فصل ششم سعی و بعض احکام آن
و در آن چند مسأله است:
مسأله 1- واجب است بعد از بهجا آوردن نماز طواف سعی کند بین صفا و مروه که دو کوه معروفند.
مسأله 2- مراد از سعی آن است که از کوه صفا برود به مروه و از مروه برگردد به صفا.
مسأله 3- واجب است سعی بین صفا و مروه هفت مرتبه باشد که به هر مرتبه شوط گویند؛به این معنی که از صفا به مروه رفتن یک شوط است و از مروه به صفا برگشتن نیز یک شوط است.
مسأله 4- واجب است اول از صفا شروع کند و باید در دور هفتم به مروه ختم شود،و اگر از مروه شروع کند هر وقت فهمید باید اعاده کند،و اگر در بین سعی بفهمد باید از سر بگیرد و از صفا شروع کند.
مسأله 5- احتیاط آن است که ابتدا کند از جزء اول صفا و از آنجا شروع به سعی کند،و در صورتی که روی کوه برود و همان طور به نحو متعارف سعی کند، کفایت میکند.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 316
مسأله 6- در سعی مابین صفا و مروه جایز است سواره و بر روی محمل،چه در حال اختیار و چه با عذر،لکن راه رفتن افضل است.
مسأله 7- طهارت از حدث و خبث و ستر عورت در سعی معتبر نیست گرچه احوط مراعات طهارت از حدث است.
مسأله 8- واجب است سعی را بعد از طواف و نماز آن بهجا آورد،و اگر عمداً پیش از آنها بهجا آورد باید بعد از طواف و نماز آن را اعاده کند.
مسأله 9- اگر از روی فراموشی مقدم بدارد سعی را بر طواف،اقوا آن است که آن را اعاده کند و همچنین است اگر از روی ندانستن مسأله مقدم بدارد.
مسأله 10- واجب است رفتن و برگشتن از راه متعارف باشد،پس اگر از راه غیر متعارف به صفا برود یا به مروه سعیش باطل است.
مسأله 11- اگر بین صفا و مروه را دو طبقه یا چند طبقه کنند و تمام طبقات بین دو کوه باشد،از هر طبقه جایز است سعی کند گرچه احوط سعی از همان راهی است که از اول متعارف بوده.
مسأله 12- اگر طبقۀ زیرزمینی درست شد و کوه صفا و مروه ریشهدار بود و سعی بین آن دو واقع شد صحیح است علی الظاهر،و احوط سعی از طبقۀ روی زمینی است.
مسأله 13- واجب است در وقت رفتن به طرف مروه متوجه به آنجا،و وقت رفتن رو به صفا متوجه به آن باشد،پس اگر عقب عقب برود یا پهلو را به طرف صفا یا مروه کند و برود باطل است،لکن نگاه کردن به چپ و راست بلکه گاهی به پشت سر اشکال ندارد.
مسأله 14- جایز است به جهت استراحت و رفع خستگی،نشستن یا خوابیدن بر صفا یا مروه،و همین طور جایز است نشستن یا خوابیدن بین آنها برای رفع خستگی و لازم نیست عذری داشته باشد بنابر اقوا.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 317
مسأله 15- جایز است تأخیر سعی از طواف و نماز آن برای رفع خستگی یا تخفیف گرمی هوا،و جایز است بدون عذر تأخیر بیندازد تا شب گرچه احتیاط در تأخیر نینداختن است.
مسأله 16- جایز نیست تأخیر انداختن تا فردا بدون عذر از قبیل مرض.
مسأله 17- سعی از عبادات است و باید آن را با نیت خالص برای فرمان خدای تعالی بیاورد.
مسأله 18- سعی مثل طواف رکن است و حکم ترک آن از روی عمد یا سهو چنان است که در طواف گذشت.
مسأله 19- زیاد کردن در سعی بر هفت مرتبه از روی عمد موجب باطل شدن آن است به تفصیلی که در طواف گذشت.
مسأله 20- اگر از روی فراموشی زیاد کند بر سعی چه کمتر از یک مرتبه یا بیشتر سعی او صحیح است،و بهتر آن است که زاید را رها کند،گرچه بعید نیست که بتواند آن را به هفت مرتبه برساند.
مسأله 21- اگر سعی را کم کند سهواً،واجب است آن را اتمام کند هر وقت یادش بیاید،و اگر به وطن خود مراجعت کرده و برای او مشقت ندارد باید مراجعت کند،و اگر نمیتواند یا مشقت دارد باید نایب بگیرد.
مسأله 22- اگر کمتر از یک مرتبه سعی کرد و بقیه را فراموش کرد بیاورد،احتیاط واجب آن است که سعی را از سر بگیرد،و اگر بعد از تمام کردن یک مرتبه یا بیشتر فراموش کرد به هفت مرتبه برساند جایز است از همانجا سعی را تمام کند،لکن احتیاط آن است که اگر چهار مرتبه را تمام نکرده تمام کند و از سر بگیرد.
مسأله 23- با تمام کردن سعی حلال نمیشود بر او آنچه حرام شده بود به واسطۀ احرام.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 318
مسأله 24- اگر فراموش کرد بعض سعی را در عمرۀ تمتع پس به گمان این که اعمال عمره تمام شده از احرام خارج شد و بعد از آن نزدیکی با زنان کرد واجب است برگردد و سعی را تمام کند،و احتیاط واجب آن است که یک گاو برای کفاره ذبح کند.
مسأله 25- اگر فراموش کرد بعض سعی را در عمرۀ تمتع و تقصیر کرد و بعد از آن نزدیکی با زنان کرد احتیاط واجب آن است که به دستور مسألۀ سابق عمل کند،بلکه احتیاط واجب آن است که در این دو حکم،سعی در غیر عمرۀ تمتع را نیز ملحق به تمتع کند در کفاره و اتمام.
مسأله 26- اگر شک کند در عدد رفت و آمدها بعد از تقصیر اعتنا نکند،و اگر شک کند بعد از آن که از عمل فارغ شد و منصرف شد چون بنا گذاری بر اتمام و اعتنا نکردن به شک خالی از اشکال نیست احتیاط آن است که آنچه احتمال نقص میدهد اتمام کند،خصوصاً اگر شک در ناقص گذاشتن در این باشد که عمداً برای حاجتی ترک کرده است سعی را که برگردد و اتمام کند که در این صورت وجوب اتمام بعید نیست، و اگر شک در زیاده دارد و میداند ناقص نشده اعتنا نکند.
مسأله 27- اگر بعد از فارغ شدن از سعی یا از هر دوری شک در درست آوردن آن کند اعتنا نکند و سعیش صحیح است،و همین طور اگر در بین رفت و آمد شک در صحیح بهجا آوردن جزء پیش کند اعتنا نکند.
مسأله 28- اگر در مروه شک کند که هفت دفعه رفت و آمد کرده یا زیادتر مثل این که شک کند بین هفت و نه اعتنا نکند،و اگر قبل از رسیدن به مروه شک کند که این دور هفت است یا کمتر ظاهراً سعی او باطل است،و همچنین است هر شکی که به کمتر از هفت تعلق بگیرد،مثل شک بین یک و سه یا دو و چهار و هکذا.
مسأله 29- اگر طواف را در روزی بهجا آورد و روز بعد شک کرد که سعی کرده است یا نه،بعید نیست بنا گذاری بر آوردن،گرچه احتیاط در آوردن است،مگر آن که بعد از تقصیر شک کند،که در این صورت لازم نیست سعی کند.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 319
مسائل متفرقه و استفتائات سعی
مسأله 1- کسی که میدانسته باید هفت مرتبه بین صفا و مروه سعی کند و با همین نیت از صفا شروع کرده ولی رفت و برگشت را یک مرتبه حساب کرده و در نتیجه چهارده مرتبه سعی نموده احتیاط آن است که سعی را اعاده کند اگرچه اقوا کفایت همان سعی است.
مسأله 2- کسی که بعد از ظهر،طواف و نماز را بهجا میآورد و سعی را شب انجام میدهد اگر بدون تأخیر عرفی،سعی در شب واقع شود مانع ندارد و احتیاط آن است که تا شب تأخیر نیندازد اگرچه اقوا کفایت است.
مسأله 3- سعی در طبقۀ فوقانی اگر محرز نیست که بین صفا و مروه است، جایز نیست.
4 س- کسی که در اثنای سعی متوجه شود که طواف او بیش از هفت شوط بوده تکلیف او چیست؟
ج- میتواند به این نحو احتیاط کند که سعی را تمام نماید و بعد از فوت موالات عرفیه بین شوط زاید طواف و مقدار باقیمانده تا 14 شوط،طواف و نماز و سعی را اعاده کند و بعد تقصیر نماید.
5 س- اگر از مروه شروع و به صفا ختم کرده و بعد فهمیده است،وظیفۀ او چیست و به خصوص اگر تقصیر کرده باشد؟
ج- باید سعی را اعاده کند و اگر تقصیر نکرده تقصیر کند.
6 س- کسی بعد از اتمام شوط ششم سعی در صفا گمان تمام شدن هفت شوط را کرد و تقصیر نمود ولی فوراً به او گفتند که باید یک شوط دیگر بیاوری،او هم انجام داد و بعد بار دیگر تقصیر نمود،آیا عمل او صحیح است یا خیر،و کفاره دارد یا نه؟
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 320
ج- عمل صحیح است و کفاره ندارد.
7 س- کسی در اثنای سعی برای آب خوردن از مسیر منحرف شده و پس از خوردن آب ادامه داده است چه صورت دارد؟
ج- اگر سعی را قطع نکرده و به نیت سعی حرکت را ادامه داده است و در بین راه آب خورده،یا اگر قطع کرده از جایی که سعی را قطع کرده یا مُحاذی آن سعی را تمام کرده صحیح است.
8 س- کسی که طواف و نماز آن را انجام داده و سعی را به روز بعد یا روزهای بعد به تأخیر انداخته است آیا طواف و نماز را باید اعاده کند؟
ج- لازم نیست ولی اختیاراً نباید سعی را به روز بعد تأخیر بیندازد.
9 س- آیا زنهایی که از جهت عادت ماهانه برای طواف نایب میگیرند در سعی هم میتوانند نایب بگیرند؟
ج- محل سعی مسجد نیست و سعی را باید خودشان بهجا آورند با مراعات ترتیب بین طواف و سعی.
10 س- اگر کسی یقین کند که هفت شوط سعی بین صفا و مروه را تمام کرده است ولی بعد از تقصیر متوجه میشود که پنج شوط بوده،اولاً:آیا کل سعی را باید از سر بگیرد یا دو شوطی را که ناقص بوده است باید تکمیل کند؟ و ثانیاً:آیا تقصیر هم باید بکند،یا تقصیر اول کافی است؟
ج- باید سعی را اتمام کند،و احتیاطاً تقصیر را اعاده نماید،گرچه وجوب این احتیاط معلوم نیست.
11 س- شخصی بعد از طواف عمرۀ تمتع گم شده و بعد از پیدا شدن به رفقایش گفته که سعی صفا و مروه را بهجا آوردهام،و تقصیر نمود و مُحرم شد برای حج تمتع، ولی بعد از مراجعت از عرفات و منیٰ و موقع طواف و سعی صفا و مروه و اعمال حج
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 321
اظهار کرده مثل این که من در اعمال عمره به صفا نیامدهام،همین طور گفتهاند ان شاء اللّٰه آمدهای،بعد از مراجعت به ایران چند بار به پسرانش گفته اعمال من ناقص شده،و قبل از فوتش وصیت نموده است که برای او نایب بگیرند،اگر عمل شخص فوق الذکر باطل باشد ورّاث او حاضرند این جانب را بفرستند تا اعمال حج او را انجام بدهم،آیا نظر حضرتعالی چیست؟
ج- ورثه میتوانند شما را نایب کنند برای عمل حج تمتع،ولی باید نایب سعی را جداگانه به نیابت آن مرحوم انجام دهد،گرچه در فرض مرقوم بیش از نایب گرفتن برای سعی لازم نیست.
12 س- بین صفا و مروه طوری است که از یک طرف میروند و از طرف دیگر آن برمیگردند؛یعنی بین رفت و برگشت دو سه متری فاصله است،آیا اگر امکان باشد از همان مسیری که به صفا رفته،به مروه برود اشکال دارد؟
ج- اشکال ندارد،ولی نباید مزاحم دیگران شود.
13 س- شخصی در حال سعی کردن بود،یک وقت دید مقداری را که برای هروله علامتگذاری کردهاند به طور عادی سیر کرده است،گمان میکرد لازم است هروله کند و لذا برگشت و مقداری را که عادی رفته بود،با هروله تکرار کرد،آیا سعیش اشکال دارد؟
ج- اشکال دارد.
14 س- شخصی در سعی بین صفا و مروه،از جایی که به صفا یا مروه رسید برای شوط بعدی شروع نمیکند،بلکه تقریباً مقدار دو سه متر هلالی شکل و یا مستقیم به شکل عرضی میآید و شروع میکند،و در این مقدار متوجه نیست که با نیت سعی است یا نه،ولی اگر از او سؤال شود چه میکنی جواب میدهد سعی میکنم،آیا مضر نیست؟
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 322
ج- راه رفتن مزبور روی کوه مضر به سعی نیست،و در فرض مسأله سعی صحیح است.
15 س- آیا سعی کردن از همانجا که مریضها را با چرخ میبرند و برمیگردانند -یعنی حدود دو متر بالاتر از ابتدای سراشیبی شروع میکنند-صحیح و کافی است،یا حتماً باید از اول کوه صفا شروع و در مروه هم به سنگهای سیاه بعد از سنگهای صاف که بقایای کوه است برسند؟
ج- سعی باید بین دو کوه باشد و احراز شود،و لازم نیست بالا برود.
16 س- در مناسک فرمودهاید کسی که بین صفا و مروه سعی میکند،واجب است در هنگامی که به طرف مروه در حرکت است توجهش به مروه باشد،و بالعکس،آیا این وجوب توجه،تکلیفی است و یا وضعی و تکلیفی؟
ج- وضعی است.
17 س- گاهی انسان در اثر ازدحام جهت رفتن برای سعی ناچار است از مسجد الحرام عبور کند،در این صورت تکلیف حائض و نفساء چیست،و آیا برای سعی هم مثل طواف نایب بگیرند؟
ج- اگر امکان نداشته باشد که از راه دیگری بروند باید تأخیر بیندازند،و اگر آن هم ممکن نیست نوبت به نیابت میرسد،و بر فرض مخالفت چنانچه از آن راه رفت و خودش سعی کرد سعیش صحیح است هرچند گناه کرده است.
18 س- زیادی در سعی جهلاً،آیا حکم زیادی سهوی را دارد یا عمدی را؟
ج- محل اشکال است.
19 س- کسی که نمیتواند بدون سوار شدن در چرخهای معمولی در مَسْعیٰ سعی کند لکن تمکن مالی ندارد؛چون ارز خود را صرف سوغات کرده،وظیفهاش چیست؟
ج- اگر میتواند با چرخ سعی کند ولو با فروش چیزی یا قرض باید خودش سعی کند و استنابه صحیح نیست مگر آن که مشقت و حرج در کار باشد.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 323
20 س- شخصی شوط سوم سعی را بههم زد و با فاصلۀ اندکی هفت شوط دیگر بهجا آورد،و تقصیر نمود،آیا این سعی صحیح است؟
ج- اشکال دارد و باید سعی را اعاده کند.
21 س- شخصی به اعتقاد این که هر شوط سعی،رفت و برگشت از صفا به مروه است سعی را شروع میکند و در شوط سوم متوجه مسأله میشود و سعی خود را به هفت شوط خاتمه میدهد،آیا سعی او چه حکمی دارد؟
ج- سعی او صحیح است.
22 س- شخصی در حال سعی گاهی عقب عقب به طرف مروه و یا صفا رفته است،تکلیف او چیست؟
ج- باید آن مقدار را تدارک کند،و اگر از آن محل گذشته سعی او اشکال دارد و احتیاط در اتمام و اعاده است.
23 س- سعی از طبقۀ دوم فعلی که بالاتر از کوه صفا و مروه میباشد،جایز است یا نه؟
ج- اشکال دارد.
24 س- شخصی به جهت کنترل همراهان خود در حین سعی گاهی به عقب برمیگشته و بدون توجه مجدداً همان مسافت را طی میکرده،آیا سعی او صحیح است؟
ج- اشکال دارد و باید سعی را اعاده کند.
25 س- شخصی سعی بین صفا و مروه را پنج دور رفت و برگشت که مجموعاً ده شوط میشود انجام داده است،و آنگاه که متوجه مسأله شد سعی را از همان جا قطع نمود و تقصیر کرد،تکلیف چیست؟
ج- در فرض سؤال احوط اعادۀ سعی است.
26 س- شخصی به تصور این که رفتن بالای کوه صفا یا مروه لازم است،چون این مقدار مسافت را تحت فشار جمعیت رفته لذا برای اعادۀ آن مقداری وارد سعی شده و
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 324
بعد به نیت سعی برگشته است و در واقع مقداری مسافت را دوبار طی کرده است،آیا سعی او درست است؟
ج- اگر به نیت احتیاط عمل کرده باشد ضرر ندارد.
27 س- شخصی به تصور این که سعی نیز نیاز به وضو دارد بعد از یک شوط و نیم سعی خود را قطع میکند و وضو میگیرد و هفت شوط دیگر سعی مینماید،تکلیف او چیست؟
ج- اشکال دارد،و باید سعی را اعاده کند.
28 س- کسی که قدر متیقن عدد اشواط را میداند،اما تردید دارد که شوط بعدی را انجام داده یا نه،مثلاً میداند پنج شوط انجام داده،ولی شک دارد که بقیه را انجام داده یا نه،تکلیف او چیست؟
ج- فرض مزبور شک در اشواط است،و مبطل است.
29 س- اگر کسی سعی را به طور کلی فراموش کرد و تقصیر نمود،تکلیف او چیست؟
ج- از احرام خارج شده،و هر وقت یادش آمد سعی را بهجا آورد.
30 س- اگر کسی قبل از رسیدن به مروه،در آوردن هفت و نُه شک کرد،تکلیف او چیست؟
ج- مبطل است،و باید سعی را اعاده کند.
31 س- آیا موالات در تمام اشواط سعی معتبر است،و یا اختصاص به بعض دارد؟
ج- در سعی موالات معتبر نیست مگر شوط اول تمام نشده باشد،که در صورت فوات موالات احتیاطاً از سر بگیرد.
32 س- اگر در سعی،بعضی مواضع بدن زن غیر از وجه و کفّین پیدا باشد،آیا به سعی او ضرر میزند یا نه؟
ج- ضرر نمیزند.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 325
33 س- شخصی در حال سعی در عدد اشواط شک میکند و با حال تردید به سعی خود ادامه میدهد و در فکر است که عدد را ضبط کند،پس از تأمل و بعد از آن که صد متر سعی کرده یا وارد شوط بعدی شده است یقین به عدد حاصل میشود، و با یقین،باقی سعی را هم انجام میدهد،آیا این سعی صحیح است یا نه؟
ج- صحیح است.
مستحبات سعی
مستحب است بعد از فراغ از نماز طواف و پیش از سعی به نزد چاه زمزم رفته یک یا دو دلو آب بکشد و آن را بیاشامد و به سر و پشت و شکم خود بریزد و بگوید:
«أَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَرِزْقاً وَاسِعاً وَشِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَسُقْمٍ».
پس از آن به نزد حجرالأسود بیاید،و مستحب است از دری که محاذی حجرالأسود است به سوی صفا متوجه شود و با آرامی دل و بدن،بالای صفا رفته و به خانۀ کعبه نظر کند و به رکنی که حجرالأسود در او است رو نماید و حمد و ثنای الهی را بهجا آورد و نعمتهای الهی را به خاطر بیاورد،آنگاه این اذکار را بگوید:
«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» هفت مرتبه.
«أَلْحَمْدُ للّٰهِ» هفت مرتبه.
«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ» هفت مرتبه.
«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ،لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ،یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ،بِیَدِهِ الْخَیْرُ،وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» سه مرتبه.
پس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد،پس بگوید:
«أَللّٰهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا هَدَانا،وَالْحَمْدُ للّٰهِ عَلَی مَا أَبْلَانَا،وَالْحَمْدُ للّٰهِ الْحَیِّ الْقَیُّومِ،وَالْحَمْدُ للّٰهِ الْحَیِّ الدَّائِمِ» سه مرتبه.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 326
پس بگوید:
«أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ،وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ،لَانَعْبُدُ إِلَّا إِیَّاهُ،مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» سه مرتبه.
پس بگوید:
«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَ لُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ وَالْیَقِینَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ» سه مرتبه.
پس بگوید:
«أَللَّهُمَّ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» سه مرتبه.
پس بگوید:
«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» صد مرتبه.
«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ» صد مرتبه.
«أَلْحَمْدُ للّٰهِ» صد مرتبه.
«سُبْحَانَ اللّٰهِ» صد مرتبه.
پس بگوید:
«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ،أَنْجَزَ وَعْدَهُ،وَنَصَرَ عَبْدَهُ،وَغَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ،فَلَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَحْدَهُ،أَللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِی الْمَوْتِ وَفِیمَا بَعْدَ الْمَوْتِ،أَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ ظُلْمَةِ الْقَبْرِ وَوَحْشَتِهِ،أَللَّهُمَّ أَظِلَّنِی فِی ظِلِّ عَرْشِکَ یَوْمَ لَاظِلَّ إِلَّا ظِلُّکَ».
و بسیار تکرار کند سپردن دین و نفس و اهل و مال خود را به خداوند عالم.
پس بگوید:
«أَسْتَوْدعُ اللّٰهَ الرَّحْمٰنَ الرَّحِیمَ الَّذِی لَاتَضِیعُ وَدَائِعُهُ دِینِی وَنَفْسِی وَأَهْلِی،أَللَّهُمَّ اسْتَعْمِلْنِی عَلَی کِتَابِکَ وَسُنَّةِ نَبِیِّکَ،وَتَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ،وَأَعِذْنِی مِنَ الْفِتْنَةِ».
پس بگوید:
«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» سه مرتبه.
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 327
پس دعای سابق را دو مرتبه تکرار کند،پس یک بار تکبیر بگوید و باز دعا را اعاده نماید و اگر تمام این عمل را نتواند انجام دهد هرقدر که میتواند بخواند.
و مستحب است که رو به کعبه نماید و این دعا را بخواند:
«أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ قَطُّ فَإِنْ عُدْتُ فَعُدْ عَلَیَّ بِالْمَغْفِرَةِ فَإِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ،أَللَّهُمَّ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ فَإِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ تَرْحَمْنِی وَإِنْ تُعَذِّبْنِی فَأَنْتَ غَنِیٌّ عَنْ عَذَابِی وَأَنَا مُحْتَاجٌ إِلَی رَحْمَتِکَ،فَیَا مَنْ أَنَا مُحْتَاجٌ إِلَی رَحْمَتِهِ ارْحَمْنِی، أَللَّهُمَّ لَاتَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ فَإِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ تُعَذِّبْنِی وَلَمْ تَظْلِمْنِی،أَصْبَحْتُ أَتَّقِی عَدْلَکَ وَلَا أَخَافُ جَوْرَکَ،فَیَا مَنْ هُوَ عَدْلٌ لَایَجُورُ ارْحَمْنِی».
پس بگوید:
«یَا مَنْ لَایَخِیبُ سَائِلُهُ،وَلَا یَنْفَدُ نَائِلُهُ،صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ،وَأَجِرْنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ».
و در حدیث شریف وارد شده است هر کس که بخواهد مال او زیاد شود ایستادن بر صفا را طول دهد و هنگامی که از صفا پایین میآید بر پلۀ چهارم بایستد و متوجه خانۀ کعبه شود و بگوید:
«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَفِتْنَتِهِ وَغُرْبَتِهِ وَوَحْشَتِهِ وَظُلْمَتِهِ وَضِیقِهِ وَضَنْکِهِ، أَللَّهُمَّ أَظِلَّنِی فِی ظِلِّ عَرْشِکَ یَوْمَ لَاظِلَّ إِلَّا ظِلُّکَ».
پس از پلۀ چهارم پایین رود و احرام را از روی کمر خود بردارد و بگوید:
«یَا رَبَّ الْعَفْوِ یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ یَا مَنْ هُوَ أَوْلَی بِالْعَفْوِ،یَا مَنْ یُثِیبُ عَلَی الْعَفْوِ،أَلْعَفْوَ أَلْعَفْوَ أَلْعَفْوَ،یَا جَوَادُ یَا کَرِیمُ یَا قَرِیبُ یَا بَعِیدُ،اُرْدُدْ عَلَیَّ نِعْمَتَکَ،وَاسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ وَمَرْضَاتِکَ».
و مستحب است پیاده سعی نماید و از صفا تا به منارۀ میانه،راه رود و از آنجا تا جایی که محل بازار عطاران است مانند شتر تند رود و اگر سوار باشد این حدّ را
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 328
فی الجمله تند نماید و از آنجا تا به مروه نیز میانه رود و در وقت برگشتن نیز به همان ترتیب مراجعت نماید،و از برای زنها هروله نیست.
و مستحب است در هنگامی که میرسد به منارۀ میانه بگوید:
«بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ،وَاللّٰهُ أَکْبَرُ،وَصَلَّی اللّٰهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ،أَللَّهُمَّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْأَعَزُّ الْأَجَلُّ الْأَکْرَمُ،وَاهْدِنِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ،أَللَّهُمَّ إِنَّ عَمَلِی ضَعِیفٌ فَضَاعِفْهُ لِی وَتَقَبَّلْهُ مِنِّی،أَللَّهُمَّ لَکَ سَعْیِی،وَبِکَ حَوْلِی وَقُوَّتِی،تَقَبَّلْ مِنِّی عَمَلِی یَا مَنْ یَقْبَلُ عَمَلَ الْمُتَّقِینَ».
و همین که از محل بازار عطاران گذشت بگوید:
«یَا ذَا الْمَنِّ وَالْفَضْلِ وَالْکَرَمِ وَالنَّعْمَاءِ وَالْجُودِ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی،إِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ».
و هنگامی که به مروه رسید برود بالای آن و بهجا آورد آنچه را که در صفا بهجا آورد و بخواند دعاهای آنجا را به ترتیبی که ذکر شد.
و پس از آن بگوید:
«أَللَّهُمَّ یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ،یَا مَنْ یُحِبُّ الْعَفْوَ،یَا مَنْ یُعْطِی عَلَی الْعَفْوِ،یَا مَنْ یَعْفُو عَلَی الْعَفْوِ،یَا رَبَّ الْعَفْوِ،الْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ».
و مستحب است در گریه کردن کوشش کند و خود را به گریه وادارد و در حال سعی دعا بسیار کند و بخواند این دعا را:
«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَ لُکَ حُسْنَ الظَّنِّ بِکَ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَصِدْقَ النِیَّةِ فِی التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ».
کتابمناسک الحج/ مناسک حج: مطابق با فتاوای حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 329