14 - 4 - مقامات و مدارج انسان
بدان که چنان چه از برای انسان مقامات و مدارجی است که به اعتباری او را دارای دو مقام دانند: یکی مقام دنیا و شهادت؛ و دیگر مقام آخرت و غیب؛ که یکی ظلّ رحمن و دیگر ظلّ رحیم است. و به حسب این اعتبار در ظلّ و مربوبْ جمیع اسماء ذی ظلّ، و ربّ در حیطه دو اسم «رحمن» و «رحیم» واقع است؛ چنان چه جمع فرموده در آیه شریفه: بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیم. و عرفا گویند: «ظَهَرَ الوُجُودُ بسم الله الرَّحمن الرَّحیم». و این دو مقام در انسان کامل از ظهور مشیت مطلقه از مکامن غیب احدی تا مُقبض هیولی یا مقبض ارض سابع، که حجاب انسانیت است، به طریقه عرفای شامخین - و این یکی از دو قوس وجود است - و از مقبض تراکم فیض تا منتهی النهایه غیب مشیت و اطلاق وجود - و این قوس دوم است - می باشد. پس انسان کامل
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین «کرامت انسان» (ج. ۱۴): کرامت انسان در« آثار امام خمینی (س) » مأخذشناسیصفحه 38
به حسب این دو مقام، یعنی مقام شهادت و ظهور به رحمانیت و مقام غیب و ظهور به رحیمیت، تمام دائره وجود است: )ثمّ دنی فتدلّی فکان قاب قوسین أو أدنی(. و یکی از این دو حقیقت لیله القدر و سرّ آن است؛ چه که شمس حقیقت در حجاب تعینات است. و دیگر حقیقت یوم القیمه است؛ چه که بروز و طلوع آن است از حجاب آنها. و این، شبانه روز الوهی است.
و به اعتباری دارای سه مقام است: یکی مقام ملک و دنیا، دوم مقام برزخ، سوم مقام عقل و آخرت. ودر انسان کامل این سه مقام یکی مقام تعینات مظاهر است، و یکی مقام مشیت مطلقه، که برزخ البرازخ است و به اعتباری مقام عما است، و یکی مقام احدیت جمع اسماء است. و در آیه شریفه بسم الله اشاره به این سه مقام تواند بود: الله، که مقام احدیت جمع است و اسم که مقام برزخیت کبری است، و تعینات رحمانی و رحیمی مشیت.
و به اعتباری دارای چهار مقام است: ملک و ملکوت و جبروت و لاهوت.
و به اعتباری دارای پنج مقام است: شهادت مطلقه، و غیب مطلق، و شهادت مضافه، و غیب مضاف، و مقام کون جامع، مطابق حضرات خمس متداول در لسان عرفا.
و به اعتباری دارای هفت مقام، معروف به هفت شهر عشق و هفت اقلیم وجود، در السنه عرفا است.
و به اعتباری تفصیلی دارای صد منزل یا هزار منزل است، که تفصیل آن از حوصله این مختصر خارج است.
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین «کرامت انسان» (ج. ۱۴): کرامت انسان در« آثار امام خمینی (س) » مأخذشناسیصفحه 39