فصل اول محل احرام عمرۀ تمتع که آن اول از واجبات عمره است

‏‏ ‏

‏‏فصل اول محل احرام عمرۀ تمتع که آن اول از واجبات عمره است ‏

‏‏بدان‌که محل احرام بستن برای عمرۀ تمتع که آن را میقات می‌نامند مختلف می‌شود ‏‎ ‎‏به اختلاف راه‌هایی که حجاج از آنها به طرف مکه می‌روند،وآن پنج محل است:‏

‏‏         اول: مسجد شجره است که آن را«ذُوالحُلَیفه»می‌نامند،و آن میقات کسانی است ‏‎ ‎‏که از مدینۀ منوره به مکه می‌روند.‏

‏‏و در این‌جا چند مسأله است:‏

‏‏         مسأله 1- جایز است در صورت ضرورت،احرام را از مسجد شجره تأخیر بیندازد ‏‎ ‎‏تا میقات اهل شام.‏

‏‏         مسأله 2- احتیاط واجب آن است که در داخل مسجد شجره مُحرم شود نه خارج ‏‎ ‎‏آن،هرچند نزدیک به آن باشد.‏

‏‏         مسأله 3- شخص جنب و حائض می‌توانند در حال عبور از مسجد مُحرم شوند،و ‏‎ ‎‏نباید در مسجد توقف کنند.‏

‏‏         مسأله 4- اگر جنب به واسطۀ زیادی جمعیت نتواند در حال عبور از مسجد احرام ‏
‏‎

‏‏         مسأله 5- اگر حائض نتواند تا وقت پاک شدن صبر کند احتیاط آن است که نزدیک ‏‎ ‎‏مسجد مُحرم شود و در جُحفه یا مُحاذی آن احرام را تجدید کند.‏

‏‏         دوم: وادی عقیق است که اوائل آن را«مسلخ»و اواسط آن را«غمره»و اواخر آن را ‏‎ ‎‏«ذات عرق»می‌گویند که محل احرام عامه است،و آن میقات کسانی است که از راه ‏‎ ‎‏عراق و نجد به مکه می‌روند.‏

‏‏سوم: قرن المنازل است،و آن میقات کسانی است که از راه طائف حج می‌روند.‏

‏‏         چهارم: یلملم است که اسم کوهی است،و آن میقات کسانی است که از راه ‏‎ ‎‏یمن می‌روند.‏

‏‏پنجم: جُحْفه است،و آن میقات کسانی است که از راه شام می‌روند.‏

‏‏و در این‌جا مسائلی است:‏

‏‏         مسأله 1- اگر بیّنۀ شرعیه قائم شد؛یعنی دو شاهد عادل شهادت دادند که ‏‎ ‎‏فلان مکان میقات است،تفتیش و تحصیل علم لازم نیست،و اگر علم و بیّنه ممکن ‏‎ ‎‏نشود می‌تواند اکتفا کند به ظن حاصل از پرسیدن از کسانی که اهل اطلاع به آن ‏‎ ‎‏مکان‌ها می‌باشند.‏

‏‏         مسأله 2- هرگاه از راهی برود که به هیچ یک از میقات‌ها عبورش نیفتد باید از ‏‎ ‎‏محاذات میقات احرام ببندد.‏

‏‏         مسأله 3- اگر عبور او طوری است که محاذات با دو میقات پیدا می‌کند احتیاط ‏‎ ‎‏واجب آن است که از جایی که اول،محاذات پیدا می‌کند احرام ببندد،و در محاذات ‏‎ ‎‏میقات بعد،تجدید نیت احرام کند.‏

‏‏         مسأله 4- کسانی که از محاذات غیر مسجد شجره عبور می‌کنند احتیاط مستحب ‏
‏‎

‏‏         مسأله 5- شخص مستطیع اگر احرام را از میقات تأخیر بیندازد از روی علم و ‏‎ ‎‏عمد،و ممکن نشود برگردد به میقات به واسطۀ عذری و میقات دیگری در پیش ‏‎ ‎‏نداشته باشد حج او باطل است،و باید سال دیگر حج به‌جا آورد.‏

‏‏         مسأله 6- شخصی که می‌خواهد از محاذی میقات مُحرم شود اگر محاذات را ‏‎ ‎‏نداند باید از اهل اطلاع مورد وثوق بپرسد،و قول مجتهد که اهل اطلاع به آن مکان‌ها ‏‎ ‎‏نیست اعتبار ندارد،و اگر نتواند محاذات را بفهمد قبل از رسیدن به محلی که احتمال ‏‎ ‎‏می‌دهد از محاذات گذشته است به نذر مُحرم شود،بلکه اگر از محل معیّنی پیش از ‏‎ ‎‏رسیدن به محاذات،به نذر مُحرم شود احوط است.‏

‏‏         مسأله 7- کسانی که با هواپیما به حج می‌روند و می‌خواهند بعد از حج به مدینه ‏‎ ‎‏مشرف شوند احتیاط آن است که بدون احرام بروند«جده»و از اهل اطلاع مورد ‏‎ ‎‏اعتماد تحقیق کنند؛اگر جده یا«حده»معلوم شد محاذی با یکی از میقات‌ها است از ‏‎ ‎‏آن‌جا مُحرم شوند و الّا بروند به میقات دیگر مثل جُحفه و از آن‌جا مُحرم شوند،و اگر ‏‎ ‎‏نتوانستند به جُحفه یا به میقات دیگر بروند با نذر از جده مُحرم شوند،و بهتر آن است ‏‎ ‎‏که در«حده»تجدید احرام کنند اگرچه لازم نیست.‏

‏‏         مسأله 8- مراد از محاذات آن است که کسی که می‌رود به طرف مکه به‌جایی برسد ‏‎ ‎‏که میقات به طرف راست یا چپ او واقع شود به خط راست به طوری که اگر از آن‌جا ‏‎ ‎‏بگذرد میقات متمایل به پشت او شود.‏

‏‏         مسأله 9- محاذات ثابت می‌شود به علم و به دو شاهد عادل،و اگر اینها ممکن ‏‎ ‎‏نشود اگر گمان حاصل شد از قول کسانی که مطلع به آن مکان‌ها هستند ظاهراً کافی ‏‎ ‎‏است،بلکه از قول کسانی که اهل خبره هستند و از روی قواعد علمیه محاذات را ‏‎ ‎‏تعیین می‌کنند اگر گمان حاصل شد ظاهراً کافی است.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 11- زن حائض اگر مسأله نمی‌دانست و عقیده داشت که نباید در میقات ‏‎ ‎‏مُحرم شود و احرام نبست حکمش همان است که در مسألۀ دهم گفته شد.‏

‏‏         مسأله 12- جایز نیست احرام بستن پیش از رسیدن به میقات،و اگر احرام ببندد ‏‎ ‎‏صحیح نیست ولی اگر نذر کند که از محلی که پیش از میقات است احرام ببندد جایز ‏‎ ‎‏است،و باید از همان‌جا مُحرم شود.مثلاً اگر نذر کرد که از«قم»مُحرم شود واجب ‏‎ ‎‏است عمل کند،و بهتر آن است که به میقات یا محاذات میقات که رسید احرام را ‏‎ ‎‏تجدید کند.‏

‏‏         مسأله 13- جایز نیست احرام را از میقات تأخیر بیندازد اختیاراً،بلکه احتیاط ‏‎ ‎‏واجب آن است که از محاذات میقات بدون احرام عبور نکند،اگرچه میقات دیگری ‏‎ ‎‏بعد از آن باشد.‏

‏‏         مسأله 14- اگر از میقات بدون احرام عبور کرد واجب است در صورت امکان ‏‎ ‎‏برگردد و از آن میقات مُحرم شود،بلکه اگر میقات دیگری بعد از آن میقات باشد باید ‏‎ ‎‏به احتیاط واجب برگردد به میقاتی که از آن گذشته و مُحرم شود.‏

‎

‏‏ ‏

‏‏مسائل متفرقه و استفتائات میقات‏

‏‏         مسأله 1- احتیاط واجب آن است که از خود مسجد شجره احرام بسته شود نه ‏‎ ‎‏اطراف آن،و احتیاط مستحب آن است که در محل اصلی مسجد مُحرم شود اگرچه از ‏‎ ‎‏مسجد مطلقاً جایز است حتی در قسمتی که مسجد توسعه پیدا کرده است.‏

‏‏         مسأله 2- اگر زن در میقات،حائض باشد و یقین کند که نمی‌تواند عمرۀ تمتع را در ‏‎ ‎‏وقت خود انجام دهد باید نیت حج افراد کند و برای حج افراد مُحرم شود ولی اگر بعد ‏‎ ‎‏از آن کشف خلاف شد در صورتی که برای حَجة الاسلام مُحرم شده احرام او باطل ‏‎ ‎‏است و باید برای عمرۀ تمتع مجدداً مُحرم شود.‏

‏‏         مسأله 3- کسانی که با هواپیما به جده می‌روند نمی‌توانند از جده یا حدیبیه مُحرم ‏‎ ‎‏شوند بلکه باید به یکی از مواقیت مثل جُحفه بروند و از آن‌جا مُحرم شوند و اگر از ‏‎ ‎‏مدینه بروند باید از مسجد شجره مُحرم شوند و در این حکم فرقی بین این که قصد ‏‎ ‎‏عمرۀ تمتع یا مفرده داشته باشند نیست،و حدیبیه میقات عمرۀ مفرده است برای ‏‎ ‎‏کسانی که در مکه هستند.‏

‏‏         مسأله 4- کسانی که میقات برای آنها مشخص نیست نمی‌توانند به گفتۀ راهنما ‏‎ ‎‏(بلد)یا حمله‌دار که می‌گوید فلان محل میقات است مُحرم شوند مگر از گفتۀ او ‏‎ ‎‏اطمینان پیدا کنند و الّا باید به[عرف]محل مراجعه نمایند.‏

‏‏         مسأله 5- در صورتی که ثابت نیست که رابغ محاذی جُحفه است احرام از آن ‏‎ ‎‏جایز نیست.‏

‏‏         مسأله 6- کسی که در غیر ماه‌های حج به مکه رفته و عمرۀ مفرده به‌جا آورده و در ‏‎ ‎‏مکه مانده تا ماه‌های حج،برای احرام عمرۀ تمتع باید به یکی از مواقیت پنجگانۀ ‏‎ ‎‏معروفه برود و نمی‌تواند از تنعیم مُحرم شود.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 8- اگر شخص در مکه باشد و بخواهد عمرۀ تمتع به‌جا آورد و به عللی از ‏‎ ‎‏رفتن به میقات عمرۀ تمتع معذور باشد لازم است به خارج حرم برود و از آن‌جا مُحرم ‏‎ ‎‏شود و از ادنی الحِل کافی است.‏

‏‏         مسأله 9- میقات برای شاغلین در جده از ایرانیان و غیر آنها در عمرۀ تمتع و ‏‎ ‎‏عمرۀ مفرده همان مواقیت معروفه است،و نمی‌توانند از جده یا ادنی الحِل مُحرم ‏‎ ‎‏شوند،و اگر از روی جهل به مسأله در جای دیگر مُحرم شوند،احرام آنها صحیح ‏‎ ‎‏نیست و محرّمات احرام بر آنها حرام نمی‌شود چنانچه در صورت علم و عمد هم ‏‎ ‎‏حکم همین است هرچند در صورت جهل،اگر بعد از اعمال،مسأله را فهمیده‌اند عمل ‏‎ ‎‏آنان صحیح است.‏

‏‏         مسأله 10- خدمۀ کاروان‌ها که می‌خواهند به مکه بروند و بعد از آن باید از مکه ‏‎ ‎‏خارج شوند بنابر احتیاط نباید عمرۀ تمتع انجام دهند،بلکه برای دخول مکه باید به ‏‎ ‎‏یکی از مواقیت معروفه بروند و از آن‌جا برای عمرۀ مفرده مُحرم شوند.و ادنی الحِل، ‏‎ ‎‏میقات این اشخاص نیست،و پس از انجام اعمال عمرۀ مفرده می‌توانند از مکه خارج ‏‎ ‎‏شوند،و در صورت خارج شدن از مکه اگر فقط به جده بیایند برای ورود به مکه در ‏‎ ‎‏مرتبۀ دوم و سوم و بعد از آن،احرام واجب نیست،ولی اگر به مدینه بروند و از آن‌جا ‏‎ ‎‏بخواهند به مکه بروند باید در مسجد شجره مُحرم شوند برای عمرۀ مفردۀ دیگر،و ‏‎ ‎‏چون بین این عمرۀ مفرده و عمرۀ مفردۀ اول یک ماه فاصله نشده عمرۀ دوم را رجاءً ‏‎ ‎‏به‌جا آورند،و در هر صورت این اشخاص آخرین مرتبه‌ای که به مکه می‌روند باید به ‏‎ ‎‏یکی از مواقیت معروفه،مثل مسجد شجره یا جُحفه بروند و از آن‌جا برای عمرۀ تمتع ‏‎ ‎‏مُحرم شوند.‏

‏
‏‎

‏‏         ج- می‌توانند به جُحفه بروند و در آن‌جا تجدید احرام کنند،و چنانچه حدود ‏‎ ‎‏مُحاذات را تشخیص دهند و در تمام آن حد با بقای نیت،تلبیه را تکرار کنند ‏‎ ‎‏کفایت می‌کند.‏

‏‏         12 س- جماعتی از راه طائف عازم مکه بودند،قبل از رسیدن به قَرْن المَنازل آنان ‏‎ ‎‏را از راه وادی عقیق فرستادند و از راه قرن المنازل منع کردند و لذا در وادی عقیق ‏‎ ‎‏مُحرم شدند،آیا احرام آنان چه صورت دارد؟‏

‏‏ج- صحیح است.‏

‏‏         13 س- در مناسک مرقوم است که زن‌های حائض باید عبوراً از مسجد شجره ‏‎ ‎‏مُحرم شوند و اگر نمی‌توانند،در خارج مُحرم شوند و در محاذی جُحفه تجدید احرام ‏‎ ‎‏کنند،چون این کار مشکل است و محاذی جُحفه معلوم نیست آیا حضرت امام اجازه ‏‎ ‎‏می‌فرمایند که این گونه اشخاص در مدینه با نذر مُحرم شوند؟‏

‏‏         ج- چون احرام قبل از میقات با نذر صحیح است،زن‌های حائض که عذر ‏‎ ‎‏شرعی از دخول مسجد دارند،می‌توانند در مدینه با نذر برای عمره مُحرم شوند. ‏

‏‏و در این صورت لازم نیست به مسجد شجره بروند،ولی نذر زن باید با اذن شوهر ‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏         14 س- زن حائضی که از مدینه عازم مکه بود،گمان می‌کرد که در حال عبور در ‏‎ ‎‏مسجد شجره می‌تواند مُحرم شود و وظیفه‌اش را انجام دهد،ولی وقتی که به محوطۀ ‏‎ ‎‏حیاط مسجد رسید دید به جهت ازدحام نمی‌تواند با عبور مُحرم شود،لذا از شوهرش ‏‎ ‎‏که حاضر بود اجازۀ نذر گرفت و چند قدمی از مسجد فاصله گرفت و با نذر مُحرم شد، ‏‎ ‎‏آیا کفایت می‌کند یا خیر؟‏

‏
‏‎

‏‏         15 س- زن در حال حیض به خیال این که می‌تواند در حال عبور،در مسجد شجره ‏‎ ‎‏احرام ببندد وارد مسجد شد و بلافاصله احرام بست و تلبیه را هم گفت و چند قدمی ‏‎ ‎‏هم به طرف دری که می‌خواست خارج شود رفت،ولی چون دید نمی‌شود عبور کرد ‏‎ ‎‏برگشت و از همان دری که وارد شده بود خارج شد،آیا احرامش چگونه است؟‏

‏‏ج- صحیح است.‏

‏‏         16 س- یک نفر از حجاج به کلی شنوایی خود را از دست داده و زبان او هم لکنت ‏‎ ‎‏دارد که قادر به تکلم صحیح نیست،مسئولین و سایر حجاج همراه،به این موضوع ‏‎ ‎‏توجه نداشته‌اند و این آقا بدون نیت و تلبیه وارد مکه شده است،تکلیف او و ‏‎ ‎‏همراهانش چیست؟‏

‏‏         ج- باید به میقات برگردد و با نیت و تلبیه مُحرم شود هرچند با بردن همراه باشد،و ‏‎ ‎‏اگر نمی‌تواند به میقات برود باید در خارج حرم مُحرم شود،و اگر نمی‌تواند تلبیه را ‏‎ ‎‏صحیح بگوید ولو با تلقین،احوط آن است که به هر نحو می‌تواند بگوید و ترجمه‌اش ‏‎ ‎‏را نیز بگوید.‏

‏‏         17 س- نظر به این که مسجد جُحفه و مسجد تنعیم اخیراً تخریب و بازسازی شده ‏‎ ‎‏و وسعت یافته است،آیا حجاج یا مُعْتَمِرین باید حتماً در حدود مسجد قبلی مُحرم ‏‎ ‎‏شوند و یا مُحرم شدن در تمام مسجد فعلی معتبر است؟‏

‏‏         ج- میقات در جُحفه خصوص مسجد نیست و از هر جای جُحفه می‌توانند مُحرم ‏‎ ‎‏شوند،و همچنین مسجد تنعیم خصوصیت ندارد و احرام از ادنی الحِل صحیح است ‏‎ ‎‏هرچند در مسجد نباشد.بنابراین در صورت توسعۀ مسجد با صدق جُحفه در اول و ‏‎ ‎‏ادنی الحِل در دوم،احرام اشکال ندارد.‏

‏‏         18 س- در مناسک فرموده‌اید خدمه‌ای که می‌خواهند به مکه بروند و از مکه ‏‎ ‎‏خارج شوند،در صورت خارج شدن از مکه،اگر فقط به جده می‌روند،برای ورود به ‏
‏‎

‏‏ج- فارق،عبور از میقات و عدم عبور است.‏

‏‏         19 س- کسی که وسایلش در جُحفه مانده است،آیا می‌تواند برای آوردن وسایل ‏‎ ‎‏خود،از احرام خارج گردد در حالی که برای عمرۀ تمتع مُحرم شده و وارد حرم ‏‎ ‎‏گردیده است؟‏

‏‏         ج- می‌تواند قبل از خروج از احرامِ عمره،برود و وسایل خود را بیاورد،و اگر ‏‎ ‎‏اعمال عمرۀ تمتع را انجام داده و مُحِلّ شده است،نمی‌تواند از مکه خارج شود مگر در ‏‎ ‎‏حال ضرورت،مُحرماً به احرام حج علی الاحوط.‏

‏‏         20 س- کسی از جده مُحرم شده و اعمال عمرۀ تمتع را انجام داده است تکلیف ‏‎ ‎‏او چیست؟‏

‏‏         ج- اگر از رفتن به میقات معذور نبوده و وقت برای انجام عمرۀ تمتع هست باید به ‏‎ ‎‏میقات برود و مُحرم شود و عمرۀ تمتع را اعاده کند،و اگر رفتن به میقات ممکن نیست ‏‎ ‎‏به خارج حرم برود و از آن‌جا مُحرم شود.‏

‏‏         21 س- آیا جایز است کسی که به احرام عمرۀ تمتع در یکی از میقات‌ها مُحرم شده ‏‎ ‎‏است به طرف خلاف مکه برود و بعد از چند روز بیاید مکه،مثلاً از مسجد شجره به ‏‎ ‎‏مدینه و بعد از همان راه یا راه دیگر به مکه برود؟‏

‏‏ج- مانع ندارد.‏

‏‏         22 س- بعد از اتمام حج تمتع اگر شخص از مکه خارج شود و بخواهد مراجعت ‏‎ ‎‏کند آیا لازم است مُحرم شود یا خیر؟‏

‏‏         ج- در صورتی که از وقت احرام عمرۀ تمتع یک ماه نگذشته است لازم نیست ‏‎ ‎‏مُحرم شود و می‌تواند بدون احرام وارد مکه شود.‏

‏
‏‎

‏‏         ج- احتیاط آن است که به قصد رجاء برای عمرۀ مفردۀ دیگر مُحرم شود و بدون ‏‎ ‎‏احرام تجاوز نکند.‏

‏‏         24 س- کسی که در جده و یا مدینه حالت روانی پیدا می‌کند،آیا لازم است مُحرماً ‏‎ ‎‏وارد مکه شود،یا بدون احرام نیز جایز است؟‏

‏‏         ج- مجنون تکلیف ندارد و احرام بر او واجب نیست،و اگر بدون احرام وارد مکه ‏‎ ‎‏شود اشکالی ندارد.‏

‏‏         25 س- زن حائضی که نمی‌توانست صبر کند تا پاک شود،نزدیک مسجد شجره ‏‎ ‎‏مُحرم شد و بنا داشت محاذی جُحفه احرام را تجدید کند،در ماشین خوابش برد و ‏‎ ‎‏وارد مکه شد،آیا احرام او درست است؟‏

‏‏         ج- در صورت امکان باید برگردد و از جُحفه یا محاذی آن مُحرم شود علی ‏‎ ‎‏الاحوط،و اگر ممکن نیست،از حرم خارج شود و از آن‌جا احرام ببندد.‏

‏‏         26 س- اگر بعد از خروج از میقات در بین راه متوجه شود که تلبیه را نگفته،یا نیت ‏‎ ‎‏نکرده و یا به جهت دیگر احرامش درست نیست،و چنانچه بخواهد از همان‌جا به ‏‎ ‎‏میقات برگردد میسر نیست ولی اگر بیاید مکه امکان دارد برگردد،آیا می‌تواند بیاید ‏‎ ‎‏مکه و به میقات برگردد،یا باید از همان‌جا مُحرم شود؟‏

‏‏         ج- اگر می‌تواند به میقات برگردد ولو از مکه،نمی‌تواند برای عمل واجب از غیر ‏‎ ‎‏میقات مُحرم شود،ولی برای دخول مکه از ادنی الحل به نیت عمرۀ مفرده مُحرم شود ‏‎ ‎‏و بعد از اعمال آن،به یکی از مواقیت معروف برود و برای عمرۀ تمتع احرام ببندد.‏

‏‏         27 س- زن بدون اذن شوهرش نذر می‌کند و با نذر مُحرم می‌شود،آیا احرامش ‏‎ ‎‏درست است،و چنانچه با همان احرام اعمالش را به‌جا آورده باشد چگونه است؟‏

‏‏         ج- اگر قبل از میقات مُحرم شده،احرام او صحیح نیست،اگرچه در صورتی که بعد ‏
‏‎

‏‏28 س- آیا نذر احرام قبل از میقات برای نایب هم جایز است یا نه؟‏

‏‏ج- اشکال ندارد.‏

‏‏         29 س- هرگاه حائض یا جنب عصیاناً وارد مسجد شجره شود و مانند دیگران ‏‎ ‎‏توقف نماید و مُحرم شود،آیا احرام او صحیح است یا نه؟‏

‏‏ج- احرام صحیح است.‏

‏‏         30 س- کسانی که در مکه اقامت پذیرفته‌اند،موقتاً نه دائماً،آیا میقاتشان همان ‏‎ ‎‏مواقیت خمسۀ معروفه است یا ادنی الحِل؟‏

‏‏         ج- اگر فریضۀ آنها تبدیل نشده باید از مواقیت معروفه مُحرم شوند،و اگر تبدیل ‏‎ ‎‏شده میقات آنها مکه است.‏

‏‏         31 س- شخصی بدون احرام،عمداً یا جهلاً یا سهواً،وارد مکه شده و بعداً از جهت ‏‎ ‎‏گرانی بیش از حد کرایه یا ممنوعیت از طرف دولت نتوانست به میقات برگردد، ‏‎ ‎‏وظیفه‌اش چیست؟‏

‏‏         ج- اگر ممکن نیست به میقات برود از ادنی الحِل باید مُحرم شود مگر این که ترک ‏‎ ‎‏احرام از میقات بدون عذر باشد،که در این صورت نمی‌تواند حج به‌جا آورد و اگر ‏‎ ‎‏مستطیع است سال بعد باید حج انجام دهد،و گرانی بیش از حد،عذر نیست مگر ‏‎ ‎‏موجب حَرَج باشد.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎