـ به کسی بدهد که آن شخص حیاطی بخرد و آن شخص بخرد و مقداری پول هم از خود شخص باشد و پس از چند وقت بخواهد بفروشد، استفادۀ آن حیاط مال کیست، در صورتی که چند برابر شده باشد؟ اگر صاحب 25000 تومان بخواهد اضافه تر بگیرد آیا آن اضافه ربا است یا خیر؟
بسمه تعالی، صاحب پول اگر پول را قرض داده، فقط همان مقدار پول را استحقاق مطالبه دارد و زاید بر آن، ربا و حرام است.
[سؤال 11916] ----> 587
2. آیا پولی که من به زن و شوهر نامبرده پرداخت می نمایم ربا محسوب می شود؟ اگر ربا محسوب می شود، من چه کنم؟ من به هر دری که زدم نتوانستم پول فوق را تهیه نمایم. امیدوارم که جواب نامه را بدهید تا مرا از تشویش و دلهره بیرون بیاورید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 333
بسمه تعالی، اصل پولی که قرض گرفته اید را باید بدهید و بهره، حکم ربا دارد.
[سؤال 11917] ----> 831
3. این شرکت به کارکنان خود، وام ضروری پرداخت و مبلغی را به عنوان بهره، از افراد کسر می نماید. صورت شرعی آن چگونه است؟
بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است.
[سؤال 11918] ----> 1817
2. در روزنامه ها آگهی برای سرمایه گذاری می دهند که ما چگونگی آن را سؤال کردیم. یک جا گفتند: برای ـ مثلاً ـ طرح پلاستیک زنی است که در قبال هر صد هزار تومان که بدهیم، ماهی سه هزارتومان می دهند، که صاحب مال اگر وقت داشته باشد و بتواند خود هم برود و آن جا کار کند، حقوقی را اضافه می گیرد. می خواستم بدانم از نظر شرع اسلام این گونه سرمایه گذاری ها و پول آن حلال است یا خیر؟
توضیح دهم که اغلب این کارها، کارهای تولیدی و ابتکاری است که با سرمایه گذاری ها می خواهند راه بیندازند.
بسمه تعالی، پول را اگر بابت وام می گیرند، بهرۀ آن ربا و حرام است؛ ولی چنانچه به عنوان شرکت باشد، سود حاصله ـ به نسبت سرمایه ـ مانع ندارد.
[سؤال 11919] ----> 1180
2. شغلم کشاورزی است و از بانک کشاورزی جهت همین امور وام می گیرم؛ ولی در قبال این بدهی، بانک مقداری پول (4%) به عنوان کارمزد می گیرد و در صورت تأخیر در سررسید آن، دو برابر این عدد، جریمۀ دیرکرد می گیرد؛ آیا این عمل یا سعی این جانب محکوم به صحت است یا ربا؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 334
3. اکثراً وقتی مقداری پول اضافی داریم آن ها را در بانک جهت حفظ پولمان پس انداز می کنیم؛ بعد از مدتی می بینیم مقداری پول به آن ها اضافه می شود. تکلیف این جانب در این مورد چیست؟ با توجه به این که قانون بانک این جور است.
بسمه تعالی، 2 و 3. بهرۀ پول ربا و حرام است.
[سؤال 11920] ----> 784
12. شخصی از مرجعی تقلید می کرده که مالی را که گرفته به هرصورت (بهره یا غیرآن) جایز می دانسته و سپس عدول نموده به حضرت مستطاب عالی که جایز نمی دانید، آیا با آن اموال معامله مالکیت خود را بنماید یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر عین بهره موجود است حکم ربا را دارد.
[سؤال 11921] ----> 894
2. سؤال دیگر دربارۀ خود سازمان صنایع دفاع ملی می باشد. از زمان رژیم سلطنت ملعون پهلوی در این سازمان رسم بود ـ البته با رضایت کارکنان ـ از روز پیشنهاد تا آخر خدمت سی سال، هر ماه از حقوق کسانی که داوطلب بودند مبلغ صد تومان به عنوان پس انداز کم می کردند و بعد از سی سال، آخر خدمت، به هر صد تومان پس انداز صد تومان هم دولت اضافه می کرد و به صاحب پول بر می گرداند؛ البته با سود چند درصد. در زمان دولت موقت ـ بعد از انقلاب ـ هم همین عمل تکرار می شد و اکنون هم ادامه دارد. پارسال حضرت امام در جواب این سؤال فرموده بودند: حرام است؛ ولی سیاسی ایدئولوژیک سازمان اکنون می گوید که آقای صفایی با امام در میان گذاشته و حضرت امام فرموده: حرام نیست و اشکال ندارد. خواهشمندیم ما را راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر از حقوق و مزایا می دهند اشکال ندارد؛ ولی بهرۀ پول ربا و حرام است و نباید بگیرند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 335
[سؤال 11922] ----> 1133
3. بعضی از مشاغل دولتی مثل انبارداری، حسابداری، جمع داری دولت، مبلغی سپرده به ضمانت از شاغل می گیرد و در قبال آن، هر ماه مبلغی به شاغل پرداخت می شود و این، در گذشته و حال اجرا می شود، اشکال آن چیست؟ ربا است یا خیر؟ اگر ربا است امر فرمایید تا از گرفتن آن خودداری شود.
بسمه تعالی، اگر بهره می دهند ربا است و اگر در مقابل کار می دهند اجرت و حلال است.
[سؤال 11923] ----> 6556
5. مسلمانی به فرد مسلمان دیگر، مبلغی پول قرض الحسنه می دهد. موقع پس دادن پول، فرد دوم مبلغی به آن اصل پول اضافه می کند و به صاحب اصلی برمی گرداند. این پول اضافی چه صورتی دارد؛ حرام یا حلال است، در صورتی که قصد ربا نداشته باشد؟
بسمه تعالی، بهره پول، ربا و حرام است و بدون تبانی و قصد ربا اگر ببخشد اشکال ندارد.
[سؤال 11924] ----> 2240
3. یکی از مسائلی که زیاد سؤال می کنند، مسأله بهرۀ بانکی است؛ با توجه به این که در شرایط فعلی اکثراً جهت رواج بیشتر بانک های دولت جمهوری اسلامی، به عنوان یک وظیفه، پول های خود را در بانک ها به حساب پس انداز می گذارند و از طرفی با فتوای حضرت عالی بهره نمی گیرند و بانک ها می گویند: ما وظیفه داریم در حساب شما بگذاریم و بگیرند، به چه مصرفی برسانند؟ راه حلّی جهت تسهیل کار مؤمنین مرقوم بفرمایید.
بسمه تعالی، بهرۀ پول ربا و حرام است و نباید بگیرند؛ و برداشت صاحب حساب به مقداری که پول به حساب ریخته حلال است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 336
[سؤال 11925] ----> 2527
2. مسأله بعدی، مسأله جایزه و یا بهره بانکی است که بانک ها در مقابل واگذاری پول در بانک ها، مبلغی پرداخت می کنند لطفاً بفرمایید که آیا این مبلغ حلال است و استفاده از آن چطور است و نیز این که اگر قبل از انقلاب بهره داشته ایم و از بانک برده ایم و حالا مصرف کرده ایم چه می شود؟
بسمه تعالی، بهره پول حرام است و نباید بگیرند و آنچه گرفته شده در صورت یأس از شناختن صاحبش از طرف او به فقیر صدقه دهید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 337