عنوان سوم:در کیفیت ارث بردن ولاءِ ضامن جریره
و مراد از ضامن جریره آن است که کسی ضامن بشود که هر جریره و جنایاتی که از دیگری صادر شود و دیه داشته باشد دیۀ او را بدهد و ارث او را هم ببرد.و این ضمانت گاهی از دو طرف می‌شود و گاهی از یک طرف و هر دو قسم صحیح است.و شرط است در وارث بودن ضامن جریره چند امر:
اول: آن که آن ضامن جریره مانعی از موانع ده گانۀ ارث نداشته باشد،نظیر وجود وارثی اقرب از ضامن جریره،مثل وجود طبقات ثلاثه از ارحام،و وجود مولای معتق.
دوم: آن که عقد مشتمل بر ایجاب و قبول واقع بسازند و شرط نیست در آن لفظ
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 499
مخصوصی،بلکه کفایت می‌کند در آن هر لفظی که دلالت کند بر این معنی،و باید موجب و قابل بالغ و عاقل و قاصد باشند.
سوم: حرّیت ضامن و مضمونٌ عنه،که اگر عبدی ضمانت بنماید یا حرّی ضمانت عبدی بنماید،ضمانتش باطل خواهد بود.
چهارم: آن که مضمونٌ عنه در حال عقد ضمانت مثل حال موت،وارث اقربی نداشته باشد از طبقات ثلاثۀ ارحام و از مولای معتق.بلی احد الزوجین با ضامن جریره وارثند و نصیب اعلی را هم می‌برند از نصف و ربع.
و این سه شرط اخیری شرایط محقّق موضوعند نه شرط وارثیت.و بدان که ولای ضمان جریره مورَّث نخواهد بود چنانچه ولاء عتق مورَّث می‌شود.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 500