جایگاه، معیار، انواع و مرجع تشخیص مصلحت
حجةالاسلام والمسلمین احمد عابدینی
تردیدی در مصلحت شناسی و رعایت مصالح همگانی، در آموزه های دینی نیست، آن چه باقی می ماند دریافت دینی دربارۀ زمان و مکان است، به طوری که بتوان با شناختِ معیارها و بهره گیری درست و مناسب مصالح فرد و جامعه را از منظر فقهی تشخیص داد؛ به ویژه که فرا روی ما جامعه و نظام مبتنی بر باورهای دینی است.
نویسنده در رازآلود بودن مسائل دینی، بحثی مطرح می کند و آن گاه بدین نتیجه رهنمونی می کند که «هر جا که مصلحتی از مصالح رعایت شده است و به آن خاطر حکمی تغییر یافته یا تخصیص خورده، رازآلود نبوده است؛ به عبارت دیگر رازآلود بودن یک چیز و تغییر یافتنِ خود همان چیز، به خاطر مصلحت ناسازگار است».
نویسنده در تحلیل زندگی تبلیغی پیامبر دربارۀ مصلحت شناسی ها می گوید: «تبلیغ و ترویج اسلام، اعلام شهادتین و رساندن آن به گوش جهانیان، امور عام و شاملی است که تنها مصلحت های موقتی، زودگذر و محدود آن ها را تخصیص می زند و تشخیص این مصلحت ها به عهدۀ عقل و عقلا گذاشته شده است، ولی ایمان درونی را هیچ چیز تخصیص نمی زند و آن امر مؤثر و مهم و رازآلودی است که قابل دست برداری نیست.»
نویسنده در ادامۀ مقاله ضمن بحث دربارۀ آیات، احکام و انعطاف پذیری آن، نتیجه گیری می کند: وقتی قرآن کریم و پیامبر عظیم الشأن اسلام، تمهیدات فراوانی برای بیان و اجرای حکمی می اندیشند، عاقلانه و دین دارانه نخواهد بود که تمامی روش های عقلی و دینی را کنار نهیم و تنها با زبان خشونت مردم را به دین الهی و التزام به احکام اش فرا خوانیم.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 298