تواضع و فروتنی

‏‏تواضع و فروتنی‏‏ ‏

‏‏از مقدمه کتاب سر الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین)‏

‏‏پسر عزیزم، خداوند حاضر است و عالم محضر او است، و صفحه نفس ماها یکی از ‏‎ ‎‏نامه های اعمالمان. سعی کن هر شغل و عمل که تو را به او نزدیکتر کند انتخاب کن که ‏‎ ‎‏آن رضای او جلّ و علا است. در دل به من اشکال مکن که اگر صادقی، چرا خود ‏‎ ‎‏چنین نیستی؛ که من خود می دانم که به هیچ یک از صفات اهل دل موصوف نیستم؛ و ‏‎ ‎‏خوف آن دارم که این قلم شکسته در خدمت ابلیس و نفس خبیث باشد، و فردا از من ‏‎ ‎‏مؤاخذه شود؛ لکن اصل مطالب حق است، اگر چه به قلم مثل منی که از خصلت‌های ‏‎ ‎‏شیطانی دور نیستم. و به خدای تعالی در این نفس‌های آخر پناه می برم و از اولیای او ‏‎ ‎
‏‎

‎‏جلّ و علا امید دستگیری و شفاعت دارم‏‎.‎

‏‏سر الصلاة؛ مقدمه، ص 30‏

‏‏*  *  *‏

‏‏در جمع روحانیون و طلاب حوزه علمیه نجف‏

‏‏تاریخ: قبل از شهریور 46‏

‏‏می ترسم که وقتی که رسید به اینجایی که موت آمد برای ما، ما از این مذهب ‏‎ ‎‏شیعه و از این اسلام و از اینها اصلاً خارج بشویم ـ خدای نخواسته ـ از این دنیا ‏‎ ‎‏برویم!...‏

‏‏من که حالا آمده ام به شما عرض می کنم، نه اینکه خود من یک آدمی هستم، آدم ‏‎ ‎‏شدن، مرحوم آقای حاج شیخ‏‎[1]‎‏ می گفت محال است! من عرض کردم که سنم یک ‏‎ ‎‏قدری از شما زیادتر است و شما وقتی به سراغ بنده می آیید اینجا حرف من را گوش ‏‎ ‎‏کنید، از این جهت به شما عرض می کنم تا جوان هستید می توانید یک کاری انجام ‏‎ ‎‏بدهید. ریشه های فساد در قلب جوان ضعیف است‏

‏‏صحیفه امام؛ ج2، ص 21 ـ 22‏

‏‏*  *  *‏

‏‏در جمع روحانیون، طلاب و ایرانیان مقیم عراق‏

‏‏تاریخ: 23 / 2 / 57 ‏

‏‏تمام اینها با تحریک خود ایشان‏‎[2]‎‏ است، نه تحریک من. من یک طلبه ای ‏‎ ‎‏هستم که مثل سایر آقایان طلاب، مثل سایر آقایان شهرها، من هم یک ناله ای ‏‎ ‎
‏‎

‎‏می کنم از دست این.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج3، ص 391‏

‏‏*  *  *‏

‏‏مصاحبه با روزنامه فرانسوی جمعه، شنبه، یکشنبه ‏

‏‏تاریخ: 7 / 10 / 57‏

‏‏خبرنگار: ممکن است درباره زندگی خصوصی خود از سال 1963 به بعد توضیحی بدهید؟‏

‏‏امام: زندگی خصوصی من مثل زندگی خصوصی همه مردم عادی است. من طلبه ای ‏‎ ‎‏هستم مثل سایر طلبه ها‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج5، ص 300‏

‏‏*  *  *‏

‏‏مصاحبه با روزنامه انگلیسی «تایمز»‏‏ ‏

‏‏تاریخ: 18 / 10 / 57‏

‏‏خبرنگار: مایلم که قدری درباره دوران کودکی شما و شغل شما در آن زمان بدانم و ‏‎ ‎‏شاید هم مختصری از دوران طفولیت شما و طریقی که از آن طریق به اعتقاد کنونی راه ‏‎ ‎‏یافتید. کیفیت‌ها و ارزش‌هایی که برای شما مهم بوده و هستند چیست؟ به عنوان یک ‏‎ ‎‏مسیحی درباره فرهنگ شما زیاد نمی دانم. از این رو اولین سؤالم این است که اعتقادات ‏‎ ‎‏شما چیست؟ کجا و چگونه این اعتقادات را فرا گرفتید؟ و چگونه آنها را عمل ‏‎ ‎‏می کنید؟ و به عنوان سؤالی تکمیلی، لطفاً مختصری از شرح کار خود را بیان کنید.‏

‏‏امام: زندگی شخصی من هم مانند همه افراد، حادثه ای است جزئی از تمام حوادثی ‏‎ ‎‏که در جهان می گذرد، که نیازی به شرح و توضیح آن نمی بینم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج5، ص 387‏

‏‏*  *  *‏

‏
‏‎

‎‏دیدار با اعضای کمیته برگزاری استقبال ‏

‏‏تاریخ: 14 / 11 / 57‏

‏‏من نمی دانم چطور از عهده مراتب این زحمات برآیم. من خدمتی که مورد پسند ‏‎ ‎‏باشد نکردم. و من از خدا می خواهم که توفیق بدهد که همه ما خدمت بکنیم به این ‏‎ ‎‏کشور، خدمت بکنیم به احکام اسلام‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج6، ص 50‏

‏‏*  *  *‏

‏‏در جمع صاحبان صنایع و بازاریان تهران ‏

‏‏تاریخ: 15 / 4 / 58‏

‏‏همه تان در فکر این باشید که این مملکت را راهش بیندازید. شما خیال کنید دولت تنها ‏‎ ‎‏بتواند، نمی تواند. مسأله این نیست که دولت بتواند کار بکند؛ یک قشر از مردم بتوانند؛ ‏‎ ‎‏نمی توانند. باید هر کس در هر جا هست مشغول بشود به خدمت تا اینکه بشود این کار را ‏‎ ‎‏انجام بدهیم. من که اینجا نشسته ام و یک طلبه هستم به اندازه طلبه ای به مردم سفارش کنم .‏

‏‏صحیفه امام؛ ج8، ص 474‏

‏‏*  *  *‏

‏‏در جمع اعضای انجمن اسلامی پزشکان اصفهان ‏

‏‏تاریخ: 25 / 9 / 58‏

‏‏آنی که این ملت را پیش برد، آن یک قدرت غیبی بود. یک قدرت الهی بود. پای هیچ ‏‎ ‎‏کس حساب نکنید شما. در عین حالی که تشکر می کنم از شما که این مقاله ها را ‏‎ ‎‏خواندید. لکن تذکر می دهم این قدر تعریف نکنید از یک شخصی، برای اینکه چیزی ‏‎ ‎‏نیست. هر چه هست، اوست. ما چیزی نیستیم. ما جز یک بنده ضعیف چیزی نیستیم. با ‏‎ ‎‏یک فوت می توانستند اینها، ما را بیرون کنند. آنکه این قدرت را به این ملت داد، و آن ‏‎ ‎
‏‎

‎‏طور وارد شد به میدان و بیرون کرد حریف خودش را، آن یک قدرت روحی بود که خدا ‏‎ ‎‏داد به اینها. یک قدرت الهی و غیبی بود که این ملت را متحول کرد به یک چیز دیگری. ‏

‏‏صحیفه امام؛ ج11، ص 274‏

‏‏*  *  *‏

‏‏در جمع استادان دانشگاه تهران ‏

‏‏تاریخ: 14 / 10 / 58‏

‏‏من تا آن قدر که هستم خدمت می کنم به شما. آن قدر که می توانم. البته من که ‏‎ ‎‏نمی توانم خدمت صحیح بکنم. آن قدر که می توانم می کنم‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج12، ص 28‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با اهالی جماران ‏

‏‏تاریخ: 28 / 2 / 59‏

‏‏بسیار مسرور هستم که با برادران و خواهران خودم در اینجا مواجهم. من از زحمت ‏‎ ‎‏اهالی این محل جماران تشکر می کنم که زحمت زیادی کشیدند، در صورتی که من ‏‎ ‎‏خدمتی به آنها نکردم. امیدوارم خداوند همه آنها را از همه بلیات حفظ کند و از شر ‏‎ ‎‏شیاطین خصوصاً شیطان بزرگ حفظ کند‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج12، ص 305‏

‏‏*  *  *‏

‏‏پیام رادیو ـ تلویزیونی به مردم و ارتش ایران و عراق‏

‏‏ تاریخ: 4 / 7 / 59 ‏

‏‏شنیدم که امروز هم یک شایعه مرگ فلانی شده است و دلخوش کرده خودش را به ‏‎ ‎‏اینکه فلانی مُرد. من بمیرم که ـ شما باید دعا کنید خدا بمیرد! ـ خدا هست، من کی ‏‎ ‎
‏‎

‎‏هستم. ملت ما خدا دارد. ملت ما از اول تا حالا، همیشه ملت پشتیبانش خدای تبارک و ‏‎ ‎‏تعالی بوده، منتها گاهی ملموس بوده است و گاهی غیر ملموس‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج13، ص 236‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با روحانیون تهران ‏

‏‏تاریخ: 10 / 4 / 60‏

‏‏من گاهی وقتی اینها را، این اجتماعاتشان، و این تعهدشان را [که ] می بینم، برای ‏‎ ‎‏خودم حقارت قائل می شوم؛ اگر این پاسداری است که در کنار سنگر نماز شب ‏‎ ‎‏می خواند و جانش را در محل خطر قرار می دهد، اگر این سربازی است که در جبهه ‏‎ ‎‏جان خودش را در خطر می بیند و نماز شبش را می خواند و وصیت می نویسد ـ آن ‏‎ ‎‏طور وصیت‌ها ـ اگر اینها مسلمان هستند، خوب، من چه می گویم؟‏

‏‏صحیفه امام؛ ج15، ص 19‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران و فرماندهان سپاه در جنوب کشور‏

‏‏تاریخ: 26 / 10 / 60‏

‏‏شما باید خدا را شکر کنید که این عملیات اسلامی به دست شما اجرا می شود، هر ‏‎ ‎‏کس توفیق این عمل را ندارد. امروز صبح بعد از ملاقات با تنی چند از پاسداران به این ‏‎ ‎‏فکر افتادم که ای کاش من هم یک پاسدار بودم، اینها چه می کنند و من چه کار. آنها ‏‎ ‎‏می روند با دشمن اسلام می جنگند و من در اینجا هستم و نمی توانم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج15، ص 496‏

‏‏*  *  *‏

‏
‏‎

‎‏پیام به فرماندهان نیروهای ارتش و سپاه پاسداران‏

‏‏تاریخ: 10 / 1 / 61‏

‏‏این جانب هر وقت با یکی از این چهره ها روبه می شوم و عشق او را به شهادت در بیان ‏‎ ‎‏و چهره نورانی اش مشاهده می کنم احساس شرمساری و حقارت می کنم. و هر وقت در ‏‎ ‎‏تلویزیون، مجالس و محافل این عزیزان که خود را برای حمله به دشمن خدا مهیا می کنند، ‏‎ ‎‏و مناجات و راز و نیازهای این عاشقان خدا و فانیان راه حق را در آستانه هجوم به دشمن ‏‎ ‎‏می نگرم که با مرگ دست به گریبان هستند و از شوق و عشق در پوست نمی گنجند، خود ‏‎ ‎‏را ملامت می کنم و بر حال خویش تأسف می خورم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج16، ص 151‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با سید محمد باقر حکیم سخنگو و اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق ‏

‏‏تاریخ: 29 / 6 / 62‏

‏‏امروز ایران وضعی الهی دارد. وقتی جوانان ما در جبهه ها آن فداکاری ها را می کنند، ‏‎ ‎‏یا می آیند و با من صحبت می کنند، از روح بزرگ و صافی آنها حسرت می خورم. این ‏‎ ‎‏وضع هر کجا پیدا شد پیروزی را به دنبال دارد. این مطلب هر کجا باشد، عنایات خدا ‏‎ ‎‏را به دنبال دارد. پس از عنایت خدا، پیروزی حتمی است. خداوند ما را اصلاح کند تا ‏‎ ‎‏بتوانیم خدمت کنیم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج18، ص 136‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با علی مشکینی، رئیس و اعضای مجلس خبرگان‏

‏‏تاریخ: 25 / 4 / 64 ‏

‏‏من قبلاً از حسن نظر آقای مشکینی تشکر می کنم و امیدوارم خداوند موافق حسن ‏‎ ‎
‏‎

‎‏نظر ایشان با من رفتار کند و همه ما را توفیق بدهد که در خدمت اسلام باشیم. و ‏‎ ‎‏همچنین تشکر می کنم از آقایانی که من را مفتخر به زیارت خودشان کردند.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج19، ص 317‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با مسؤولین و اقشار مختلف مردم به مناسبت عید سعید فطر‏

‏‏تاریخ: 19 / 3 / 65‏

‏‏خدا می داند که من هر وقت نظرم به این جوان‌هایی که عازم جبهه هستند و با شور ‏‎ ‎‏و شعف دارند به جبهه ها می روند، وقتی من آنها را نگاه می کنم، از خودم خجالت ‏‎ ‎‏می کشم، ما کی هستیم، ما چی هستیم؟ ما قریب هشتاد و چند سال در این دنیا خودم را ‏‎ ‎‏می گویم ـ بودم و به قدر این چند روزی که اینها مشغول خدمت هستند، ما خدمت ‏‎ ‎‏نکردیم، ما خودمان را نساختیم. از من گذشت، لکن شما توجه کنید که خود را بسازید.‏

‏‏توجه کنید که دنیا را به چیزی نگیرید، توجه کنید که همه رفتنی هستیم و باید به ‏‎ ‎‏خدای تبارک و تعالی نزدیک بشویم تا آن جا ما را راه بدهند.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج20، ص 54‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس، و نمایندگان مجلس شورای اسلامی،  مهدی ‏‎ ‎‏کروبی، حسن صانعی،  محمد علی نظام زاده، و اعضای ستاد چهارمین کنگره ‏‎ ‎‏بزرگداشت 15 خرداد‏

‏‏تاریخ: 13 / 3 / 66‏

‏‏و ما می دانیم که از عهده شکر خدا نمی توانیم به در بیاییم. من خودم را عرض ‏‎ ‎‏می کنم؛ من شهادت می دهم که خودم تا کنون دو رکعت نماز برای خدا نخوانده ام، هر ‏‎ ‎‏چه بوده برای نفس بوده. دلیلش هم این است که چنانچه جنت و ناری نباشد، آیا ما باز ‏‎ ‎
‏‎

‎‏همان طور مشغول می شویم به دعا یا خیر؟ دعای ما آنی که هست برای این است که ‏‎ ‎‏خدای تبارک و تعالی به ما عنایت کند و به ما روزی کند بهشت را و محترز کند از ‏‎ ‎‏جهنم. آنی که غایت آمال ماست همین است و الاّ برای خدا آن وقت معلوم می شود که ‏‎ ‎‏اگر کلید بهشت و جهنم را به شما بدهند و بگویند که شما مختارید و هیچ کس از شما ‏‎ ‎‏به جهنم نمی رود، هیچ کس از شما هم از بهشت محروم نیست، آن وقت آیا ما باز قیام ‏‎ ‎‏می کردیم به دفع شهوات؟ قیام می کردیم به خواندن نماز؟ اینها پیش خود ماست. من ‏‎ ‎‏خودم می دانم که نیست این جور؛ نیستم این طور.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج20، ص 280‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با سید علی خامنه ای (رئیس جمهور)، میر حسین موسوی (نخست وزیر)، اکبر ‏‎ ‎‏هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی)، سید عبد الکریم موسوی اردبیلی ‏‎ ‎‏(رئیس دیوان عالی کشور)، مسئولان کشوری و لشکری و ...‏

‏‏تاریخ: 19 / 8 / 66‏

‏‏من مطلب تازه ای ندارم و خودم را لایق نمی دانم که راجع به رسول خدا ـ صلی‌الله ‏‎ ‎‏علیه و آله و سلم ـ و حضرت صادق ـ سلام‌الله علیه ـ چیزی عرض کنم؛ برای اینکه به ‏‎ ‎‏آن مرتبه نیستم که بتوانم راجع به این مسائل صحبتی بکنم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج20، ص 408‏

‏‏*  *  *‏

‏‏دیدار با سید علی خامنه‌ای (رئیس جمهور)، میر حسین موسوی (نخست وزیر) و ‏‎ ‎‏اعضای هیأت دولت، نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی و میهمانان شرکت کننده ‏‎ ‎‏در جشن‌های دهه فجر‏‏  ‏

‏‏تاریخ: 21 / 11 / 66 ‏

‏‏نباید در ذهن کسی بیاید که انقلاب مربوط به شخصی است. من باید عرض کنم که ‏‎ ‎
‏‎

‎‏از باب این که یک فردی از افراد جامعه هستم، به همان مقدار اگر دخالت داشتم، دارم. ‏‎ ‎‏آنچه هست از خدای تبارک و تعالی است ... و ما باید این معنا را باور کنیم که ما از ‏‎ ‎‏عنایت حق است که از هیچ به اینجا رسیدیم و از عنایات حق است که ما توانستیم این ‏‎ ‎‏مملکت را ـ یعنی ملت توانست، من که چیزی نیستم ـ توانست این ملت، این ملت را از ‏‎ ‎‏زیر یوغ ستمشاهی و بدتر از او، یوغ آمریکا و شوروی و امثال اینها بیرون بیاورد. سابقه ‏‎ ‎‏ندارد که یک ملتی سرپای خودش بایستد و بگوید نه این و نه آن، این سابقه ندارد‏‎.‎

‏‏صحیفه امام؛ ج20، ص 470 ـ 471‏

‏‏*  *  *‏

‏‏پیام به روحانیون، مراجع، مدرسین، طلاب و ...(منشور روحانیت)   ‏

‏‏تاریخ: 3 / 12 / 67‏

‏‏آنان که حلقۀ ذکر عارفان و دعای سحر مناجاتیان حوزه ها و روحانیت را درک ‏‎ ‎‏کرده اند در خلسۀ حضورشان آرزویی جز شهادت ندیده اند و آنان از عطایای حضرت ‏‎ ‎‏حق در میهمانی خلوص و تقرب جز عطیۀ شهادت نخواسته اند. البته همۀ مشتاقان و ‏‎ ‎‏طالبان هم به مراد شهادت نرسیده اند. یکی چون من عمری در ظلمات حصارها و ‏‎ ‎‏حجاب‌ها مانده است و در خانۀ عمل و زندگی جز ورق و کتاب منیت نمی یابد و ‏‎ ‎‏دیگری در اول شب یلدای زندگی سینۀ سیاه هوس‌ها را دریده است و با سپیدۀ سحر ‏‎ ‎‏عشق عقد وصال و شهادت بسته است. و حال من غافل که هنوز از کَتم عدم‌ها به ‏‎ ‎‏وجود نیامده ام، چگونه از وصف قافله سالاران وجود وصفی کنم؟ من و امثال من از این ‏‎ ‎‏قافله فقط بانگ جرسی می شنویم.‏

‏‏صحیفه امام؛ ج21، ص 274‏

‏‏*  *  *‏

‏‎ ‎

• . آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی از مراجع بزرگ تقلید و بنیانگذار حوزه علمیه قم.
• . محمدرضا پهلوی.