ماهیت و آثار فقهی سرپیچی از احکام حکومتی

‏‏نویسنده در پاسخ به این پرسش در دو بخشِ کلیات و مقدمات، مباحث ذیل را مطرح‏‎ ‎‏می کند: ‏

‏‏ضرورت و فایده بحث؛ تعریف حکومت حکومتی؛ سرپیچی و تمییز آن از برخی‏‎ ‎‏عناوین قابل اشتباه و نقل و نقد ادله شامل تأسیس اصل و آیات و روایات قابل استناد.‏

‏‏در بخش اول بر دو خصوصیت متمایز از فتوا که گزارش از حکم شرعی برای حکم‏‎ ‎‏حکومتی است تأکید شده: یکی مصدر حکم که حاکم یا حکومت مشروع است و‏‎ ‎‏دیگری خصوصیت اجرایی بودن آن نسبت به حکم شرعی الهی. آن گاه در تعریف‏‎ ‎‏سرپیچی، تمایز آن از دو عنوانِ نقد و نقض حکم حاکم تبیین شده است. در بخش دوم،‏‎ ‎‏ابتدا ضمن تأسیس اصل عقلایی راسخ در مسئله، به دلالت برخی از آیات و روایات‏‎ ‎‏عمده اشاره شده است. پس از آن تأسیس اصل لزوم عقلایی اطاعت و حق تعقیب و‏‎ ‎‏مجازاتِ متخلفان توضیح داده شده است. پس دلالت آیه معروف اطاعت از اولی الامر‏‎ ‎‏در مسئله، به بحث و تحلیل گذاشته شده است. در مرحله بعد، انواع روایاتی که در‏‎ ‎‏اطاعت از حکومت نقل شده، دسته بندی و دلالت آن ها به اختصار بررسی شده است. ‏

‏‏مؤلف در بخش پایانی مقاله نتیجه می گیرد که: اگر مفاد حکم حکومتی از منظر اجتهاد‏‎ ‎‏یا تقلید بر مکلف مسلمان حکمی شرعی قلمداد شود، آثار اطاعت و عصیان حکم‏‎ ‎‏شرعی را هم برای او خواهد داشت، در غیر این صورت، یعنی اگر معتقد باشیم مخالفت‏‎ ‎‏با حکم حکومتی، آثار و پی آمدهای مخالت با احکام شرعی را ندارد، تنها حقِ تعقیب و‏‎ ‎‏مجازات متخلف، برابر ضوابط حقوقی و فقهی برای حکومت مشروع اسلامی ثابت‏‎ ‎‏است.‏

‏‏وی در نهایت با توضیح برخی مباحث ضروری، مقاله خود را به پایان برده است.‏