احکام وقف
مسأله 2685- اگر کسی چیزی را وقف کند،از ملک او خارج می‌شود و خود او و دیگران نمی‌توانند آن را ببخشند،یا بفروشند و کسی هم از آن ملک ارث نمی‌برد ولی در بعضی از موارد که در مسأله 2102 و 2103 گفته شد،فروختن آن اشکال ندارد.
مسأله 2686- لازم نیست صیغۀ وقف را به عربی بخوانند،بلکه اگر مثلاً بگوید خانۀ خود را وقف کردم و خودش یا کسی که خانه را برای او وقف کرده،یا وکیل،یا ولی آن کس بگوید قبول کردم وقف صحیح است.ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نکند،بلکه مثل مسجد و مدرسه برای عموم وقف کند،یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید،قبول کردن کسی لازم نیست.
مسأله 2687- اگر ملکی را برای وقف معیّن کند و پیش از خواندن صیغۀ وقف پشیمان شود،یا بمیرد،وقف درست نیست.
مسأله 2688- کسی که مالی را وقف می‌کند،باید قصد قربت داشته باشد و از موقع خواندن صیغه،مال را برای همیشه وقف کند و اگر مثلاً بگوید این مال بعد از مردن من
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 550
وقف باشد،چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد،یا بگوید تا ده سال وقف باشد،بعد پنج سال وقف نباشد و دوباره وقف باشد،وقف صحیح نمی‌باشد.
مسأله 2689- وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل،یا ولیّ او بدهند،ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود،از طرف آنان نگهداری نماید وقف صحیح است.
مسأله 2690- اگر مسجدی را وقف کنند،بعد از آن که یک نفر در آن مسجد نماز خواند ،وقف درست می‌شود.
مسأله 2691- وقف کننده باید مکلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصرف کند بنابراین سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند،چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
مسأله 2692- اگر مالی را برای کسانی که به دنیا نیامده‌اند وقف کند،درست نیست ولی اگر برای زندگان و بعد از آنها برای کسانی که بعداً به دنیا می‌آیند وقف نمایند مثلاً چیزی را بر اولاد خود وقف کند که بعد از آنان وقف نوه‌های او باشد و هر دسته‌ای بعد از دستۀ دیگر از وقف استفاده کنند صحیح است.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 551
مسأله 2693- اگر چیزی را بر خودش وقف کند مثل آن که دکانی را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبره‌اش نمایند صحیح نیست.ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود،می‌تواند از منافع وقف استفاده نماید.
مسأله 2694- اگر برای چیزی که وقف کرده متولّی معیّن کند باید مطابق قرارداد او رفتار نمایند.و اگر معیّن نکند،چنانچه بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف کرده باشد و آنها بالغ باشند،اختیار با خود آنان است و اگر بالغ نباشند،اختیار با ولیّ ایشان است و برای استفادۀ از وقف اجازۀ حاکم شرع لازم نیست.
مسأله 2695- اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد،در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است.
مسأله 2696- اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه‌ای بعد از طبقۀ دیگر از آن استفاده کنند،چنانچه متولی ملک آن را اجاره دهد و بمیرد اجاره باطل نمی‌شود .ولی اگر متولی نداشته باشد و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدت اجاره بمیرند،اجاره باطل می‌شود و در صورتی که مستأجر،مال الاجارۀ تمام مدت را داده باشد مال الاجارۀ از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می‌گیرد.
مسأله 2697- اگر ملک وقف خراب شود،از وقف بودن بیرون نمی‌رود.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 552
مسأله 2698- ملکی که مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد،حاکم شرع یا متولی وقف می‌تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا کند.
مسأله 2699- اگر متولی وقف خیانت کند و عایدات آن را به مصرفی که معیّن شده نرساند حاکم شرع می‌تواند به جای او متولی امینی معیّن نماید.
مسأله 2700- فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند،نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند،اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
مسأله 2701- اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند،چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمی‌رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، می‌توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
مسأله 2702- اگر ملکی را وقف کند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان می‌گوید بدهند در صورتی که بدانند یا گمان داشته باشند که برای هر یک چه مقدار معیّن کرده،باید همان طور مصرف کنند، و اگر یقین یا گمان نداشته باشند،باید اول مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد بین امام جماعت و کسی که اذان می‌گوید به طور مساوی قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند .
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 553