درآمد

‏‏درآمد‏

‏‏در پذیرش کرامت انسان، میان ادیان و مکاتب، اختلاف نیست و این واژگان همچون واژه های آزادی، عدالت و انصاف مخالفی ندارد، اما با این همه، ابهام هایی که پیرامون جایگاه، حد و حدود، مفهوم و تحقق عملی آن وجود دارد، زمینه تأملی دوباره در این مسأله را ضروری می سازد.‏

‏‏مفهوم کرامت انسان چیست و آیا در اندیشه اسلامی، انسان بما هو انسان و صرف نظر از عوارض و متغیرهایی؛ نظیر: رنگ، نژاد، زبان، جنسیت و دین و مذهب، از کرامت برخوردار است؟ جایگاه کرامت انسانی در مفاهیم ارزشی کجا است و چه نسبتی با مقولاتی چون آزادی، عدالت، کمال و سعادت دارد و چه جایگاهی در حوزه کشف ملاک های دینی می تواند داشته باشد؟ آیا می توان کرامت را به مثابه قاعده ای حاکم بر فروع فقهی ـ همچنان که بعضی درباره قاعده عدالت، مصلحت و نظم گفته اند ـ تلقی کرد؟ اگر چنین است، چه تحولات فقهی در حوزه فقه فردی و اجتماعی متوقع است؟ کرامت انسانی در حوزه حقوق و تکالیف سیاسی شهروندان و حاکمان چه اقتضائاتی دارد؟ در تعارض حفظ قدرت و حفظ کرامت چه نتیجه ای پذیرفتنی است؟ این پرسش ها و سئوالات متعدد دیگری که بحث کرامت را در تطبیق و مقایسه ادیان و مکاتب مورد توجه قرار می دهد، نقطه عزیمت طرح موضوع «همایش بین المللی امام خمینی و کرامت انسان» بوده است. همچنان که از طرح بعضی سئوالات روشن شد، همایش می تواند جنبه های متعدد فلسفی ـ کلامی؛ فقهی ـ حقوقی، سیاسی و اخلاقی را ‏

‎

‏‏در بر گیرد و به واکاوی علمی و ارائه راهبرد عملی در خور، بپردازد.‏

‏‏امام خمینی(ره) یکی از پرچمداران فرهنگ و اندیشه اسلامی بود که این توفیق را یافت تا در زمامداری ده ساله خویش، کرامت انسان را در عرصه عمل بنمایاند و در مواردی نیز در جهت نهادینه کردن هر چه بیشتر توجه به شرافت و حرمت انسان، گام های عملی و جدی بردارد. گرچه در دوران تحول و انقلاب، کمتر کسی به فکر توجه دقیق به چنین مقولاتی است و تلاش در جهت حفظ نهال نوپای انقلاب و بر طرف ساختن مزاحمت های معارضان، در سرلوحه کار قرار می گیرد و و گاه در این راه، هدف بلند حفظ انقلاب، اذهان را از پرداختن عمیق به این مسأله بازمی دارد اما، امام خمینی(ره) در اوج شور انقلاب و درگیری ها، کرامت انسان را مد نظر قرار دادند. هنوز دو سال از پیروزی انقلاب نگذشته بود که علاوه بر مخالفت پس مانده های رژیم مستبد پهلوی، دو مشکل عمده دیگر نیز بر مشکلات افزوده شد؛ اول، مخالفت مسلحانه منافقین و نیروهای مارکسیست و دوم، هجوم رژیم بعث عراق. به طور طبیعی، تعاملات قوه قضاییه و نهادهای امنیتی و انتظامی در جهت کشف توطئه ها، دغدغه تجاوز به کرامت انسانی را افزایش می داد. امام خمینی با صدور فرمان هشت ماده ای به مقابله و پیشگیری این مسأله پرداختند و در بندهای مختلف این فرمان، حفظ کرامت انسان، حفظ حیثیت و آبروی افراد عادی و لزوم قضاوت بر اساس موازین را مورد توجه جدی قرار دادند. این پیام می تواند یکی از مهم ترین نقاط توجه رهبری انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران به مسأله کرامت انسانی قلمداد گردد.‏

‏‏امید داریم با بازخوانی اندیشه و سیره امام خمینی در باب کرامت انسان و تأملی دوباره در مبانی نظری کرامت و آشکار نمودن لوازم و آثار اجتماعی و اقتضائات سیاسی آن، زمینه نهادینه کردن این مفهوم، در عرصه حکومت و حقوق مردم، بیش از پیش فراهم آید و در عرصه بین المللی نیز از رهگذر تحکیم اندیشه اسلامی و مطالعات تطبیقی و گفت و گو با پیروان ادیان و مکاتب دیگر، بر بالندگی هر چه بیشتر کرامت انسان تأکید شود.‏

‏‏همایش امام خمینی و کرامت انسان، اولین همایش بین المللی از سلسله ‏

‎

‏‏همایش هایی با عنوان «امام خمینی و قلمرو دین» است که بر اساس دغدغه های پیش گفته سامان یافته است. این همایش به همت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی با برگزاری نشست مقدماتی در خرداد سال 1385 کار خود را آغاز کرده است. ریاست عالیه همایش را حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمد خاتمی بر عهده دارند که حضور و اشراف نظر ایشان و مسئولان مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، به ویژه جناب آقای دکتر حمید انصاری و دکتر نجفقلی حبیبی و حضور مؤثر جمعی از اندیشمندان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه در کمیته علمی با مدیریت شایسته جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر کاظم قاضی زاده بر اتقان فعالیت های علمی همایش افزود. اعضای شورای عالی و کمیته علمی همایش؛ اساتید گرامی: حضرت حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمد خاتمی؛ دکتر حمید انصاری؛ دکتر نجفقلی حبیبی؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر کاظم قاضی زاده؛ حجت الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی؛ حجت الاسلام والمسلمین رسول عبداللهی؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی؛ دکتر حسین مهرپور؛ جناب آقای احمد مسجدجامعی؛ دکتر علی محمّد حاضری؛ حجت الاسلام والمسلمین حسین مستوفی؛ آقای مهدی ارگانی؛ آقای احمد ابوطالبی؛ آقای حسن اسماعیلی؛ حجت الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی؛ حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدحسن اسلامی؛ حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی؛ حجت الاسلام والمسلمین دکتر مسعود ادیب؛ دکتر ناصر قربان نیا و دکتر محسن جوادی بوده اند که در نظارت بر مجموعه و ارائه پیشنهادهای لازم سهم به سزایی داشته اند.‏

‏‏شایسته است که خاطره فداکاری های یادگار امام راحل؛ حضرت حجت الاسلام والمسلمین سیداحمد خمینی(ره) را که با درایت ایشان و همفکرانشان در تأسیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بستر این گونه تلاش های ارزنده علمی فراهم گردیده است، گرامی بداریم.‏

‏‏همچنین برگزاری این همایش را مرهون هدایت و نظارت عالیه تولیت محترم مؤسسه؛ جناب حجت الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی و همکاری های مؤثر دبیر ‏

‎

‏‏محترم ستاد بزرگداشت حضرت امام خمینی(ره)؛ جناب حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی انصاری و مسئولین کمیته های ستاد به ویژه جناب حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مقدم که امکان حضور مهمانان خارجی را فراهم ساخته اند، می باشیم.‏

‏‏مجموعه فعالیت های کمیته علمی در بیست مجلد (پانزده جلد به صورت کتاب و پنج شماره نشریه ‏‏کرامت انسان‏‏) منتشر خواهد شد. نُه جلد مجموعه مقالات فارسی، عربی و لاتین و یک جلد مجموعه مصاحبه ها و میزگردها و یک جلد چکیده مقالات و چهار جلد پژوهش های بلند است که عناوین آن ها عبارت است: «کرامت انسان از منظر معصومان(ع)»؛ «کرامت انسان و مجازات های اسلامی»؛ «مأخذشناسی امام خمینی(ره) و کرامت انسان (به سه زبان فارسی، عربی و لاتین)»؛ «کرامت انسان در آثار امام خمینی(ره)». نشریه همایش نیز در پنج شماره طراحی گردیده که در فواصل معین انتشار یافته و خواهد یافت.‏

‏‏مجلد حاضر گزیده آثار امام خمینی (ره) در حوزه کرامت انسان است. این مجموعه با تلاش و پی گیری ‏‏حجه الاسلام‏‏ سید حسین یوسفی فخر و با نظارت علمی ‏‏حجه الاسلام‏‏ و المسلمین سید محمد علی ایازی به انجام رسیده است. گرچه طرح مباحث مرتبط با سئوالات امروزین کرامت انسان نیازمند کاوش های لفظی و مفهومی زیادی بوده است، اما سعی شده است که حتی الامکان آثار و دیدگاه هایی که به طور مستقیم و یا تا حدود زیادی مرتبط با موضوع این همایش است، از مجموعه آثار مکتوب و شفاهی امام خمینی (ره) فراهم آورده شود.‏

‏‏در پایان از تدوین کننده و ناظر محترم این مجموعه تقدیر و تشکر می شود.‏

‏‎همایش بین المللی امام خمینی(س)و قلمرو دین(1) /  کرامت انسان خرداد 1386‎

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎ ‎

‏‎