استفتائات نیابت در حج

‏‏ ‏

‏‏استفتائات نیابت در حج ‏

‏‏         1 س- کسی مستطیع بوده و در میقات به نیابت دیگری مُحرم شده و به مکه آمده و ‏‎ ‎‏عمرۀ تمتع از طرف منوب عنه انجام داده است،وظیفۀ او چیست؟‏

‏‏         ج- با این که خودش مستطیع است نیابت او صحیح نیست و احرام او باطل است و ‏‎ ‎‏باید برگردد به میقات و از آن‌جا برای خودش مُحرم شود.‏

‏‏         2 س- اگر کسی که نیابت از دیگری گرفته و به حج آمده از بعض اعمال معذور ‏‎ ‎‏است آیا می‌تواند در این اعمال نایب بگیرد؟ و آیا می‌تواند پول نیابت را به دیگری ‏‎ ‎‏بدهد که اصل حج را به‌جا آورد؟‏

‏‏         ج- نایب شدن معذور،صحیح نیست و باید پول را به صاحبش برگرداند مگر ‏‎ ‎‏این که از طرف صاحب پول،مجاز در نایب گرفتن باشد که در این صورت ‏‎ ‎‏می‌تواند دیگری را در اصل عمل حج نایب کند،و در صورتی که بدون اجازه، ‏‎ ‎‏نیابت را به دیگری واگذار کرد و او عمل را انجام داد،حج از طرف منوب عنه ‏‎ ‎‏واقع می‌شود ولی پول را باید به صاحبش برگرداند و صاحب پول ضامن چیزی ‏
‏‎

‏‏         3 س- از هر کاروان نوعاً چند نفر از خدمه به نیابت آمده‌اند و به ناچار باید نیمه ‏‎ ‎‏شب از مشعر برای انجام کارهای لازم در منیٰ یا همراه ضعفا به منیٰ بروند،سؤال این ‏‎ ‎‏است که آیا اجیر شدن و نیابت آنان صحیح است یا خیر؟‏

‏‏         ج- با توجه به این که از معذورین هستند و نمی‌توانند وقوف اختیاری در مشعر را ‏‎ ‎‏درک کنند نیابت آنان صحیح نیست،و اگر قبل از استخدام اجیر شده‌اند باید حج را ‏‎ ‎‏به‌جا آورند و وقوف اختیاری را درک نمایند.‏

‏‏         4 س- آیا شخص زنده درموردی که می‌تواند نایب بگیرد باید از بَلَد نایب بگیرد یا ‏‎ ‎‏از میقات،و اگر دیگری برای او نایب بگیرد کفایت می‌کند یا خیر؟‏

‏‏         ج- نایب گرفتن از میقات کفایت می‌کند،و خودش باید نایب بگیرد و نایب گرفتن ‏‎ ‎‏دیگری برای او کافی نیست مگر از طرف او وکالت داشته باشد.‏

‏‏         5 س- آیا عمرۀ مفرده یا طواف استحبابی را می‌توانیم به نیابت چند نفر انجام ‏‎ ‎‏دهیم،و در اعمال آن از جمله طواف نساء نیت همه باید بشود یا نیت بعضی ‏‎ ‎‏کافی است؟‏

‏‏ج- می‌توانید به نیابت چند نفر انجام دهید،و باید نیت همه بشود.‏

‏‏         6 س- کسی را روز عید قبل از حلق دستگیر کرده‌اند و او را به ایران فرستاده‌اند آیا ‏‎ ‎‏رفقای او می‌توانند از او نیابت کنند و بقیۀ اعمال را انجام دهند یا خیر؟ و چگونه از ‏‎ ‎‏احرام خارج می‌شود؟‏

‏‏         ج- بدون این که خودش نایب بگیرد نیابت صحیح نیست،و برای خارج شدن از ‏‎ ‎‏احرام باید به منیٰ بیاید و حلق یا تقصیر کند و اعمال مترتبه را انجام دهد و اگر ‏‎ ‎‏نمی‌تواند برود در محل خودش حلق یا تقصیر نماید و بنابر احتیاط موهای خود را به ‏‎ ‎‏منیٰ بفرستد،و باید برای اعمال مترتبه نایب بگیرد.‏

‏
‏‎

‏‏         ج- باید عمره و حج را به همان نیت اول اتمام کنند،و احرام دوم صحیح نیست ‏‎ ‎‏مگر آن که احرام اول باطل باشد،مثل این که حج بر او واجب نبوده و نیت ‏‎ ‎‏حَجة الاسلام کرده باشد.‏

‏‏         8 س- شخصی در میقات برای خودش مُحرم می‌شود و تلبیه می‌گوید،بعد به فکر ‏‎ ‎‏می‌افتد که چون خودش حج واجب را در سال‌های گذشته به‌جا آورده،برای پدر یا ‏‎ ‎‏مادر یا یکی از خویشاوندان دیگرش حج تبرّعی به‌جا آورد،آیا می‌شود با نیت عدول ‏‎ ‎‏کند،و یا دوباره به نیت شخص مورد نظر مُحرم شود یا خیر؟‏

‏‏         ج- اگر به احرام صحیحی مُحرم شده،نمی‌تواند نیت را عوض کند و باید عملش را ‏‎ ‎‏به همان نیتی که در احرام داشته،اتمام کند.‏

‏‏         9 س- نایبی در احرام عمرۀ تمتع بعد از این که وارد مکه شد شک می‌کند که نیت ‏‎ ‎‏نیابت کرده یا نه،آیا باید به میقات برگردد و مجدداً به نیابت مُحرم شود،یا اصلاً حج ‏‎ ‎‏برای خودش حساب می‌شود و دیگر نمی‌تواند نایب باشد؟‏

‏‏         ج- در نیت خطور لازم نیست،اگر انگیزۀ او در حال احرام نیابت بوده عمل را به ‏‎ ‎‏نیابت انجام دهد،و اگر در داعی و انگیزه هم شک دارد باید اعمال را به نیت اجمالی ‏‎ ‎‏(همان نیت در احرام)اتمام کند،و در نیابت به آن اکتفا نمی‌شود.‏

‏‏         10 س- زنی در عرفات در روز نهم دیوانه شد،او را به بیمارستان بردند و تا ‏‎ ‎‏آخرین وقتی که می‌توانستند همراهان او در مکه بمانند باقی ماندند،خوب نشد،آیا ‏‎ ‎‏شوهرش که با او است می‌تواند برای او نایب بگیرد،و یا خودش باقی اعمال را انجام ‏‎ ‎‏دهد یا نه؟‏

‏
‏‎

‏‏         11 س- هرگاه کسی مریض شود،به طوری که بعد از احرام عمره قادر به انجام ‏‎ ‎‏اعمال نباشد،آیا کسی که برای عمرۀ تمتع مستحبی مُحرم شده و عمره را انجام داده ‏‎ ‎‏است می‌تواند در حج نایب او شود یا خیر؟‏

‏‏         ج- کسی که برای عمرۀ تمتع مُحرم شده ولو مستحبی نمی‌تواند در اصل عمره یا ‏‎ ‎‏حج برای دیگری نایب شود و باید عملش را اتمام کند،ولی اگر مریض فقط قادر به ‏‎ ‎‏انجام طواف و سعی نباشد و بتواند وقوفین را درک کند و بقیۀ اعمال را نایب بگیرد، ‏‎ ‎‏جایز است دیگران را در طواف و سعی و اعمال دیگر نایب قرار دهد،هرچند ‏‎ ‎‏خودشان هم حج یا عمره به‌جا می‌آورند.‏

‏‏         12 س- بنده چون مسئول گروه حج بودم به استناد وظیفه‌ام که مراقبت از بیماران ‏‎ ‎‏و عاجزهای گروه بود وقوف اضطراری انجام دادم،لطفاً وظیفۀ شرعی اینجانب را ‏‎ ‎‏بیان فرمایید.‏

‏‏         ج- اگر همراه عجزه بوده‌اید که لازم بوده با آنان باشید و آنان از وقوف اختیاری ‏‎ ‎‏معذور بوده‌اند برای شما هم اشکالی نداشته،بلی اگر نایب کسی شده‌اید نیابت شما ‏‎ ‎‏درست نبوده است.‏

‏‏         13 س- اگر کسی دفعۀ اول به صورت خدمه،حج به‌جا آورده و در دفعۀ دوم ‏‎ ‎‏دوباره به مأموریت خدمه عازم مکۀ معظمه است،آیا می‌تواند به عنوان پدر یا مادر ‏‎ ‎‏که فوت شده‌اند نیابت نماید؟ و در چنین صورتی آیا حج از عهدۀ پدر و مادرش ‏‎ ‎‏برداشته می‌شود؟‏

‏‏         ج- مانع ندارد و حج از منوب عنه کافی است،مگر آن که سال اول،مستطیع نبوده ‏‎ ‎‏و امسال مستطیع باشد.‏

‏‏         14 س- اینجانب حدود شانزده سال قبل نیابتاً به مکۀ معظمه مشرف شده و در منیٰ ‏
‏‎

‏‏         ج- شما در صورت امکان باید به مکه بروید و در منیٰ حلق کنید و بعد از آن طواف ‏‎ ‎‏و نماز و سعی و طواف نساء و نماز آن را به‌جا آورید،و در این اعمال نیت اتمام حج ‏‎ ‎‏سفر اول را بکنید و بعد از آن چیزی بر شما نیست،و اگر خودتان نمی‌توانید بروید یا ‏‎ ‎‏رفتن برای شما حرجی است در محل خود حلق کنید و بنابر احتیاط موی آن را به منیٰ ‏‎ ‎‏بفرستید و در بقیۀ اعمال فوق نایب بگیرید،و نسبت به دو سفر دیگر که آیا صحیح و ‏‎ ‎‏کافی بوده یا نه احتیاط را مراعات نمایید.‏

‏‏         15 س- کسانی که مجاز هستند در شب عید قربان بعد از درک اضطراری مَشعرْ به ‏‎ ‎‏منیٰ بروند،آیا همۀ آنان از ذوی الاعذار می‌باشند که نیابت ولو تبرّعاً مورد اشکال است ‏‎ ‎‏یا نسبت به بعضی استثنا شده است؟‏

‏‏         ج- در فرض سؤال زن‌ها می‌توانند نایب شوند،و نیابت در سایر ذوی الاعذار ‏‎ ‎‏صحیح نیست.‏

‏‏         16 س- شخصی در حج از میتی نیابت کرده و در وقت عقد اجاره برای انجام ‏‎ ‎‏مناسک هیچ عذری نداشت،ولی چند سال بعد از انجام حج متوجه شد که در وقوف ‏‎ ‎‏مشعر الحرام با زن‌ها و مریض‌ها به عنوان راهنما،وقوف اضطراری کرده و به منیٰ رفته ‏‎ ‎‏است و غافل بوده که نایب باید وقوف اختیاری بکند،آیا وظیفه‌اش چیست؟‏

‏‏         ج- عمل مزبور مُجزی از حج نیابتی استیجاری نیست،و از جهت اجرت باید به ‏‎ ‎‏اجیر کننده مراجعه نماید،و یا در صورتی که اجاره،موقت به زمان مخصوصی که ‏
‏‎

‏‏17 س- آیا می‌توانم برای مادرم و برای خودم فریضۀ حج را انجام دهم؟‏

‏‏ج- در یک سال بیش از یک حج واقع نمی‌شود.‏

‏‏         18 س- شخصی به عنوان نیابت در مسجد شجره مُحرم شده و به مکه آمده،در ‏‎ ‎‏مکه فهمید که خودش مستطیع بوده است،آیا باید اعمال عمره را به قصد خود به‌جا ‏‎ ‎‏آورد یا به قصد نیابت،و اگر باید حج را به قصد خود به‌جا آورد نسبت به حج نیابی چه ‏‎ ‎‏وظیفه‌ای دارد،و آیا می‌تواند برای آن نایب بگیرد یا نه؟‏

‏‏         ج- احرام او صحیح نبوده است و باید برگردد و برای عمرۀ تمتع برای خودش ‏‎ ‎‏مُحرم شود و وظیفۀ خودش را انجام دهد،و راجع به حج نیابی نمی‌تواند نایب بگیرد، ‏‎ ‎‏مگر اجازه داشته باشد یا استیجار او برای مطلق تحصیل حج باشد.‏

‏‏         19 س- کسی که نایب بوده و عمرۀ تمتع را انجام داده و بعد ناچار شده است که به ‏‎ ‎‏ایران بازگردد،آیا می‌تواند بقیۀ اعمال را به دیگری واگذار نماید که حج تمتع را ‏‎ ‎‏انجام دهد؟‏

‏‏ج- نمی‌تواند.‏

‏‏         20 س- آیا شرط ایمان نایب که در اصل نیابت حج و همچنین در ذبح شرط است ‏‎ ‎‏در سایر اعمالی که نیابت در آن جایز است،مثل رَمی و طواف هم شرط است یا خیر؟‏

‏‏ج- در سایر اعمال نیز شرط است.‏

‏‏         21 س- شخصی تمام اختیارات اموال پدرش را دارد و پدر نمی‌تواند بالمباشره ‏‎ ‎‏حج را به‌جا آورد،پسر بدون تذکر دادن به پدر شخصی را اجیر برای حج پدر نموده و ‏‎ ‎‏خودش هم برای حج خود مشرف شده،در این فرض آیا حج اجیر برای حج پدر، ‏‎ ‎‏مجزی است یا خیر؟ و هرگاه در مدینه تصمیم بگیرد که آنچه را از مال پدر به اجیر داده ‏‎ ‎‏است با پدر حساب نکند و از مال خودش باشد،رفع اشکال می‌شود یا نه؟‏

‏
‏‎

‏‏         22 س- شخصی پس از آن که به مدینه مشرف شد جنون پیدا کرد با توجه به این‌که ‏‎ ‎‏سابقاً حج بر او مستقر شده است،آیا می‌شود برای او نایب گرفت یا خیر،و اگر نشود، ‏‎ ‎‏تبرّع حج از او چه صورت دارد؟‏

‏‏ج- نیابت و تبرّع در فرض سؤال صحیح نیست.‏

‏‏         23 س- فردی پس از استطاعت مالی برای حج اسم نویسی کرد و برای دو سال ‏‎ ‎‏بعد اسمش درآمد،ولی چند ماه قبل از حرکت،فوت کرد در حالی که پسرش را نایب ‏‎ ‎‏قرار داده بود که برای او حج به‌جا آورد،در حالی که پسر خود استطاعت مالی داشته ‏‎ ‎‏ولی در اسم‌نویسی مسامحه کرده و ننوشته است،در صورتی که اگر اسم می‌نوشت ‏‎ ‎‏شاید در همان سال اول،قرعه به نامش در می‌آمد و شاید هم سال‌های بعد،اکنون پسر ‏‎ ‎‏به مدینه آمده به عنوان نیابت حج بلدی از جانب پدر،و هنوز مُحرم نشده،چه ‏‎ ‎‏وظیفه‌ای دارد؟‏

‏‏ج- در فرض مرقوم نیابت صحیح نیست،و باید برای خودش حج نماید.‏

‏‏         24 س- شخصی اجیر حج بلدی از قم شده و خودش ساکن اراک است،بعد از ‏‎ ‎‏اجیر شدن در نظر داشته که به قم برود و از آن‌جا حرکت کند،پس از چند روز در حالی ‏‎ ‎‏که از موضوع غافل شده،برای انجام کار دیگری به قم و بعد از آن‌جا به تهران رفته ‏‎ ‎‏است،آیا همان نیت قبلی برای حرکت از قم کافی است یا باید برگردد به قم،و بر ‏‎ ‎‏فرض خروج از ایران چه حکمی دارد؟‏

‏‏         ج- اگر می‌تواند باید برگردد،و چنانچه برنگشت ولو در صورت تمکن و حج را ‏‎ ‎‏انجام داد،حج صحیح است و بالنسبه استحقاق اجرت دارد.‏

‏‏         25 س- آیا بر نایب واجب است که بر طبق فتوای مرجع تقلید منوب عنه اعمال ‏‎ ‎‏حج را انجام دهد یا مطابق وظیفۀ خودش عمل نماید؟‏

‏
‏‎

‏‏         26 س- آیا در اجاره برای اعمال حج لازم است اجیر و مستأجر از یکدیگر سؤال ‏‎ ‎‏کنند که مقلد چه کسی هستند یا نه؟‏

‏‏ج- لازم نیست،و اجیر مطابق تقلید خودش عمل می‌کند.‏

‏‏         27 س- نایب چند ماه قبل از حج به بلد منوب عنه می‌رود و به عنوان نیابت حج ‏‎ ‎‏حرکت می‌کند و به وطن خودش یا محل دیگری می‌رود،و در ماه ذیحجه که عازم ‏‎ ‎‏حج می‌شود،دیگر به بلد منوب عنه نمی‌رود،کافی است یا نه؟ و چه وقت باید برود؟‏

‏‏ج- کافی است.‏

‏‏         28 س- در موردی که مرحوم پدرم فرموده بود پسر بزرگ نیابتاً به مکه برود و من ‏‎ ‎‏که پسر بزرگ هستم به وسیلۀ ارث مستطیع شده‌ام اما تاکنون نتوانسته‌ام سهم خود را به ‏‎ ‎‏پول مبدل کنم،آیا می‌توانم با این حال به جای پدر حج به‌جا آورم یا نه؟‏

‏‏         ج- با فرض حصول استطاعت مالی برای خودتان،ولو از بابت ارثیه،اگر امکان ‏‎ ‎‏فروش و صرف قیمت در حج را دارید باید اول برای خودتان حج به‌جا آورید،و برای ‏‎ ‎‏پدر بعداً انجام دهید یا دیگری را نایب بگیرید.‏

‏‏         29 س- آیا جایز است برای نایب در طواف عمرۀ تمتع یا طواف حج که طواف را ‏‎ ‎‏در غیر موسم حج به‌جا آورد یا نه؟‏

‏‏ج- مانع ندارد.‏

‏‏         30 س- شخصی قبلاً مستطیع بوده و به حج نرفته و الآن هیچ‌گونه قدرت مالی ‏‎ ‎‏جهت انجام حج را ندارد،آیا فرزندش می‌تواند تبرّعاً از طرف او حج نیابی انجام دهد؟‏

‏‏         ج- نیابت در حج از حی صحیح نیست مگر در صورتی که شخص از جهت پیری ‏‎ ‎‏نتواند به حج برود یا مریض باشد و از جهت مرض نتواند برود و مأیوس از خوب ‏‎ ‎‏شدن تا آخر عمر باشد.‏

‏
‏‎

‏‏ج- اشکال ندارد.‏

‏‏         32 س- زنی که واجب الحج است وصیت کرده که از اصل ترکه‌اش برای او حج ‏‎ ‎‏بلدی توسط وصیش انجام شود،حال استطاعت جانی و مالی و غیره برای وصی او ‏‎ ‎‏فراهم است،فقط از حیث عدم شرکت در نام‌نویسی برای حج،آن هم با عذری، ‏‎ ‎‏استطاعت راهی ندارد،آیا می‌تواند حج نیابی را انجام دهد؟‏

‏‏         ج- وصی اگر قبلاً استطاعت نداشته و فعلاً هم راه برای او باز نیست الآن هم ‏‎ ‎‏مستطیع نیست و می‌تواند برای حج نیابی اجیر شود،ولی اگر بدون این که اجیر شود ‏‎ ‎‏خود را به میقات برساند نمی‌تواند حج نیابی به‌جا آورد و باید برای خودش حج ‏‎ ‎‏به‌جا آورد.‏

‏‏         33 س- کسی که حج نیابی انجام می‌دهد اگر در قربانی شخص ثالثی را وکیل کرد ‏‎ ‎‏ذابح چگونه نیت کند،آیا باید نیت کند که به وکالت از میت قربانی می‌کنم یا باید ‏‎ ‎‏وکالت از نایب میت کند؟ در هر صورت آیا باید نام میت را هم ببرد؟‏

‏‏         ج- نام میت بردن لازم نیست،بلکه چنانچه نیت کند آنچه بر عهدۀ نایب است ‏‎ ‎‏انجام دهد صحیح است.‏

‏‏         34 س- کسی که برای حج اجیر می‌شود،اگر شرط کند که مثلاً برای طواف نساء یا ‏‎ ‎‏یک عمل دیگری که نیابت‌بردار است نایب می‌گیرم،آیا این شرط نافذ است و ‏‎ ‎‏می‌تواند عمل نماید یا نه؟‏

‏‏ج- اگر عذر دارد نمی‌تواند قبول کند،بلی در قربانی مانع ندارد و شرط لازم نیست.‏

‏‏         35 س- کسی که احتمال قوی عقلایی می‌دهد که نتواند اعمال را به نحو عادی ‏‎ ‎‏انجام دهد،و ممکن است حج تمتع را بدل به افراد کند،آیا می‌تواند از حج واجب ‏‎ ‎‏نیابت کند؟‏

‏
‏‎

‏‏         36 س- نایبی که در وقت قبول نیابت برای حج معذور نبوده است،و بعد از عقد ‏‎ ‎‏اجاره در موقع عمل یا قبل از مُحرم شدن جزء معذورین شده و در هر عذری که پیش ‏‎ ‎‏آمده طبق وظیفۀ معذورین رفتار نمود،آیا حج او از منوب عنه کافی است و آیا نسبت ‏‎ ‎‏به نحوۀ عذر فرقی هست یا نه؟‏

‏‏ج- محل اشکال است.‏

‏‏         37 س- کسانی که در حال اجیر شدن،از معذورین نبوده‌اند و بعداً در اثنای ‏‎ ‎‏عمل عذر عارض شده است،آیا نیابتشان صحیح است و مستحق تمام اجرت ‏‎ ‎‏می‌باشند یا نه؟‏

‏‏ج- اشکال دارد.‏

‏‏         38 س- خدمه‌ای که از روی جهل به مسأله اجیر شده‌اند و وقوف اختیاری مشعر ‏‎ ‎‏را درک نکرده‌اند فعلاً تکلیفشان چیست،و همچنین سایر معذورینی که حج ناقص از ‏‎ ‎‏این قبیل انجام داده‌اند تبرّعاً یا با اجرت؟‏

‏‏         ج- نیابت ایشان صحیح نیست و کفایت از منوب عنه نمی‌کند،و باید پول را ‏‎ ‎‏برگردانند و خودشان با عدم عذر نسبت به درک اختیاری مشعر باید با انجام عمرۀ ‏‎ ‎‏مفرده،از احرام خارج شوند.‏

‏‏         39 س- در مناسک آمده است که معذور نمی‌تواند نایب شود،معذور به چه کسی ‏‎ ‎‏گفته می‌شود؟ لطفاً حد آن را معین کنید،مثلاً کسی که نمی‌تواند نماز طواف را صحیح ‏‎ ‎‏بخواند،یا نمی‌تواند خودش رَمی جمرات کند،و یا نمی‌تواند قربانی نماید،و یا ‏‎ ‎‏نمی‌تواند یکی دیگر از واجبات حج را اعم از ارکان و غیر ارکان انجام دهد،معذور ‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏         ج- هر کس نتواند اعمال اختیاری حج را انجام دهد معذور است و نمی‌تواند نایب ‏
‏‎

‏‏         40 س- کسی که نماز او صحیح نیست و برای حج به نیابت آمده است،آیا نیابت او ‏‎ ‎‏صحیح است؟ و مفروض این است که به عنوان نیابت مُحرم شده است.‏

‏‏         ج- اگر از قرائت صحیح معذور است،نیابت و احرام او باطل است،و اگر معذور ‏‎ ‎‏نیست،صحیح است و باید قرائت خود را درست کند.‏

‏‏         41 س- اگر مستنیب یا منوب عنه در وقت نیابت بدانند که نایب جزو معذورین ‏‎ ‎‏است و او را نایب کنند،اولاً:آیا اجرت نیابت برای نایب حلال است یا نه؟ و ثانیاً: ‏

‏‏آیا حج نیابتی او صحیح و از حَجة الاسلام یا غیر حَجة الاسلام منوب عنه کفایت ‏‎ ‎‏می‌کند یا نه؟‏

‏‏         ج- با فرض این که معذور بوده و استیجار شده استحقاق اجرت ندارد،و ‏‎ ‎‏کفایت نمی‌کند.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎