مردم در نظام ولایت‏ فقیه از دیدگاه امام(ره)

‏‏ ‏

‏‏مردم در نظام ولایت فقیه از دیدگاه امام(ره) ‏

‏‏مسلم آخوندی‏

‏‏ ‏

‏‏امام(ره) در وصیت نامه خود در انتخاب خبرگان به مردم تأکید کرده اند تا اسلام و‏‎ ‎‏حکومت اسلامی با انتخاب ناصحیح حاکم، تباه نشود و فراتر از همۀ این امور، اختیارات‏‎ ‎‏ولی فقیه در باب تشخیص احکام ثانویه و تطبیق موازین و هم چنین مصالح نظام بر عهده‏‎ ‎‏ارگان هایی چون مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت‏‎ ‎‏نظام گذارده شود که همگی نمایندگان مردم هستند.‏

‏‏در جامعه اسلامی مشروع بودن ارکان و نهادهای دولتی و حکومتی و عملکرد آن ها‏‎ ‎‏بر مبنای شریعت، مقدم بر همه چیز است و در نظام جمهوری اسلامی، مردم در انتخاب‏‎ ‎‏خود، این تشخیص و اختیار را به ولی فقیه واگذار کرده اند.‏

‏‏از نظر دینی هر نظامی با اذن خداوند متعال مشروع و با عنایت مردم مقبول می افتد و‏‎ ‎‏به واسطه علمای دیندار اجرای احکام الهی استمرار می یابد و با تلاش همه مردم امکان‏‎ ‎‏استقرار حکومت میسر می گردد.‏

‏‏هیچ حکومتی نیست که برای خود حق حاکمیت قائل نباشد و به توجیه مقبولیت خود‏‎ ‎‏نپردازد. با این حال کم تر حکومتی است که برای عرضه مشروعیت و مقبولیت خود‏‎ ‎‏مجاری متفاوت قائل شده باشد و عمدتاً جلوۀ مشروعیت خود را تحت کسوت حقانیت‏‎ ‎

‏‏‎

و مقلبولیت مخفی کند.‏

‏‏مهمّ ترین دلیل این موضوع، جلوۀ ناصواب حکومت های دینی کلیسایی بوده که حق‏‎ ‎‏حاکمیت ملی را به کلی نادیده انگاشته و تحت لوای شرعیت به تضعیف حق مردم و‏‎ ‎‏توجیه عملکردهای نادرست خود بپردازند. چنین تصوری از سابقه حکومت دینی سلب‏‎ ‎‏شده است تا حق مردمی در جلوه نظام های دموکراسی و جمهوری مغایر با داشتن هر‏‎ ‎‏نوع ایدئولوژی و پندار مکتبی قلمداد گردد.‏

‏‏از آن پس تاکنون هر چند هر حکومتی – ولو دموکراسی – فارغ از ایدئولوژی ساختگی‏‎ ‎‏یا ساختاری برای حاکمیت نبوده است، با این حال دیدگاه مردم پسند حتی اندیشمندان‏‎ ‎‏را هم متأثر ساخت و مشروعیت با غلبه بر مقبولیت و حقانیت مردمی تحت الشعاع قرار‏‎ ‎‏گرفت و این دو تعبیر یگانه انگاشته شد.‏

‏‏امروزه با تحقق حکومت دینی در ایران برخی تلاش می کنند با تمسک به همان‏‎ ‎‏تعارض حق حاکمیت کلیسایی و مردمی، جمهوری اسلامی را متهم به تضعیف‏‎ ‎‏جمهوریت در پرتو تقویت اسلامیت آن کنند و برخی با اختلاط معانیِ مشروعیت الهی،‏‎ ‎‏و مقبولیت و حقانیت مردمی به همان نتیجه ای برسند که هدف گروه نخستین بوده است،‏‎ ‎‏لذا ولایت مطلقه فقیه را در قالب حق حاکمیت ملی قرار می دهند و نظریۀ امام(ره) را در‏‎ ‎‏این باب چنان توجیه و تأویل می کنند که نظیری برای حکومت استبدادی گردد. آن چه در‏‎ ‎‏این مقاله آمده توضیح موضوع یاد شده است که در قالب سه بحث: جایگاه مردم، گستره‏‎ ‎‏ولایت فقیه و در نهایت تبیین مشروعیت آن در حکومت اسلامی و اختلاط معانی‏‎ ‎‏پیرامون آن ارائه گشته و هدف از آن، تفکیک دو حیطه استحکام حکومت دینی، یعنی‏‎ ‎‏مشروعیت و حقانیت است که مجموعاً نظام واحدی را استوار می سازند. عمده مباحث‏‎ ‎‏این نوشتار با استناد به تعبیرها و دیدگاه های امام(ره) تحلیل شده است.‏

‏‎ ‎‏‎