مسائل متفرقه و استفتائات استطاعت

‏‏ ‏

‏‏مسائل متفرقه و استفتائات استطاعت ‏

‏‏         مسأله 1- اگر زنی شوهرش از دنیا برود و در حیات شوهرش استطاعت مالی ‏‎ ‎‏نداشته باشد و بعد از مردن او از ارث شوهر،استطاعت مالی پیدا کند ولی از جهت ‏‎ ‎‏مرض نتواند به حج برود در صورتی که مرض او به نحوی است که قدرت بر رفتن به ‏‎ ‎‏حج ندارد،مستطیع نشده و حج بر او واجب نیست و همچنین اگر بعد از مردن شوهر، ‏‎ ‎‏شغل یا زراعت یا صنعتی که بتواند بعد از برگشتن از حج،زندگی خود را اداره ‏‎ ‎‏کند نداشته باشد مستطیع نمی‌شود هرچند ارثی که برده برای رفتن به حج و برگشتن ‏‎ ‎‏کافی باشد.‏

‏‏         مسأله 2- زنی که مهریه‌اش وافی برای مخارج حج هست و آن را از شوهر خود ‏‎ ‎‏طلبکار است اگر شوهرش تمکن از ادای آن را ندارد،زن حق مطالبه ندارد و مستطیع ‏‎ ‎‏نیست و اگر تمکن دارد و مطالبۀ آن برای زن مفسده‌ای ندارد با فرض این که شوهر، ‏‎ ‎‏نفقه و مخارج زندگی زن را می‌دهد لازم است زن مهریه را مطالبه کند و به حج برود و ‏‎ ‎‏چنانچه برای او مفسده دارد؛مثل این که ممکن است مطالبه به نزاع و طلاق منجر شود ‏‎ ‎‏که برای زن مفسده دارد،مستطیع نشده است.‏

‏‏         مسأله 3- با وجوه شرعیه مثل سهم امام و سهم سادات،شخص مستطیع نمی‌شود ‏‎ ‎‏و اگر به مکه برود کفایت از حَجة الاسلام نمی‌کند.‏

‏‏         مسأله 4- اگر کسی منزل گران‌قیمتی دارد و در صورتی که آن را بفروشد و منزل ‏‎ ‎‏ارزان‌تر بخرد و با تفاوت قیمت آن بتواند به حج برود،چنانچه منزلی که دارد زاید بر ‏‎ ‎‏شئون او نباشد لازم نیست آن را بفروشد و با این فرض مستطیع نیست و اگر زاید بر ‏‎ ‎‏شؤون او باشد با وجود سایر شرایط مستطیع است.‏

‏‏         مسأله 5- کسی که از راه کسب یا غیر کسب،مخارج رفتن و برگشتن حج را دارد ‏‎ ‎‏و بعد از برگشتن از حج مقداری از مؤونۀ زندگی خود را از درآمد کسب مثل منبر و ‏
‏‎

‎‏بقیه را از شهریه‌ای که از وجوه شرعیه است تأمین می‌کند اگر در راه ادارۀ زندگی بعد از ‏‎ ‎‏مراجعت از حج نیاز به شهریه داشته باشد مستطیع نیست.‏

‏‏         مسأله 6- اگر کسی زمین یا چیز دیگری را بفروشد که منزل مسکونی تهیه کند،در ‏‎ ‎‏صورت نیاز به منزل مسکونی مستطیع نمی‌شود هرچند پولی که به دست آورده برای ‏‎ ‎‏مخارج حج کافی باشد.‏

‏‏         مسأله 7- اگر شخصی از سال‌های قبل مستطیع بوده و فعلاً مسافرت با هواپیما به ‏‎ ‎‏جهت کسالت برای او مقدور نباشد و غیر از هواپیما وسیلۀ دیگری برای او فراهم ‏‎ ‎‏نباشد،نمی‌تواند نایب بگیرد و باید در وقت تمکن به حج برود و اگر متمکن نشد تا ‏‎ ‎‏فوت شد باید از ترکۀ او برای او حج بدهند و اگر از سال‌های قبل،استطاعت نداشته در ‏‎ ‎‏فرض مزبور مستطیع نشده است.‏

‏‏         مسأله 8- هرگاه زنی با کسب می‌تواند مخارج خویش را متکفل شود و مخارج ‏‎ ‎‏حجش را نیز دارد و در صورت رفتن او به حج،شوهرش برای مخارج به زحمت ‏‎ ‎‏می‌افتد،اگر به زحمت افتادن شوهر،موجب حرج برای زن نباشد مستطیع است و باید ‏‎ ‎‏به حج برود و به زحمت افتادن شوهر،مانع استطاعت زن نمی‌شود.‏

‏‏         مسأله 9- کسی که در محل خودش مستطیع نیست واجب نیست به حج برود ‏‎ ‎‏هرچند استطاعت حج میقاتی را داشته باشد،ولی اگر رفت و وقتی به میقات رسید ‏‎ ‎‏استطاعت حج از آن‌جا را با همۀ شرایط دیگر داشت مستطیع می‌شود و کفایت از ‏‎ ‎‏حَجة الاسلام می‌کند.‏

‏‏         مسأله 10- کسی که بعد از استطاعت مالی بدون تأخیر،سعی در رفتن به حج داشته ‏‎ ‎‏و در قرعه‌کشی شرکت نموده و از جهت این که قرعه به نامش اصابت نکرده نتوانسته ‏‎ ‎‏به حج برود مستطیع نشده و حج بر او واجب نیست ولی اگر مسامحه کرد و تأخیر ‏‎ ‎‏نمود و در سال‌های بعد در قرعه‌کشی شرکت کرد حج بر او مستقر شده است هرچند ‏‎ ‎‏قرعه به نام او اصابت نکند.‏

‏
‏‎

‎‏         مسأله 11- کسی که برای حج نیابتی اجیر شده و بعد در همان سال استطاعت مالی ‏‎ ‎‏پیدا کرده،چنانچه برای حج در آن سال اجیر شده باشد،باید حج نیابتی را به‌جا آورد و ‏‎ ‎‏اگر استطاعت او باقی ماند،حج خودش را در سال بعد انجام دهد.‏

‏‏         مسأله 12- در حصول استطاعت فرقی نیست بین این که در شهر حج؛یعنی شوال ‏‎ ‎‏و ذیقعده و ذیحجه،مال پیدا کند یا قبل از آن،بنابراین اگر استطاعت مالی پیدا شود و ‏‎ ‎‏استطاعت بدنی و سایر شرایط موجود باشد نمی‌تواند خود را از استطاعت خارج کند، ‏‎ ‎‏حتی در اوایل سال و قبل از ماه‌های حج.‏

‏‏         مسأله 13- خدمۀ کاروان‌ها که وارد جده می‌شوند اگر سایر شرایط استطاعت را ‏‎ ‎‏دارند؛از قبیل داشتن وسایل زندگی بالفعل یا بالقوه و رجوع با کفایت،مثلاً کار و ‏‎ ‎‏صنعت و غیر آن که با آنها می‌توانند پس از مراجعت ادامۀ زندگی مناسب خود را ‏‎ ‎‏بدهند مستطیع هستند و باید حَجة الاسلام به‌جا آورند و کفایت از حج واجب آنان ‏‎ ‎‏می‌کند،و چنانچه سایر شرایط را ندارند به مجرد امکان حج،برای آنان استطاعت ‏‎ ‎‏حاصل نشده است و حج آنان استحبابی است و چنانچه بعداً استطاعت پیدا کردند باید ‏‎ ‎‏حج واجب را به‌جا آورند،و حکم روحانی کاروان نیز همین است لکن اگر بعد از ‏‎ ‎‏مراجعت از مکه نیاز به شهریۀ حوزه دارند مستطیع نمی‌شوند.‏

‏‏         مسأله 14- پزشکان یا کسان دیگری که با مأموریت به میقات آمده‌اند و در میقات ‏‎ ‎‏جامع شرایط استطاعت هستند،واجب است حَجة الاسلام به‌جا آورند هرچند که لازم ‏‎ ‎‏است مأموریت خود را نیز انجام دهند.‏

‏‏         15 س- کسی که در مدینه مریض شده(سکته کرده)و فعلاً در بیمارستان است و ‏‎ ‎‏دکترها گفته‌اند که باید تا دو هفته استراحت کند،آیا بعد از مدت استراحت در صورتی ‏‎ ‎‏که حمل او برای انجام دادن اعمال مشکل باشد اگر او را به مکه ببرند وظیفۀ این ‏‎ ‎‏شخص چیست؟‏

‏‏         ج- اگر سال اول استطاعت او است و قدرت اعمال حتی به نحو اضطراری را ندارد ‏
‏‎

‎‏از استطاعت افتاده و حج بر او واجب نیست ولی برای دخول مکه باید مُحرم شود و با ‏‎ ‎‏انجام اعمال عمرۀ مفرده ولو اضطراری آن از احرام خارج می‌شود،و چنانچه سال اول ‏‎ ‎‏استطاعت او نباشد و حج بر او مستقر شده اگر مأیوس از خوب شدن باشد باید نایب ‏‎ ‎‏بگیرد که برایش عمره و حج تمتع انجام دهد و خودش برای دخول مکه مُحرم شود و ‏‎ ‎‏عمرۀ مفرده به طوری که ذکر شد به‌جا آورد،و چنانچه برای این شخص انجام اعمال ‏‎ ‎‏حج تمتع ممکن باشد ولو به نحو اضطرار و انجام اضطراری اعمال،لازم است مُحرم ‏‎ ‎‏شود و هر مقدار از اعمال را که می‌تواند ولو با کمک گرفتن از دیگری انجام دهد،و هر ‏‎ ‎‏مقدار را که نمی‌تواند،نایب بگیرد ولی در وقوفین گرفتن نایب کافی نیست.‏

‏‏         16 س- کسی که احتمال می‌دهد حجی که در سال‌های قبل انجام داده صحیح نبوده ‏‎ ‎‏یا مستطیع نبوده است و فعلاً شرایط استطاعت را دارد و بخواهد احتیاط کند،حج را به ‏‎ ‎‏چه نیتی به‌جا آورد؟‏

‏‏         ج- می‌تواند قصد ما فی الذمه؛یعنی قصد امتثال مطلقِ امرِ متوجه به او را کند و ‏‎ ‎‏می‌تواند قصد حَجة الاسلام احتیاطاً نماید.‏

‏‏         17 س- شخصی که حج واجب خود را انجام داده است آیا می‌تواند آن را به قصد ‏‎ ‎‏ما فی الذمه اعاده کند؟‏

‏‏         ج- مانع ندارد ولی اعادۀ حج کفایت از اجزاء-در صورت صحت حج سابق و ‏‎ ‎‏بطلان اجزاء-نمی‌کند و باید خود آن جزء تدارک شود.‏

‏‏         18 س- کسی که با وجود تقلید صحیح قبلاً به حج مشرف شد و چون رجوع به ‏‎ ‎‏کفایت را مجتهد او شرط استطاعت نمی‌دانسته حَجة الاسلام قصد نموده و به‌جا ‏‎ ‎‏آورده است با این که رجوع به کفایت نداشته است،فعلاً همۀ شرایط استطاعت برای ‏‎ ‎‏او موجود است و از حضرت امام تقلید می‌کند آیا باید حج سابق را اعاده کند یا خیر؟‏

‏‏ج- اعاده لازم است.‏

‏‏         19 س- شخصی بعد از انجام عمرۀ تمتع مریض شد و از انجام حج منصرف شد و ‏
‏‎

‎‏به ایران رفت و در مکه کسی را وکیل کرده که برای فراغ ذمۀ او اقدام نماید،وظیفه در ‏‎ ‎‏این مورد چیست؟ و آیا محرّمات احرام بر چنین شخصی چه وضعی دارد؟‏

‏‏         ج- در فرض مسأله،وکیل گرفتن بی‌فایده است و چنانچه سال اوّل استطاعت او ‏‎ ‎‏بوده است و در اثر مرض از قدرت انجام حج افتاده باشد در این صورت وجوب حج ‏‎ ‎‏بر او موقوف است به بقای استطاعت تا سال‌های بعد،ولی در صورتی که سال اول ‏‎ ‎‏استطاعت نبوده و حج بر او از قبل واجب بوده است چنانچه مأیوس از خوب شدن ‏‎ ‎‏باشد باید در همان سال یا سال بعد برای حج و عمرۀ تمتع نایب بگیرد،و در صورتی ‏‎ ‎‏که مأیوس از خوب شدن نباشد نایب نمی‌تواند بگیرد و باید خودش حج و عمرۀ تمتع ‏‎ ‎‏را مجدداً انجام دهد،و در هر صورت فعلاً از احرام خارج و محرّمات احرام بر او ‏‎ ‎‏حلال شده است.‏

‏‏         20 س- در حال حاضر که هر کسی بخواهد حج مشرف شود باید قبلاً برای ‏‎ ‎‏ثبت نام و مقدمات حج اقدام نماید،اگر کسی ثبت نام کرد ولی نوبت او را برای چند ‏‎ ‎‏سال دیگر اعلام نمودند،اگر قبل از رسیدن آن نوبت،از راه دیگر وسیلۀ رفتن برای او ‏‎ ‎‏فراهم شد و پول قرض کرد و به مکه رفت،آیا حج او حَجة الاسلام است یا خیر؟‏

‏‏         ج- اگر قبلاً حج بر او مستقر نشده و فعلاً هم نمی‌تواند به حج برود مگر با قرض، ‏‎ ‎‏حج بر او واجب نشده است،و حج او حَجة الاسلام نیست.‏

‏‏         21 س- اگر کسی به خیال این که استطاعت دارد به قصد عمرۀ تمتع مُحرم شد و به ‏‎ ‎‏ترتیب،کلیۀ اعمال حج تمتع حَجة الاسلام را انجام داد و بعد از تمام شدن اعمال ‏‎ ‎‏معلوم شد که مستطیع نبوده است،بفرمایید احرام و اعمال گذشته‌اش چگونه است؟ و ‏‎ ‎‏نسبت به آینده اگر مستطیع شد،آیا حَجة الاسلام بر او واجب است یا نه؟‏

‏‏ج- مُحرم نیست،ولی اگر مستطیع شد باید حَجة الاسلام به‌جا آورد.‏

‏‏         22 س- کسی خیال می‌کرد مستطیع نیست،به نیت استحباب مُحرم شد و اعمال ‏‎ ‎‏عمرۀ تمتع را انجام داد،بعد در مکه پرسید،معلوم شد مستطیع بوده است،آیا مجدداً ‏
‏‎

‎‏باید به نیت وجوب،مُحرم شود یا کافی است؟‏

‏‏ج- کفایت نمی‌کند،و در صحت حج ندبی او تأمل است.‏

‏‏         23 س- شخصی برای زیارت سوریه ثبت نام کرده است و فعلاً سه هزار روپیه به ‏‎ ‎‏دست آورده است و خرج حج بیت اللّٰه هم همین مقدار می‌شود،آیا رفتن حج واجب ‏‎ ‎‏است یا می‌تواند به زیارت سوریه برود؟‏

‏‏ج- اگر سایر شرایط استطاعت را داشته باشد باید به حج برود.‏

‏‏         24 س- در قباله‌های کنونی برای ازدواج،مبلغ زیادی نوشته می‌شود،آیا زنی که ‏‎ ‎‏می‌خواهد ازدواج کند طبق برنامۀ مذکور واجب الحج می‌شود یا خیر؟ ضمناً مشخص ‏‎ ‎‏فرمایید مبلغ چقدر باشد بهتر است؟‏

‏‏         ج- اگر بدون مفسده بتواند مهر را بگیرد و به حج برود مستطیع است،و مهر السنه ‏‎ ‎‏بهتر است و استحباب دارد.‏

‏‏         25 س- اگر پدری بعد از ثبت نام برای حج فوت کرده است و چند پسر دارد و ‏‎ ‎‏اجازۀ حج به یکی از پسران داده می‌شود،آیا در چنین موردی استطاعت طریقی برای ‏‎ ‎‏کدام حاصل می‌شود؟‏

‏‏         ج- با فرض وجود سایر شرایط استطاعت،به هر کدام اجازه داده شود ‏‎ ‎‏مستطیع می‌شود.‏

‏‏         26 س- پدری برای حج ثبت نام کرده است و در وصیتش گفته است که برایش ‏‎ ‎‏حج مستحبی به‌جا آورند،و پسر بزرگ‌تر چون دیده خودش استطاعت بدنی و مالی ‏‎ ‎‏دارد و فقط استطاعت طریقی نداشته که آن هم با فوت پدر برایش حاصل شده،به نیت ‏‎ ‎‏خود حج را انجام داده نه به نیابت از پدر،آیا حج او صحیح است یا نه؛چون استطاعت ‏‎ ‎‏طریقی نداشته مگر از طریق نیابت؟‏

‏‏ج- فرض مزبور نیابت نیست،و حج خودش صحیح و مُجزی است.‏

‏‏         27 س- مسلمین بعضی از کشورهایی که حکومتشان کمونیستی است؛مانند ‏
‏‎

‎‏حکومت فعلی افغانستان، ‏‎[1]‎‏اگر بخواهند حج بروند باید مبلغ زیادی به آن حکومت ‏‎ ‎‏کمک کنند و قهراً این پول برای تقویت چنین حکومتی مصرف می‌شود،در صورتی ‏‎ ‎‏که راه منحصر به این کار باشد آیا اولاً:حج بر چنین اشخاصی واجب است یا نه؟ و ‏‎ ‎‏ثانیاً:اگر این مقدار پول را بدهند و به حج بروند از حَجة الاسلام کفایت می‌کند یا نه؟‏

‏‏ج- آنچه ذکر شد موجب سقوط حج نمی‌شود.‏

‏‏         28 س- زنی برای حج ثبت نام کرده است ولی شوهرش که او هم استطاعت داشته ‏‎ ‎‏به عللی ثبت نام ننموده است،آیا زن می‌تواند شرعاً نوبت خود را به شوهرش بدهد به ‏‎ ‎‏این امید که در آینده هر دو با هم ثبت نام نمایند یا نه؟‏

‏‏         ج- اگر زن،مستطیعه است نمی‌تواند نوبت خود را به شوهرش بدهد،ولی اگر ‏‎ ‎‏نوبت را به او داد حج شوهر صحیح است.‏

‏‏         29 س- من با داشتن بیست هزار تومان قرض و گرفتن یک ماه حقوق قبل از ‏‎ ‎‏پرداخت آن،موفق به سفر حج شدم،با توجه به این که شخص طلبکار از این سفر حج ‏‎ ‎‏کاملاً راضی و به پولش احتیاج ندارد،آیا این حج واجب محسوب می‌شود یا نه؟‏

‏‏         ج- اگر استطاعت مالی از برای شما محقق بوده،در فرض مزبور حج شما صحیح ‏‎ ‎‏و حج واجب محسوب است،به شرط آن که امکان ادای بدهی بعداً به سهولت برای ‏‎ ‎‏شما فراهم باشد.ولی اگر با قرض برای حج استطاعت مالی پیدا کرده‌اید مستطیع ‏‎ ‎‏نشده‌اید و از حَجة الاسلام محسوب نمی‌شود.‏

‏‏         30 س- اگر کسی مستطیع شد،آیا می‌تواند مال خودش را به پدر یا مادر ببخشد و ‏‎ ‎‏خرج سفر حج ایشان نماید،و اگر چنین کرده است،تکلیفش چیست؟‏

‏‏         ج- اگر شخصاً مستطیع است باید حج به‌جا آورد،و با بخشش پول به و الدین، ‏‎ ‎‏تکلیف از او ساقط نمی‌شود،و در صورتی که با بخشش پول به و الدین نتواند حج ‏‎ ‎‏واجب بر خود را به‌جا آورد بخشش جایز نیست،اگرچه صحیح است. ‏

‏
‏‎

‎‏         31 س- اشخاصی که در وقت اسم نویسی برای حج،استطاعت مالی دارند و از ‏‎ ‎‏طرف دولت برای پنج سال یا بیشتر اسم می‌نویسند،آیا برای این گونه اشخاص ‏‎ ‎‏اسم نویسی واجب است یا نه؟ و بر فرض وجوب اگر مسامحه کردند و ننوشتند و بعد ‏‎ ‎‏از مدت پنج سال مردند یا از استطاعت مالی افتادند،فقط ترک واجب کرده‌اند یا این که ‏‎ ‎‏حج هم بر آنان مستقر است؟‏

‏‏         ج- اگر احتمال دهند که قرعه در همان سال اول به نامشان بیرون می‌آید لازم است ‏‎ ‎‏شرکت کنند،و اگر شرکت نکردند باید به حج بروند،و حکم کسی را دارند که حج بر ‏‎ ‎‏او مستقر است.‏

‏‏         32 س- اینجانب با شرایط زیر طبق قرعه‌کشی سازمان حج و زیارت ان شاء اللّٰه در ‏‎ ‎‏سال 1366 عازم بیت اللّٰه الحرام هستم:‏

‏‏1-هزینۀ کامل زیارت خود و همسرم از پول مُخَمَّس تهیه شده است.‏

‏‏2-معلم آموزش و پرورش بوده و حقوق مستمر در حد معمول زندگی با قناعت ‏‎ ‎‏را دریافت می‌دارم.‏

‏‏3-فاقد مسکن و اتومبیل شخصی بوده و در هر شهری که شاغل باشم، ‏‎ ‎‏مستأجر هستم.‏

‏‏4-وسایل زندگی را در حد معمول دارا می‌باشم.‏

‏‏با توجه به شرایط فوق و شبهاتی که نسبت به وجوب حج و عدم آن از اطراف القا ‏‎ ‎‏می‌شود آیا حج اینجانب و همسرم از حج واجب کفایت می‌کند یا خیر؟‏

‏‏         ج- در فرض مرقوم چنانچه همسر شما به مقدار رفتن و برگشتن برای حج پول ‏‎ ‎‏دارند و می‌توانند بروند،مستطیع هستند،و شما در صورتی استطاعت دارید که لوازم ‏‎ ‎‏زندگی خود و عائله را به مقدار شأنتان دارا باشید،و بعد از برگشتن بتوانید با درآمد ‏‎ ‎‏کسب خودتان زندگی خود و عائله را اداره کنید.‏

‏‏         33 س- اگر شخصی مستطیع بود و در رفتن به حج مسامحه کرد تا نوبت او از ‏
‏‎

‎‏دست رفت،حال که اسم نمی‌نویسند آیا با واسطه و سفارش در ایران یا خارج از ایران ‏‎ ‎‏و با صرف مبالغی زیاد،جایز است به حج مشرف شود یا خیر،زیرا در غیر این صورت ‏‎ ‎‏سال‌ها فریضۀ او تأخیر می‌افتد و خوف این را دارد که خدای ناکرده از تارکین حج به ‏‎ ‎‏حساب آید؟‏

‏‏         ج- باید به هر نحو هست و برخلاف مقررات جمهوری اسلامی نیست به حج ‏‎ ‎‏مشرف شود.‏

‏‏         34 س- شخصی قبلاً حج بر او مستقر نشده،اما در موقع ثبت نام جهت حج تمتع ‏‎ ‎‏مستطیع بوده و ثبت نام نموده،ولی بعداً از نظر مالی محتاج شده و احتیاج به پول ‏‎ ‎‏سپرده شده در بانک را دارد،بفرمایید می‌تواند پول را پس بگیرد یا خیر؟ و چنانچه در ‏‎ ‎‏سال اول یا سال‌های بعد قرعه به نام او اصابت کند،فرق دارد یا نه؟‏

‏‏ج- با فرضی که ذکر شده مستطیع نیست و می‌تواند پول را بگیرد،و فرق ندارد.‏

‏‏         35 س- پدرم در سال 1360 برای زیارت خانۀ خدا مستطیع شد و در سال 1362 ‏‎ ‎‏جهت زیارت خانۀ خدا به مکه مشرف شد،ولی بعد از احرام بستن،بین راه سکته و ‏‎ ‎‏فوت کرد و هیچ گونه عملی را انجام نداد،آیا حج به گردنش می‌باشد یا خیر؟‏

‏‏         ج- اگر بعد از دخول حرم مرده،حج از او ساقط شده است،و اگر قبل از دخول ‏‎ ‎‏حرم فوت کرده،در صورتی حج،واجب نیست که سال اول استطاعت او باشد.‏

‏‏         36 س- شخصی دارایی او قریب هفتصد و پنجاه هزار تومان از اصل ملک و خانه ‏‎ ‎‏که ارث از پدرش به او رسیده می‌باشد به اضافۀ این که یک باب منزل مسکونی هم ‏‎ ‎‏دارد،اکنون که نام‌برده در اثر سانحه‌ای از دنیا رفته است دارای یک همسر و دو بچۀ ‏‎ ‎‏صغیر می‌باشد که معاش آنان از درآمد همین املاک مذکور تأمین می‌شود،آیا شخص ‏‎ ‎‏مُتَوفیٰ مستطیع بوده یا خیر؟ و در صورت وجوب حج آیا حج بَلَدی گرفته شود یا ‏‎ ‎‏میقاتی کفایت می‌کند؟ و آیا می‌شود مخارج حج از کل ترکه پرداخت گردد؟‏

‏‏         ج- چنانچه شخص مُتَوفیٰ در حال حیات خرج رفت و برگشت خود و عیالاتش ‏
‏‎

‎‏را داشته و در برگشتن هم درآمد لایق به حال خود و خانواده را داشته و می‌توانسته به ‏‎ ‎‏مکه برود و تأخیر انداخته،مستطیع بوده،و چنانچه وصیت نکرده حج میقاتی از اصل ‏‎ ‎‏ترکه خارج می‌گردد.‏

‏‏         37 س- شخصی که حج به‌جا آورده،لکن چون امرار معاش او از وجوه و امثال آن ‏‎ ‎‏بوده و آن زمان نیز متذکر مسألۀ مربوط به عدم استطاعت چنین شخصی نشده و گمان ‏‎ ‎‏کرده که حج واجب خود را انجام داده است،پس از آن و در حال استطاعت قطعی ‏‎ ‎‏نیابتاً حج به‌جا آورده است،آیا حج نیابتی وی صحیح است یا باید پس از انجام حج ‏‎ ‎‏واجب مستقر خودش،نیابت را تکرار کند؟‏

‏‏         ج- چنانچه در وقت انجام حج اوّلی مستطیع نبوده،با فرض حصول استطاعت در ‏‎ ‎‏زمان حج ثانی،حج نیابتی باطل است و حج خود را باید انجام دهد،و حج نیابتی را اگر ‏‎ ‎‏وقت آن موسّع بوده بعد از حج خودش انجام دهد،و در غیر این صورت به صاحب ‏‎ ‎‏پول مراجعه کند.‏

‏‏         38 س- کسی که واجب الحج بوده از پاکستان عازم حج شد و در مدینۀ منوره ‏‎ ‎‏بیمار گردید و در حال بیماری به طرف مکه رهسپار شد و در بیمارستان مکه قبل از ‏‎ ‎‏حج وفات نمود،تمام دارائیش در وقت فوت،مقداری پول و قطعه زمینی در پاکستان ‏‎ ‎‏بوده است،با توجه به این که پول موجودش برای نیابت حج او کفایت نمی‌کند آیا ‏‎ ‎‏ورثه‌اش باید زمین را بفروشند و برایش نایب بگیرند،و یا این که با فوت او حج ساقط ‏‎ ‎‏می‌شود؟ اجرکم علی اللّٰه.‏

‏‏         ج- اگر با احرام عمرۀ تمتع داخل مکه شده و پیش از انجام یا اکمال اعمال عمره یا ‏‎ ‎‏بعد از انجام آن فوت نمود،همان مقدار عمل او مُجزی و حج از او ساقط است،ولی ‏‎ ‎‏اگر بدون احرام عمره وارد مکه شد و در آن‌جا فوت نمود در صورتی که حج بر او قبلاً ‏‎ ‎‏مستقر بوده،باید از اصل ترکۀ او برایش نایب بگیرند،و حج میقاتی کفایت می‌کند.‏

‏‏         39 س- اینجانب در موقع ازدواج یک سفر حج به زوجه‌ام وعده داده‌ام،آیا ادائش ‏‎ ‎‏چگونه می‌باشد؟‏

‏
‏‎

‎‏         ج- اگر مجرد وعده بوده است،لازم نیست ادای آن،و اگر مهر قرار داده شده باید ‏‎ ‎‏به آن عمل کند.‏

‏‏         40 س- اینجانب که به علت کهولت سن و بالا بودن قند خون و امراض دیگر ‏‎ ‎‏قادر به انجام فریضۀ حج نمی‌باشم،آیا می‌توانم نیابتاً از طرف خود کسی را حج ‏‎ ‎‏بفرستم یا خیر؟‏

‏‏         ج- اگر قبلاً از جمیع جهات مستطیع بوده‌اید ولیکن اقدام بر انجام حج نکرده‌اید و ‏‎ ‎‏در نتیجه حج بر شما مستقر شده و فعلاً در اثر پیری یا بیماری که امید خوب شدن ‏‎ ‎‏نباشد تمکن از سفر حج ندارید،واجب است کسی را نایب بگیرید تا برای شما حج ‏‎ ‎‏به‌جا آورد.‏

‏‏         41 س- شخصی پدرش وصیت کرده است که فرزندش از جانب او حج به‌جا ‏‎ ‎‏آورد،بعد از مرگ پدر،فرزند مستطیع می‌شود.آیا لازم است حج خود را بر حج پدر ‏‎ ‎‏مقدم بدارد،و اگر حج خود را مقدم بدارد آیا صحیح است یا نه؟‏

‏‏         ج- اگر قبل از آن که پسر مستطیع شود،پدر او را اجیر کرده که بعد از فوت او در ‏‎ ‎‏سال اول حج برای پدر انجام دهد یا نسبت به مدت،مطلق بوده که منصرف به سال ‏‎ ‎‏اول است و پسر قبل از استطاعتِ خود اجاره را قبول کرده،لازم است سال اول بعد از ‏‎ ‎‏فوت پدر حج نیابی برای پدر انجام دهد.و در غیر این صورت باید برای خودش حج ‏‎ ‎‏کند.و در صورت اول اگر برای خودش حج به‌جا آورد صحیح است،گرچه در ‏‎ ‎‏مخالفت اجاره معصیت کرده است.ولی در صورت دوم اگر حج نیابی به‌جا آورد ‏‎ ‎‏صحیح نیست،و نه برای خودش واقع می‌شود و نه برای پدرش،و حج بر خودش ‏‎ ‎‏مستقر می‌شود که باید به هر نحو شده در سال بعد اتیان کند و اگر به‌جا نیاورد در ‏‎ ‎‏سال‌های بعد با مراعات فوراً ففوراً انجام دهد.و باید معلوم باشد که مجرد وصیت به ‏‎ ‎‏حج بدون استیجار فرزند،نیابت را بر او واجب نمی‌کند هرچند وصیت را قبول کرده ‏‎ ‎‏باشد.بنابراین در فرض استطاعت فرزند بعد از فوت پدر باید برای خودش حج به‌جا ‏‎ ‎‏آورد و نیابت صحیح نیست.‏

‏
‏‎

‎‏         42 س- خانم خانه‌داری که حج بر او واجب شده است و شوهرش اجازۀ ‏‎ ‎‏مسافرت به تنهایی را نمی‌دهد و می‌گوید:چون برای حج اسم مرا ننوشته‌ای من هم ‏‎ ‎‏اجازه نمی‌دهم،وظیفه‌اش چیست؟ و آیا بدون اجازۀ شوهر می‌تواند به حج برود یا نه؟‏

‏‏         ج- در سفر حج واجب،برای زن اجازۀ شوهر شرط نیست و زن باید حج واجب ‏‎ ‎‏خود را به‌جا آورد ولو این که شوهر او راضی به مسافرت او برای حج نباشد.‏

‏‏         43 س- شخصی طبق وصیت پدر که پول به حساب سازمان حج واریز کرده است ‏‎ ‎‏به نیابت او به مکه آمده در حالی که خود فرزند نیز استطاعت مالی داشته است آیا به ‏‎ ‎‏نیابت پدر حج به‌جا آورد،یا حج خود را انجام دهد؟‏

‏‏         ج- اگر راه برای پسر باز نبوده و از جهت نوبت پدر و نیابت از او راه برای او باز ‏‎ ‎‏شده است باید برای پدرش حج کند،مگر آن که تبرّعاً و بدون اجاره به نیابت پدر آمده ‏‎ ‎‏باشد،که در این صورت مستطیع شده و باید برای خودش حج به‌جا آورد،و گذشت ‏‎ ‎‏که به مجرد وصیت و قبول فرزند،نیابت واجب نمی‌شود مگر آن که قبل از استطاعت ‏‎ ‎‏اجیر شود.‏

‏‏         44 س- شخصی بجز برای هَدی،استطاعت حج را داراست،آیا حج برای او ‏‎ ‎‏واجب است؟‏

‏‏ج- بلی،مستطیع است و پول هَدی،جزء استطاعت نیست.‏

‏‏         45 س- اینجانب سال گذشته به حج مشرف شده‌ام و با توجه به فتوای ‏‎ ‎‏حضرت‌عالی که فرموده‌اید:طلابی که به شهریۀ حوزه نیاز دارند مستطیع نیستند و در ‏‎ ‎‏صورتی مستطیع می‌شوند که از وجوه شرعیه مستغنی باشند،لذا اینجانب مقدار پولی ‏‎ ‎‏با افراد ذی‌حق(پدر و همسایه)مبادله و دستگردان کردم و به عنوان این که نسبت به ‏‎ ‎‏بنده ذی‌حق هستند به آنان بخشیدم و ایشان آن را جهت مخارج حج به من ‏‎ ‎‏برگرداندند،من هم در تمام اعمال و مناسک حج نیت حَجة الاسلام کردم،آیا این حج ‏‎ ‎‏برای اینجانب کفایت از حَجة الاسلام می‌کند یا نه؟ ضمناً لازم به تذکر است که در ثبت ‏
‏‎

‎‏نام عمومی سال 1360 پول به حساب ریختم و آن موقع فتوای فوق را ندیده بودم و ‏‎ ‎‏پولی که دست‌گردان شده بود جایگزین آن پولی که در حساب واریز کرده بودم قرار ‏‎ ‎‏گرفت،بفرمایید آیا عین پول مبذول باید هزینه باشد یا بذل آن کافی است؟‏

‏‏         ج- در فرض سؤال احوط آن است که بعداً اگر استطاعت پیدا کردید حج را ‏‎ ‎‏اعاده نمایید.‏

‏‏         46 س- شخصی قدرت مسافرت حج را ندارد و از قادر شدن بعد هم مأیوس ‏‎ ‎‏است و استطاعت مالی هم ندارد،اگر به او بذل نفقۀ حج نمایند آیا باید قبول کند و ‏‎ ‎‏نایب بگیرد یا این که قبول واجب نیست،و نیز اگر او را مهمان کنند حج واجب ‏‎ ‎‏می‌شود تا استنابه کند یا خیر؟‏

‏‏ج- در فرض مرقوم حج واجب نیست.‏

‏‏         47 س- اگر در میقات مستطیع شد و حَجة الاسلام به‌جا آورد،مُجزی است یا نه؟ ‏‎ ‎‏و آیا در فرض مسأله رجوع به کفایت،شرط است یا نه؟‏

‏‏ج- اگر مستطیع شده،مُجزی است،ولی رجوع به کفایت شرط است.‏

‏‏         48 س- شخصی که استطاعت رفتن به حج را پیدا کرده،آیا می‌تواند پول حج را به ‏‎ ‎‏مصرف لازمی در غیر مؤونۀ خود و افراد واجب النفقه‌اش خرج کند و خود را از ‏‎ ‎‏استطاعت بیندازد؟ مثلاً آیا می‌تواند در شرایط کنونی کشور خرج جبهه کند؟‏

‏‏         ج- مستطیع باید به حج برود،و دادن پول در مصارف مذکور کافی از حج واجب ‏‎ ‎‏نیست،و اگر خرج کند و از استطاعت بیفتد،باید به هر نحو هست به حج برود.‏

‏‏         49 س- در مواردی که نهاد یا ارگانی فردی را به حج می‌فرستد،بدون این که ملزم ‏‎ ‎‏باشد کاری انجام دهد،آیا از موارد حج بذلی است یا خیر؟ و قبول آن واجب است؟‏

‏‏ج- با فرض مشروعیت آن بدون تعهد به هیچ کاری،حکم حج بذلی دارد.‏

‏‏         50 س- مقداری پول دارم که برای رفت و آمد به سفر مکه کافی است،ولی هنوز ‏‎ ‎‏از طرف دولت جمهوری اسلامی وقتی برای ثبت نام اعلام نشده است،آیا نگهداری ‏
‏‎

‎‏آن پول لازم است،و من مستطیع هستم؟‏

‏‏         ج- اگر سایر شرایط را دارید و در همین سال هم ثبت نام می‌شود،باید ثبت نام ‏‎ ‎‏کنید.و در غیر این صورت مستطیع نیستید و نگهداری پول لازم نیست.‏

‏‏         51 س- همسر شهیدی که دارای دو بچۀ چهارساله می‌باشد و عملاً سرپرستی این ‏‎ ‎‏دو بچه را دارد و به عنوان خانوادۀ شهید قرعۀ حج هم به نام او درآمده است آیا ‏‎ ‎‏مشارالیها می‌تواند مخارج را از مال این دو صغیر بردارد و مناسک حج را انجام دهد ‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏ج- نمی‌تواند مصارف حج را از اموال صغیر بردارد.‏

‏‏         52 س- کسی که چهار پسر دارد و زن برای همه‌شان گرفته است،و خرج سالانۀ ‏‎ ‎‏خود را هم دارد و قرض هم ندارد،و با پسرانش درآمدشان یک‌جا است الآن خرج دو ‏‎ ‎‏نفر را دارند که به حج بروند،آیا حج واجب است یا نه،و اگر واجب شده است آیا تنها ‏‎ ‎‏بر پدر واجب شده یا بر پسر هم واجب شده است،و اگر بر پسر هم واجب شده است ‏‎ ‎‏کدامشان حق اولویت را دارند؟‏

‏‏         ج- کسی که از مال خودش به مقدار حج دارد و می‌تواند به مکه برود و بعد از ‏‎ ‎‏برگشت،زندگانی لایق شأنش را داشته باشد مستطیع است و باید حج برود.‏

‏‏         53 س- کسی که واجد شرایط حج باشد و نوه‌ای دارد که شرعاً و عرفاً به زن ‏‎ ‎‏احتیاج دارد که اگر زن نگیرد به حرام می‌افتد،آیا کدام مقدم است و وظیفۀ پدربزرگ ‏‎ ‎‏چیست،ازدواج برای نوه‌اش یا حج؟‏

‏‏         ج- حج خودش مقدم است مگر این که ازدواج نوه از مخارج عرفی او محسوب ‏‎ ‎‏شود و نتواند هم برای او ازدواج کند و هم به مکه برود.‏

‏‏         54 س- اینجانب با داشتن استطاعت مالی و هفتاد و دو سال سن،چون معتاد به ‏‎ ‎‏خوردن تریاک هستم طبق مقررات کشوری،ادارۀ بهداشت از رفتن حج جلوگیری ‏‎ ‎‏می‌کند،از نظر شرع تکلیف حج چیست؟‏

‏
‏‎

‎‏         ج- اگر قبلاً مستطیع بوده‌اید و با امکان،حج نرفته‌اید حج بر شما مستقر شده ‏‎ ‎‏است،و اگر قبلاً استطاعت نداشته‌اید در فرض مذکور مستطیع نیستید،مگر آن که ‏‎ ‎‏بتوانید،ولو با ترک تریاک،تحصیل اجازه کنید و به مکه بروید.‏

‏‏         55 س- آیا از منافع خمس و زکات،کسی مستطیع می‌شود یا نه،و آیا خمس و ‏‎ ‎‏زکات جزء ترکۀ میت است یا نه؟‏

‏‏         ج- چنانچه به عنوان مصرف از طرف ولیّ امر به او داده شده،مالک شده و جزء ‏‎ ‎‏ترکۀ او محسوب است،و از منافع آن هم با وجود سایر شرایط مستطیع می‌شود.‏

‏‏         56 س- هرگاه کسی سرمایه یا ابزار کار دارد که اگر مقداری از آن را بفروشد ‏‎ ‎‏می‌تواند با آن زندگی کند بدون زحمت،و با تفاوت آن قادر بر حج است،آیا این ‏‎ ‎‏شخص مستطیع است؟‏

‏‏ج- با وجود سایر شرایط مستطیع است.‏

‏‏         57 س- شخصی باغی دارد که چند سال است درآمدی نداشته،اما از نظر قیمت ‏‎ ‎‏برای سفر حج کافی بوده،صاحب باغ عرفاً اطمینان دارد وقتی باغ ثمر بدهد او هم ‏‎ ‎‏از کار افتاده خواهد شد و باید از درآمد باغ امرار معاش نماید،آیا این شخص ‏‎ ‎‏مستطیع است؟‏

‏‏ج- اگر تمکن از امرار معاش به غیر از درآمد آن باغ نداشته باشد مستطیع نیست.‏

‏‏         58 س- شخصی که بعد از عمرۀ تمتع دیوانه شده،آیا لازم است که او را برای حج ‏‎ ‎‏مُحرم کنند و وظیفه چیست؟‏

‏‏ج- لازم نیست،و بر دیوانه تکلیفی نیست.‏

‏‏         59 س- اگر دختر بچۀ سه ساله را مادرش در سفر مکۀ معظمه همراه ببرد،و در ‏‎ ‎‏میقات نیت احرام و تلبیه را از جانب دخترش انجام بدهد،و در طواف عمره و سعی ‏‎ ‎‏بین صفا و مروه و طواف زیارت و طواف نساء و وقوف عرفات و مشعر و منیٰ،مادر از ‏‎ ‎‏طرف دختر نیت نموده و خود دختر را طواف و سعی و توقف بدهد و آنچه از اعمال ‏
‏‎

‎‏حج که دختر قادر نیست مادرش از جانب او انجام دهد،آیا آن دختر بعد از بلوغ و ‏‎ ‎‏رشد می‌تواند شوهر نماید یا خیر؟‏

‏‏         ج- با فرض این که تمام اعمال را مطابق وظیفه انجام داده‌اند از احرام خارج شده و ‏‎ ‎‏می‌تواند شوهر کند.‏

‏‏         60 س- اگر اطفال غیر ممیّز-پسر یا دختر-را پدر و یا مادر در سفر مکۀ معظمه ‏‎ ‎‏همراه ببرند آیا واجب است که پدر یا مادر در صورت تمکن اطفال،خود اطفال را ‏‎ ‎‏وادار به انجام اعمال حج و عمره و طواف نساء نمایند و یا خود پدر و مادر و یا نایب ‏‎ ‎‏ایشان اعمال عمره و حج و طواف نساء را از جانب اطفال به‌جا آورند،و اگر هیچ کدام ‏‎ ‎‏کارهای مذکور فوق را پدر و مادر و اطفال عملی نکنند آیا این اطفال بعد از بلوغ و ‏‎ ‎‏رشد می‌توانند ازدواج کنند و یا باید به مکه بروند و عمره و حج و طواف نساء را انجام ‏‎ ‎‏دهند و بعد ازدواج نمایند،و یا تنها طواف نساء بر گردن آنان است؟‏

‏‏         ج- بر ولیّ طفل واجب نیست او را مُحرم کند یا از طرف او حج انجام دهد،ولی ‏‎ ‎‏اگر او را مُحرم کرد باید وظایف و اعمال را مطابق وظیفه‌ای که در مناسک و در رساله ‏‎ ‎‏ذکر شده است انجام دهند،وگرنه در بعض صور طفل در احرام باقی می‌ماند و تا ‏‎ ‎‏تدارک نکند نمی‌تواند ازدواج نماید.‏

‏‏         61 س- اولاً با وجود دَین چه مقدار پول برای استطاعت کافی است؟ و ثانیاً در ‏‎ ‎‏صورتی که پول باشد لیکن به علت بیماری قلب،مقامات پزشکی سازمان حج و ‏‎ ‎‏زیارت تشرف را خالی از خطر ندانسته و تجویز ننمایند،آیا بایستی یک نفر برای ‏‎ ‎‏انجام حج اعزام گردد؟‏

‏‏         ج- شما اگر قبل از آن که استطاعت پیدا کنید مریض شده‌اید که قدرت رفتن به ‏‎ ‎‏مکه را از جهت مرض نداشته‌اید،مستطیع نشده‌اید و نایب گرفتن لازم نیست،و نیز ‏‎ ‎‏استطاعت مالی در صورتی موجود است که پول به مقدار رفتن و برگشتن داشته باشید ‏‎ ‎‏و پس از برگشت،امکان پرداخت دین به سهولت برای شما باشد.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎

‎

• .منظور حکومت افغانستان در سال‌های 1980-1990.م می‌باشد.