فصل ششم سعی و بعض احکام آن

‏‏ ‏

‏‏فصل ششم سعی و بعض احکام آن‏

‏‏و در آن چند مسأله است:‏

‏‏         مسأله 1- واجب است بعد از به‌جا آوردن نماز طواف سعی کند بین صفا و مروه که ‏‎ ‎‏دو کوه معروفند.‏

‏‏         مسأله 2- مراد از سعی آن است که از کوه صفا برود به مروه و از مروه برگردد ‏‎ ‎‏به صفا.‏

‏‏         مسأله 3- واجب است سعی بین صفا و مروه هفت مرتبه باشد که به هر مرتبه ‏‎ ‎‏شوط گویند؛به این معنی که از صفا به مروه رفتن یک شوط است و از مروه به صفا ‏‎ ‎‏برگشتن نیز یک شوط است.‏

‏‏         مسأله 4- واجب است اول از صفا شروع کند و باید در دور هفتم به مروه ختم ‏‎ ‎‏شود،و اگر از مروه شروع کند هر وقت فهمید باید اعاده کند،و اگر در بین سعی بفهمد ‏‎ ‎‏باید از سر بگیرد و از صفا شروع کند.‏

‏‏         مسأله 5- احتیاط آن است که ابتدا کند از جزء اول صفا و از آن‌جا شروع به ‏‎ ‎‏سعی کند،و در صورتی که روی کوه برود و همان طور به نحو متعارف سعی کند، ‏‎ ‎‏کفایت می‌کند.‏

‏
‏‎

‎‏         مسأله 6- در سعی مابین صفا و مروه جایز است سواره و بر روی محمل،چه در ‏‎ ‎‏حال اختیار و چه با عذر،لکن راه رفتن افضل است.‏

‏‏         مسأله 7- طهارت از حدث و خبث و ستر عورت در سعی معتبر نیست گرچه ‏‎ ‎‏احوط مراعات طهارت از حدث است.‏

‏‏         مسأله 8- واجب است سعی را بعد از طواف و نماز آن به‌جا آورد،و اگر عمداً ‏‎ ‎‏پیش از آنها به‌جا آورد باید بعد از طواف و نماز آن را اعاده کند.‏

‏‏         مسأله 9- اگر از روی فراموشی مقدم بدارد سعی را بر طواف،اقوا آن است که آن ‏‎ ‎‏را اعاده کند و همچنین است اگر از روی ندانستن مسأله مقدم بدارد.‏

‏‏         مسأله 10- واجب است رفتن و برگشتن از راه متعارف باشد،پس اگر از راه غیر ‏‎ ‎‏متعارف به صفا برود یا به مروه سعیش باطل است.‏

‏‏         مسأله 11- اگر بین صفا و مروه را دو طبقه یا چند طبقه کنند و تمام طبقات بین دو ‏‎ ‎‏کوه باشد،از هر طبقه جایز است سعی کند گرچه احوط سعی از همان راهی است که ‏‎ ‎‏از اول متعارف بوده.‏

‏‏         مسأله 12- اگر طبقۀ زیرزمینی درست شد و کوه صفا و مروه ریشه‌دار بود و سعی ‏‎ ‎‏بین آن دو واقع شد صحیح است علی الظاهر،و احوط سعی از طبقۀ روی زمینی است.‏

‏‏         مسأله 13- واجب است در وقت رفتن به طرف مروه متوجه به آن‌جا،و وقت ‏‎ ‎‏رفتن رو به صفا متوجه به آن باشد،پس اگر عقب عقب برود یا پهلو را به طرف صفا یا ‏‎ ‎‏مروه کند و برود باطل است،لکن نگاه کردن به چپ و راست بلکه گاهی به پشت سر ‏‎ ‎‏اشکال ندارد.‏

‏‏         مسأله 14- جایز است به جهت استراحت و رفع خستگی،نشستن یا خوابیدن بر ‏‎ ‎‏صفا یا مروه،و همین طور جایز است نشستن یا خوابیدن بین آنها برای رفع خستگی و ‏‎ ‎‏لازم نیست عذری داشته باشد بنابر اقوا.‏

‏
‏‎

‎‏         مسأله 15- جایز است تأخیر سعی از طواف و نماز آن برای رفع خستگی یا ‏‎ ‎‏تخفیف گرمی هوا،و جایز است بدون عذر تأخیر بیندازد تا شب گرچه احتیاط در ‏‎ ‎‏تأخیر نینداختن است.‏

‏‏مسأله 16- جایز نیست تأخیر انداختن تا فردا بدون عذر از قبیل مرض.‏

‏‏         مسأله 17- سعی از عبادات است و باید آن را با نیت خالص برای فرمان خدای ‏‎ ‎‏تعالی بیاورد.‏

‏‏         مسأله 18- سعی مثل طواف رکن است و حکم ترک آن از روی عمد یا سهو چنان ‏‎ ‎‏است که در طواف گذشت.‏

‏‏         مسأله 19- زیاد کردن در سعی بر هفت مرتبه از روی عمد موجب باطل شدن آن ‏‎ ‎‏است به تفصیلی که در طواف گذشت.‏

‏‏         مسأله 20- اگر از روی فراموشی زیاد کند بر سعی چه کمتر از یک مرتبه یا بیشتر ‏‎ ‎‏سعی او صحیح است،و بهتر آن است که زاید را رها کند،گرچه بعید نیست که بتواند ‏‎ ‎‏آن را به هفت مرتبه برساند.‏

‏‏         مسأله 21- اگر سعی را کم کند سهواً،واجب است آن را اتمام کند هر وقت یادش ‏‎ ‎‏بیاید،و اگر به وطن خود مراجعت کرده و برای او مشقت ندارد باید مراجعت کند،و ‏‎ ‎‏اگر نمی‌تواند یا مشقت دارد باید نایب بگیرد.‏

‏‏         مسأله 22- اگر کمتر از یک مرتبه سعی کرد و بقیه را فراموش کرد بیاورد،احتیاط ‏‎ ‎‏واجب آن است که سعی را از سر بگیرد،و اگر بعد از تمام کردن یک مرتبه یا بیشتر ‏‎ ‎‏فراموش کرد به هفت مرتبه برساند جایز است از همان‌جا سعی را تمام کند،لکن ‏‎ ‎‏احتیاط آن است که اگر چهار مرتبه را تمام نکرده تمام کند و از سر بگیرد.‏

‏‏         مسأله 23- با تمام کردن سعی حلال نمی‌شود بر او آنچه حرام شده بود ‏‎ ‎‏به واسطۀ احرام.‏

‏
‏‎

‎‏         مسأله 24- اگر فراموش کرد بعض سعی را در عمرۀ تمتع پس به گمان این که ‏‎ ‎‏اعمال عمره تمام شده از احرام خارج شد و بعد از آن نزدیکی با زنان کرد واجب است ‏‎ ‎‏برگردد و سعی را تمام کند،و احتیاط واجب آن است که یک گاو برای کفاره ذبح کند.‏

‏‏         مسأله 25- اگر فراموش کرد بعض سعی را در عمرۀ تمتع و تقصیر کرد و بعد از آن ‏‎ ‎‏نزدیکی با زنان کرد احتیاط واجب آن است که به دستور مسألۀ سابق عمل کند،بلکه ‏‎ ‎‏احتیاط واجب آن است که در این دو حکم،سعی در غیر عمرۀ تمتع را نیز ملحق به ‏‎ ‎‏تمتع کند در کفاره و اتمام.‏

‏‏         مسأله 26- اگر شک کند در عدد رفت و آمدها بعد از تقصیر اعتنا نکند،و اگر شک ‏‎ ‎‏کند بعد از آن که از عمل فارغ شد و منصرف شد چون بنا گذاری بر اتمام و اعتنا نکردن ‏‎ ‎‏به شک خالی از اشکال نیست احتیاط آن است که آنچه احتمال نقص می‌دهد اتمام ‏‎ ‎‏کند،خصوصاً اگر شک در ناقص گذاشتن در این باشد که عمداً برای حاجتی ترک ‏‎ ‎‏کرده است سعی را که برگردد و اتمام کند که در این صورت وجوب اتمام بعید نیست، ‏‎ ‎‏و اگر شک در زیاده دارد و می‌داند ناقص نشده اعتنا نکند.‏

‏‏         مسأله 27- اگر بعد از فارغ شدن از سعی یا از هر دوری شک در درست آوردن آن ‏‎ ‎‏کند اعتنا نکند و سعیش صحیح است،و همین طور اگر در بین رفت و آمد شک در ‏‎ ‎‏صحیح به‌جا آوردن جزء پیش کند اعتنا نکند.‏

‏‏         مسأله 28- اگر در مروه شک کند که هفت دفعه رفت و آمد کرده یا زیادتر مثل ‏‎ ‎‏این که شک کند بین هفت و نه اعتنا نکند،و اگر قبل از رسیدن به مروه شک کند که این ‏‎ ‎‏دور هفت است یا کمتر ظاهراً سعی او باطل است،و همچنین است هر شکی که به ‏‎ ‎‏کمتر از هفت تعلق بگیرد،مثل شک بین یک و سه یا دو و چهار و هکذا.‏

‏‏         مسأله 29- اگر طواف را در روزی به‌جا آورد و روز بعد شک کرد که سعی کرده ‏‎ ‎‏است یا نه،بعید نیست بنا گذاری بر آوردن،گرچه احتیاط در آوردن است،مگر آن که ‏‎ ‎‏بعد از تقصیر شک کند،که در این صورت لازم نیست سعی کند.‏

‏‏ ‏

‎

‏‏مسائل متفرقه و استفتائات سعی‏

‏‏         مسأله 1- کسی که می‌دانسته باید هفت مرتبه بین صفا و مروه سعی کند و با همین ‏‎ ‎‏نیت از صفا شروع کرده ولی رفت و برگشت را یک مرتبه حساب کرده و در نتیجه ‏‎ ‎‏چهارده مرتبه سعی نموده احتیاط آن است که سعی را اعاده کند اگرچه اقوا کفایت ‏‎ ‎‏همان سعی است.‏

‏‏         مسأله 2- کسی که بعد از ظهر،طواف و نماز را به‌جا می‌آورد و سعی را شب انجام ‏‎ ‎‏می‌دهد اگر بدون تأخیر عرفی،سعی در شب واقع شود مانع ندارد و احتیاط آن است ‏‎ ‎‏که تا شب تأخیر نیندازد اگرچه اقوا کفایت است.‏

‏‏         مسأله 3- سعی در طبقۀ فوقانی اگر محرز نیست که بین صفا و مروه است، ‏‎ ‎‏جایز نیست.‏

‏‏         4 س- کسی که در اثنای سعی متوجه شود که طواف او بیش از هفت شوط بوده ‏‎ ‎‏تکلیف او چیست؟‏

‏‏         ج- می‌تواند به این نحو احتیاط کند که سعی را تمام نماید و بعد از فوت موالات ‏‎ ‎‏عرفیه بین شوط زاید طواف و مقدار باقیمانده تا 14 شوط،طواف و نماز و سعی را ‏‎ ‎‏اعاده کند و بعد تقصیر نماید.‏

‏‏         5 س- اگر از مروه شروع و به صفا ختم کرده و بعد فهمیده است،وظیفۀ او چیست ‏‎ ‎‏و به خصوص اگر تقصیر کرده باشد؟‏

‏‏ج- باید سعی را اعاده کند و اگر تقصیر نکرده تقصیر کند.‏

‏‏         6 س- کسی بعد از اتمام شوط ششم سعی در صفا گمان تمام شدن هفت شوط را ‏‎ ‎‏کرد و تقصیر نمود ولی فوراً به او گفتند که باید یک شوط دیگر بیاوری،او هم انجام ‏‎ ‎‏داد و بعد بار دیگر تقصیر نمود،آیا عمل او صحیح است یا خیر،و کفاره دارد یا نه؟‏

‏
‏‎

‎‏ج- عمل صحیح است و کفاره ندارد.‏

‏‏         7 س- کسی در اثنای سعی برای آب خوردن از مسیر منحرف شده و پس از ‏‎ ‎‏خوردن آب ادامه داده است چه صورت دارد؟‏

‏‏         ج- اگر سعی را قطع نکرده و به نیت سعی حرکت را ادامه داده است و در بین راه ‏‎ ‎‏آب خورده،یا اگر قطع کرده از جایی که سعی را قطع کرده یا مُحاذی آن سعی را تمام ‏‎ ‎‏کرده صحیح است.‏

‏‏         8 س- کسی که طواف و نماز آن را انجام داده و سعی را به روز بعد یا روزهای بعد ‏‎ ‎‏به تأخیر انداخته است آیا طواف و نماز را باید اعاده کند؟‏

‏‏ج- لازم نیست ولی اختیاراً نباید سعی را به روز بعد تأخیر بیندازد.‏

‏‏         9 س- آیا زن‌هایی که از جهت عادت ماهانه برای طواف نایب می‌گیرند در سعی ‏‎ ‎‏هم می‌توانند نایب بگیرند؟‏

‏‏         ج- محل سعی مسجد نیست و سعی را باید خودشان به‌جا آورند با مراعات ترتیب ‏‎ ‎‏بین طواف و سعی.‏

‏‏         10 س- اگر کسی یقین کند که هفت شوط سعی بین صفا و مروه را تمام کرده است ‏‎ ‎‏ولی بعد از تقصیر متوجه می‌شود که پنج شوط بوده،اولاً:آیا کل سعی را باید از سر ‏‎ ‎‏بگیرد یا دو شوطی را که ناقص بوده است باید تکمیل کند؟ و ثانیاً:آیا تقصیر هم باید ‏‎ ‎‏بکند،یا تقصیر اول کافی است؟‏

‏‏         ج- باید سعی را اتمام کند،و احتیاطاً تقصیر را اعاده نماید،گرچه وجوب این ‏‎ ‎‏احتیاط معلوم نیست.‏

‏‏         11 س- شخصی بعد از طواف عمرۀ تمتع گم شده و بعد از پیدا شدن به رفقایش ‏‎ ‎‏گفته که سعی صفا و مروه را به‌جا آورده‌ام،و تقصیر نمود و مُحرم شد برای حج تمتع، ‏‎ ‎‏ولی بعد از مراجعت از عرفات و منیٰ و موقع طواف و سعی صفا و مروه و اعمال حج ‏
‏‎

‎‏اظهار کرده مثل این که من در اعمال عمره به صفا نیامده‌ام،همین طور گفته‌اند ان شاء ‏‎ ‎‏اللّٰه آمده‌ای،بعد از مراجعت به ایران چند بار به پسرانش گفته اعمال من ناقص شده،و ‏‎ ‎‏قبل از فوتش وصیت نموده است که برای او نایب بگیرند،اگر عمل شخص فوق الذکر ‏‎ ‎‏باطل باشد ورّاث او حاضرند این جانب را بفرستند تا اعمال حج او را انجام بدهم،آیا ‏‎ ‎‏نظر حضرت‌عالی چیست؟‏

‏‏         ج- ورثه می‌توانند شما را نایب کنند برای عمل حج تمتع،ولی باید نایب سعی را ‏‎ ‎‏جداگانه به نیابت آن مرحوم انجام دهد،گرچه در فرض مرقوم بیش از نایب گرفتن ‏‎ ‎‏برای سعی لازم نیست.‏

‏‏         12 س- بین صفا و مروه طوری است که از یک طرف می‌روند و از طرف دیگر آن ‏‎ ‎‏برمی‌گردند؛یعنی بین رفت و برگشت دو سه متری فاصله است،آیا اگر امکان باشد از ‏‎ ‎‏همان مسیری که به صفا رفته،به مروه برود اشکال دارد؟‏

‏‏ج- اشکال ندارد،ولی نباید مزاحم دیگران شود.‏

‏‏         13 س- شخصی در حال سعی کردن بود،یک وقت دید مقداری را که برای هروله ‏‎ ‎‏علامت‌گذاری کرده‌اند به طور عادی سیر کرده است،گمان می‌کرد لازم است هروله ‏‎ ‎‏کند و لذا برگشت و مقداری را که عادی رفته بود،با هروله تکرار کرد،آیا سعیش ‏‎ ‎‏اشکال دارد؟‏

‏‏ج- اشکال دارد.‏

‏‏         14 س- شخصی در سعی بین صفا و مروه،از جایی که به صفا یا مروه رسید برای ‏‎ ‎‏شوط بعدی شروع نمی‌کند،بلکه تقریباً مقدار دو سه متر هلالی شکل و یا مستقیم ‏‎ ‎‏به شکل عرضی می‌آید و شروع می‌کند،و در این مقدار متوجه نیست که با نیت سعی ‏‎ ‎‏است یا نه،ولی اگر از او سؤال شود چه می‌کنی جواب می‌دهد سعی می‌کنم،آیا ‏‎ ‎‏مضر نیست؟‏

‏
‏‎

‎‏         ج- راه رفتن مزبور روی کوه مضر به سعی نیست،و در فرض مسأله سعی ‏‎ ‎‏صحیح است.‏

‏‏         15 س- آیا سعی کردن از همان‌جا که مریض‌ها را با چرخ می‌برند و برمی‌گردانند ‏‎ ‎‏-یعنی حدود دو متر بالاتر از ابتدای سراشیبی شروع می‌کنند-صحیح و کافی است،یا ‏‎ ‎‏حتماً باید از اول کوه صفا شروع و در مروه هم به سنگ‌های سیاه بعد از سنگ‌های ‏‎ ‎‏صاف که بقایای کوه است برسند؟‏

‏‏ج- سعی باید بین دو کوه باشد و احراز شود،و لازم نیست بالا برود.‏

‏‏         16 س- در مناسک فرموده‌اید کسی که بین صفا و مروه سعی می‌کند،واجب است ‏‎ ‎‏در هنگامی که به طرف مروه در حرکت است توجهش به مروه باشد،و بالعکس،آیا ‏‎ ‎‏این وجوب توجه،تکلیفی است و یا وضعی و تکلیفی؟‏

‏‏ج- وضعی است.‏

‏‏         17 س- گاهی انسان در اثر ازدحام جهت رفتن برای سعی ناچار است از ‏‎ ‎‏مسجد الحرام عبور کند،در این صورت تکلیف حائض و نفساء چیست،و آیا برای ‏‎ ‎‏سعی هم مثل طواف نایب بگیرند؟‏

‏‏         ج- اگر امکان نداشته باشد که از راه دیگری بروند باید تأخیر بیندازند،و اگر آن هم ‏‎ ‎‏ممکن نیست نوبت به نیابت می‌رسد،و بر فرض مخالفت چنانچه از آن راه رفت و ‏‎ ‎‏خودش سعی کرد سعیش صحیح است هرچند گناه کرده است.‏

‏‏18 س- زیادی در سعی جهلاً،آیا حکم زیادی سهوی را دارد یا عمدی را؟‏

‏‏ج- محل اشکال است.‏

‏‏         19 س- کسی که نمی‌تواند بدون سوار شدن در چرخ‌های معمولی در مَسْعیٰ سعی ‏‎ ‎‏کند لکن تمکن مالی ندارد؛چون ارز خود را صرف سوغات کرده،وظیفه‌اش چیست؟‏

‏‏         ج- اگر می‌تواند با چرخ سعی کند ولو با فروش چیزی یا قرض باید خودش سعی ‏‎ ‎‏کند و استنابه صحیح نیست مگر آن که مشقت و حرج در کار باشد.‏

‏
‏‎

‎‏         20 س- شخصی شوط سوم سعی را به‌هم زد و با فاصلۀ اندکی هفت شوط دیگر ‏‎ ‎‏به‌جا آورد،و تقصیر نمود،آیا این سعی صحیح است؟‏

‏‏ج- اشکال دارد و باید سعی را اعاده کند.‏

‏‏         21 س- شخصی به اعتقاد این که هر شوط سعی،رفت و برگشت از صفا به مروه ‏‎ ‎‏است سعی را شروع می‌کند و در شوط سوم متوجه مسأله می‌شود و سعی خود را به ‏‎ ‎‏هفت شوط خاتمه می‌دهد،آیا سعی او چه حکمی دارد؟‏

‏‏ج- سعی او صحیح است.‏

‏‏         22 س- شخصی در حال سعی گاهی عقب عقب به طرف مروه و یا صفا رفته ‏‎ ‎‏است،تکلیف او چیست؟‏

‏‏         ج- باید آن مقدار را تدارک کند،و اگر از آن محل گذشته سعی او اشکال دارد و ‏‎ ‎‏احتیاط در اتمام و اعاده است.‏

‏‏         23 س- سعی از طبقۀ دوم فعلی که بالاتر از کوه صفا و مروه می‌باشد،جایز ‏‎ ‎‏است یا نه؟‏

‏‏ج- اشکال دارد.‏

‏‏         24 س- شخصی به جهت کنترل همراهان خود در حین سعی گاهی به عقب ‏‎ ‎‏برمی‌گشته و بدون توجه مجدداً همان مسافت را طی می‌کرده،آیا سعی او صحیح ‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏ج- اشکال دارد و باید سعی را اعاده کند.‏

‏‏         25 س- شخصی سعی بین صفا و مروه را پنج دور رفت و برگشت که مجموعاً ده ‏‎ ‎‏شوط می‌شود انجام داده است،و آنگاه که متوجه مسأله شد سعی را از همان جا قطع ‏‎ ‎‏نمود و تقصیر کرد،تکلیف چیست؟‏

‏‏ج- در فرض سؤال احوط اعادۀ سعی است.‏

‏‏         26 س- شخصی به تصور این که رفتن بالای کوه صفا یا مروه لازم است،چون این ‏‎ ‎‏مقدار مسافت را تحت فشار جمعیت رفته لذا برای اعادۀ آن مقداری وارد سعی شده و ‏
‏‎

‎‏بعد به نیت سعی برگشته است و در واقع مقداری مسافت را دوبار طی کرده است،آیا ‏‎ ‎‏سعی او درست است؟‏

‏‏ج- اگر به نیت احتیاط عمل کرده باشد ضرر ندارد.‏

‏‏         27 س- شخصی به تصور این که سعی نیز نیاز به وضو دارد بعد از یک شوط و نیم ‏‎ ‎‏سعی خود را قطع می‌کند و وضو می‌گیرد و هفت شوط دیگر سعی می‌نماید،تکلیف ‏‎ ‎‏او چیست؟‏

‏‏ج- اشکال دارد،و باید سعی را اعاده کند.‏

‏‏         28 س- کسی که قدر متیقن عدد اشواط را می‌داند،اما تردید دارد که شوط بعدی ‏‎ ‎‏را انجام داده یا نه،مثلاً می‌داند پنج شوط انجام داده،ولی شک دارد که بقیه را انجام ‏‎ ‎‏داده یا نه،تکلیف او چیست؟‏

‏‏ج- فرض مزبور شک در اشواط است،و مبطل است.‏

‏‏         29 س- اگر کسی سعی را به طور کلی فراموش کرد و تقصیر نمود،تکلیف او ‏‎ ‎‏چیست؟‏

‏‏ج- از احرام خارج شده،و هر وقت یادش آمد سعی را به‌جا آورد.‏

‏‏         30 س- اگر کسی قبل از رسیدن به مروه،در آوردن هفت و نُه شک کرد،تکلیف ‏‎ ‎‏او چیست؟‏

‏‏ج- مبطل است،و باید سعی را اعاده کند.‏

‏‏31 س- آیا موالات در تمام اشواط سعی معتبر است،و یا اختصاص به بعض دارد؟‏

‏‏         ج- در سعی موالات معتبر نیست مگر شوط اول تمام نشده باشد،که در صورت ‏‎ ‎‏فوات موالات احتیاطاً از سر بگیرد.‏

‏‏         32 س- اگر در سعی،بعضی مواضع بدن زن غیر از وجه و کفّین پیدا باشد،آیا به ‏‎ ‎‏سعی او ضرر می‌زند یا نه؟‏

‏‏ج- ضرر نمی‌زند.‏

‏
‏‎

‎‏         33 س- شخصی در حال سعی در عدد اشواط شک می‌کند و با حال تردید به ‏‎ ‎‏سعی خود ادامه می‌دهد و در فکر است که عدد را ضبط کند،پس از تأمل و بعد از ‏‎ ‎‏آن که صد متر سعی کرده یا وارد شوط بعدی شده است یقین به عدد حاصل می‌شود، ‏‎ ‎‏و با یقین،باقی سعی را هم انجام می‌دهد،آیا این سعی صحیح است یا نه؟‏

‏‏ج- صحیح است.‏

‏‏مستحبات سعی‏

‏‏مستحب است بعد از فراغ از نماز طواف و پیش از سعی به نزد چاه زمزم رفته یک ‏‎ ‎‏یا دو دلو آب بکشد و آن را بیاشامد و به سر و پشت و شکم خود بریزد و بگوید:‏

‏‏«أَللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عِلْماً نَافِعاً وَرِزْقاً وَاسِعاً وَشِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَسُقْمٍ».‏

‏‏پس از آن به نزد حجرالأسود بیاید،و مستحب است از دری که محاذی ‏‎ ‎‏حجرالأسود است به سوی صفا متوجه شود و با آرامی دل و بدن،بالای صفا رفته و به ‏‎ ‎‏خانۀ کعبه نظر کند و به رکنی که حجرالأسود در او است رو نماید و حمد و ثنای الهی ‏‎ ‎‏را به‌جا آورد و نعمت‌های الهی را به خاطر بیاورد،آنگاه این اذکار را بگوید:‏

‏‏«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» هفت مرتبه.‏

‏‏«أَلْحَمْدُ للّٰهِ» هفت مرتبه.‏

‏‏«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ» هفت مرتبه.‏

‏‏         «لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ،لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ،یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ حَیٌّ ‏‎ ‎‏لَا یَمُوتُ،بِیَدِهِ الْخَیْرُ،وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» سه مرتبه.‏

‏‏پس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد،پس بگوید:‏

‏‏         «أَللّٰهُ أَکْبَرُ عَلَی مَا هَدَانا،وَالْحَمْدُ للّٰهِ عَلَی مَا أَبْلَانَا،وَالْحَمْدُ للّٰهِ الْحَیِّ الْقَیُّومِ،وَالْحَمْدُ للّٰهِ ‏‎ ‎‏الْحَیِّ الدَّائِمِ» سه مرتبه.‏

‏
‏‎

‎‏پس بگوید:‏

‏‏         «أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ،وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ،لَانَعْبُدُ إِلَّا إِیَّاهُ،مُخْلِصِینَ لَهُ ‏‎ ‎‏الدِّینَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» سه مرتبه.‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَ لُکَ الْعَفْوَ وَالْعَافِیَةَ وَالْیَقِینَ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ» سه مرتبه.‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏«أَللَّهُمَّ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» سه مرتبه.‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» صد مرتبه.‏

‏‏«لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ» صد مرتبه.‏

‏‏«أَلْحَمْدُ للّٰهِ» صد مرتبه.‏

‏‏«سُبْحَانَ اللّٰهِ» صد مرتبه.‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏         «لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ،أَنْجَزَ وَعْدَهُ،وَنَصَرَ عَبْدَهُ،وَغَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ،فَلَهُ الْمُلْکُ ‏‎ ‎‏وَلَهُ الْحَمْدُ وَحْدَهُ،أَللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِی الْمَوْتِ وَفِیمَا بَعْدَ الْمَوْتِ،أَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ ‏‎ ‎‏ظُلْمَةِ الْقَبْرِ وَوَحْشَتِهِ،أَللَّهُمَّ أَظِلَّنِی فِی ظِلِّ عَرْشِکَ یَوْمَ لَاظِلَّ إِلَّا ظِلُّکَ».‏

‏‏و بسیار تکرار کند سپردن دین و نفس و اهل و مال خود را به خداوند عالم.‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏         «أَسْتَوْدعُ اللّٰهَ الرَّحْمٰنَ الرَّحِیمَ الَّذِی لَاتَضِیعُ وَدَائِعُهُ دِینِی وَنَفْسِی وَأَهْلِی،أَللَّهُمَّ ‏‎ ‎‏اسْتَعْمِلْنِی عَلَی کِتَابِکَ وَسُنَّةِ نَبِیِّکَ،وَتَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ،وَأَعِذْنِی مِنَ الْفِتْنَةِ».‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏«أَللّٰهُ أَکْبَرُ» سه مرتبه.‏

‏
‏‎

‎‏پس دعای سابق را دو مرتبه تکرار کند،پس یک بار تکبیر بگوید و باز دعا را اعاده ‏‎ ‎‏نماید و اگر تمام این عمل را نتواند انجام دهد هرقدر که می‌تواند بخواند.‏

‏‏و مستحب است که رو به کعبه نماید و این دعا را بخواند:‏

‏‏         «أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ قَطُّ فَإِنْ عُدْتُ فَعُدْ عَلَیَّ بِالْمَغْفِرَةِ فَإِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ ‏‎ ‎‏الرَّحِیمُ،أَللَّهُمَّ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ فَإِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ تَرْحَمْنِی وَإِنْ تُعَذِّبْنِی ‏‎ ‎‏فَأَنْتَ غَنِیٌّ عَنْ عَذَابِی وَأَنَا مُحْتَاجٌ إِلَی رَحْمَتِکَ،فَیَا مَنْ أَنَا مُحْتَاجٌ إِلَی رَحْمَتِهِ ارْحَمْنِی، ‏‎ ‎‏أَللَّهُمَّ لَاتَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ فَإِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ تُعَذِّبْنِی وَلَمْ تَظْلِمْنِی،أَصْبَحْتُ ‏‎ ‎‏أَتَّقِی عَدْلَکَ وَلَا أَخَافُ جَوْرَکَ،فَیَا مَنْ هُوَ عَدْلٌ لَایَجُورُ ارْحَمْنِی».‏

‏‏پس بگوید:‏

‏‏         «یَا مَنْ لَایَخِیبُ سَائِلُهُ،وَلَا یَنْفَدُ نَائِلُهُ،صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ،وَأَجِرْنِی مِنَ النَّارِ ‏‎ ‎‏بِرَحْمَتِکَ».‏

‏‏و در حدیث شریف وارد شده است هر کس که بخواهد مال او زیاد شود ایستادن ‏‎ ‎‏بر صفا را طول دهد و هنگامی که از صفا پایین می‌آید بر پلۀ چهارم بایستد و متوجه ‏‎ ‎‏خانۀ کعبه شود و بگوید:‏

‏‏         «أَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَفِتْنَتِهِ وَغُرْبَتِهِ وَوَحْشَتِهِ وَظُلْمَتِهِ وَضِیقِهِ وَضَنْکِهِ، ‏‎ ‎‏أَللَّهُمَّ أَظِلَّنِی فِی ظِلِّ عَرْشِکَ یَوْمَ لَاظِلَّ إِلَّا ظِلُّکَ».‏

‏‏پس از پلۀ چهارم پایین رود و احرام را از روی کمر خود بردارد و بگوید:‏

‏‏         «یَا رَبَّ الْعَفْوِ یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ یَا مَنْ هُوَ أَوْلَی بِالْعَفْوِ،یَا مَنْ یُثِیبُ عَلَی الْعَفْوِ،أَلْعَفْوَ ‏‎ ‎‏أَلْعَفْوَ أَلْعَفْوَ،یَا جَوَادُ یَا کَرِیمُ یَا قَرِیبُ یَا بَعِیدُ،اُرْدُدْ عَلَیَّ نِعْمَتَکَ،وَاسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ ‏‎ ‎‏وَمَرْضَاتِکَ».‏

‏‏و مستحب است پیاده سعی نماید و از صفا تا به منارۀ میانه،راه رود و از آن‌جا تا ‏‎ ‎‏جایی که محل بازار عطاران است مانند شتر تند رود و اگر سوار باشد این حدّ را ‏
‏‎

‎‏فی الجمله تند نماید و از آن‌جا تا به مروه نیز میانه رود و در وقت برگشتن نیز به همان ‏‎ ‎‏ترتیب مراجعت نماید،و از برای زن‌ها هروله نیست.‏

‏‏و مستحب است در هنگامی که می‌رسد به منارۀ میانه بگوید:‏

‏‏         «بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ،وَاللّٰهُ أَکْبَرُ،وَصَلَّی اللّٰهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ،أَللَّهُمَّ اغْفِرْ وَارْحَمْ ‏‎ ‎‏وَتَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْأَعَزُّ الْأَجَلُّ الْأَکْرَمُ،وَاهْدِنِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ،أَللَّهُمَّ إِنَّ عَمَلِی ‏‎ ‎‏ضَعِیفٌ فَضَاعِفْهُ لِی وَتَقَبَّلْهُ مِنِّی،أَللَّهُمَّ لَکَ سَعْیِی،وَبِکَ حَوْلِی وَقُوَّتِی،تَقَبَّلْ مِنِّی عَمَلِی یَا ‏‎ ‎‏مَنْ یَقْبَلُ عَمَلَ الْمُتَّقِینَ».‏

‏‏و همین که از محل بازار عطاران گذشت بگوید:‏

‏‏         «یَا ذَا الْمَنِّ وَالْفَضْلِ وَالْکَرَمِ وَالنَّعْمَاءِ وَالْجُودِ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی،إِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا ‏‎ ‎‏أَنْتَ».‏

‏‏و هنگامی که به مروه رسید برود بالای آن و به‌جا آورد آنچه را که در صفا به‌جا ‏‎ ‎‏آورد و بخواند دعاهای آن‌جا را به ترتیبی که ذکر شد.‏

‏‏و پس از آن بگوید:‏

‏‏         «أَللَّهُمَّ یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ،یَا مَنْ یُحِبُّ الْعَفْوَ،یَا مَنْ یُعْطِی عَلَی الْعَفْوِ،یَا مَنْ یَعْفُو عَلَی ‏‎ ‎‏الْعَفْوِ،یَا رَبَّ الْعَفْوِ،الْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ».‏

‏‏و مستحب است در گریه کردن کوشش کند و خود را به گریه وادارد و در حال ‏‎ ‎‏سعی دعا بسیار کند و بخواند این دعا را:‏

‏‏«أَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَ لُکَ حُسْنَ الظَّنِّ بِکَ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَصِدْقَ النِیَّةِ فِی التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ».‏

‏‏ ‏

‏‎

‎