فصل پنجم:
واجبات بعد از اعمال منیٰ
واجب است بعد از تمام شدن اعمال منیٰ که سه چیز بود،مراجعت به مکه برای اعمالی که در آنجا واجب است.
و در اینجا چند مسأله است:
مسألۀ 1- جایز است بلکه مستحب است روز عید که از اعمال منیٰ فارغ شد،بیاید به مکه برای بقیۀ اعمال حج،و جایز است تأخیر بیندازد تا روز یازدهم،و بعید نیست که جایز باشد تأخیر تا آخر ذی الحجه؛به این معنی که روز آخر ذی الحجه هم اگر آمد و اعمال را به جا آورد،مانع ندارد.
مسألۀ 2- اعمالی که در مکه واجب است به جا بیاورد:
اول:طواف حج است که آن را طواف زیارت می‌گویند.
دوم:نماز طواف است.
سوم:سعی بین صفا و مروه است.
چهارم:طواف نساء است.
پنجم:نماز طواف نساء است.
کتابمناسک حج: مطابق با فتاوای امام خمینی (س) (به ضمیمه ترجمه بعضی از مسائل حج تحریر الوسیله و حدود 550 مسأله جدید)صفحه 287
مسألۀ 3- کیفیت طواف حج و نماز آن و سعی و طواف نساء و نماز آن به همان نحو است که در طواف عمره و نماز آن و سعی گذشت بدون هیچ تفاوت،مگر در نیت که اینجا باید به نیت طواف حج و سعی آن و طواف نساء به جا آورد.
مسألۀ 4- جایز نیست طواف حج و نماز و سعی و طواف نساء و نماز آن را قبل از رفتن به عرفات و به جا آوردن اعمال عرفات و مشعر و اعمال سه‌گانۀ منیٰ به جا آورد در حال اختیار.
مسألۀ 5- چند طایفه‌اند که برای آنها جایز است طواف حج و نماز و سعی و طواف نساء و نماز آن را بعد از آنکه مُحرم به احرام حج شدند قبل از رفتن به عرفات به جا آورند،و عمل آنها مُجزیٰ است.
اول:زنهایی که ترس آن دارند که در برگشتن حائض یا نفساء شوند و پاک نشوند و نتوانند بمانند تا پاک شوند.
دوم:پیرمردها یا پیرزنهایی که عاجز باشند از طواف در موقع مراجعت برای زیادی جمعیت،یا عاجز از برگشتن به مکه باشند.
سوم:اشخاص مریضی که بترسند در وقت ازدحام طواف کنند،یا عاجز باشند از آن.
چهارم:کسانی که می‌دانند تا آخر ماه ذی الحجه به جهتی برای آنها ممکن نمی‌شود طواف و سعی.
مسألۀ 6- سه طایفه اول اعمالی را که جلو انداختند کافی است اگر چه بعد خلاف آن ظاهر شود؛مثلاً زن حائض نشود،و مریض خوب شود،و ازدحام چندان نباشد که موجب مزاحمت شود،پس برای اینها لازم نیست اعادۀ اعمال گرچه احوط است.
کتابمناسک حج: مطابق با فتاوای امام خمینی (س) (به ضمیمه ترجمه بعضی از مسائل حج تحریر الوسیله و حدود 550 مسأله جدید)صفحه 288
مسألۀ 7- طایفه چهارم که عقیده داشت نمی‌تواند اعمال را به جا آورد،اگر از جهت مرض و پیری و علیلی بود،باز مجزی است،و اما اگر از جهت دیگر بود مثل آنکه اعتقاد داشت سیل مانع می‌شود و بعد خلافش ظاهر شد،باید اعاده کند اعمال را بعد از رجوع.
مسألۀ 8- شخص مُحرم که به واسطۀ احرام حج چیزهایی بر او حرام شد که در سابق به تفصیل ذکر شد،در سه موقع و بعد از سه عمل به تدریج،آنها بر او حلال می‌شود:
اول:بعد از تقصیر کردن یا سر تراشیدن در منیٰ که به آن همه چیز حلال می‌شود،مگر بوی خوش و زن چنانچه پیش ذکر شد و گفته شد؛که صید از جهت احرام نیز حلال می‌شود نه از جهت حرم.
دوم:بعد از به جا آوردن طواف زیارت و نماز آن و سعی بین صفا و مروه به تفصیلی که گذشت،حلال می‌شود بر او بوی خوش،ولی زن بر او حرام است.
سوم:بعد از به جا آوردن طواف نساء و نماز آن،که در کیفیت مثل طواف و نماز عمره است که گذشت،حلال می‌شود بر او زن نیز؛پس بعد از این سه عمل همه چیز که به احرام حرام شده بود حلال می‌شود؛و اما صید کردن در حرم حرام است برای همه کس چه مُحرم و چه مُحلّ.
مسألۀ 9- کسانی که به واسطۀ عذر،مثل پیری و خوف حیض،طواف زیارت و طواف نساء را مقدم داشتند،بوی خوش و زن بر آنها حلال نمی‌شود،و تمام مُحرمات بعد از تقصیر یا حَلْق حلال خواهد شد.
مسألۀ 10- طواف نساء اختصاص به مرد ندارد بلکه بر زن و خنثی و خصی و بچۀ ممیز نیز لازم است که اگر طواف نساء نکنند زن به همان
کتابمناسک حج: مطابق با فتاوای امام خمینی (س) (به ضمیمه ترجمه بعضی از مسائل حج تحریر الوسیله و حدود 550 مسأله جدید)صفحه 289
تفصیل که سابق گفته شد بر آنها حلال نمی‌شود،و نیز اگر زن آن را ترک کند مرد بر او حلال نمی‌شود،بلکه طفل غیر ممیز اگر ولیّ،او را مُحرم کرد باید او را به احتیاط واجب طواف نساء بدهد تا بعد از بالغ شدن،زن یا مرد بر او حلال شود.
مسألۀ 11- طواف نساء و نماز آن اگر چه واجب است و بدون آن زن حلال نمی‌شود،لکن رکن نیست و ترک عمدی آن موجب باطل شدن حج نمی‌شود،بلکه واجب است بر کسی که حج کرده آن را به جا آورد،و اگر به جا نیاورد زن بر او حلال نمی‌شود،بلکه آنچه از زن بر او حرام شده بود؛مثل عقد کردن و خطبه کردن و شاهد شدن نیز بر او حلال نمی‌شود بنا بر احتیاط واجب.
مسألۀ 12- جایز نیست مقدم داشتن سعی را بر طواف زیارت یا بر نماز آن اختیاراً،و جایز نیست مقدم داشتن طواف نساء را بر طواف زیارت و بر سعی اختیاراً،و اگر مقدم داشت اعاده کند تا ترتیب حاصل شود.
مسألۀ 13- جایز است طواف نساء را قبل از سعی به جا آورد در حال ضرورت؛مثل ترس از حیض و نتوانستن اقامت به مکه تا زمان پاکی،لکن احتیاط در آن است که نایب بگیرد که بعد از آن به جا آورد.
مسألۀ 14- اگر سهواً طواف نساء را قبل از سعی به جا آورد یا به واسطۀ ندانستن حکم مقدم بدارد،طواف و سعیش صحیح است،و احتیاط در اعاده طواف است.
مسألۀ 15- اگر طواف نساء را سهواً به جا نیاورد تا برگشت از حج، پس اگر می‌تواند باید خودش برگردد و به جا بیاورد،و اگر نمی‌تواند یا
کتابمناسک حج: مطابق با فتاوای امام خمینی (س) (به ضمیمه ترجمه بعضی از مسائل حج تحریر الوسیله و حدود 550 مسأله جدید)صفحه 290
مشقت دارد نایب بگیرد و پس از به جا آوردن،زن به او حلال می‌شود.
مسألۀ 16- اگر کسی طواف واجب را - چه طواف عمره و چه طواف حج و چه طواف نساء - فراموش کرد و برگشت و با زن نزدیکی کرد،باید یک هَدْی در مکه قربانی کند،و احتیاط آن است که شتر باشد،و اگر می‌تواند خودش برود و طواف و نماز آن را به جا آورد،و احتیاطاً در غیر طواف نساء،سعی را هم به جا آورد،و اگر نمی‌تواند یا مشقت دارد نایب بگیرد.
مسألۀ 17- اگر کسی طواف را چه طواف عمره یا طواف زیارت از روی جهل به مسأله به جا نیاورد و برگشت به محل خود،باید حج را اعاده کند و یک شتر قربانی کند.
کتابمناسک حج: مطابق با فتاوای امام خمینی (س) (به ضمیمه ترجمه بعضی از مسائل حج تحریر الوسیله و حدود 550 مسأله جدید)صفحه 291