3 - 5 - 6 - انسان، جلوه علم الهی

‏‎ ‎

‏‏3 - 5 - 6 -  انسان، جلوه علم الهی‏‏ ‏

‏‎)‎‏و علَّم آدم الأسماء کلّها ثمّ عرضهم علی الملائکه فقال أنبئونی بأسماء هؤلاء إن کنتم صادقین‏‎(‎‎[1]‎‏ است.‏

‏‏توضیح این  که: چنان که نفس در عین بساطت، اظلّه او بعضی مظهر علم او و بعضی مظهر رؤیت و بعضی مظهر قدرت اوست. مثلاً مغز انسانی، مظهر علم است، و چشم مظهر رؤیت، و بازوها مظهر قدرت، و قوه خیال مظهر خیال، و دیگر قوا، مظهر صفات دیگر اوست. و در عین حال که این قوا از هم جدا هستند ولیکن همه کمالات آنها در مرتبه نفس، جمع است. و همچنین قوه عاقله من و قوه عاقله تو و سایر افراد، هر چه کمالات دارند در عین حال که این کمالات در افراد، از هم متمایز هستند و به غیریت افراد، کمالات از هم غیریت دارند... پس آدم که مظهر تمام اسماء الهیه است و فوق تمام ملائکه، بلکه فوق تمام موجودات عالم است، و از طرفی این بدن جسمانی نمی تواند مظهر اسم الهی باشد، پس معلوم می شود چیزی در کار است که فوق التجرد است، و آن نفس است که از صقع ربویی است و به تمام ملائکه امر شد بر او سجده کنند و آن همان مظهر اسم جامع «الله» است، که وقتی ملائکه اعتراض کردند که ما تسبیح و تقدیس می کنیم، فرمود: ‏‎)‎‏إنی أعلم ما لا تعلمون‏‎[2]‎‎ (‎‏. پس به آدم فرمود: خود را به ملائکه عرضه کن و ملائکه تا دیدند، بلا فاصله گفتند: خدایا می دانی که ما نمی دانیم مگر آنچه شما بر ما تعلیم فرمودید.‏‎[3]‎

‏‏معنای تعلیم این نیست که به آدم زیادتر درس داده و به این ها کم تر درس داده بود، بلکه معنای تعلیم این است که وجود این ها مظهریت محدودی داشته است و وجود آدمی مظهر همه اسماء الهیه بوده است. انسان مظهریت اسم اعظم الهی را داشته و اسم ‏

‎

‏‏اعظم، جامع همه اسماء الهی می باشد و تمام اسماء الهیه در او فعلیت داشته؛ لذا آدم توانسته است خودش را به ملائکه عرضه بدارد تا بدانند کمالات آدم از آنان بیشتر است، هر چه همه دارند او تنها دارد:‏

‏   ‏آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری.‏‎[4]‎

‎

‏‎ ‎

‏‎

• . بقره (2)، آیه 31.
• . همان، آیه 30.
• . همان، آیه 32.
• . تقریرات فلسفه، ج 3، ص 48 ـ 46.