حکم محصور و مصدود
مسأله 1- مصدود عبارت است از کسی که دشمن او را منع کند از عمره یا حج به تفصیلی که میآید.و محصور آن است که به واسطۀ مرض ممنوع شود از عمره یا حج.
مسأله 2- کسی که مُحرم شد به احرام عمره یا احرام حج،واجب است عمره و حج را تمام کند و اگر نکند به احرام باقی خواهد ماند.
مسأله 3- اگر کسی احرام عمره را بست و بعد از آن دشمنی یا کسی دیگر از قبیل عُمّال دولت یا غیر آنها او را منع کنند از رفتن مکه،و راه دیگری نباشد جز آن راهی که ممنوع است یا اگر باشد مؤونۀ آن را نداشته باشد میتواند در همان محل که ممنوع شده یک شتر یا یک گاو یا یک گوسفند قربانی کند و از احرام خارج شود،و احتیاط واجب آن است که به نیت تحلیل قربانی کند،و به احتیاط واجب قدری از مو یا ناخن خود را بگیرد،و در این صورت بر او همه چیز حلال میشود حتی زن.
مسأله 4- اگر کسی به احرام عمره وارد مکه شد و دشمن یا کسی دیگر او را از بهجا آوردن اعمال عمره منع کرد همان حکم مسألۀ پیش را دارد،بلکه بعید نیست که اگر از طواف یا سعی نیز منع کند همین حکم را داشته باشد.
مسأله 5- کسی را که به واسطۀ بدهکاری که ندارد بدهد،حبس کنند یا به ظلم حبس کنند حکم سابق را دارد.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 432
مسأله 6- اگر بعد از احرام برای رفتن به مکه یا اجازۀ بهجا آوردن اعمال،پولی مطالبه کنند پس اگر داشته باشد باید بدهد،مگر آن که حرجی باشد،و اگر نداشته باشد یا حرجی باشد ظاهراً حکم مصدود را داشته باشد.
مسأله 7- اگر از یک طریق مصدود شد و راه دیگری هست که باز است و مخارج رفتن از آن راه را دارد باید به احرام باقی بماند و از آن راه برود،و اگر از آن راه رفت و حج او فوت شد باید عمرۀ مفرده بهجا آورد و از احرام خارج شود.
مسأله 8- اگر شخص مصدود خوف آن داشته باشد که اگر از راه دیگر برود به حج نمیرسد نمیتواند عمل شخص مصدود را بکند و مُحل شود،بلکه باید به راه ادامه دهد و صبر کند تا فوت محقق شود و با عمرۀ مفرده متحلّل شود.
مسأله 9- تحقق پیدا میکند مصدود بودن در حج به این که به هیچ یک از وقوف اختیاری و اضطراری عرفه و مشعر نرسد،بلکه تحقق پیدا میکند اگر نرسد به چیزی که به فوت آن،حج فوت میشود هرچند از روی علم و عمد نباشد،و صور آن[در] سابق ذکر شد،بلکه ظاهراً تحقق پیدا کند به این که بعد از وقوفین منع کنند او را از منیٰ و مکه و نتواند نایب بگیرد،بلکه اگر منع کنند از اعمال منیٰ یا اعمال مکه با عدم امکان نایب،بلی در صورتی که تمام اعمال را بهجا آورد و منع نمودند از برگشتن به منیٰ برای بیتوته و اعمال ایام تشریق،مصدود بودن تحقق پیدا نمیکند،و حج او صحیح است،و باید نایب بگیرد برای اعمال در این سال،و اگر نشد سال دیگر.
مسأله 10- کسی که مصدود شد از آمدن به مکه یا از اتمام اعمال یا از بهجا آوردن اعمالی که به ترک آنها حتی به غیر عمد حج باطل میشود و به دستوری که گفته شد از احرام خارج شد،اگر حج بر او مستقر شده بوده یا آن که در سال دیگر مستطیع است و حج واجب را بهجا نیاورده باید بعد از رفع منع دوباره به حج برود و اعمالی که نموده کافی از حَجة الاسلام نیست.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 433
مسأله 11- کسی که مصدود است اگر امید برطرف شدن مانع را داشته باشد بلکه گمان آن را هم داشته باشد میتواند به دستوری که گفته شد از احرام خارج شود.
مسأله 12- کسی که احرام عمره بست و به واسطۀ مرض نتوانست برود به مکه اگر بخواهد مُحل شود باید هَدی کند،و به احتیاط واجب هَدی یا پول آن را بفرستد به وسیلۀ امینی به مکه و با او قرارداد کند که در چه روز و چه ساعتی آن را در مکه ذبح کند و وقتی که روز و ساعت موعود رسید تقصیر کند،پس از آن هرچه بر او حرام شده بود حلال میشود مگر زن،و احتیاط آن است که در ذبح،قصد تحلیل منوب عنه کند.
مسأله 13- کسی که احرام حج بست و به واسطۀ مرض نتوانست برود برای عرفات و مشعر،باید هَدی کند،و به احتیاط واجب هَدی یا پول آن را باید بفرستد به منیٰ که در آنجا ذبح کنند و مواعده کنند که روز عید ذبح شود و در آن وقت تقصیر کند،پس هرچه بر او حرام شده بود حلال میشود مگر زن.
مسأله 14- کسی که حج واجب به عهدۀ او است و به واسطۀ مرض،محصور شد زن بر او حلال نمیشود مگر آن که خودش بیاید و اعمال حج را بهجا بیاورد و طواف نساء بکند،ولی اگر عاجز شد از آمدن،بعید نیست کفایت عمل نایب برای تحلیل زن بر او.و اما کسی که حج او استحبابی بوده بعید نیست کفایت طواف نایب از او،ولکن احتیاط آن است که در صورت امکان خودش برود.
مسأله 15- اگر کسی که با او قرار داده بود ذبح کند[ذبح]نکرده بود و شخص مُحرم در روز موعود مُحل شد و با زن هم نزدیکی کرد معصیت نکرده و کفاره هم ندارد،لکن باید باز هَدی یا پول را بفرستد و مواعده کند و باید از زن اجتناب کند،و احتیاط واجب آن است که از وقتی که معلوم شد عمل نشده اجتناب کند گرچه محتمل است که وجوب اجتناب از وقتی باشد که شخص را میفرستد برای ذبح.
مسأله 16- تحقق محصور بودن مثل تحقق مصدود بودن است که گذشت.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 434
مسأله 17- اگر مریض بعد از آن که هَدی یا پولش را فرستاد حالش خوب شد به طوری که توانایی رفتن به مکه را داشت باید برود،پس اگر مُحرم به احرام تمتع است و به وقت رسید،اعمال عمره و حج را بهجا میآورد و اگر وقت تنگ شد به طوری که اگر بخواهد عمره بهجا بیاورد وقوف به عرفات فوت میشود باید برود به عرفات و حج افراد بهجا بیاورد،و احتیاط آن است که قصد عدول کند و بعد از آن عمرۀ مفرده بکند،و کافی است از حَجة الاسلام.
و اگر وقتی رسید به مکه که حج فوت شده-یعنی به وقت اختیاری مشعر نمیرسد-عمرۀ او مبدّل میشود به عمرۀ مفرده و باید آن را بهجا آورد و از احرام خارج شود،و احتیاط آن است که قصد عدول به عمرۀ مفرده کند،و حج واجب را با وجود شرایط در سال دیگر بهجا آورد.
مسأله 18- مصدود به دشمن در حکمی که برای مریض در مسألۀ پیش ذکر شده مانند او است.
مسأله 19- کسانی که مریض نیستند لکن به علت دیگر بعد از احرام نتوانستند به مکه بروند مثل کسی که پایش یا کمرش شکسته یا به واسطۀ خونریزی ضعف بر او مستولی شده بعید نیست حکم مریض را داشته باشند،لکن مسأله مشکل است، بنابراین احتیاط آن است که به احرام باقی بمانند تا وقتی که خوب شوند؛پس اگر حج، فوت شده عمرۀ مفرده بهجا بیاورند و از احرام خارج شوند،و حج اگر واجب بوده با وجود شرایط اعاده کنند.
مسأله 20- زمانی که باید مریض مواعده کند برای ذبح در احرام حج،روز دهم است به احتیاط واجب و باید قرار تأخیر تا ایام تشریق ندهد،و در احرام عمرۀ تمتع احتیاط آن است قبل از خروج حاج به عرفات باشد.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 435
استفتائات محصور و مصدود
1 س- شخصی به نیت عمرۀ تمتع استحبابی برای یکی از معصومین علیهم السلام یا یکی از شهدا مُحرم شد و طواف و نماز طواف عمره را بهجا آورد و قدرت بر اتمام عمل از او سلب شد،آیا همان حکم محصور و مصدود را دارد؟
ج- اگر مریض شده یا دشمن او را منع کرده،و نمیتواند اعمال را تمام کند و نایب هم نمیتواند بگیرد،حکم محصور و مصدود را دارد.
2 س- آیا تصادف در احرام،حصر است و باید عملی که محصور انجام میدهد بهجا آورد؟
ج- بلی،با شرایط معتبره در حصر،حکم حصر بر آن مترتب میشود.
3 س- در مناسک حکم محصور را که بیان فرمودهاید،مربوط است به کسی که مُحرم شده است و قبل از مُحل شدن محصور شود،در اینجا این سؤال مطرح است که اگر پس از انجام اعمال عمرۀ تمتع و خارج شدن از احرام آن محصور شود و نتواند برای حج مُحرم شود آیا حج از او ساقط است یا نه؟ و وظیفۀ او چیست؟
ج- از احرام خارج شده است ولی کفایت از حج نمیکند،و چنانچه سال اول استطاعت او باشد حج بر او واجب نشده است.
4 س- شخصی بعد از آن که برای حج مُحرم شده دچار سکتۀ قلبی میشود به گونهای که هر نوع حرکت برای او ضرر دارد،وظیفۀ او چیست؟
ج- اگر نمیتواند وقوفین را درک کند،حکم محصور را پیدا میکند،و چنانچه وقوفین را درک کرده نسبت به بقیۀ اعمال،تفصیل بین امکان استنابه و عدم آن است که در مناسک ذکر شده است.
5 س- شخصی در مدینه مصدوم میشود،او را به مسجد شجره میآورند و مُحرم
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 436
مینمایند آیا احرام او صحیح است و وظیفۀ بعدی او چیست؟ و اگر نتواند حج انجام دهد تکلیف او چیست؟
ج- احرام او صحیح است.و اگر میتواند که عمره و حج را انجام دهد،ولو با استنابه در طواف و سعی،حج او صحیح است،و اگر نمیتواند حج بهجا آورد احوط آن است که وظیفۀ محصور را انجام دهد و با احرام مزبور عمرۀ مفرده هم انجام دهد.
والحمد للّٰهأوّلاً وآخراً وظاهراً وباطناً
والسلام علی محمّد وآله الطیّبین و اللعن علی أعدائهم أجمعین.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 437