اعلمیت در ولایت

‏‏اعلمیت در ولایت‏

‏‏حجةالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی نیا‏

‏‏ ‏

‏‏نویسنده پس از بررسی و تبیین ضرورت تشکیل حکومت از دیدگاه اسلام – چه در‏‎ ‎‏عصر حضور و چه در عصر غیبت – به مطالعه اعلمیت در ولایت فقیه می پردازد. اعلم در‏‎ ‎‏تعریف وی، به کسی گفته می شود که ملکه استنباط و اجتهاد احکام شرعی او بیش تر از‏‎ ‎

‏
‏‎

‏دیگران باشد. این واژه معمولاً درباره علمای دین و فقها به کار می رود و استعمال آن در‏‎ ‎‏غیر از این مورد نیاز به قرینه صارفه دارد. مهم ترین سؤالی که مطرح است این است که آیا‏‎ ‎‏اعلمیت در فقیه از شرایط ولایت است. به باور نویسنده اعلمیت، چه از دیدگاه عقل و چه‏‎ ‎‏از نگاه روایات اسلامی، شرط در ولایت است. در مقابل این شواهد، عده ای معتقدند که‏‎ ‎‏اعلمیت شرط در ولایت نیست و مردم معمولاً برای رفع امور روزمره خود به اعلم‏‎ ‎‏مراجعه نمی کنند.‏

‏‏در ادامه نویسنده با نقد دیدگاهی که اعلمیت در ولایت را شرط نمی داند، به ذکر‏‎ ‎‏روایاتی از قبیل؛ «‏‏انّ الریاسَة لا تصْلِح اِلا لاَهلهٰا فَمَنْ دَعی النٰاس اِلٰی نَفْسِه وَ فِیهْم مَنْ هَو اعَلم‏‎ ‎‏لَمْ یَنْظر الله اِلَیْه یَوُمَ الْقیامَة‏‏» می پردازد و اعلمیت در ولایت را بدیهی می انگارد.‏

‏‏شرایط لازم برای ولایت امر، موضوع دیگر این مقاله است و عدالت، ورع، بردباری،‏‎ ‎‏آگاهی، تدبیر، سیاست نیکو، اخلاق پسندیده، شجاعت و توانایی تشخیص آفات، از‏‎ ‎‏جمله شرایطی هستند که در کنار اعلمیت ضرورت دارند.‏

‏‏ ‏

‏‎