فروش سفته و چک

‏‏فروش سفته و چک‏

‏‏[سؤال 11608]‏‏ ‏ ‏ 6670‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دهم محرم الحرام 1400 ق‏

‏‏محضر مقدس مرجع عالی قدر جهان اسلام، رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی،‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏با عرض سلام و ادای تحیّات و ادعی‏‏ۀ‏‏ خالصانه، استدعا دارد امر و مقرر فرمایید.‏‎ ‎‏رأی مبارک و فتوای شریف آن حضرت را در مسأله ذیل مرقوم فرمایند.‏

‏‏این جانب در رشت‏‏ۀ‏‏ معاملات پشم و خامه، به حق العمل کاری اشتغال دارم و از‏‎ ‎‏فروش جنس به عنوان حق العمل، تومانی چهار شاهی عایدم می شود. طبق معمول‏‎ ‎‏معاملات بازار، جنس را به مدت چهار ماه می فروشم، با توجه به این که صاحب جنس‏‎ ‎‏از مدت آگاهی و اطلاع دارد و بعد از انجام معامله، بعضی از خریداران مدت مزبور را‏‎ ‎‏«اِسکُنت» می نمایند و پول جنس را نقداً می پردازند و بعض دیگر از خریداران سفته‏‎ ‎‏می دهند. ضمناً چون صاحب جنس پول جنس را به علت احتیاج نقداً مطالبه می نماید،‏‎ ‎‏این جانب تا آن جا که امکان داشته باشد، سفته های جنس را در بازار به اشخاص‏‎ ‎‏می فروشم. حال در صورتی که قسمتی از سفته ها فروش نرود، آیا بر حسب اختیار و‏‎ ‎‏وکالتی که صاحب جنس به این جانب ـ حق العمل کار ـ داده است و با رضایت وی،‏‎ ‎‏طبق معمول بازار، از طرف صاحب ذمه اگر سفته ها را به خودم بفروشم، چه صورت‏‎ ‎‏دارد؟ با توجه به این که اگر‏‎ ‎‏هر یک از سفته های مزبور سوخت شود، طبق قرارداد،‏‎ ‎‏سوخت به عهد‏‏ۀ‏‏ حق العمل کار می باشد. ‏

‏‏قبلاً از عنایات مبذول‏‏ۀ‏‏ آن مرجع عالی قدر در بیان فتوای شریف که مورد ابتلای‏‎ ‎‏عده ای در بازار می باشد ابراز امتنان دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، فروش سفته به کمتر، به خود بدهکار مانع ندارد؛ و به غیر او‏‎ ‎‏ربا و حرام است.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر امام خمینی، رهبر عزیز و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، سلام علیکم، با‏‎ ‎‏تقدیم احترام، بدین وسیله حلال یا حرام بودن معامل‏‏ۀ‏‏ زیر را برای این حقیر مشخص‏‎ ‎‏کنید.‏

‏‏اگر شخصی مقداری سفته یا چک بانکی به مبلغ مثلاً بیست هزار تومان داشته‏‎ ‎‏باشد و راضی باشد که آن ها را به کاسب یا تاجری بدهد که پس از بیست ماه، هر ماه‏‎ ‎‏هزار تومان به وی بپردازد، ولی در آغاز معامله، از طرف شخص کاسب مبلغ هجده‏‎ ‎‏هزار تومان به صورت نقد دریافت دارد، این اختلاف دو مبلغ فوق (دو هزار تومان)‏‎ ‎‏برای شخص کاسب، حلال یا حرام می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، ربا است و فروش سفته یا چک به شخص ثالث باطل و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11610]‏‏ ‏ ‏ 6672‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏در احکام قرض، در توضیح المسائل حضرت آیت الله‌ گلپایگانی (مسأله 2297):‏‎ ‎‏اگر در مقابل طلبی که کسی دارد، سفته یا براتی داشته باشد و بخواهد طلب خود را‏‎ ‎‏پیش از وعد‏‏ۀ‏‏ آن به کمتر از آن بفروشد، اشکال ندارد. سؤال می شود: امام در این باره‏‎ ‎‏چه می فرماید؟ توضیح این مسأله را مرقوم فرمایید، مورد احتیاج است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر سفته یا برات را به خود بدهکار بفروشد به کمتر مانع‏‎ ‎‏ندارد. ولی فروش آن به غیر مدیون به کمتر، ربا و حرام است.‏

‏‏[سؤال 11611]‏‏ ‏ ‏ 6673‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 9 / 1358‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، متمنی است،‏
‏‎

‏‏1. اگر شخصی چک یا سفتۀ حقیقی مدت دار ـ که در مقابل جنس فروخته شده‏‎ ‎‏می باشد ـ طلب آن شخص را خریداری و بابت مدت آن، مقداری کسر نموده و وجه‏‎ ‎‏آن را بپردازد؛ از نظر شرع مقدس اسلام چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه چک یا سفته را خود طلبکار بردارد و مقداری کسر‏‎ ‎‏نماید، اشکال ندارد. ولی اگر شخص ثالث بردارد جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 11612]‏

‏‏2. فروش چک یا سفته مدت دار که انسان برای حفظ آبروی خود مجبور باشد به‏‎ ‎‏غیر بفروشد و کسر نماید، چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، فروش سفته به شخص ثالث به کمتر؛ ربا و حرام است.‏

‏‏[سؤال 11613]‏‏ ‏ ‏ 6674‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 1 / 1362‏

‏‏در مجلۀ پاسدار اسلام، شمارۀ 10 در جواب این سؤال که: «هرگاه کسی چک‏‎ ‎‏موعدی را به مبلغی کمتر از مبلغ قید شده در چک بخرد، چه حکمی دارد؟ و همچنین‏‎ ‎‏فروش سفتۀ موعدی به مبلغ کمتر جایز است یا خیر؟» جواب فرموده اید: «فروش‏‎ ‎‏چک یا سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر، ربا و حرام است» و حال آن که در توضیح‏‎ ‎‏المسائل مسألۀ 2839 و 2842 طور دیگر عنوان شده، توضیح مطلب چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به کمتر به شخص ثالث، ربا و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11614]‏‏ ‏ ‏ 6675‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 1 / 1362‏

‏‏دفتر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله، سلام علیکم، احتراماً به عرض‏‎ ‎‏می رساند:‏

‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به کمتر از مبلغ آن، ربا و باطل است و‏‎ ‎‏گیرندۀ پول از بانک بیش از آنچه را گرفته ضامن نیست.‏

‏‏[سؤال 11615]‏‏ ‏ ‏ 6676‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 12 / 1361‏

‏‏پس از عرض سلام به حضور آن پدر عزیزم امام خمینی، مدّ ظله العالی، امیدوارم‏‎ ‎‏که حال مبارک خوب باشد و از این که این پسر کوچک شما چند لحظه ای از وقت شما‏‎ ‎‏را می گیرد عذر می خواهد.‏

‏‏در رساله احکام شما در مسأله 2840 بخش معاملات راجع به سفته این طور‏‎ ‎‏نوشته شده است: «خرید و فروش سفته و چک تضمینی به کم یا زیاد اشکال ندارد».‏‎ ‎‏چند سؤال زیر برای من مطرح است:‏

‏‏1. آیا این مسأله شامل چک های بانکی کنونی که هم اکنون در دست مردم است‏‎ ‎‏می باشد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11616]‏

‏‏2. آیا می شود چک های بانکی برای مدت دو ماه آینده یا بیشتر را به قیمت کمتر‏‎ ‎‏نقداً خرید یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم آن معلوم شد.‏

‏
‏‎

‏‏3. آیا می شود به طرفی که می خواهد چک حقوقی آینده را بفروشد، بگوییم: «فلان‏‎ ‎‏مقدار بنویس تا من آن را به این مقدار پول حاضر بخرم».‏

‏‏بسمه تعالی، در حکم دو مسأله قبل است.‏

‏‏4. آیا می شود پول نو را به قیمت بیشتر پول کهنه خرید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ربا و فرار از ربا نباشد، مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 11618]‏‏ ‏ ‏ 6677‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ ‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏هرگاه کسی چکِ موعدی بخرد به کمتر از مبلغ در چک، مثلاً شخصی طلب دارد‏‎ ‎‏از شخص دیگری به مدت پنج ماه، یک صد هزار ریال، سومی می خرد از دارند‏‏ۀ‏‏ چک‏‎ ‎‏به مبلغ نود هزار ریال نقد که به اصطلاح تجار گاهی «اسکنت» گفته می شود؛ جایز‏‎ ‎‏است و ربا نیست؟ بیان فرمایید. و همچنین سفت‏‏ۀ‏‏ موعدی؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11619]‏‏ ‏ ‏ 6678‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏استفتا از محضر مبارک رهبر عالی قدر حضرت امام خمینی، سلام الله‌ علیه:‏

‏‏شخصی برای تهیه پول از زید سفته ای به امضای او به مبلغ یک صد هزار تومان‏‎ ‎‏می گیرد که دو ماه دیگر وصول شود. دادن این سفته ها عرفاً دلالت دارد بر این که‏‎ ‎‏صاحب سفته به این شخص این مبلغ را مدیون است. این شخص سفته های زید را‏‎ ‎‏خودش نیز امضا می کند و به صراف به 90 هزار تومان نقد می فروشد و وجه آن را‏‎ ‎‏دریافت می کند و خرج می نماید. اینک دو سؤال مطرح است:‏

‏
‏‎

‏‏2. بر فرض این که زید صاحب سفته واقعاً مدیون به شخص بوده و سفته ها را در‏‎ ‎‏برابر دین خود داده باشد؛ آیا شخص می تواند صد هزار تومان ما فی الذمه زید را به‏‎ ‎‏صراف، به نود هزار تومان نقد بفروشد و سفته ها را به صراف به عنوان سند معامله‏‎ ‎‏تسلیم کند یا این معامله شرعی نیست و حقیقت آن یک قرض ربوی است و معامله‏‎ ‎‏اوراق بهادار به این صورت باطل است؟‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، در هر دو صورت محکوم به حکم ربا است.‏

‏‏[سؤال 11620]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4946‏

‏‏3. زید از عمرو طلب دارد و عمرو در مقابل طلب زید، چک می دهد که شش ماه‏‎ ‎‏دیگر نقد شود. اگر زید چک را نزد خود عمرو یا غیر او تنزیل کند، مثلاً چک ده‏‎ ‎‏تومانی را که شش ماه مدت دارد به عمرو یا غیر عمرو بدهد و نقد هشت تومان بگیرد،‏‎ ‎‏جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کسی طلبی از غیر دارد که موعد آن نرسیده می تواند از یک‏‎ ‎‏مقدار آن گذشت کند و بقیه را وصول نماید و این تنزیل است که اگر حیله‏‎ ‎‏برای فرار از ربا نباشد مانع ندارد، و اما در فروش سفته به کمتر، که پول از‏‎ ‎‏کسی می گیرد و به او سفته می دهد که در موعد به او بیشتر داده شود، ربا و‏‎ ‎‏حرام است و مربوط به تنزیل نیست. ‏

‏‏[سؤال 11621]‏‏ ‏ ‏ 6679‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏هرگاه کسی، چک موعدی را به مبلغی کمتر از مبلغ قید شده در چک بخرد، چه‏
‏‎

‏‏بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر ربا و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11622]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3657‏

‏‏2. کسی سفته ای به برادرش می دهد امضا کند و به اقساط یک سال به شخص ثالثی‏‎ ‎‏می فروشد به کمتر، البته برادرها با هم شریک هستند؛ برای خریدار و فروشنده چه‏‎ ‎‏صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 11623]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3657‏

‏‏5. کسی سفته دوستانه می دهد امضا کنند و به شخص ثالثی می فروشد، بفرمایید‏‎ ‎‏چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، فروش چک و سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام‏‎ ‎‏است.‏

‏‎ ‎

‏‎