نقش استراتژیک ایران در مبارزه با رژیم صهیونیستی و ابرقدرتهای حامی آن از دیدگاه امام خمینی(ره)
دکتر زهیر غزاوی
بر تمامی کسانی که آرزوی شکست امپریالیسم امریکا و صهیونیسم را در سر می پرورانند و یا در این راه مبارزه می کنند، لازم است در یکصدمین سالگرد ولادت امام راحل، که راسخترین و با صلابت ترین مبارز این راه بود، اندکی به عقب بازگشته و تصویری از ایشان را در ذهن خود زنده کنند. ایشان، به اعتراف همگان، حتی دستگاههای امپریالیستی، یکی از بزرگترین شخصیتهای قرن حاضر بودند.
به راستی باید گفت که امام راحل(ره)، رهبر یکی از بزرگترین انقلابهای قرن حاضر، یعنی انقلابی با پشتوانۀ غیبی و تکیه گاه ایدئولوژیک بودند. ایشان باور داشت که نهضت و اندیشه از یکدیگر جدا نمی شود و
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 149
در گفتاری فلسفی که نشانگر ساختار شخصیتی ایشان بود فرمودند:
ابزار رسیدن به هدف، از نتایج و اهداف موردنظر، جدا نیستند. نتیجه، خواه با موفقیت همراه باشد و خواه با شکست، وسیله را توجیه نمی کند. یعنی میان وسیله و هدف میان اندیشه و اندیشمندرابطه ای مستقیم وجود دارد و اخلاق عالیۀ انسانی، اولین معیار تلاش برای منافع بشریت است.
امام، در زمان آغاز انقلاب، به خوبی می دانستند که نهضت ایشان، هماهنگی میان دین و دنیاست، و دین را به عنوان راه و روش رسیدن به ارزشهای اخلاقی در نهایت کمال، معرفی می کردند این درحالی بود که فلاسفۀ غرب با اعتقاد به پراگماتیزم، ارزش هر چیز در منافع و فواید شخصی آن می دانستند و آن را در ارزشهای ملی و انسانی خلاصه می کردند که نتایج تلاشهای فیلسوفانی مانند ویلیام جمیز و دیوی و دیگران بود.
حضرت امام رحمةالله علیه در عین حال به اندیشۀ نهضت و قوانین آن پایبند بوده و از این دیدگاه باید اعتراف کنیم شرایط و وضعیتی که امام در آن، رهبری انقلاب را بر عهده داشتند، بیش از حد تصور، سخت و دشوار بود. اما ایشان در چنین شرایطی، در دوران اوج ظهور امپریالیزم، توانست انقلابی را به ثمر برساند که همۀ ویژگیهای یک انقلاب مردمی را دارا بود. بدین ترتیب، امام(ره) و اطرافیان فهیم و شایستۀ ایشان، بر دوش مردم مستضعف و سازمان یافته به اوج قله افتخار و حکومت دست پیدا کردند و هرگز کودتای نظامی نتوانست در ایران شکل بگیرد.
آیا یکی از مهمترین عوامل موفقیت انقلاب، ویژگیهای برخاسته از مکتب اهل بیت(ع) بود؟ حضرت امام(ره)، هم در گزینش اندیشه های راستین و هم در اتخاذ روشهای مناسب برای مقابله با فساد موجود در
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 150
جامعه، میراث کهن این مکتب ریشه دار را به خوبی مدّنظر قرار داد. یکی از مبانی این مکتب آن است که پس از غیبت امام دوازدهم (عج)، مراجع تقلید متعدد و مستقل از حکومتهای نامشروع، با گشودن باب اجتهاد و تأکید بر این اصل مهم اسلامی که اطاعت از انسانهایی که به نافرمانی خدا امر می کنند جایز نیست، راه مبارزه را هموار کرده و با انعطاف پذیری کامل در برابر مسائل نوظهور و پیشرفتهای دائم در علم کلام اسلامی – که بر مبنای عقل گرایی در اصول اسلامی قرار دارد - توانستند با تهدیدات و خطرات موجود در هر برهه از زمان، مقابله کنند. از سوی دیگر، با پیروی از این اصل که ((در موارد وجود حکم صریح، اجتهاد جایز نیست)) که از میان علمای معاصر، سید عبدالحسین شرف الدین موسوی(ره) به آن عقیده داشت، می بینیم که انتخاب مرجع تقلید توسط مقلدان، با آزادی کامل بر مبنای شرایط و ویژگیهای دقیقی انجام می شود که اساس آن، «اعلم» بودن مرجع است. این امر باعث می شود که مراجع از نظر مالی، نوعی استقلال منحصر به فرد داشته باشند که از طریق خمس و زکوة تأمین می گردد. بدین ترتیب، مراجع با امکانات مالی مستقل، نوعی دموکراسی با ویژگیهای اساسی منحصر به فرد، پدید می آورند و میتوان این اصطلاح سیاسی را در این مورد به کار برد.
در کتاب «راهنمایی خلیج» که وضعیت مرجعیت را در قرن نوزدهم بررسی نموده است، به نمونۀ و روشنی دربارۀ مرجعیت در ایران دست یافتیم که بیان می کند:
عالم مجتهد شیعه، وظایف متعددی بر عهده دارد: او دربارۀ اعتقاد به خدا بحث می کند، در عین حال قاضی و حاکم
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 151
شرع و مدرس شریعت اسلامی است ... سخن او در میان پیروانش، حکم قانون را دارد و مبالغ قابل توجهی مال، از سوی برادران دینی خود که زکوه مال و صدقه و دیگر مصادیق کمک مالی خود را به او می پردازند دریافت می نماید. علمای دین در ایران و عراق، نفوذ سیاسی گسترده ای دارند گر چه در بسیاری موارد، این مسأله با خواسته های حکومتها در تضاد است. مردم، کسی را که باید از او تقلید کنند انتخاب می نمایند و آن شخص، همان مجتهد واجد شرایط فقهی است و این امر نشانۀ وجود حالتی از دموکراسی در مکتب تشیّع است که از زمان غیبت امام مهدی (عج) تا کنون ادامه دارد. با وجود اختلافات ناشی از اجتهاد در طول تاریخ تاکنون میان دو کانون فقه شیعه، یعنی نجف و قم، رویارویی و اختلاف نظر قابل توجهی ایجاد نشده است.
این، گواهی یک نویسندۀ بیگانه است که نه از روی گرایش و موافقت، بلکه از دیدگاه یک مخالف نقل شده، چرا که او یکی ازسیاستمداران انگلیسی برجسته در مشرق زمین بوده است. اما به هر حال، این اعترافات حاکی از ویژگیها و جایگاه مرجعیتی است که امام خمینی(ره)، به آن تعلق دارد و از نسل خانواده ای سابقه دار در امر مرجعیت و فقاهت، برخاسته است. از سوی دیگر، امام پرچمدار انقلاب در مکتبی بود که امام حسین(ع) در سال 60 هجری و در حادثۀ کربلا آغازگر آن است. از این رو، امام خمینی(ره) به منظور آگاهی بخشیدن به ملت ایران و آماده کردن آنها برای مبارزه، بر تجزیه و تحلیل حادثۀ کربلا تأکید فراوان داشت. در توضیح این دیدگاهها همین بس که امام حسین(ع)، اولین و مهمترین الهام بخش امام
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 152
(ره) در زمینۀ نهضت و انقلاب بود.
امام روح الله خمینی در سال 1899 م. (1278ه) متولد شد. پدر ایشان از علمای بزرگ زمان بود. امام در نجف اشرف، در محضر درس آیت الله شیرازی به تلمذ پرداخت وپس از بازگشت به ایران، در شهر قم – که پس از دفن دختر امام موسی کاظم(ع)، یعنی حضرت فاطمه معصومه، اهمیت علمی فراوان پیدا کرده بود به تدریس مشغول شدند. امام در سال 1927م (1306ه) ازدواج کرده و در ادامه در مدرسۀ فیضیه قم به تدریس اشتغال داشتند و از همانجا مبارزۀ خود بر ضد رژیم شاه را به شکل عینی و آشکار آغاز نمودند. پس از آنکه مبارزۀ امام با شاه و برضد نفوذ امریکا و صهیونیسم، در سال 1342 به اوج خود رسید، دستگیر و ابتدا به ترکیه و سپس به نجف تبعید شدند و مدت 13 سال در آنجا اقامت داشتند. فرزند ایشان، مصطفی، در سال 1356در عراق به شهادت رسید و فرزند دوم ایشان در سال 1374، در تهران بر اثر سکته مغزی در گذشت با اطمینان می توان گفت که امام، از زمان تبعید خود تا پیروزی انقلاب در بهمن سال 1357، مجموعۀ علما و ملت ایران را به خوبی رهبری کرد و سپس، به عنوان رهبری قدرتمند به کشور بازگشت تا اولین جمهوری اسلامی را در طول تاریخ، تأسیس کند.
حضرت امام (ره) درباره ولایت فقیه وحکومت اسلامی به رهبری او، می فرمایند:
... اما در زمان غیبت کری باید نظام عادلی وجود داشته باشد. شاهان این زمان، ولی امر نیستند اما این مانع از حمایت «نظام» نمی شود. زیرا وجود نظام و حکومت بهتر
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 153
از بی حکومتی است و در صورت نیاز، همکاری با حکومت اشکال ندارد.
امام در این بیان خود به فتوای علما و بزرگانی چون شیخ طوسی، علامه مجلسی و میرداماد استناد کرده اند که همۀ انان مشهور و شناخته شده هستند.
در این باره لازم به ذکر است که امام خمینی با توجه به جنبشهایی که در تاریخ معاصر ایران به رهبری مراجع دینی صورت گرفت، این بینش را به دست آوردند. جنبشهایی که در اوج خود، موجب ترور نادرشاه در سال 1747گردید. این حادثه، نشانه پیروزی نهضت در برابر پادشاهی که تصمیم داشت در مقابل رهبران دینی ملت ایستادگی کند. بدین ترتیب علما و مراجع، نقش سازنده و مهم خود را در حراست از همبستگی و وحدت ملی و مبارزه با فساد و مقاومت در برابر زیاده طلبیهای بیگانگان به اثبات رساندند.
ایران و نقش استراتژیک آن:
تعریف «استراتژی» به زبان ساده عبارت است از «خط مشیهای کلی سیاست در اموری مانند اقتصاد، جنگ، تعلیم و تربیت و غیره ... که در مراحل تلاش برای برای انجام آنها، جایگزین ایدئولوژی می شود. به عبارت دیگر، در بردارندۀ مفاهیم راهنمایی و هدایتگری و مجموعه اهدافی است که اجتماعات انسانی برای تحقق آن تلاش می کنند.
بر مبنای این تعریف، «تاکتیک» عبارت است از مجموعۀ رفتارهایی که
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 154
در خدمت استراتژی قرار می گیرد و معمولاً موفقیت یا ناکامی در رسیدن به هدف، نتیجۀ تاکتیک به کارگیری این جنبۀ مهم عملی در ابعاد مختلف اعم از ابزار، روشها و وسایل محسوب می شود.
در دوران معاصر و پس از پایان جنگ جهانی اول، عوامل گوناگونی باعث شد که ایران، از نقش و اهمیت منطقه ای قابل توجهی برخوردار شده و در ابعاد جغرافیایی، سیاسی، انسانی و اقتصادی، با به کارگیری ابزار مؤثر، در مسائل مهم منطقه ای، نقش مهمی را ایفا کند. بر اثر ارتباط جامعۀ مسلمان ایران با مکتب اهل بیت(ع) و جریان مرجعیت دینی و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران و رابطۀ تنگاتنگ با محیط اطراف، ایران نفوذ و تأثیر گسترده ای در حوزۀ کشورهای عربی مانند عراق و کشورهای اسلامی مانند افغانستان و پاکستان و کشورهای مسلمان اتحاد شوروی سابق و ترکیه. و نهایتاً امیرنشینهای خلیج [فارس] که تحت نفوذ استعمار انگلیس قرار داشتند، به دست آورد. بدین ترتیب ایران در سایۀ پشتیبانی مراجع دینی – با وجود رژیم شاهنشاهی که طبعاً به استعمار انگلیس وابسته بود - توانست با حمایت ملل اسلامی اعم از شیعه و سنی، نقش انقلابی خود را ایفا کند. فراموش نکنیم که مراجع نجف تقش موثری در شکل گیری انقلاب عشرین در عراق داشتند و حتی در مبارزۀ ترکیه با دولتهای استعمارگر و سودجو که خواهان تجزیه و به استعمار کشاندن آن کشور بودند، علی رغم همۀ اختلافات فرقه ای و تاریخی میان ایران و عثمانی که منجر به درگیری و جنگ و صدور فتوایی مبنی بر نابودی شیعیان شد، باز هم ایران مؤثر بوده است.
کشف مقادیر زیاد نفت در ایران، پیش از جنگ جهانی اول، نقش و
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 155
اهمیت منطقه ای ایران را تقویت کرد و مساحت زیاد، یعنی 000 و 640 و1 کیلومتر مربع وجمعیت آن که اکنون حدود 60میلیون نفر است و نیز تواناییهای گوناگون اقتصادی اعم از کشاورزی، صنعت و منابع غنی و استراتژیک زیرزمینی مانند نفت و غیره، اهمیت ایران را دو چندان نمود. همۀ این عوامل در هدایت و رهبری جامعۀ مردمی ایران از سوی مراجع دینی و در رأس آنها، امام خمینی(ره) در فاصۀ زمانی سال 1342 تا پیش از پیروزی انقلاب در سال 57 کاملاً مؤثر بود و امام، با توجه به ویژگیهای شخصیتی و تواناییهای خاص خود - که در اینجا مجال بیان آن نیست - توانست از ابتدای دهه 40 (1960 میلادی)، رهبری این حرکت مردمی را به دست گیرد.
مطرح شدن مسأله فلسطین و مبارزه با صهیونیسم و حامیان آن، بویژه امریکا و انگلیس توسط مراجع و در عین حال توجه به اصلاحات و تغییرات داخلی (که در ادامۀ بحث به آن خواهیم پرداخت) سبب شد که بخش اعظم علما و مراجع در کنار مبارزۀ با حکومت فاسد پادشاهی، به مبارزه و رویارویی مستقیم با ایالات متحده روی آوردند، چرا که امریکا، به تنهایی سرنوشت ایران و کل منطقۀ موسوم به خاورمیانه را به دست گرفته بود. از سوی دیگر این مبارزه سبب شد که امام(ره) با بینش و آگاهی عمیق خود، لزوم بهره گیری از اختلافات ریشه ای کشورهای اروپای غربی با سیاست امریکا را دریافته و بر آن تأکید کند.
موفقیت انقلاب اسلامی ایران، درتقویت روند فعالیتهای منطقه ای ایران، تأثیر مستقیم داشت، اما این بار نقش ایران پیش از انقلاب کاملاً متفاوت بود. در این مرحله مسأله فلسطین و آزادی قدس (قلب جهان اسلام) مهمترین جایگاه را در سیاست خارجی ایران پیدا کرد.
بدین ترتیب، آشکار شد که استراتژی حکومت ایران به رهبری امام
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 156
خمینی(ره) که تصمیم گیرندۀ نهایی در جهت گیریهای سیاست خارجی ایران بود - با استفاده از عوامل اصلی موردنظر امام، به دنبال دستیابی به هدف اساسی مبارزه با امپریالیسم امریکا، یعنی آزادی فلسطین است. ویژگیهای شخصی امام(ره)، که عاشق خدا و اسلام بود، این باور را در ایشان به وجود آورد که شکست دادن اسرائیل حتی اگر نیازمند فداکاریهای بسیار باشد، هدفی ممکن و قابل تحقق است. بنابراین امام(ره) آزادی فلسطین را با استفاده از همۀ امکانات موجود، هدف اصلی سیاست جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد و نظریۀ «وحدت اسلامی» و در مرحلۀ بالاتر، همراهی و همفکری جهان اسلام که به عنوان یک اندیشۀ استراتژیک از سوی امام مطرح شد، گامی در راستای رسیدن به همین هدف بوده است.
عوامل مؤثر ر پیدایش نقش استراتژیک ایران:
ایدئولوژی اسلامی:
بدون شک، دین اسلام یک حقیقت واحد است اما آنچه امروزه اتفاق افتاده بر اثر برداشتهای متفاوت و متعدد از قرآن و به دنبال اجتهاد و اظهارنظرهای شخصی درباره سنت پیامبر (ص)، موجب قبول یا عدم پذیرش این مطلب شده که برخی مفهوم رسالت و رسول را یک حقیقت واحد و جدایی ناپذیر بدانند و برخی، قائل به تفکیک آن دو باشند. بدین ترتیب اسلام پس از چهارده قرن، به مجموعه ای از اجتهادات تبدیل شده که برخی بر صحت متون روایی نقل شده از پیامبر(ص) تکیه داشته و دسته ای دیگر به برداشتهای برگرفته از قرآن کریم اکتفا نموده اند.
دیدگاه امام(ره) بر این اصل تکیه دارد که مسلمانان مکلفند در برابر استکبار جهانی و دست پروردۀ آن، اسرائیل، ایستادگی کنند. اهمیت این تکلیف شرعی تا حدی است که آن را در ردیف عبادتهای اصلی اسلام قرار
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 157
داده و در راستای تلاش برای برپایی حکومت اسلامی و ولایت فقیه، و نشر و ترویج اسلام و امر به معروف و نهی از منکر، هرگز ازیکدیگر جدا نمی شوند. این دیدگاه، با آنچه در طول تاریخ اسلام از سوی برخی علما به منظور جدایی میان دین و سیاست انجام گرفته، کاملاً در تضاد است امام خمینی در کتاب مشهور خود یعنی «حکومت اسلامی»، تحت عنوان «جدایی مصیبت بار» بدان اشاره نموده اند.
از نظر امام، اسلام ستون فقرات استراتژی ایران اسلامی را در توجه به سراسر جهان اسلام تشکیل می دهد، تا برای تقویت وحدت اسلامی به منظور رویارویی با افزون طلبیهای شرق و غرب و طمع آنان به منابع و ثروتهای کشورهای اسلامی تلاش کنیم. بر مبنای همین اصل، امام(ره) فعالیتهای خود را برای تجدید هویت و ایجاد روحیۀ فداکاری در راه بازگرداندن هویت از دست رفته، آغاز نمود که در ادامۀ بحث به آن خواهیم پرداخت. امام(ره) برای رسیدن به این هدف، به رویارویی با تهاجم فرهنگی پرداخت چرا که در نظر ایشان تهاجم فرهنگی همانند تهاجم نظامی و اشغال سرزمینهای اسلامی، خطرناک است زیرا غرب در تلاش است تا از این طریق با نابود کردن هویت ملتها، آنها را کاملاً تحت سلطه و نفوذ خود درآورد و مسلمانان، تنها با پایبندی به احکام اسلام و تلاش برای احیای روحیۀ جهاد و مبارزۀ اسلامی قادر خواهندبود در برابر این توطئه ایستادگی کنند.
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 158
نقش ایران در منطقه:
امام(ره) با تمام توان خود در راه تثبیت نقش ایران در منطقه و جهان اسلام و کشورهای اسلامی تحت سیطرۀ اتحاد شوروی در شمال عالم اسلامی تلاش کردند. ایران برای رسیدن به چنین جایگاهی در سطح منطقه، در طول چندین قرن از امکانات جغرافیایی، سیاسی و انسانی کشور بهره گیری کرده و جنگهای سختی را با دولت عثمانی و روسیۀ تزاری و کمونیستی و انگلستان، پشت سر گذاشته بود. با وجودی که آن کشورها، بخشهایی از خاک ایران و حتی پایتخت آن، تهران را اشغال کرده بودند اما نتایج جنگهای جهانی اول و دوم، خصوصاً پس از اکتشاف نفت و اهمیت یافتن منطقه خلیج فارس، باعث تثبیت نقش ایران و حفظ تمامیت اراضی کشور ایران گردید، هر چند نژادهای گوناگونی در آن ساکن بودند. آنچه که این روند را تقویت می کرد گرایش اکثر ایرانیان به مذهب اهل بیت(ع) بود که موجب شد ساختار مرجعیت دینی با اعتقاد به قطع ریشه های وابستگی و رسیدن به استقلال در تعیین سرنوشت ایران و همه ملتهای منطقه، وارد صحنه شود. در عین حال امام(ره) با تفرقه و اختلاف میان مذاهب اسلامی مخالف بودند.
انقلابِ امام، در واقع نتیجۀ درخشان مبارزه ای طولانی بود که با پیروزی خود، نقش و اهمیت ایران در منطقه را دو چندان کرد، اما در این دوره نقش ایران با آنچه قبل از انقلاب و در زمان حکومت شاهنشاهی شاهد آن بودیم، کاملاً متفاوت بود زیرا در آن زمان، ایران، ضمن ارتباط با غرب، خود را ملزم به تأمین منافع غرب - بویژه امریکا -می دانست و در واقع به ابزار مؤثری برای تحقق آن منافع تبدیل شده بود.
اندیشه امام(ره) مبنی بر صدور انقلاب، در واقع گامی در راستای تأثیر گذاری عملی انقلاب بر تاریخ پیرامون خود و در عین حال پاسخی بود
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 159
به نیاز برخاسته از هر انقلاب ایدئولوژیک (خصوصاً اسلامی) که عبارت است از انتشار و گسترش آن در محیط اطراف، یعنی هر انقلابی به طور طبیعی، ضمن حفظ حالت اصلی خود، در محیط پیرامون گسترش پیدا می کند. علاوه برآن، صدور انقلاب، وظیفه ای شرعی در راستای امر به معروف و رساندن پیام حق به دیگران می باشد.
در این زمینه، حضرت امام همانند رسول الله(ص) که با ایجاد لشگری به فرماندهی اسامه آنان را به مرزهای شمالی دولت اسلامی روانه کرد، در واقع پایبندی خود به سنت و روش پیامبر اکرم را نشان دادند.
در اینجا لازم به توضیح است که امکان موفقیت یک انقلاب اسلامی ر یک کشور، بدون قرار گرفتن در محاصره اقتصادی و جنگ و براندازی بررسی می شود. چنین حالتی، برای انقلاب کمونیستی روسیه در سال 1917پیش آمد که موجب بروز مناقشات فکری گردید که نتیجۀ آن، عدم موفقیت انقلاب در عرصه های ایدئولوژیک بود و اتفاقات پایان این قرن، درستی این نظریه را ثابت کرد. به هر حال، امام به طرح شعار صدور انقلاب به سراسر جهان اسلام ادامه داد اما ایشان هرگز در راه رسیدن به این هدف، از روشهای خشونت آمیز استفاده نکرد. ایشان به خوبی از امکانات نظامی کشور باخبر بود. و از سوی دیگر، جنگی که در سال 1359از سوی عراق به ایران تحمیل شد در واقع طرحی امریکایی برای جلوگیری از صدور و گسترش انقلاب بود زیرا آنان می دانستند سرنگونی انقلاب مردمی به رهبری امام، امکان ندارد.
صدور انقلاب از هر راه ممکن، نتیجه ای جز ضربه دیدن انقلاب د
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 160
پی نخواهد داشت، چرا که نیروهایی که بیشتر آنها غرب گرا هستند و بخش اصلی آنها به امریکا تمایل دارند، در منطقۀ خاورمیانه، بر کشورهای منطقه سایه افکنده اند. امام با توجه به اینکه می دانستند نیروهای بین المللی از عراق جانبداری می کنند در ابتدا سعی کردند از درگیر شدن در جنگ خودداری کنند اما زمانی که جنگ بر ایران تحمیل شد برای در دست گرفتن سرنوشت و نتیجه جنگ، تلاش کردند با استفاده از انگیزه های دینی و اعتقادی، این حالت را در ملت ایران زنده کنند و نه با تکیه بر عوامل نژادی و ملی گرایی. امام(ره) عقیده داشتند که پیروزی در جنگ به معنی اشغال خاک عراق نبوده، بلکه راهی است برای ادامۀ مبارزه تا رهایی فلسطین و در این راستا شعار «راه قدس از کربلا می گذرد» از سوی ایشان مطرح شد طرح این شعار به منزلۀ مخالفت با نیروهای متجاوز و عدم قبول سازش با آنها و تلاش پیگیر برای ضربه زدن به اسرائیل ودر نهایت نابودی آن است، حتی اگر این حکومت غاصب، در نزد بزرگترین و قدرتمند ترین حکومتهای جهان، از جایگاه و اهمیت زیادی هم برخوردار باشد.
در همان ابتدای انقلاب که در منطقه آنرا زلزله ای تکان دهنده نامیدند، شعار صدور انقلاب در برابر جهانیان مطرح شد و این یکی از ارکان استراتژیک ساختار حکومت از هم پاشیده ای بود که در سال 1357، امام برای تجدید ساختار سازمانها و بازسازی آن مطرح نمودند. بدون شک جنگ زود هنگام، اقتصاد ایران را بیش از پیش تخریب کرد و مشکلات جدیدی چون جنگ و باسازی را به مشکلات قبلی مردم اضافه کرد و موجب قطع رابطه سیاسی ایران با ایالت متحدۀ امریکا، پس از اشغال سفارت امریکا در تهران گردید. سپس کشورهایی که از روشنگریهای فکری انقلاب به هراس افتاده بودند، مانند تونس و الجزایر، اقدام به قطع رابطه با ایران نمودند و بیشتر کشورهای خیلج فارس (به جز قطر و عمان) به حمایت از حمله
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 161
صدام حسین به ایران، اعمال او را تأیید قرار دادند. در ادامۀ این روند، ایران را با محاصرۀ تسلیحاتی وممنوعیت فروش نفت تحت فشار قرار دادند از سوی دیگر، امریکا سعی در محاصرۀ اقتصادی ایران داشت که کشورهای اروپایی از این طرح استقبال نکردند. با تمام این مشکلات، شعاری که امام مبنی بر صدور انقلاب عنوان کردند، یکی از مهمترین طرحهای امام بود که منافع دوگانه ای به همراه داشت: ابتدا منافع جهان اسلام و سپس منافع منطقه ای، جهانی و اقتصادی ایران را تأمین کرد. امام عقیده داشتند که ملت ایران در دوران معاصر، از مردم حجاز در زمان پیامبر اکرم(ص) مردم کوفه و عراق در زمان حضرت امیر المؤمنین و امام حسین – علیهما السلام- بهتر و برتر هستند.
امام می فرمایند: امروز ما می بینیم که ملت ایران با شور و شوق و در پشت جبهه، چه فداکاریهایی می کنند وچه حماسه هایی را رقم می زنند و رمز پیروزی و موفقیت همین است. اسلام باید به این جوانانی که در دامان خود پرورش داده افتخار کند.
آیا می توان گفت که امام در بیان چنین تشبیهی درباره امت اشتباه کرده اند؟ همین بیانات بود که ملت را در راه مبارزه و شکست دادن دشمن و حرکت رای گسترش انقلاب و آزادی فلسطین و شکست ابهت امریکا در منطقه، ثابت برای قدم نمود.
نگارنده در این مبحث درصدد پاسخگویی به این پرسش نیست، چرا که آینده، پاسخ را مشخص خواهد کرد و نظامی که پس از وفات حضرت امام(ره) باقی مانده و وصیتنامۀ مهم و مفصل ایشان، ضامن آینده ای روشن
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 162
است و این موضوعی است که می خواهیم در این بحث مختصر بدان بپردازیم.
اعتماد و اطمینان امام به قدرت مردمی امت مسلمان که مطیع ایشان بودند، امام را بر آن داشت که در مبارزۀ با دشمن، بر نیروی انقلابی ملت و پیروی انان از رهبر، تکیه کرده و از روش «هجوم مستمر» استفاده کند، زیرا برای تحقق هدفی همچون صدور انقلاب، باید از هجوم مستمر استفاده نمود تا جبهۀ دشمن متزلزل شود و امام عملاً توانست این روش را در عرصۀ منطقه ای و جهانی پیاده کند، گرچه پیش از تحقق کامل اهداف و ثمرات تلاشها، عمر شریفشان به پایان رسید.
بررسی تطبیقی؛ اندیشه و عمل:
یک اندیشه، زمانی می تواند به نیروی مؤثر تبدیل شود که ملت آن را پایه گذاری کرده و پذیرفته باشند. امام با طرح اندیشۀ انقلاب در سالهای طولانی از 1342تا بهمن 57، توانست آن را به انقلابی تبدیل کند که در عصر گرایش به امریکا، بیشتر به یک معجزه شبیه بود. علت این موفقیت را باید در اعتقاد و ایمان مردم به درستی و کمال آن اندیشه جستجو کرد. اگر نتایج به دست آمده از اندیشه های امام را در طول شانزده سال مد نظر قرار دهیم، خواهیم دید در مواردی که به نقش ایران در مبارزۀ با امریکا و رژیم صهیونیستی مربوط می شود، خط مشی های کلی و روشهای به کار گرفته شده توسط امام(ره)، پس از پیروزی انقلاب و در دست گرفتن زمام امور، کاملاً مشخص است. امام، بلافاصله پس از پیروزی، برای پیاده کردن اندیشه های خود دست به کار شده و با وجودی که از وضع داخلی ایران و ضعف نیروهای نظامی آگاهی داشتند، حتی در یک مورد از اندیشه ها و اهداف خود هم کوتاهی نکردند. همۀ ارگانها و دستگاههای اجرایی کشور
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 163
را مطابق با اصول جدید اسلامی، بازسازی نموده و حتی ساختار اجتماعی را به طور کلی بر مبنای جدید انقلابی، دگرگون کردند. در امور اقتصادی، تغیرات زیر بنایی ایجاد شد و تغییر و تحولات بسیار به وجود آمد.
هنگامی که به اوضاع دیگر انقلابهای بزرگ دنیا توجه کنیم، درمی یابیم که روش عملی امام(ره)، کاملاً با روشهای دیگر در تضاد بوده است. ایشان با پیروی از اصول ثابت عقیدتی، هجوم خود را بر دشمن، بلافاصله آغاز کردند، در حالی که رهبران بزرگ دیگر، در ابتدا روش سازشکارانه در پیش گرفتند تا آرامش و ثبات بر جامعه حاکم شود، به عنوان مثال، «لنین» و «مائوتسه تونگ» همین کار را انجام داند اما امام خمینی(ره)، بی درنگ، دوست و دشمن را از یکدیگر جدا کرده وبار دیگر مخالفت مستقیم خود با امریکا را اعلام کردند، (که مهمترین کنترل کننده بازار نفت جهانی بود. و ایران هم شدیداً به این ماده وابسته بود) بدین ترتیب، با اشغال سفارت امریکا توسط مردم در سال 1358، رابطۀ ایران با این کشور قطع گردید. سفارت اسرائیل در ایران هم تعطیل و سازمان آزادیبخش فلسطین جایگزین آن شد.
در آن زمان، ناظران سیاسی از مشاهدۀ چنین روشی که ظاهراً با منافع انقلاب در تضاد است، در بهت و حیرت فرو رفتند. اما جهان اسلام وهمۀ نیروهای انقلابی جهان، موضع امام را تأیید کردند. با این وجود، این گروه از موافقان، همۀ تلاشها و مساعدتهای لازم را برای به نتیجه رسیدن سریع این روشها ارائه نکردند. البته بسیاری از آگاهان دریافتند که امام، با بینش دقیق و بررسی وضع موجود و مشکلات مبارزه، برای آینده تلاش می کنند. از بُعد مبارزه با رژیم صهیونیستی با اقتباس از کلام امام می توان مجموعه ای از افکار را استنباط کرد که عبارتند از :
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 164
بازگرداندن هویت و شخصیت اسلامی، تنها منحصر به ایران نبوده، بلکه در تمامی جهان اسلام صورت می گیرد. این هدف، با تکیه بر استراتژی اسلام، مانند نقش ایران در حرکت به سوی وحدت، قابل تحقق است.
امام(ره) بر این باور بود که اندیشه، رفتارها را جهت می دهد، بنابراین بر مسأله هویت تأکید فراوان داشت و در کلام ایشان، این نکته به چشم می خورد :
از جمله نقشه ها که متأسفانه تأثیر زیادی در کشورها و کشور عزیز ما برجای گذاشت و هنوز هم اثار آن تا حد زیادی به چشم می خورد، دور کردن ملتهای تحت سلطۀ استعمار از هویت خویش بود تا آنچنان مقهور غرب و شرق شوند که برای فرهنگ و نیروهای خودی ارزشی قائل نباشند.
بازگشت به هویت، عبارت است از اعتماد به نفس و تکیه بر تمدن و فرهنگ اسلامی و شرقی و نیز مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی غرب و تسلیم نشدن در برابر آن. از نظر امام، غرب پس از پیروزی در عرصه های نظامی، میادین فرهنگی را هم تسخیر کرده است. بنابراین باید با پیشروی در همۀ ابعاد، به مبارزه با این تهاجم فرهنگی برخیزیم و یکی از ابعاد این مبارزه، احیای تمدن اسلامی است.
امام هم در زمان اغاز نهضت و هم در دوران رهبری انقلاب، همواره از ملت می خواستند که با تکیه بر هویت ملی – فرهنگی خویش، الگوی دیگر ملل اسلامی باشند و از انقلاب به عنوان بزرگترین دستاورد، پاسداری کنند: امروز بر ملت ایران، خصوصاً بر همۀ مسلمین، عموماً
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 165
لازم است که با تمام توان از این امانت الهی که در ایران به طور رسمی اعلام شده، پاسداری نمایند ... وامیدواریم که درخشش آن همۀ کشورهای اسلامی را در برگیرد و همۀ دولتها و ملتها بر این امر حیاتی تفاهم داشته باشند و دست ابرقدرتهای جهانخوار و رسوای تاریخ را برای ابد قطع نمایند.
بازگشت به هویت خویش و رسیدن به نهضت اسلامی فراگیر، یک هدف را دنبال می کند که عبارت است از کوتاه کردن دست استعمارگران از منابع ثروتهای ملت امام با توجه به این مهم، همواره برنقش استراتژیک ایران به عنوان الگوی امت اسلامی تأکید داشتند.
1. بازگشت به هویت، از طریق توقف مبارزه ممکن نیست، بلکه برای رسیدن به این هدف باید به مبارزه ادامه داد. حضرت امام(ره) در مبارزه با حکومت فاسد ایران، مصمم بودند، چرا که می دانستند آن حکومت فاسد، با حمایت از اسرائیل و هم پیمانی با ایالات متحده امریکا، غرب گرایی را به مردم ایران تحمیل کرده است بنابراین، انقلاب از نظر ایشان تنها در سرنگونی رژیم خلاصه نمی شود بلکه عبارت است از رویارویی مستقیم با حامیان اصلی آن یعنی اسرائیل و امریکا.
در ادبیات فکری حضرت امام خمینی(ره)، قبل و بعد از انقلاب واژۀ «اسرائیل» بارها تکرار شده است به طوری که امام، مبارزه برای نابودی آن را با مسائل اساسی انقلاب مانند لزوم تشکیل حکومت اسلامی در کشور و پیشرفت علمی - صنعتی و ایجاد ارتش نیرومند برای دفاع و آزادسازی ملتها، مرتبط می شمردند و اگر به گفته ها و نوشته ها و سخنرانیهای امام در مدت
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 166
ربع قرن توجه کنیم، به وجود این رابطه پی می بریم.
به عنوان مثال، در صحیفۀ امام، در اعلام روز جهانی قدس فرموده اند:
من از سالیان دور، مسلمانان را از خطر اسرائیل غاصب آگاه کرده ام. من از همۀ مسلمین جهان و حکومتهای اسلامی می خواهم که برای مبارزه با این رژیم غاصب و حامیان آن با هم متحد شوند ... باید بدانیم که اسرائیل دشمن بشریت است. ما می گوئیم اسرائیل باید از صفحۀ روزگار محو شود.
ما برای دفاع خود – که یک تکلیف الهی و واجب انسانی است - قیام کرده ایم و هیچ قصدی برای تجاوز به دیگر کشورها نداریم. ما از حکومتهای اسلامی می خواهیم که در کنار هم بایستند و با استقامت و پایداری به دفاع از حقوق مسلمین در برابر متجاوزان و جنایتکارانی چون اسرائیل غاصب برخیزند.
امام، همراهی و وحدت امت اسلام را آرزوی دیرینۀ ملت ایران دانسته و از امت اسلام می خواهد که برای بیرون راندن اسرائیل غاصب، به حکومت و ملت ایران دست برادری بدهند.
ایشان در ادامه، تأکید دارند که قرآن کریم به پیکار با دشمنان مسلمین فرمان داده است و اسرائیل در برابر مسلمانان ایستاده و با انان می جنگد. همچنین امریکا به مبارزه با مسلمین برخاسته است. پس آزاد سازی قدس بر همۀ مسلمانان واجب است.
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 167
ایشان همچنین با صدور فتواهای بسیاری، مواضع ایران بعد از انقلاب را تعیین کردند.
پیش از انقلاب، اسرائیل عامل تحریک کننده ملت برای مبارزه با شاه و تلاش برای سرنگونی رژیم شاه بود: اسرائیل بر اقتصاد ایران سلطه داشت، خطر بزرگی که تصویب لایحه برای اسلام و اقتصاد کشور دارد آن است که چه بسا به دست جاسوسان اسرائی و صهیونیسم برای ویران کردن کشور تهیه شده باشد.
و هدف انان نابودی اقتصاد کشور بود: من بنابر وظیفه شرعی نظر ملت ایران و مسلمین جهان را به این نکته جلب می کنم که قرآن کریم و اسلام در معرض خطر است. استقلال و اقتصاد کشور در معرض قرار گرفتن به دست صهیونیستهاست.
اگر با دقت به این عبارت توجه کنیم در می یابیم که امام، همواره در همۀ مسائل حتی مسائل داخلی مانند آنچه ذکر شد، همۀ مسلمانان جهان را مورد خطاب قرار می دهد و انان را از تسلط صهیونیسم بر مملکت پادشاهی ایران اگاه می نمایند. در واقع، امام که درگیر و دار مبارزۀ با رژیم شاه به خطر صهیونیسم پی برده بودند، انگیزۀ مبارزه با صهیونیسم را به عوامل منطقه ای حدود نکرده و با استنباط احکام از قرآن و سنت و با دعوت مسلمانان به وحدت در حقیقت جبهۀ مشترک و محکمی برای مقابله با این خطر بزرگ تشکیل دادند.
بله، امام دارای چنین شخصیتی بود؛ یک انسان الهی، پایبند به اسلام و فراملی که با معیار قراردادن اسلام، میان مسلمانان و کشورها و مذاهب
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 168
اسلامی تفاوتی قائل نبود. ایشان، اگر هم در بعضی سخنرانیهای خود، دیگر مذهب اسلامی (اهل سنت) را خطاب قرار داده اند، تنها به خاطر دفاع از مذهب اهل بیت(ع) و برطرف کردن شبهۀ ناشی از گرایش شاه به اسرائیل بود:
من به همه کشورهای اسلامی و کشورهای عربی و غیر عربی اعلام می کنم که علمای اسلام و مراجع عظام و ملت متدین ایران و ارتش شریف ایران، با همۀ مسلمانان برادر هستند و همراهی و هم پیمانی با اسرائیل را که دشمن اسلام و ایران محکوم می نمایند.
و یا در جای دیگر با دوراندیشی، این طور می فرمایند:
شما با این کار ها چهرۀ ملت ایران را مخدوش می کنید، آن وقت برادران اهل سنت گمان می کنند که شیعیان، حامی و نوکر یهودیان هستند. ای مردم بدانید که ملت ما هم پیمانی با اسرائیل را رد کرده و اسلام بر ما واجب نموده که با دشمنان اسلام دوستی نکنیم.
در عین حال، امام(ره) حساب یهود را کاملاً از صهیونیسم جدا می دانند.
بنابراین، مبارزۀ امام بر ضد صهیونیسم، از یک معیار واحد یعنی قوانین قرآن نشأت گرفته که هدف و ابزار دستیابی به آن را معین نموده است. بدین ترتیب، امام خمینی تلاش برای از بین بردن اسرائیل و امریکا یا لااقل قطع سلطه آمریکا بر امت اسلامی را اوج حرکت انقلابی و عامل وحدت امت تلقی می کنند و اگر مبارزه، عامل این وحدت باشد، پیروزی امت، تحقق آن
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 169
را به دنبال خواهد داشت.
2. وحدت اسلامی: هدف نهایی امام(ره) در تلاش برای بیداری و قیام امت اسلامی، استفاده از نهضت به عنوان وسیله ای برای شکست امریکا و نابودی اسرائیل بوده است که آن را در زمان اوج شکل گیری انقلاب، مبنایی برای همسو کردن همۀ اهداف در جهت نابود ساختن اسرائیل و باز پس گیری بیت المقدس قرار دادند.
امام(ره) این خط مشی را از ایجاد وحدت ملی در ملت ایران آغاز کرده می فرمایند:
رمز پیروزی ما در وحدت کلمه مردم و توکل بر خداوند تبارک وتعالی ونیروی ایمان است.
و در ادامه، وحدت جهان عرب را گامی مهم در راستای آزادسازی فلسطین می دانند:
حکومتهای عربی باید در کنار یکدیگر اجتماع کرده و اسرائیل را از سرزمینهای خود بیرون برانند و دست استعمار گران را کوتاه کنند.
تا در نهایت، این روند به وحدت همۀ مسلمین منجر شود:
مسلمانان و حکومتهای اسلامی باید با هم متحد شوند و برای نابود کردن و ریشه کن نمودن این جرثومۀ فساد اقدام کنند و نگذارند که حامیان آن، از او حمایت نمایند. از خداوند تبارک و تعالی می خواهم که به اسلام و مسلمین عزت و عظمت عطا کند و آنان را با هم متحد گرداند.
این وحدت، همان طور که در کلام امام به چشم می خورد، در نهایت به یکپارچگی همۀ مسلمانان می انجامد اما امام به خاطر وضعیت موجود و عدم امکان تشکیل دولت اسلامی واحد، تنها از وحدت کلمه سخن به میان
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 170
آورده اند.
تفرقه و اختلاف میان مسلمانان باعث شد که اسرائیل و حامیان آن به فلسطین دست یابند، اسرائیل این جرثومۀ فساد، به قدس و بیت المقدس اکتفا نخواهد کرد و اگر به حال خود رها شود همۀ کشورهای اسلامی در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
به نظر امام، این تفرقه و گروه گرایی، باید از طریق تشکیل حزب مستضعفین بر ضد مستکبران، اصلاح شود، تا بتواند در برابر سردمدار متکبر یعنی امریکای جنایتکار و اسرائیل فاسد ایستادگی کند.
امام خمینی(ره) اعتقاد داشتند که تلاش برای ایجاد حکومت اسلامی، واحد سرانجام به ثمر خواهد رسید و وحدت کلمه و در ادامۀ یکپارچگی در برابر دشمن را متحقق خواهد کرد، امام در پیام خود به کنفراس اسلامی در سال 1358، تنها از وحدت کلمه که مرحلۀ اول هدف است سخن گفته اند: بیایید با هم متحد شویم و دست جنایتکاران شرق و غرب و در رأس انان امریکا را کوتاه کنیم و با ریشه کن نمودن اسرائیل، حق ملت فلسطین را به انان باز گردانیم.
اما ایشان در عین حال، این مرحله را مقدمه ای برای انقلاب وحدت بخش اسلامی دانسته و با تشویق به روی آوردن دوباره به سوی اسلام پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:
ملتها باید به آغوش اسلام بازگردند. اگر حکومتها هم به همراه ملتها به اسلام روی آورند، که دیگر مشکلی نخواه بود، اما اگر باز نگردند بر ملتها واجب است که حساب خود
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 171
را از حکومت ها جدا کرده وبا حکومتها همان طور رفتار کنند که ملت ایران با حکومت خود رفتار کرد.
در اینجا امام به صراحت اعلام می دارد که برای حل مشکل استعمار و مسائلی مانند فلسطین و افغانستان و غیره ... ملتها باید از طریق انقلاب، حکومتها را سرنگون کنند.
امّا یکی از روشهای تاکتیکی امام این بود که با تغییر لحن سخنان خود از پایین ترین مرحله تا بالاترین حد، در عرصۀ عمل لااقل مرحلۀ اول آن را پیاده کنند:
هر نظامی می تواند در همین حال باقی بماند. حکومتها در همین وضعیت باشند اما همه تحت لوای اسلام اجتماع کنند.
امام(ره) که می دانستند اسلام کردن جوامع و کشورهای مسلمان، گام مؤثری در روند ایجاد وحدت فراگیر خواهد بود، با بینش عمیق و آگاهی خود، نهضت اسلامی را به عنوان عکس العملی در برابر تهدیدات استعمارگران طاغوتی تلقی کرده و هرگز در فکر صدور انقلاب با روشهای خشونت بار و اجبار نیفتادند. برخلاف آنچه که رژیمهای عربی، اسلامی و جهانی ایران را به آن متهم می کردند. واقعیت آن است که ایران به رهبری امام خمینی، همواره در دعوت خود از روشهای مسالمت آمیز بهره گیری کرده و با ابزار مختلف، سعی در یاری نیروهای اسلامگرا داشته و شعار آزادی سازی فلسطین، یک آرمان توحیدی است که امام تا لحظۀ وفات خود بر آن تأکید داشتند.
4. روشهای تاکتیکی در عمل: امام، هرگز از تلاشهای خود برای آزادی فلسطین و دفع سلطۀ امریکا در راستای تحقق وحدت مسلمین،
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 172
دست برنداشتند، بلکه با طرح مجموعه ای از راهکارهای ممکن در مسیر وصول به پیروزی، سعی در همسو کردن درگیریهای پراکنده داشته و وضعیت موجود در گوشه و کنار جهان اسلام خصوصاً فلسطین را به خوبی دریافتند.
با وجودی که سازمان آزادی بخش فلسطین هرگز اهداف عالیه و آرمانی ملت فلسطین را دنبال نکرده است، اما امام به منظور حمایت از مقاومت فلسطین در برابر اسرائیل، از این سازمان پشتیبانی کردند و با صدور فتواهایی مسلمین را به مبارزه بر ضد اسرائیل فرا می خواندند که مهمترین آنها در سال 1361 به هنگام نبرد اسرائیل با لبنان صادر شد پیش از آن هم امام از تبعیدگاه خود در نجف به سال 1347 در جواب نامۀ رهبران جنبش فتح دادن وجوهات شرعیه از قبیل زکات و سهم امام به مجاهدین را جایز دانسته بودند و فرمودند:
واضح است که این کار مناسب بلکه ضروری است و باید مقدار کافی از وجوهات شرعیه مانند زکات و دیگر انواع صدقه به این مجاهدان اختصاص یابد.
امام(ره) در پاسخ خود، به نام مجاهدان برجستۀ جنبش فتح را ذکر کرده و افزودند:
و کمکهای تسلیحاتی به مبارزان جنبش طوفان و دیگر فداییان مجاهد و آزاده با استفاده از همۀ نیروها و امکانات لازم است.
این بخش از نظرات امام پیرامون درگیریهای ایجاد شده در سرزمینهای اشغالی بود. و در عرصه های دیگر نیز امام، آشکارا، کشورهای عربی را به استفاده از نفت به عنوان حربه ای بر ضد استکبار فراخواندند و در همان ماههای نخستین پس از پیروزی انقلاب، لوله های نفت ارسالی به اسرائیل را
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 173
مسدود کرده و از کشورهای صادر کننده نفت خواستند که کمکهای نفتی خود به امریکا را قطع کنند ایشان با وجودی که از قدرت این کشورها در کنترل بازار نفت باخبر بودند، توانستند ایران را از طریق ژاپن، اروپا و اتحاد شوروی در این زمینه به استقلال برسانند و از همۀ کشورهای اسلامی خواستند که از این روش پیروی کنند. یکی از روشهای به کار گرفته شده توسط امام در مبارزه با ایالات متحده امریکا که تأثیر بسیاری داشت، موضع گیریهایی بود که ایران در جمع کشورهای سازمان اوپک، برای ثبات و استقلال آن و رفع سلطۀ دیگر کشورها از آن، انجام می داد، در حالیکه می دانست امریکا قدرت آن را دارد که با جلوگیری از خرید نفت ایران توسط دیگر کشورها، مشکلات بزرگ اقتصادی برای جمهوری نوپای اسلامی ایجاد کند.
از سوی دیگر، در سنگر برخورد با تهاجمات اسرائیل به نظام اسلامی، امام به خوبی عمق این هجوم را دریافته و به رسمیت نشناختن اسرائیل، اولین کاری بود که در مبارزه با آن باید انجام می شد.
این مرحله را از ایران شروع کرده و پیش از انقلاب، زمانی که مصر در سال 1357، برای مذاکره سازش با اسرائیل در کمپ دیوید حاضر شد، امام(ره) در مصاحبه با تلویزیون امریکا به صراحت اعلام کردند:
ما اسرائیل را قبول نداریم و هرگز به آن نفت نمی دهیم و ان را مطلقاً به رسمیت نمی شناسیم.
و این در زمانی بود که همزمان با اوج درگیریهای انقلاب، امام در تبعیدگاه خود در پاریس به سر می بردند امام(ره) در راه تقویت موضع کشورهای عربی در برابر پیمان کمپ دیوید، شدیداً با آن مقابله کرده و قبل و بعد از انقلاب آن را محکوم نمودند. آگاهان سیاسی، به یاد ندارند که هیچ یک از رهبران، همانند امام خمینی(ره) در برابر انوارسادات ایستادگی کرده و
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 174
مردم را هم به این کار ترغیب نموده باشد واین مسأله، ازعواملی بود که موجب قطع رابطه ایران و مصر شد.
در ادامه، به منظور گسترش جبهۀ منطقه ای اسلام و تبدیل آن به یک عرصۀ فراگیر بین المللی، امام همۀ مستضعفان جهان در جای جای کره زمین را به تشکیل جبهه ای متحد در برابر استکبار جهانی فراخواندند و منظور ایشان در درجه اول امریکا بود. ایشان اعلام کردند که این قرن به یاری خدا، قرن پیروزی مستضعفان بر مستکبران و پیروزی حق بر باطل خواهد بود. آیا امام(ره)، بیش از حد خوشبین بودند؟!
از دیگر روشهی تاکتیکی چند منظورۀ امام، اعلام روزی به عنوان «روز جهانی قدس» بود. یکی از اهداف این عمل، ترغیب مسلمانان و غیر مسلمانان به رویارویی با رژیم صهیونیستی و حامیان آن به منظور آزادی قدس شریف بود. از دیگر اهداف آن می توان رسیدن به وحدت اسلامی و همبستگی مسلمانان اشاره کرد. این اعلام تاریخی در روز 7 / 8 / 1979 یعنی شش ماه پس از پیروزی انقلاب انجام گرفت تا شروعی باشد بر وحدت ملی و محلی در ایران و سراسر جهان اسلام، که خاستگاه آن شهری مقدس از نظر تمامی مسلمین است.
یکی از آخرین مراحل این مبارزۀ پیگیر، حمایت از انتفاضه مردم لسطین بود که امام در سال 1366آن را با انقلاب اسلامی ایران مقایسه کردند. البته رابطه ایران با رهبران سازمان آزادیبخش فلسطین که به میهن خود خیانت ورزیده بودند، سست شده بود.
در این راستا، لازم به ذکر است که امام، همواره اعلام می کردند که ملت با ایمان ایران، توانایی مبارزه در چند جبهه را داراست، مثلاً در جبهه عراق که تحت حمایت امریکاست و جبهه فلسطین در مبارزه با صهیونیسم، و نیز جبهۀ حمایت از بیداری مسلمانان و مستضعفان جهان بر ضد
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 175
استکبار جهانی.
امام در این باره می فرمایند: در این جنگ، گرفتار صدام شدیم و در جای دیگر، گرفتار رژیم فاسد اسرائیل، اما آماده ایم در هر دو جبهه بجنگیم. در اینجا برای دفاع از خود نبرد می کنیم و در آنجا هم قادر به جنگیدن هستیم.
این بیانات را در جمع گروهی از فرماندهان نظامی، همزمان با هجوم اسرائیل به جنوب لبنان ایراد کردند.
این سخنان بیانگر حقیقت و حقانیت این رهبر با ایمان بود و در دل دشمنان هراس افکند. تلاشهای ایران به رهبری امام خمینی و از طریق سفیران انقلاب در کشورهای اسلامی، با وجود جنگ فرسایشی با عراق، هیچ گاه متوقف نشد. نقش تلاشهای ایران در مبارزه با اشغال لبنان از سوی نیروهای اسرائیل، فرانسه و امریکا، هرگز فراموش نخواهد شد. ایران با حمایت از مقاومت اسلامی لبنان، نقش مؤثری در بیرون راندن این نیروها از این کشور داشت. مقاومت اسلامی با انجام یک رشته عملیات، دنیا را به لرزه در آورد که مهمترین آنها، نفجار مقر نیروهای مارینز و سفارت فرانسه در بیروت و سپس انفجار مقر فرماندهی نیروهای صهیونیستی در شهر صور بود. مدارک بسیاری وجود دارد که نقش ایران و سوریه و نیروهای ملی لبنان و فلسطین را تأیید می کند و در اینجا فرصتی برای بحث بیشتر در این باره وجود ندارد.
از سوی دیگر، سازندگی مستمر در عرصۀ داخلی، رشد اقتصادی، ادامۀ صدور نفت، واردات سلاح و روابط استراتژیک با نیروهای
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 176
ضد امریکایی، از جمله موارد چشمگیر دستاوردهای ایران است.
خاتمه
حضرت امام(ره) در خرداد ماه سال 1368، در حالی که عمر شریفشان در حدود 89 سال بود، از دنیا رحلت فرمود و پس از پیروزیهای چشمگیری که دنیا را به لرزه درآورد، سرانجام در برابر مسأله ای که هیچ گزیر و گریزی از آن نیست یعنی مرگ به خاموشی گرایید. ارتحال حضرت امام، مجموعه ای از پرسشها را در برابر ناظران و محققان مطرح کرد که در این بحث به آن پاسخ داده نشد، زیرا پاسخ آنها را آینده مشخص خواهد نمود:
آیا پس از ارتحال امام، ایران همان نقش گذشته را در مبارزه با رژیم صهیونیستی و حامیان آن حفظ خواهد کرد؟ و آیا رهبران جدید ایران که شاگردان و معتقدان به امام و روش ایشان هستند، خواهند توانست با حفظ انسجام جبهه داخلی و استمرار نهضت، به هدف مطلوب یعنی پیروزی در برابر اسرائیل و نابود کردن آن، برسند و با تحقق همبستگی در میان مسلمانان، نقش منطقه ای و جهانی ایران را استمرار بخشند؟
نکتۀ مهم دیگری که لازم به ذکر است آنکه : حضرت امام با بینش عمیق خود دریافته بودند که مصلحت ایران در ادامۀ نقش استراتژیک و مهمی است که خداوند ملت را برای انجام آن در همۀ زمینه ها صلاحیت داده است. و در همین راستا، وصیت اشکار خود را بیان کردند ... به عقیده ما، کوتاهی در انجام این تکلیف (حتی اگر نیازمند هزینه های گزاف باشد) موجب شکست و ناکامی دردناکی خواهد شد، چرا که پیروزی، در گرو پیروی از تعالیم امام خمینی(ره) است.
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 177
کتابرویارویی تهدیدات معاصر در اندیشه امام خمینی(س)، (ج. 2): مجموعه مقالات و رویدادهای همایش بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی(س)صفحه 178