فصل پنجم واجبات بعد از اعمال منیٰ

‏‏ ‏

‏‏فصل پنجم واجبات بعد از اعمال منیٰ‏

‏‏واجب است بعد از تمام شدن اعمال منیٰ که سه چیز بود مراجعت به مکه،برای ‏‎ ‎‏اعمالی که در آن‌جا واجب است.‏

‏‏و در این‌جا چند مسأله است:‏

‏‏         مسأله 1- جایز است بلکه مستحب است روز عید که از اعمال منیٰ فارغ شد بیاید ‏‎ ‎‏به مکه برای بقیۀ اعمال حج،و جایز است تأخیر بیندازد تا روز یازدهم و بعید نیست ‏‎ ‎‏که جایز باشد تأخیر تا آخر ذی الحجه؛به این معنی که روز آخر ذی‌الحجه هم اگر آمد ‏‎ ‎‏و اعمال را به‌جا آورد مانع ندارد.‏

‏‏مسأله 2- اعمالی که در مکه واجب است به‌جا بیاورد:‏

‏‏اول- طواف حج است که آن را طواف زیارت می‌گویند.‏

‏‏دوم- نماز طواف است.‏

‏‏سوم- سعی بین صفا و مروه است.‏

‏‏چهارم- طواف نساء است.‏

‏‏پنجم- نماز طواف نساء است.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 4- جایز نیست طواف حج و نماز و سعی و طواف نساء و نماز آن را قبل از ‏‎ ‎‏رفتن به عرفات و به‌جا آوردن اعمال عرفات و مشعر و اعمال سه‌گانۀ منیٰ به‌جا آورد ‏‎ ‎‏در حال اختیار.‏

‏‏         مسأله 5- چند طایفه‌اند که برای آنها جایز است طواف حج و نماز و سعی و ‏‎ ‎‏طواف نساء و نماز آن را بعد از آن که مُحرم به احرام حج شدند قبل از رفتن به عرفات ‏‎ ‎‏به‌جا آورند،و عمل آنها مجزی است:‏

‏‏         اول- زن‌هایی که ترس آن دارند که در برگشتن حائض یا نفساء شوند و پاک ‏‎ ‎‏نشوند و نتوانند بمانند تا پاک شوند.‏

‏‏         دوم- پیرمردها یا پیرزن‌هایی که عاجز باشند از طواف در موقع مراجعت برای ‏‎ ‎‏زیادی جمعیت یا عاجز از برگشتن به مکه باشند.‏

‏‏         سوم- اشخاص مریضی که بترسند در وقت ازدحام طواف کنند یا عاجز ‏‎ ‎‏باشند از آن.‏

‏‏         چهارم- کسانی که می‌دانند تا آخر ماه ذی الحجه به جهتی برای آنها ممکن ‏‎ ‎‏نمی‌شود طواف و سعی.‏

‏‏         مسأله 6- سه طایفۀ اول اعمالی را که جلو انداختند کافی است اگرچه بعد ‏‎ ‎‏خلاف آن ظاهر شود مثلاً زن حائض نشود،و مریض خوب شود،و ازدحام ‏‎ ‎‏چندان نباشد که موجب مزاحمت شود،پس بر اینها لازم نیست اعادۀ اعمال گرچه ‏‎ ‎‏احوط است.‏

‏‏         مسأله 7- طایفۀ چهارم که عقیده داشت نمی‌تواند اعمال را به‌جا آورد اگر از ‏‎ ‎‏جهت مرض و پیری و علیلی بود باز مجزی است،و اما اگر از جهت دیگر بود مثل ‏
‏‎

‏‏         مسأله 8- شخص مُحرم که به واسطۀ احرام حج چیزهایی بر او حرام شد-که ‏‎ ‎‏در سابق به تفصیل ذکر شد-در سه موقع و بعد از سه عمل به تدریج آنها بر او ‏‎ ‎‏حلال می‌شود:‏

‏‏         اول- بعد از تقصیر کردن یا سر تراشیدن در منیٰ که به آن،همه چیز حلال می‌شود ‏‎ ‎‏مگر بوی خوش و زن چنانچه پیش‌تر ذکر شد،و گفته شد که صید از جهت احرام نیز ‏‎ ‎‏حلال می‌شود نه از جهت حرم.‏

‏‏         دوم- بعد از به‌جا آوردن طواف زیارت و نماز آن و سعی بین صفا و مروه به ‏‎ ‎‏تفصیلی که گذشت،حلال می‌شود بر او بوی خوش،ولی زن بر او حرام است.‏

‏‏         سوم- بعد از به‌جا آوردن طواف نساء و نماز آن که در کیفیت مثل طواف و نماز ‏‎ ‎‏عمره است که گذشت،حلال می‌شود بر او زن نیز،پس بعد از این سه عمل همه چیز ‏‎ ‎‏که به احرام حرام شده بود حلال می‌شود،و اما صید کردن در حرم حرام است برای ‏‎ ‎‏همه کس چه مُحرم و چه مُحل.‏

‏‏         مسأله 9- کسانی که به واسطۀ عذر مثل پیری و خوف حیض،طواف زیارت و ‏‎ ‎‏طواف نساء را مقدم داشتند،بوی خوش و زن بر آنها حلال نمی‌شود،و تمام محرّمات ‏‎ ‎‏بعد از تقصیر یا حلق حلال خواهد شد.‏

‏‏         مسأله 10- طواف نساء اختصاص به مرد ندارد بلکه بر زن و خنثی و خصی و بچۀ ‏‎ ‎‏ممیز نیز لازم است که اگر طواف نساء نکنند زن به همان تفصیل که سابق گفته شد بر ‏‎ ‎‏آنها حلال نمی‌شود،و نیز اگر زن آن را ترک کند مرد بر او حلال نمی‌شود،بلکه طفل ‏‎ ‎‏غیر ممیز اگر ولیّ،او را مُحرم کرد باید او را به احتیاط واجب طواف نساء بدهد تا بعد ‏‎ ‎‏از بالغ شدن،زن یا مرد بر او حلال شود.‏

‏‏         مسأله 11- طواف نساء و نماز آن اگرچه واجب است و بدون آن زن حلال ‏
‏‎

‏‏         مسأله 12- جایز نیست مقدم داشتن سعی را بر طواف زیارت یا بر نماز آن اختیاراً، ‏‎ ‎‏و جایز نیست مقدم داشتن طواف نساء را بر طواف زیارت و بر سعی اختیاراً،و اگر ‏‎ ‎‏مقدم داشت اعاده کند تا ترتیب حاصل شود.‏

‏‏         مسأله 13- جایز است طواف نساء را قبل از سعی به‌جا آورد در حال ضرورت ‏‎ ‎‏مثل ترس از حیض و نتوانستن اقامت به مکه تا زمان پاکی،لکن احتیاط در آن است که ‏‎ ‎‏نایب بگیرد که بعد از آن به‌جا آورد.‏

‏‏         مسأله 14- اگر سهواً طواف نساء را قبل از سعی به‌جا آورد یا به واسطۀ ندانستن ‏‎ ‎‏حکم مقدم بدارد طواف و سعیش صحیح است،و احتیاط در اعادۀ طواف است.‏

‏‏         مسأله 15- اگر طواف نساء را سهواً به‌جا نیاورد تا برگشت از حج پس اگر می‌تواند ‏‎ ‎‏باید خودش برگردد و به‌جا بیاورد،و اگر نمی‌تواند یا مشقت دارد نایب بگیرد و پس از ‏‎ ‎‏به‌جا آوردن،زن به او حلال می‌شود.‏

‏‏         مسأله 16- اگر کسی طواف واجب را-چه طواف عمره و چه طواف حج و چه ‏‎ ‎‏طواف نساء-فراموش کرد و برگشت و با زن نزدیکی کرد باید یک هَدی در مکه ‏‎ ‎‏قربانی کند،و احتیاط آن است که شتر باشد،و اگر می‌تواند خودش برود و طواف و ‏‎ ‎‏نماز آن را به‌جا آورد.و احتیاطاً در غیر طواف نساء سعی را هم به‌جا آورد.و اگر ‏‎ ‎‏نمی‌تواند یا مشقت دارد نایب بگیرد.‏

‏‏         مسأله 17- اگر کسی طواف را چه طواف عمره یا طواف زیارت از روی جهل به ‏‎ ‎‏مسأله به‌جا نیاورد و برگشت به محل خود باید حج را اعاده کند و یک شتر قربانی کند.‏

‎

‏‏ ‏

‏‏استفتائات اعمال بعد از منیٰ و طواف نساء‏

‏‏         1 س- اگر کسی تنها این ترس را داشته باشد که بعد از برگشت از منیٰ در اثر ‏‎ ‎‏ازدحام نتواند طواف کند یا به مشقت بیفتد،آیا می‌تواند اعمال حج را مقدم ‏‎ ‎‏دارد یا نه؟‏

‏‏ج- موردِ جوازِ تقدیم نیست،و نمی‌تواند مقدم بدارد.‏

‏‏         2 س- اعمال حج را به جهت خوف حیض بر اعمال منیٰ مقدم داشت،ولی چون ‏‎ ‎‏طواف یا سعی را قطع کرده بود،به طوری که می‌باید اتمام و اعاده کند و چنین کرد،آیا ‏‎ ‎‏بعد از اعمال منیٰ بر او چیزی نیست؟‏

‏‏ج- اگر وظیفه را انجام داده چیزی بر او نیست.‏

‏‏         3 س- آیا نایب هم اگر خوف حیض یا مرض داشته باشد می‌تواند اعمال حج را بر ‏‎ ‎‏وقوفین و اعمال منیٰ مقدم بدارد یا نه؟‏

‏‏ج- مانع ندارد.‏

‏‏         4 س- کسانی که اعمال حج را قبل از اعمال منیٰ انجام می‌دهند،آیا می‌توانند سعی ‏‎ ‎‏را بعد از برگشتن از منیٰ انجام دهند و باقی اعمال را قبل؟‏

‏‏ج- محل اشکال است.‏

‏‏5 س- تقدیم اعمال مکه برای ذوی الاعذار جایز یا لازم است؟‏

‏‏ج- جایز است،ولازم نیست.‏

‏‏         6 س- کسانی که اعمال حج را مقدم بر وقوفین می‌نمایند،آیا باید اقرب زمان به ‏‎ ‎‏موقفین را رعایت کنند؟‏

‏‏ج- لازم نیست.‏

‏‏         7 س- تشخیص عذر برای کسانی که اعمال حج را مقدم می‌دارند،بر عهدۀ خود ‏
‏‎

‏‏ج- تشخیص با خود مکلف است.‏

‏‏         8 س- کسی که او را به وسیلۀ تخت طواف می‌دهند،آیا می‌تواند اعمال حج خود ‏‎ ‎‏را بر وقوفین مقدم بدارد؟‏

‏‏         ج- اگر در هر صورت باید او را طواف دهند و عذر دیگری نیست،نمی‌تواند ‏‎ ‎‏مقدم بدارد.‏

‏‏         9 س- کسی که اعمال حج را بر وقوفین مقدم می‌دارد،آیا می‌تواند طواف نساء را ‏‎ ‎‏بعد از وقوفین و اعمال دیگر انجام دهد؟‏

‏‏ج- بنابر احتیاط در موردی تقدیم بدارند که هر سه عمل را مقدماً انجام دهند.‏

‏‏         10 س- شخصی که می‌تواند اعمال مکه را بر وقوفین مقدم بدارد اگر جهلاً بدون ‏‎ ‎‏احرام،اعمال مکه را انجام داد چه صورتی دارد؟‏

‏‏         ج- کفایت نمی‌کند و باید یا قبل از وقوفین آنها را با احرام اعاده کند و یا بعد از ‏‎ ‎‏وقوفین و اعمال منیٰ آنها را به‌جا آورد.‏

‏‏         11 س- آیا می‌تواند اعمال مکه را به نایب واگذارد،در صورتی که می‌تواند تأخیر ‏‎ ‎‏بیندازد تا خود به‌جا آورد؟‏

‏‏         ج- با فرض این که می‌تواند خودش به‌جا آورد ولو با تأخیر تا آخر وقت نمی‌تواند ‏‎ ‎‏نایب بگیرد.‏

‏‏         12 س- در مناسک فرموده‌اید:«وقت انجام اعمال حج تا روز یازدهم است و بعید ‏‎ ‎‏نیست که تا آخر ماه ذی الحجه نیت کند»در صورتی که وقت انجام مناسک حج تا روز ‏‎ ‎‏یازدهم باشد،اگر تأخیر انداخت چون محتمل است ظرف وجوب منقضی شده باشد ‏‎ ‎‏آیا معصیت نموده است؟‏

‏‏ج- معصیت نیست.‏

‏‏         13 س- کسی که از منیٰ برگشته و هنوز اعمال واجب مکه را انجام نداده،آیا ‏
‏‎

‏‏ج- احتیاطاً ترک نماید.‏

‏‏         14 س- آیا بعد از انجام اعمال منیٰ قبل از انجام اعمال مکه می‌توان از مکه خارج ‏‎ ‎‏شد یا خیر؟‏

‏‏ج- مانع ندارد.‏

‏‏         مسأله 15- اگر شخص،چندین عمرۀ مفرده به‌جای آورده باشد و در هیچ کدام ‏‎ ‎‏طواف نساء نکرده باشد یک طواف نساء برای تمام آنها کفایت می‌کند.‏

‏‏         مسأله 16- احتیاط آن است که نایب در طواف نساء،نیت ما فی الذمه کند گرچه ‏‎ ‎‏می‌تواند به نیت منوب عنه انجام دهد.‏

‏‏         17 س- آیا پیش از به‌جا آوردن طواف نساء و بعد از انجام حلق و اعمال بعدی، ‏‎ ‎‏تمام انواع تلذذ و تمتع از زن حرام است و یا اختصاص به جماع دارد؟‏

‏‏ج- از مطلق تلذذ از زن باید اجتناب نماید.‏

‏‏18 س- آیا تأخیر طواف نساء از سعی تا چند روز جایز است یا خیر؟‏

‏‏ج- مانع ندارد.‏

‏‏         19 س- شخصی بعد از حج ازدواج کرد و دارای اولاد شد،بعداً متوجه می‌شود که ‏‎ ‎‏در حج طواف نساء را نیاورده است،حال که متوجه شده است،حکم زن و فرزند او ‏‎ ‎‏چگونه است و نسبت به طواف باید چه کند؟‏

‏‏         ج- با فرض جهل،فرزند او حکم حلال زاده را دارد ولی عقد ازدواج باطل است، ‏‎ ‎‏و باید طواف نساء را انجام دهد،و اگر بخواهد بعد از آن تجدید عقد نماید.‏

‏‏         20 س- مردی به زنش گفت وظیفۀ من طواف نساء است،ولی تو باید طواف رجال ‏‎ ‎‏به‌جا آوری!زن به‌جای نیت طواف نساء طواف رجال ذکر کرد،آیا کافی است یا نه؟‏

‏
‏‎

‏‏         21 س- کسی که عمرۀ مفرده انجام می‌داد بدون این که تقصیر کند طواف نساء را ‏‎ ‎‏به‌جا آورد،آیا وظیفۀ او چیست،و عمرۀ او باطل است یا نه؟‏

‏‏         ج- عمره باطل نمی‌شود،لکن باید بعد از تقصیر،طواف نساء را اعاده نماید،و ‏‎ ‎‏بدون آن حرمت نساء باقی است.‏

‏‏         22 س- شخصی پس از مراجعت از مکه شک می‌کند که طواف نساء حج یا عمرۀ ‏‎ ‎‏مفرده را به‌جا آورده یا نه،چه وظیفه‌ای دارد؟‏

‏‏         ج- اگر التفات به وجوب طواف نساء نداشته،باید طواف نساء را انجام دهد،و ‏‎ ‎‏همچنین است در صورت التفات علی الاحوط،بلکه خالی از قوّت نیست.‏

‏‏         23 س- اگر کسی بعد از شوط چهارم طواف نساء عمرۀ مفرده با زوجۀ خود ‏‎ ‎‏مواقعه نماید،آیا مانند طواف نساء حج است که به حج لطمه‌ای وارد نکرده و کفاره ‏‎ ‎‏هم ندارد؟‏

‏‏ج- بلی،عمل صحیح است و کفاره ندارد،اگرچه حرام مرتکب شده است.‏

‏‏         24 س- به‌جا نیاوردن طواف نساء از روی جهل همانند طواف حج و عمره است ‏‎ ‎‏که باید حج را اعاده کند و شتر قربانی نماید،چنانچه در مسألۀ 17 فصل پنجم حج در ‏‎ ‎‏مناسک می‌فرمایید؟‏

‏‏         ج- ترک طواف نساء،حج را باطل نمی‌کند و کفاره ندارد،ولی حرمت نساء بدون ‏‎ ‎‏آن باقی است و ارتکاب آن کفاره دارد.‏

‏‏         25 س- شخصی قبل از طواف نساء با زوجۀ خود ملاعبه نموده و از روی شهوت ‏‎ ‎‏به او دست زده است،آیا کفاره دارد؟‏

‏‏ج- کفاره دارد مگر در صورت جهل.‏

‏‏         26 س- زنی که اعمال حج خود را بر وقوفین مقدم داشته،بعد از سعی حائض ‏
‏‎

‏‏         ج- صحیح نیست،و تقدیم برای کسی است که خودش طواف می‌کند.و احتیاط ‏‎ ‎‏آن است که اکتفا به آنچه مقدم داشته هم نکند.‏

‏‏         27 س- اگر نایب،طواف نساء را به‌جا نیاورد،آیا فقط زن بر او حرام است یا ‏‎ ‎‏ذمه‌اش هم مشغول است،هرچند بعد از مردن باشد،که باید برای او قضا کند؟‏

‏‏         ج- ذمۀ او هم مشغول است،ولی خودش باید در حیاتش انجام دهد و اگر ‏‎ ‎‏نمی‌تواند نایب بگیرد.‏

‏‏         28 س- شخصی طواف نساء عمرۀ مفرده را فراموش کرده و بعد برای عمرۀ تمتع ‏‎ ‎‏مُحرم شده است،آیا طواف نساء فراموش شده را بعد از انجام اعمال عمرۀ تمتع به‌جا ‏‎ ‎‏آورد یا قبل از آن؟‏

‏‏         ج- می‌تواند بعد از انجام اعمال عمرۀ تمتع به‌جا آورد،و اگر تأخیر بیندازد،طواف ‏‎ ‎‏نساء حج کفایت از آن می‌کند.‏

‏‏         29 س- کسی که طواف نساء عمرۀ مفرده را به‌جا نیاورده و بعد از آن حج افراد ‏‎ ‎‏به‌جا می‌آورد،آیا طواف نساء حج افراد کفایت می‌کند؟‏

‏‏ج- کفایت می‌کند.‏

‏‏         30 س- پیرمردان و پیرزنانی که عمل زناشویی از آنان ممکن نیست و ازدواج ‏‎ ‎‏هم نمی‌کنند و نیز کسی که عنّین است،آیا اگر طواف نساء را نیاورند اشکال ‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏         ج- گرچه طواف نساء جزو اعمال نیست،لکن عمل واجبی است که باید انجام ‏‎ ‎‏داده شود.‏

‏‏ ‏

‎

‏‏مستحبات طواف حج و نماز آن و سعی‏

‏‏آنچه که از مستحبات در طواف عمره و نماز آن و سعی ذکر شد این‌جا نیز جاری ‏‎ ‎‏است،و مستحب است شخصی که به جهت طواف حج می‌آید،در روز عید قربان ‏‎ ‎‏بیاید و بر درب مسجد بایستد و این دعا را بخواند:‏

‏‏         «أَللَّهُمَّ أَعِنِّی عَلَی نُسُکِکَ،وَسَلِّمْنِی لَهُ وَسَلِّمْهُ لِی،أَسْأَ لُکَ مَسْأَلَةَ الْعَلِیلِ الذَّلِیلِ ‏‎ ‎‏الْمُعْتَرِفِ بِذَنْبِهِ،أَنْ تَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی،وَأَنْ تُرْجِعَنِی بِحَاجَتِی،أَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ،وَالْبَلَدُ بَلَدُکَ، ‏‎ ‎‏وَالْبَیْتُ بَیْتُکَ،جِئْتُ أَطْلُبُ رَحْمَتَکَ،وَأَؤُمُّ طَاعَتَکَ مُتَّبِعاً لِأَمْرِکَ،رَاضِیاً بِقَدَرِکَ،أَسْأَ لُکَ ‏‎ ‎‏مَسْأَلَةَ الْمُضْطَرِّ إِلَیْکَ الْمُطِیعِ لِأَمْرِکَ الْمُشْفِقِ مِنْ عَذَابِکَ الْخَائِفِ لِعُقُوبَتِکَ،أَنْ تُبَلِّغَنِی عَفْوَکَ، ‏‎ ‎‏وَتُجِیرَنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ».‏

‏‏پس به نزد حجرالأسود بیاید و استلام و بوسه نماید،و اگر بوسیدن ممکن نشد ‏‎ ‎‏دست به حجر مالیده و دست خود را ببوسد،و اگر آن هم ممکن نشد مقابل حجر ‏‎ ‎‏ایستاده و تکبیر بگوید و بعد آنچه در طواف عمره به‌جا آورده بود به‌جا آورد.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎